Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 53. rocznica masakry robotników w Gdyni
2023-12-17, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

53. rocznica masakry robotników w Gdyni

Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
53 lata temu, 17 grudnia 1970 roku, podczas protestów na Wybrzeżu doszło do masakry robotników w Gdyni. W tzw. czarny czwartek wojsko i milicja otworzyły ogień do ludzi idących do pracy. W starciach ulicznych wzięło udział około 5 tysięcy osób, zginęło 18.
Także w Szczecinie doszło do walk, w których śmierć poniosło 16 osób, a ponad 100 zostało rannych. Wśród ofiar było wiele młodych osób. Masakra w Gdyni była najbardziej krwawą akcją oddziałów milicyjnych podczas tłumienia robotniczych protestów na Wybrzeżu, które trwały od 14 do 22 grudnia.

Ludzie wyszli na ulice, sprzeciwiając się drastycznym podwyżkom cen żywności. Domagali się też zmiany władz i wolności słowa. Według oficjalnych danych w wydarzeniach Grudnia 1970 roku śmierć poniosło 45 osób, a ponad 1100 zostało rannych. Aresztowano blisko 3 tysiące osób. Winni tamtych wydarzeń nie ponieśli żadnej odpowiedzialności. 17 grudnia Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni i pobliska stacja Szybkiej Kolei Miejskiej stały się sceną dramatycznych wydarzeń.

Wcześnie rano robotnicy stawili się do pracy, odpowiadając na telewizyjny apel wicepremiera Stanisława Kociołka, który wezwał strajkujących na Wybrzeżu, by wrócili do swoich zakładów. Nie wiedzieli jednak, że stocznia została zablokowana przez wojsko, na rozkaz kierującego akcją pacyfikacji Wybrzeża Zenona Kliszki, członka Biura Politycznego KC PZPR. Zabronił on wpuszczania robotników, którzy przyszli na poranną zmianę do pracy. Do rozpraszania przybyłych stoczniowców komunistyczne władze wysłały na ulice czołgi i transportery opancerzone, zastosowano gazy łzawiące i petardy. Strzelano z karabinów maszynowych i zrzucano granaty z helikopterów.

O możliwości użycia broni wobec strajkujących zdecydował I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka, a rozkaz wydał generał Wojciech Jaruzelski, ówczesny szef ministerstwa obrony narodowej. Rozwiązanie zaakceptował premier Józef Cyrankiewicz.

Symbolem "czarnego czwartku", jak i całego tragicznego Grudnia '70 stał się 18-letni robotnik ze stoczni Zbyszek Godlewski, zastrzelony w trakcie starć w pobliżu stacji kolejowej. Jego ciało położone na drzwiach niesiono na czele pochodu ulicą Świętojańską w Gdyni. Odbitki zdjęcia dokumentującego tamte wydarzenia obiegły kraj i dotarły za granicę, dzięki temu Zachód poznał prawdę o Grudniu '70. Zbyszek stał się bohaterem "Ballady o Janku Wiśniewskim", w której śpiewano: "Za chleb i wolność, i nową Polskę, Janek Wiśniewski padł". W 2011 roku reżyser Antoni Krauze nakręcił film "Czarny czwartek", który stanowi rekonstrukcję gdyńskiej tragedii.

Ofiary Grudnia'70 upamiętnia Pomnik Poległych Stoczniowców, odsłonięty w 1980 roku w Gdańsku. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami, zbudowany ze stali i brązu, stoi na placu Solidarności, w pobliżu miejsca, gdzie padli pierwsi zabici. Na pomniku, jako memento, wyryto wiersz Czesława Miłosza "Który skrzywdziłeś": "Który skrzywdziłeś człowieka prostego/ Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając,/ Gromadę błaznów koło siebie mając/ Na pomieszanie dobrego i złego,/ Choćby przed tobą wszyscy się skłonili/ Cnotę i mądrość tobie przypisując,/ Złote medale na twoją cześć kując,/ Radzi, że jeszcze jeden dzień przeżyli,/ Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta/ Możesz go zabić - narodzi się nowy./ Spisane będą czyny i rozmowy./ Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy/ I sznur, i gałąź pod ciężarem zgięta".

Zobacz także

2024-03-21, godz. 15:00 Bęben z historią - Instrumenty muzyczne, rzeźby i maski pochodzące niemal z całego świata można podziwiać w nyskim… Tytuł wystawy to „Sztuka i instrumenty etniczne. Kolekcja rzeźby drewnianej Violetty i Leszka Dylik”. Ekspozycja cieszy się dużą popularnością wśród… » więcej 2024-03-21, godz. 13:00 44 lata temu Walenty Badylak podpalił się w proteście przeciwko kłamstwu katyńskiemu 44 lata temu, 21 marca 1980 roku, Walenty Badylak, były żołnierz Armii Krajowej, pseudonim "Szymon", emerytowany piekarz, dokonał aktu samospalenia na krakowskim… » więcej 2024-03-21, godz. 11:15 Uroczystości pogrzebowe zidentyfikowanego przez IPN Władysława Guzdka ps. "Wilk" W kościele Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych w Czechowicach-Dziedzicach odbywają (11:00) się uroczystości pogrzebowe odnalezionego i zidentyfikowanego… » więcej 2024-03-21, godz. 11:00 Nagrody wydawnictwa IPN przyznane Sygnety wydawnictwa Instytutu Pamięci Narodowej dla najlepszych książek wydanych w ubiegłym roku rozdane. Nagroda ma na celu docenienie autorów, którzy publikują… » więcej 2024-03-21, godz. 09:00 Uroczystości pogrzebowe Stanisława Marciniaka - żołnierza Batalionów Chłopskich, AK i ZWZ Wczoraj (20.03) w południe w kościele św. Wawrzyńca w Rogóźnie (Rogóźno 21), Ludwin odbyły się uroczystości pogrzebowe Stanisława Marciniaka pseudonim… » więcej 2024-03-21, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 21 marca » więcej 2024-03-20, godz. 15:00 Apel Pamięci 24 żołnierzy Związku Walki Zbrojnej AK Uroczysty apel poświęcony pamięci 24 żołnierzy Związku Walki Zbrojnej AK zamordowanych przez hitlerowskiego okupanta odbędzie się w Cieszynie w woj. … » więcej 2024-03-20, godz. 13:00 Premiera filmu Pawła Woldana "Rakowiecka 37. Historia więzienia i aresztu śledczego Warszawa-Mokotów" [DŹWIĘK] O więziennych losach polskich patriotów, którzy ginęli z rąk stalinowskich oprawców opowiada nowo powstały film „Rakowiecka 37. Historia więzienia i… » więcej 2024-03-20, godz. 11:00 129 lat temu urodził się generał August Fieldorf "Nil", dowódca Kedywu AK 129 lat temu, 20 marca 1895 roku, urodził się generał August Emil Fieldorf "Nil", organizator i dowódca Kedywu Armii Krajowej, jeden z najbardziej zasłużonych… » więcej 2024-03-20, godz. 07:30 Krzyże Wolności i Solidarności dla działaczy niepodległościowych lat 1956-1989 Grupa 23 działaczy opozycji niepodległościowej z lat 1956 - 1989 otrzymała odznaczenia państwowe. W imieniu prezydenta Andrzeja Dudy Krzyże Wolności i Solidarności… » więcej
6465666768
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »