Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Konspiracja - polska specjalność
2021-10-02, 07:27 Autor: Bolesław Bezeg

Konspiracja - polska specjalność

Oddział partyzancki Armii Krajowej.
Oddział partyzancki Armii Krajowej.
Kilka dni temu 27 września obchodziliśmy 82 rocznicę powstania Polskiego Państwa Podziemnego. Był to społeczno-polityczny ewenement w dziejach II wojny światowej, ale dla nas jak się to mówi – nie pierwszyzna.
Z Historycznego Punktu Widzenia 2 października 2021
27 września 1939 roku w oblężonej przez Niemców Warszawie, gdy zapadła decyzja o konieczności kapitulacji, równocześnie podjęto decyzję o kontynuowaniu dalszej walki metodami konspiracyjnymi. Utworzono wówczas tajną organizację o nazwie Służba Zwycięstwu Polski, która potem zmieniła nazwę na Związek Walki Zbrojnej, by w końcu stać się Armią Krajową. Wraz z tajną organizacją wojskową do konspiracji przeszedł szereg instytucji i organizacji, toteż datę tę uznaje się za moment powstania polskiego państwa podziemnego.

Wojna partyzancka z najeźdźcą to rzecz znana już od czasów biblijnych. Także w czasach Jezusa w Izraelu działali konspiracyjni bojownicy o niepodległość, a w Polsce taktyka walki partyzanckiej stosowana jest także od blisko tysiąca lat. Stosowali ją z powodzeniem Bolesław Krzywousty i Władysław Łokietek.

Historia zna także przykłady prowadzenia wojny partyzanckiej kierowanej przez rząd działający na emigracji. W Polsce zdarzyło się to w roku 1655, kiedy prawie całe terytorium Rzeczypospolitej było zajęte przez Szwedów, a król Jan Kazimierz zwołał obrady senatu do Opola.

To właśnie w Opolu 30 listopada 1655 roku król wydał uniwersał wzywający ludność Rzeczypospolitej do powszechnego powstania przeciwko Szwedom.

Jak wygląda wojna partyzancka, to każdy mniej więcej wie. Doraźnie uzbrojeni i najczęściej nieregularnie umundurowani bojownicy, którzy wyszukują okazji do uderzenia na wroga, a po uderzeniu wycofują się zanim przeciwnik ściągnie siły dające przewagę. Jednak ewenementem na skalę światową było polskie państwo podziemne, które powstało na terenie zaboru rosyjskiego podczas powstania styczniowego w roku 1863.

Do dziś wielu historyków uważa, że tamta XIX wieczna wersja państwa podziemnego była doskonalsza, bo jego ministerstwo skarbu działając w konspiracji zdołało ogłosić i skutecznie przeprowadzić pożyczkę narodową na rzecz powstania. Szeroko sprzedawano obligacje konspiracyjnego rządu, co pozwoliło na zakupy broni i wyposażenia dla partyzanckich oddziałów. Coś takiego podczas II wojny światowej było raczej nie do pomyślenia.

Czym różni się instytucja państwa podziemnego od zwykłej wojny partyzanckiej? Otóż w polskimi państwie podziemnym oprócz pionu wojskowego działał cały szereg instytucji i organizacji oraz konspiracyjne struktury administracji państwowej.

Na te ostatnie składał się szereg urzędników, począwszy od delegata rządu na kraj, poprzez delegatów wojewódzkich, aż do powiatowych. Działały odpowiedniki emigracyjnych ministerstw czyli departamenty, tajne szkolnictwo i sądownictwo. Istniała także konspiracyjna namiastka parlamentu czyli Polityczny Komitet Porozumiewawczy.

Było to ciało powołane przez władze działających w Polsce przed wojną czterech największych partii politycznych, którego zadaniem była cywilna kontrola nad konspiracyjną armią.

Wydawało by się, że w sytuacji gdy każda działalność konspiracyjna zagrożona była karą śmierci jeżeli już ktoś decydował się na przystąpienie do konspiracji miał na celu zbrojną walkę z okupantem. Tymczasem w ramach polskiego państwa podziemnego istniał cały szereg organizacji i instytucji, które ze zbrojną walką nie miały zbyt wiele wspólnego.

Działały więc tajne organizacje pomocy prześladowanym, tajne wyższe uczelnie, tajna prasa, na którą składało się aż około 1400 tytułów a nawet tajne teatry. Fakt, iż w żadnym innym kraju nie odnajdujemy podobnego przykładu tak masowego a przede wszystkim niewojskowego ruchu sprzeciwu wobec władz okupacyjnych, świadczy naszej o szczególnej narodowej zdolności do organizowania licznych sfer życia w konspiracji.

Z historycznego punktu widzenia warto możliwie szeroko chwalić się osiągnięciami w tej dziedzinie, by zniechęcać potencjalnych okupantów do ewentualnej okupacji naszego kraju.

Zobacz także

2022-02-20, godz. 08:24 Pierwsza Konstytucja Drugiej Rzeczypospolitej 103 lata temu - 20 lutego 1919 roku Sejm Ustawodawczy Republiki Polskiej uchwalił tzw. Małą Konstytucję. » więcej 2022-02-19, godz. 07:20 Rzucił się przez morze Jak Czarniecki do Poznania po szwedzkim zaborze, dla ojczyzny ratowania wrócim się przez morze – śpiewamy czasem, gdy mamy okazję wykonywać nasz hymn państwowy… » więcej 2022-02-13, godz. 08:20 Przejście do Aliantów Pojutrze przypada 104 rocznica opuszczenia sojuszu z państwami centralnymi przez ostatnią polską jednostkę frontową. W nocy z 15 na 16 lutego 1918 roku dowodzona… » więcej 2022-02-12, godz. 07:24 Zdrajca czy bohater Wczoraj minęła 16 rocznica śmierci pułkownika Ryszarda Kuklińskiego. Postać ta wciąż budzi sprzeczne emocje i zapewne tak już zostanie na zawsze. » więcej 2022-02-06, godz. 08:20 Zabójstwo polityczne Zabójstwa, porwania i niewyjaśnione okoliczności śmierci dawnych władców, jak mało które wydarzenia dają pole do snucia teorii spiskowych. Niekiedy spiskowe… » więcej 2022-02-05, godz. 07:24 Czechosłowacka inwazja 1919 Przedwczoraj minęła 103 rocznica podpisania tzw. umowy paryskiej, która zakończyła polsko-czechosłowacką wojnę o Śląsk Cieszyński. Umowa zawarta pod… » więcej 2022-01-30, godz. 08:20 Wielki humanista Mało brakowało, by bezpowrotnie przepadło bezcenne źródło wiedzy o życiu i działaniach a przede wszystkim o humanistycznych projektach i rozważaniach… » więcej 2022-01-29, godz. 07:20 Wielka zbrojeniowa inwestycja Największym przedsięwzięciem gospodarczym II Rzeczpospolitej była budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego. Latach 1937-39 wydano na nią zawrotną kwotę… » więcej 2022-01-23, godz. 08:20 Enigmatyczne dzieje enigmy 89 lat temu, w styczniu 1933 roku zespół polskich matematyków złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma, zmieniając w ten sposób losy świata. » więcej 2022-01-22, godz. 07:20 Trudny styczeń 1945 r. Zaczęło się od ewakuacji obozu koncentracyjnego w Auschwitz, ale wkrótce do pędzonych śląskimi drogami wynędzniałych więźniów z Oświęcimia dołączyli… » więcej
89101112
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »