Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Palmiry - symbol losu polskiej inteligencji pod okupacją…
2022-06-22, 10:00 Autor: PAP

Palmiry – symbol losu polskiej inteligencji pod okupacją niemiecką

Palmiry. Kobiety prowadzone na egzekucję [fot. domena publiczna]
Palmiry. Kobiety prowadzone na egzekucję [fot. domena publiczna]
Przeszło 2 tys. osób – głównie przedstawicieli polskich elit – spoczywa na cmentarzu w Palmirach na obrzeżach Puszczy Kampinowskiej k. Warszawy. Miejsce to jest – obok Katynia – najbardziej znanym symbolem losu polskiej inteligencji, jaki zgotowały jej nazistowskie Niemcy.
Niemcy rozpoczęli serię masowych egzekucji ludności cywilnej już w początku grudnia 1939 r. Pierwsza egzekucja w Palmirach miała miejsce 7 grudnia 1939 r., kilka tygodni przed egzekucją w Wawrze.


Największa masowa egzekucja, w której zginęło 378 osób - wielu wybitnych działaczy społecznych i politycznych, dziennikarzy, lekarzy, adwokatów, księży - odbyła się pół roku później, w dniach 20-21 czerwca 1940 r. Wśród nich był znany działacz socjalistyczny, redaktor „Robotnika”, długoletni poseł na Sejm RP – Mieczysław Niedziałkowski, prezes Stronnictwa Ludowego, Marszałek Sejmu – Maciej Rataj, złoty medalista w biegu na 10 tys. metrów na Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles w 1932 r. - Janusz Kusociński, poseł i senator - Halina Jaroszewicz, wiceprezydent Warszawy – Jan Pohoski. Rozstrzelano także córkę gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego, przywódcy powstania wielkopolskiego, Agnieszkę.


Od grudnia 1939 do lipca 1941 r. Niemcy przeprowadzili tam 21 egzekucji, w których zginęło ponad 1700 osób. Do ostatnich doszło w 1943 r.


Palmiry wybrano nieprzypadkowo na miejsce kaźni. Do września 1939 r. w lasach Kampinosu mieściły się składy amunicyjne Wojska Polskiego. Część terenu była ogrodzona drutem kolczastym i zamknięta dla osób postronnych. Niemcy uznali, że jest on odpowiednim miejscem do rozstrzeliwań.


Doły grzebalne kopała zwykle młodzież z pobliskiego obozu Hitlerjugend. Zwłoki zasypywano ziemią, piaskiem, bo egzekucje odbywały się zwykle u podnóża wydm. Sadzono drzewka, maskowano ściółką, liśćmi. Kopano także doły przypominające rowy przeciwlotnicze. W dniach egzekucji teren obstawiało SS i policja. Polscy robotnicy leśni otrzymywali zakaz zbliżania się do miejsc kaźni. Egzekucje odbywały się także w innych miejscach Puszczy Kampinoskiej, m.in. w Wólce Węglowej, Laskach i Wydmach Łużych.


Ofiarami byli głównie więźniowie Pawiaka i aresztu Gestapo w al. Szucha. "Niemcy perfidnie oszukiwali ich. Przed załadunkiem na samochody ciężarowe przekonywano ich, że jadą do innego więzienia lub na roboty rolne do Niemiec. Wydawano im osobiste przedmioty, a nawet porcję chleba. Do ostatniej chwili nie mieli świadomości, że jadą na rozstrzelanie. Tuż przed egzekucją wiązano im opaski na oczach" - mówił mówił PAP Bartłomiej Grudnik, historyk z Muzeum w Palmirach.


W egzekucjach brały głównie udział oddziały SS i Policji Bezpieczeństwa, Sipo. Za egzekucje odpowiadał dowódca SS i policji na dystrykt warszawski, Josef Meisinger. W marcu 1947 r. w Warszawie został skazany na karę śmierci. Inny zbrodniarz, komendant SD i policji na dystrykt warszawski, Ludwig Hahn, skazany został w lipcu 1975 r. na dożywocie. Bezpośredni wykonawcy egzekucji nie zostali zidentyfikowani i pozostali bezkarni, o ile nie osądzono ich za inne zbrodnie.


Do identyfikacji miejsc kaźni przyczynili się polscy leśnicy. Oznaczali oni te miejsca za pomocą krzyżyków wyciętych w korze pobliskich drzew, wbijali też łuski karabinowe w drzewa. Po wojnie w miejscach tych Czerwony Krzyż przeprowadził ekshumację.


Na utworzonym w 1948 r. cmentarzu-mauzoleum spoczywają szczątki 2115 ofiar, ekshumowanych w Puszczy Kampinoskiej i w Lasach Chojnowskich. Nagrobków zidentyfikowanych osób jest 577, znanych jest też 485 nazwisk osób, o których wiadomo, że zginęły w Palmirach, ale ich ciał nie rozpoznano. Pozostałe ofiary pozostają bezimienne.


Ofiary egzekucji upamiętnia Muzeum–Miejsce Pamięci Palmiry.

Zobacz także

2024-05-22, godz. 09:00 Mija 105. rocznica zakończenia obrony Lwowa Mija 105 lat od zakończenia obrony Lwowa, nazywanej też "bitwą o Lwów". 22 maja 1919 roku, po półrocznym oblężeniu miasta, siły ukraińskie wycofały… » więcej 2024-05-22, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 22 maja » więcej 2024-05-21, godz. 12:00 Koniec obchodów 80. rocznicy obrony Monte Cassino [AKTUALIZACJA] We włoskim w San Vittore del Lazio zakończą się obchody z okazji rocznicy zdobycia Monte Cassino przez żołnierzy 2. Korpusu Polskiego dowodzonych przez generała… » więcej 2024-05-21, godz. 13:00 Dziś otwarcie Pałacu Rzeczypospolitej w Warszawie Około 200 najcenniejszych obiektów Biblioteki Narodowej od 8. wieku do współczesności będzie można od dziś oglądać w odremontowanym Pałacu Rzeczypospolitej… » więcej 2024-05-21, godz. 11:00 35 lat temu zmarła Wanda Lurie, ocalała z rzezi Woli 35 lat temu, 21 maja 1989 roku, zmarła Wanda Felicja Lurie, jedna z nielicznych osób, które ocalały z rzezi warszawskiej Woli w 1944 roku. Przeżyła własną… » więcej 2024-05-21, godz. 09:00 481 lat temu zmarł Mikołaj Kopernik, astronom, twórca teorii heliocentrycznej 481 lat temu, 21 maja 1543 roku, zmarł Mikołaj Kopernik, wybitny astronom, matematyk i lekarz. Był twórcą heliocentrycznej teorii Układu Słonecznego, zgodnie… » więcej 2024-05-21, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 21 maja » więcej 2024-05-20, godz. 22:30 Włochy - Acquafondata uroczystość w hołdzie poległym polskim żołnierzom w bitwie o Monte Cassino We włoskiej Acquafondacie uczczeni zostali polscy żołnierze polegli w bitwie pod Monte Cassino. Uroczystość jest częścią obchodów z okazji 80. rocznicy… » więcej 2024-05-20, godz. 11:00 Uroczystość żałobna ostatniej "dziewczyny z Parasola" - Danuty Krauze ps. Niuśka Dziś w Domu Przedpogrzebowym na Powązkach Wojskowych o 11.00 rozpoczęła się uroczystość żałobna ostatniej "dziewczyny z Parasola" - Danuty Krauze pseudonim… » więcej 2024-05-20, godz. 11:00 105 lat temu urodził się Gustaw Herling-Grudziński, pisarz, więzień łagrów 105 lat temu, 20 maja 1919 roku, urodził się Gustaw Herling-Grudziński, pisarz i eseista, współtwórca paryskiej "Kultury", podczas wojny więzień sowieckich… » więcej
45678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »