Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 42 lata temu wybuchł strajk w radomskiej WSI
2023-10-26, 09:00 Autor: IAR/E.Leo/E.Porycka/K.Koziełł

42 lata temu wybuchł strajk w radomskiej WSI

Logo NZS. [grafika: wikipedia/domena publiczna]
Logo NZS. [grafika: wikipedia/domena publiczna]
42 lata temu, 26 października 1981 roku, wybuchł strajk w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu, zorganizowany przez uczelnianą "Solidarność" i Niezależne Zrzeszenie Studentów. Protest ten był jednym z najdłuższych ówczesnych strajków w historii PRL, trwał 49 dni. Stał się początkiem ogólnopolskiego strajku środowisk akademickich. Przystąpiło do niego ponad 70 procent uczelni w całym kraju. Protest w radomskiej WSI trwał do 13 grudnia, kiedy komunistyczne władze wprowadziły w kraju stan wojenny.
Bezpośrednim powodem strajku była reelekcja rektora - pułkownika Michała Hebdy, członka egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Doszło do tego na podstawie odpowiednio ułożonej ordynacji wyborczej. Tymczasem jesienią 1981 roku prawie w całym kraju na uczelniach wybierano nowych rektorów sprzyjających odnowie w szkolnictwie. Społeczność akademicka od dłuższego czasu domagała się wprowadzenia nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, gwarantującej większą samorządność uczelni. Dlatego strajk szybko przerodził się w większą akcję.

Protestujących wsparli duchowo biskup Edward Materski oraz duszpasterz akademicki ksiądz Jerzy Banaśkiewicz. Po ich stronie opowiedziała się także Konferencja Rektorów Polskich Szkół Akademickich.

Próby osiągnięcia kompromisu podczas rozmów z przedstawicielami Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki nie przyniosły rezultatu. 13 grudnia 1981 roku o świcie kompania ZOMO zmusiła protestujących do opuszczenia uczelni i zakończenia strajku.

(więcej)

17 października 1981 roku rano uchwałą KZ NSZZ "S" ogłoszono pogotowie strajkowe na WSI, powołano komitet strajkowy: przewodniczący Janusz Walasek oraz Witold Zamkowski, Elżbieta Zahorska, Jacek Mężyk, Witold Smyk.

Protestujący domagali się: odwołania z funkcji rektora profesora Michała Hebdy w związku z mianowaniem go na to stanowisko ze złamaniem obowiązujących procedur, jego apodyktycznym stosunkiem do pracowników oraz uległością wobec władz PZPR. Żądano także wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przeciwko przewodniczącemu Kolegium Rektorskiego, przeprowadzenia referendum nad wariantami ordynacji wyborczej obowiązującej na uczelni oraz zaprzestania represji za działalność związkową.

28 października 1981 roku delegacja strajkujących spotkała się z delegacją Senatu WSI, lecz nie osiągnięto porozumienia. W szczytowym momencie w strajku brało udział 400 pracowników i studentów.

13 listopada 1981 roku w Radomiu spotkali się przedstawiciele szkół wyższych, powołano Akademicki Komitet Strajkowy z zadaniem koordynowania studenckich akcji protestacyjnych. Tymczasem 19 listopada 1981 roku, by zniechęcić do akcji, władze wstrzymały wypłatę wynagrodzeń i stypendiów dla strajkujących i przystąpiły do skłócania i rozbicia środowiska akademickiego.

Do strajku w radomskiej WSI dołączyły i w szczytowym momencie w solidarnościowych protestach uczestniczyły 74 uczelnie, na około sto wówczas istniejących. Poparcia udzieliła też "Solidarność" oraz ówczesny prymas Polski Józef Glemp. Senat Uniwersytetu Warszawskiego z rektorem profesorem Henrykiem Samsonowiczem wyraził dezaprobatę w stosunku do decyzji ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki Jerzego Nawrockiego, który zatwierdził wybór Hebdy.

6 grudnia 1981 roku władze krajowe NZS zdecydowały o zakończeniu strajków, jednak nie wszystkie organizacje uczelniane podporządkowały się tej decyzji. Strajk na WSI przerwało dopiero ogłoszenie stanu wojennego, 13 grudnia.

Tego dnia dziekan Wydziału Transportu radomskiej WSI Leszek Cegłowski wezwał uczestników protestu do rozejścia się. Na uczelnię przybył oddział ZOMO, wyposażony w pojazdy opancerzone. Był to początek internowań. 15 grudnia została przyjęta dymisja ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki.

Profesor pułkownik Michał Hebda, po rezygnacji ze stanowiska rektora po ośmiu miesiącach urzędowania, podjął pracę na Uniwersytecie Technicznym w Magdeburgu.

Zobacz także

2023-12-30, godz. 09:00 135 lat temu urodził się Eugeniusz Kwiatkowski, ekonomista i polityk 135 lat temu, 30 grudnia 1888 roku, urodził się Eugeniusz Kwiatkowski, ekonomista, wicepremier, minister przemysłu i skarbu w II Rzeczypospolitej. Autor słynnego… » więcej 2023-12-30, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 30 grudnia » więcej 2023-12-29, godz. 13:00 105 lat Biblioteki Uniwersyteckiej KUL Biblioteka Uniwersytecka KUL obchodzi 105 lat istnienia. "W tym roku nie tylko Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II świętuje swoje okrągłe urodziny… » więcej 2023-12-29, godz. 11:00 60 lat temu zmarł Aleksander Ładoś, polski dyplomata ratujący Żydów podczas II wojny światowej 60 lat temu, 29 grudnia 1963 roku, zmarł Aleksander Ładoś, polski dyplomata, nieformalny przywódca tzw. Grupy Berneńskiej, ratującej Żydów podczas II wojny… » więcej 2023-12-29, godz. 10:00 Rośnie liczba eksponatów przekazywanych do nowego muzeum powstania Rośnie liczba eksponatów przekazywanych i wypożyczanych do nowej siedziby Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Poznaniu, która ma być gotowa za trzy… » więcej 2023-12-29, godz. 07:30 108 lat temu urodził się Stanisław Broniewski "Orsza", dowódca akcji pod Arsenałem 108 lat temu, 29 grudnia 1915 roku, urodził się Stanisław Broniewski "Orsza", naczelnik Szarych Szeregów, dowódca słynnej akcji pod Arsenałem. Podczas II… » więcej 2023-12-29, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 29 grudnia » więcej 2023-12-28, godz. 15:00 Karta muzealna coraz bardziej popularna Belgijska karta muzealna bardzo popularna. Coraz więcej osób korzysta ze stałej przepustki do 235 muzeów i ponad 300 wystaw w całej Belgii. » więcej 2023-12-28, godz. 13:00 W Muzeum Narodowym w Krakowie 20 nowych wystaw [DŹWIĘK] Dwadzieścia nowych wystaw czasowych i pokazów w przyszłym roku przygotuje Muzeum Narodowe w Krakowie. Trzy duże ekspozycje zostaną zaprezentowane w gmachu… » więcej 2023-12-28, godz. 11:00 Muzeum Hutnictwa w Chorzowie przygotowuje wniosek o wpis hutniczych tradycji na listę niematerialnego dziedzictwa W styczniu zostanie złożony wniosek o wpis tradycji hutniczych na listę niematerialnego dziedzictwa. Przygotowuje go Muzeum Hutnictwa w Chorzowie. Chodzi o… » więcej
133134135136137
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »