Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 53. rocznica masakry robotników w Gdyni
2023-12-17, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

53. rocznica masakry robotników w Gdyni

Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
53 lata temu, 17 grudnia 1970 roku, podczas protestów na Wybrzeżu doszło do masakry robotników w Gdyni. W tzw. czarny czwartek wojsko i milicja otworzyły ogień do ludzi idących do pracy. W starciach ulicznych wzięło udział około 5 tysięcy osób, zginęło 18.
Także w Szczecinie doszło do walk, w których śmierć poniosło 16 osób, a ponad 100 zostało rannych. Wśród ofiar było wiele młodych osób. Masakra w Gdyni była najbardziej krwawą akcją oddziałów milicyjnych podczas tłumienia robotniczych protestów na Wybrzeżu, które trwały od 14 do 22 grudnia.

Ludzie wyszli na ulice, sprzeciwiając się drastycznym podwyżkom cen żywności. Domagali się też zmiany władz i wolności słowa. Według oficjalnych danych w wydarzeniach Grudnia 1970 roku śmierć poniosło 45 osób, a ponad 1100 zostało rannych. Aresztowano blisko 3 tysiące osób. Winni tamtych wydarzeń nie ponieśli żadnej odpowiedzialności. 17 grudnia Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni i pobliska stacja Szybkiej Kolei Miejskiej stały się sceną dramatycznych wydarzeń.

Wcześnie rano robotnicy stawili się do pracy, odpowiadając na telewizyjny apel wicepremiera Stanisława Kociołka, który wezwał strajkujących na Wybrzeżu, by wrócili do swoich zakładów. Nie wiedzieli jednak, że stocznia została zablokowana przez wojsko, na rozkaz kierującego akcją pacyfikacji Wybrzeża Zenona Kliszki, członka Biura Politycznego KC PZPR. Zabronił on wpuszczania robotników, którzy przyszli na poranną zmianę do pracy. Do rozpraszania przybyłych stoczniowców komunistyczne władze wysłały na ulice czołgi i transportery opancerzone, zastosowano gazy łzawiące i petardy. Strzelano z karabinów maszynowych i zrzucano granaty z helikopterów.

O możliwości użycia broni wobec strajkujących zdecydował I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka, a rozkaz wydał generał Wojciech Jaruzelski, ówczesny szef ministerstwa obrony narodowej. Rozwiązanie zaakceptował premier Józef Cyrankiewicz.

Symbolem "czarnego czwartku", jak i całego tragicznego Grudnia '70 stał się 18-letni robotnik ze stoczni Zbyszek Godlewski, zastrzelony w trakcie starć w pobliżu stacji kolejowej. Jego ciało położone na drzwiach niesiono na czele pochodu ulicą Świętojańską w Gdyni. Odbitki zdjęcia dokumentującego tamte wydarzenia obiegły kraj i dotarły za granicę, dzięki temu Zachód poznał prawdę o Grudniu '70. Zbyszek stał się bohaterem "Ballady o Janku Wiśniewskim", w której śpiewano: "Za chleb i wolność, i nową Polskę, Janek Wiśniewski padł". W 2011 roku reżyser Antoni Krauze nakręcił film "Czarny czwartek", który stanowi rekonstrukcję gdyńskiej tragedii.

Ofiary Grudnia'70 upamiętnia Pomnik Poległych Stoczniowców, odsłonięty w 1980 roku w Gdańsku. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami, zbudowany ze stali i brązu, stoi na placu Solidarności, w pobliżu miejsca, gdzie padli pierwsi zabici. Na pomniku, jako memento, wyryto wiersz Czesława Miłosza "Który skrzywdziłeś": "Który skrzywdziłeś człowieka prostego/ Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając,/ Gromadę błaznów koło siebie mając/ Na pomieszanie dobrego i złego,/ Choćby przed tobą wszyscy się skłonili/ Cnotę i mądrość tobie przypisując,/ Złote medale na twoją cześć kując,/ Radzi, że jeszcze jeden dzień przeżyli,/ Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta/ Możesz go zabić - narodzi się nowy./ Spisane będą czyny i rozmowy./ Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy/ I sznur, i gałąź pod ciężarem zgięta".

Zobacz także

2024-08-11, godz. 11:00 87. rocznica tzw. Operacji Polskiej NKWD, wymierzonej w Polaków w ZSRR 87 lat temu, 11 sierpnia 1937 roku, rozpoczęła się tzw. Operacja Polska, wymierzona w Polaków mieszkających w Związku Radzieckim. Szef NKWD Nikołaj Jeżow… » więcej 2024-08-11, godz. 09:00 80 lat temu powstała Brygada Świętokrzyska, jeden z oddziałów NSZ 80 lat temu, 11 sierpnia 1944 roku, w Lasocinie na Kielecczyźnie powstała Brygada Świętokrzyska, jeden z oddziałów Narodowych Sił Zbrojnych, który nie… » więcej 2024-08-11, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 11 sierpnia » więcej 2024-08-10, godz. 11:00 Opaski powstańcze przekazane do Muzeum Powstania Warszawskiego Oryginalne powstańcze opaski trafiły do Muzeum Powstania Warszawskiego. Należały do Juliusza Lecha Zbyszyńskiego pseudonim Zbyszek oraz Jadwigi Ireny Zbyszyńskiej-Grzybowskiej… » więcej 2024-08-10, godz. 09:00 103 lata temu urodził się Bohdan Tomaszewski, wybitny dziennikarz sportowy i publicysta 103 lata temu, 10 sierpnia 1921 roku, urodził się Bohdan Tomaszewski, wybitny dziennikarz i komentator sportowy, publicysta, autor książek i scenariuszy filmowych… » więcej 2024-08-10, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 10 sierpnia » więcej 2024-08-09, godz. 15:00 Major Jakub Tomaszewski „Tomek” o akcji powstańczej odbicia niemieckiego pociągu na Woli Na warszawskiej Woli przy Cmentarzu Powązkowskim upamiętniono żołnierzy Kompanii „Maciek” Batalionu „Zośka” poległych 80 lat temu podczas nieudanego… » więcej 2024-08-09, godz. 13:00 79. rocznica zrzucenia bomby atomowej na Nagasaki 79 lat temu, 9 sierpnia 1945 roku, Amerykanie zrzucili bombę atomową na Nagasaki, trzy dni po ataku jądrowym na Hiroszimę. Były to jedyne w historii przypadki… » więcej 2024-08-09, godz. 11:00 160 lat temu urodził się Roman Dmowski, polityk i publicysta 160 lat temu, 9 sierpnia 1864 roku, urodził się Roman Dmowski, jeden z "ojców" niepodległości Polski, zaliczany do grona najwybitniejszych, a zarazem najbardziej… » więcej 2024-08-09, godz. 09:00 Przed gmachem MHP pojawi się wystawa poświęcona bohaterom powstania styczniowego Przed gmachem Muzeum Historii Polski na warszawskiej Cytadeli pojawi się wystawa poświęcona bohaterom powstania styczniowego - "Powstali 1863-64". Plenerowa… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »