Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Pierwsza Konstytucja Drugiej Rzeczypospolitej
2022-02-20, 08:24 Autor: Bolesław Bezeg

Pierwsza Konstytucja Drugiej Rzeczypospolitej

Otwarcie pierwszego posiedzenia Sejmu Ustawodawczego - luty 1919 r.
Otwarcie pierwszego posiedzenia Sejmu Ustawodawczego - luty 1919 r.
103 lata temu - 20 lutego 1919 roku Sejm Ustawodawczy Republiki Polskiej uchwalił tzw. Małą Konstytucję.
Z Historycznego Punktu Widzenia 20 lutego 2022
O tym, że Józef Piłsudski jako Naczelnik Państwa zgromadził w swoich rękach bardzo szerokie kompetencje już nie raz wspominaliśmy. Jak łatwo się domyślić taka sytuacja musiała wzbudzać wątpliwości, szczególnie wśród polityków świadomych mechanizmów władzy.

Także Piłsudski zdawał sobie sprawę, że dla dobra demokracji musi częścią władzy się podzielić, dlatego też 28 listopada 1918 roku wydał dekret określający ramy organizacyjne działania władz państwowych i ordynację wyborczą do Sejmu Ustawodawczego.

Na tej podstawie 26 stycznia 1919 roku odbyły się wybory i już 10 lutego 1919 roku rozpoczął obrady jednoizbowy Sejm Ustawodawczy. Był on działającą w permanencji czyli bez przerw między poszczególnymi sesjami konstytuantą czyli parlamentem mającym za zadanie stworzyć ramy ustrojowe powstającego państwa i zapisać je w konstytucji.

Warto zauważyć, że do Sejmu dokooptowano posłów do parlamentów ościennych krajów z polskich ziem, nad którymi Polska nie miała wówczas kontroli. W ten sposób posłowie do Reichstagu np. z ziemi opolskiej zostali członkami polskiej konstytuanty.

Na ręce członków konstytuanty Naczelnik Państwa Józef Piłsudski złożył swoją władzę i przez okres 10 dni czyli do 20 lutego najwyższą władzą w państwie był Konwent Seniorów Sejmu Ustawodawczego, który de facto zaprojektował ustrój państwa.

20 lutego 1919 roku Sejm Konstytucyjny przyjął dość lapidarną w treści ustawę, która jednakże nosiła znamiona aktu regulującego ustrój państwa, toteż wkrótce została nazwana Małą Konstytucją. Projekt ustawy podpisali przedstawiciele wszystkich stronnictw politycznych jakie znalazły się w sejmie. Jednym z jej postanowień było dalsze powierzenie Józefowi Piłsudskiemu pełnienia urzędu Naczelnika Państwa.

Jak nietrudno się domyślić socjalistyczny działacz Józef Piłsudski nie cieszył się szczególnymi względami sejmowej prawicy, toteż jej przedstawiciele dopilnowali by Mała Konstytucja wyraźnie ograniczyła kompetencje Naczelnika Państwa, który na jej mocy stracił np. dotychczas posiadaną inicjatywę ustawodawczą, a samo istnienie takiego urzędu ustanowiono tylko do czasu przeprowadzenia przez Sejm wyboru prezydenta państwa, co nastąpiło po uchwaleniu przez Sejm pełnej Konstytucji w 1921 roku.

Ustawa określiła Naczelnika Państwa przedstawicielem państwa i najwyższym wykonawcą ustaw Sejmu zarówno w sprawach cywilnych jak i wojskowych. W jego kompetencjach w porozumieniu z Sejmem pozostawało powoływanie pełnego składu rządu, który za swoją działalność podobnie jak Naczelnik Państwa odpowiadał przed Sejmem.

Sejm został w Małej Konstytucji ustanowiony najwyższą suwerenną władzą ustawodawczą w polskim państwie. Ustawy miał podpisywać marszałek sejmu z kontrasygnatą premiera, nazwanego tu prezydentem ministrów i kompetentnego w danych sprawach ministra.
Ponadto w jednym z pierwszych artykułów ustawy Sejm wyraził podziękowanie Józefowi Piłsudskiemu za dotychczasowy trud i odpowiedzialność za proces budowy państwa.

Wychodząc z założenia, że Sejm Ustawodawczy jest w tym momencie jedyną formą władzy posiadającą mandat społeczny zrezygnowano z zasady trójpodziału władzy, przyjmując, że pochodząca z wyboru władza Sejmu jest na tyle suwerenna by zaprojektować ustrój państwa.

Powstały w ten sposób system można określić jako skrajny parlamentaryzm, który jednakże cieszył się dużym poparciem społecznym, ponieważ panowało wówczas powszechne przekonanie o pierwszeństwie interesu państwa i jego racji stanu przed ideologią w każdej postaci, także przed ideologią demokratyczną.

Zobacz także

2021-10-16, godz. 07:25 Kobieta Król 637 lat temu 16 października 1384 roku królewna węgierska i polska Jadwiga Andegaweńska została koronowana w katedrze wawelskiej na króla Polski. » więcej 2021-10-10, godz. 08:26 Wybitny Biskup Krakowski 436 lat temu 10 października 1585 roku urodził się późniejszy biskup krakowski Piotr Gembicki herbu Nałęcz, który choć podczas Potopu początkowo był… » więcej 2021-10-09, godz. 07:27 Nasz pierwszy prymas Około 1000 lat temu w początkach października bliżej nieokreślonego roku zmarł Radzim Gaudenty, brat św. Wojciecha, pierwszy polski metropolita i pierwszy… » więcej 2021-10-03, godz. 08:30 Iranek-Osmecki - superbohater Dziś przypada 77 rocznica podpisania przez dowództwo Armii Krajowej aktu honorowej kapitulacji Powstania Warszawskiego. Jak zwykle rocznica związana z powstaniem… » więcej 2021-10-02, godz. 07:27 Konspiracja - polska specjalność Kilka dni temu 27 września obchodziliśmy 82 rocznicę powstania Polskiego Państwa Podziemnego. Był to społeczno-polityczny ewenement w dziejach II wojny światowej… » więcej 2021-09-26, godz. 08:19 Druga wojna śląska 276 lat temu we wrześniu 1745 r. wojska pruskie w toku drugiej wojny śląskiej ostatecznie zdobyły Opolszczyznę. » więcej 2021-09-25, godz. 07:24 Bohater Pruski Dziś przypada 277 rocznica urodzin króla pruskiego Fryderyka II Wilhelma już przez współczesnych nazywanego Wielkim. To właśnie on przyłączył Śląsk… » więcej 2021-09-19, godz. 08:22 Pisarka z Głubczyc 89 lat temu 19 września 1932 roku w Głubczycach urodziła się wybitna żydowska niemieckojęzyczna pisarka Stefanie Zweig. » więcej 2021-09-18, godz. 07:22 Epidemia czarnej ospy Dziś przypada rocznica głoszenia końca epidemii czarnej ospy, która wybuchła 58 lat temu na Śląsku. Przypadki zachorowań odnotowano także w Opolu. » więcej 2021-09-12, godz. 08:25 Wiedeńska wiktoria Dziś przypada 338 rocznica tzw. Odsieczy Wiedeńskiej czyli bitwy, w której dowodzone przez polskiego króla Jana III Sobieskiego wojska chrześcijańskiej koalicji… » więcej
1213141516
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »