Polska placówka na Westerplatte została zaatakowana 1 września 1939 roku, o godzinie 4.45, strzałami z pancernika Schleswig-Holstein. Kilka minut później do szturmu ruszyło około 4 tysięcy niemieckich żołnierzy z morza, lądu i powietrza. Była to pierwsza bitwa II wojny światowej. Polscy żołnierze mieli stawiać opór najwyżej 12 godzin. Bombardowani z powietrza i ostrzeliwani przez niemieckie działa i moździerze, bronili się przez siedem dni.

Gdy zabrakło amunicji, a żołnierze byli skrajnie wyczerpani, 7 września major Henryk Sucharski podjął decyzję o kapitulacji. Około godziny 10.15 załoga Westerplatte poddała się. W obronie półwyspu oddało życie 16 żołnierzy - jeden z nich został zamordowany w niewoli, a 50 zostało rannych. Ostatni obrońca Westerplatte - major Ignacy Skowron - zmarł w 2012 roku, miał 97 lat.

Heroizm obrońców polskiej placówki miał wielkie znaczenie moralne dla żołnierzy walczących w wojnie obronnej 1939 roku, a także ludności cywilnej, między innymi broniącej się Warszawy. Westerplatte pozostaje jednym z najbardziej znanych symboli polskiego oporu. Jest też uznawane za miejsce, gdzie wybuchła II wojna światowa, największy konflikt zbrojny w dziejach. Przez 6 lat działań pochłonął on ponad 60 milionów istnień ludzkich, w tym ponad 6 milionów obywateli II Rzeczpospolitej.
Do rangi symbolu urosło spotkanie Jana Pawła II z młodzieżą na Westerplatte, 12 czerwca 1987 roku. Nawiązując do heroicznej walki obrońców z 1939 roku, papież podkreślił, że każdy człowiek znajduje w życiu "swoje Westerplatte", czyli zadanie, które trzeba podjąć i wypełnić - zarówno dla siebie, jak i z myślą o innych.

(więcej)

Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte była symbolem polskości w Wolnym Mieście Gdańsku. Prawo do utrzymania straży wojskowej na półwyspie przyznała Polsce 7 grudnia 1925 roku Liga Narodów. Pierwszy oddział wartowniczy rozpoczął służbę na Westerplatte w styczniu 1926-go.

25 sierpnia 1939 roku przybył do Gdańska, z rzekomo kurtuazyjną wizytą, niemiecki pancernik szkolny Schleswig-Holstein. W rzeczywistości był to dobrze uzbrojony okręt, przygotowany do ataku na Westerplatte. W nocy z 31 sierpnia na 1 września około 400 metrów od polskiej placówki, przy twierdzy Wisłoujście, pod osłoną nocy, z pokładu pancernika zeszła na ląd kompania szturmowa Kriegsmarine. Jej żołnierze zajęli pozycje wyjściowe do ataku przy murze okalającym składnicę od południowego wschodu, a niemieccy saperzy podłożyli ładunki wybuchowe.

Około godziny 4 rano Schleswig-Holstein podpłynął do zakola kanału portowego, zwanego Zakrętem Pięciu Gwizdków, skąd miał najlepsze pole ostrzału. O 4.43 w dzienniku pokładowym zapisano: "Okręt idzie do ataku (...)".

Po 7 dniach walk i kapitulacji polskiej załogi, już w październiku 1939 roku Niemcy przewieźli na Westerplatte polskich więźniów, którzy porządkowali teren półwyspu. W marcu 1940 roku utworzono tam podobóz obozu koncentracyjnego Stutthof. Rok później więźniowie zakończyli prace rozbiórkowe, podobóz rozwiązano.

Po wojnie, w 1946 roku rozpoczęto rozminowywanie półwyspu, a na miejscu Wartowni numer 5 ustawiono krzyż i tablicę z nazwiskami poległych, tworząc symboliczny cmentarz. W 1962 roku, decyzją władz PRL, przed wizytą Nikity Chruszczowa, krzyż został usunięty, w jego miejsce postawiono czołg T-34, mający symbolizować polsko-radzieckie "braterstwo broni". Stał tam do 1989 roku. W 1966 na półwyspie odsłonięto 25-metrowy pomnik Obrońców Wybrzeża, a pięć lat później na cmentarzu złożono, sprowadzone z Włoch, prochy dowódcy majora Henryka Sucharskiego. W sierpniu 1981 roku, wskutek starań gdańskiej Solidarności, powrócił krzyż.

W listopadzie ubiegłego (2022) roku no nowo otwartym Cmentarzu Żołnierzy Wojska Polskiego na Westeplatte pochowano szczątki dziewięciu obrońców z września 1939 roku oraz majora Henryka Sucharskiego. W uroczystościach wzięli udział między innymi prezydent Andrzej Duda, wicepremier Mariusz Błaszczak oraz rodziny i przedstawiciele pochowanych żołnierzy.

Na cmentarzu na Westerplatte pochowani zostali: kapral Jan Gębura, legionista Józef Kita, starszy strzelec Władysław Okrasa (Okraszewski), kapral Bronisław Perucki, plutonowy Adolf Petzelt, starszy legionista Ignacy Zatorski, starszy legionista Zygmunt Zięba oraz dwóch niezidentyfikowanych żołnierzy. Ich szczątki odkryto w trakcie prac archeologicznych prowadzonych na Westerplatte jesienią 2019 roku przez Zespół badaczy Muzeum II Wojny Światowej .

Szczątki majora Henryka Sucharskiego jako jedyne pochowane były na dotychczasowym symbolicznym cmentarzu na półwyspie. W marcu 2021 roku zostały ekshumowane w związku z pracami prowadzonymi przez Muzeum II Wojny Światowej.