Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 42 lata temu wybuchł strajk w radomskiej WSI
2023-10-26, 09:00 Autor: IAR/E.Leo/E.Porycka/K.Koziełł

42 lata temu wybuchł strajk w radomskiej WSI

Logo NZS. [grafika: wikipedia/domena publiczna]
Logo NZS. [grafika: wikipedia/domena publiczna]
42 lata temu, 26 października 1981 roku, wybuchł strajk w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu, zorganizowany przez uczelnianą "Solidarność" i Niezależne Zrzeszenie Studentów. Protest ten był jednym z najdłuższych ówczesnych strajków w historii PRL, trwał 49 dni. Stał się początkiem ogólnopolskiego strajku środowisk akademickich. Przystąpiło do niego ponad 70 procent uczelni w całym kraju. Protest w radomskiej WSI trwał do 13 grudnia, kiedy komunistyczne władze wprowadziły w kraju stan wojenny.
Bezpośrednim powodem strajku była reelekcja rektora - pułkownika Michała Hebdy, członka egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Doszło do tego na podstawie odpowiednio ułożonej ordynacji wyborczej. Tymczasem jesienią 1981 roku prawie w całym kraju na uczelniach wybierano nowych rektorów sprzyjających odnowie w szkolnictwie. Społeczność akademicka od dłuższego czasu domagała się wprowadzenia nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, gwarantującej większą samorządność uczelni. Dlatego strajk szybko przerodził się w większą akcję.

Protestujących wsparli duchowo biskup Edward Materski oraz duszpasterz akademicki ksiądz Jerzy Banaśkiewicz. Po ich stronie opowiedziała się także Konferencja Rektorów Polskich Szkół Akademickich.

Próby osiągnięcia kompromisu podczas rozmów z przedstawicielami Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki nie przyniosły rezultatu. 13 grudnia 1981 roku o świcie kompania ZOMO zmusiła protestujących do opuszczenia uczelni i zakończenia strajku.

(więcej)

17 października 1981 roku rano uchwałą KZ NSZZ "S" ogłoszono pogotowie strajkowe na WSI, powołano komitet strajkowy: przewodniczący Janusz Walasek oraz Witold Zamkowski, Elżbieta Zahorska, Jacek Mężyk, Witold Smyk.

Protestujący domagali się: odwołania z funkcji rektora profesora Michała Hebdy w związku z mianowaniem go na to stanowisko ze złamaniem obowiązujących procedur, jego apodyktycznym stosunkiem do pracowników oraz uległością wobec władz PZPR. Żądano także wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przeciwko przewodniczącemu Kolegium Rektorskiego, przeprowadzenia referendum nad wariantami ordynacji wyborczej obowiązującej na uczelni oraz zaprzestania represji za działalność związkową.

28 października 1981 roku delegacja strajkujących spotkała się z delegacją Senatu WSI, lecz nie osiągnięto porozumienia. W szczytowym momencie w strajku brało udział 400 pracowników i studentów.

13 listopada 1981 roku w Radomiu spotkali się przedstawiciele szkół wyższych, powołano Akademicki Komitet Strajkowy z zadaniem koordynowania studenckich akcji protestacyjnych. Tymczasem 19 listopada 1981 roku, by zniechęcić do akcji, władze wstrzymały wypłatę wynagrodzeń i stypendiów dla strajkujących i przystąpiły do skłócania i rozbicia środowiska akademickiego.

Do strajku w radomskiej WSI dołączyły i w szczytowym momencie w solidarnościowych protestach uczestniczyły 74 uczelnie, na około sto wówczas istniejących. Poparcia udzieliła też "Solidarność" oraz ówczesny prymas Polski Józef Glemp. Senat Uniwersytetu Warszawskiego z rektorem profesorem Henrykiem Samsonowiczem wyraził dezaprobatę w stosunku do decyzji ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki Jerzego Nawrockiego, który zatwierdził wybór Hebdy.

6 grudnia 1981 roku władze krajowe NZS zdecydowały o zakończeniu strajków, jednak nie wszystkie organizacje uczelniane podporządkowały się tej decyzji. Strajk na WSI przerwało dopiero ogłoszenie stanu wojennego, 13 grudnia.

Tego dnia dziekan Wydziału Transportu radomskiej WSI Leszek Cegłowski wezwał uczestników protestu do rozejścia się. Na uczelnię przybył oddział ZOMO, wyposażony w pojazdy opancerzone. Był to początek internowań. 15 grudnia została przyjęta dymisja ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki.

Profesor pułkownik Michał Hebda, po rezygnacji ze stanowiska rektora po ośmiu miesiącach urzędowania, podjął pracę na Uniwersytecie Technicznym w Magdeburgu.

Zobacz także

2024-08-09, godz. 15:00 Major Jakub Tomaszewski „Tomek” o akcji powstańczej odbicia niemieckiego pociągu na Woli Na warszawskiej Woli przy Cmentarzu Powązkowskim upamiętniono żołnierzy Kompanii „Maciek” Batalionu „Zośka” poległych 80 lat temu podczas nieudanego… » więcej 2024-08-09, godz. 13:00 79. rocznica zrzucenia bomby atomowej na Nagasaki 79 lat temu, 9 sierpnia 1945 roku, Amerykanie zrzucili bombę atomową na Nagasaki, trzy dni po ataku jądrowym na Hiroszimę. Były to jedyne w historii przypadki… » więcej 2024-08-09, godz. 11:00 160 lat temu urodził się Roman Dmowski, polityk i publicysta 160 lat temu, 9 sierpnia 1864 roku, urodził się Roman Dmowski, jeden z "ojców" niepodległości Polski, zaliczany do grona najwybitniejszych, a zarazem najbardziej… » więcej 2024-08-09, godz. 09:00 Przed gmachem MHP pojawi się wystawa poświęcona bohaterom powstania styczniowego Przed gmachem Muzeum Historii Polski na warszawskiej Cytadeli pojawi się wystawa poświęcona bohaterom powstania styczniowego - "Powstali 1863-64". Plenerowa… » więcej 2024-08-09, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 9 sierpnia » więcej 2024-08-08, godz. 15:00 Wystawa "Powstańcy Warszawscy odbudowali Warszawę" Sylwetki 60 architektów, budowniczych i plastyków przedstawia wystawa "Powstańcy Warszawscy odbudowali Warszawę". Jej autor, prezes Stowarzyszenia Pamięci… » więcej 2024-08-08, godz. 13:00 Do 25 sierpnia można zgłaszać kandydatów do Nagrody Muzeum POLIN Do 25 sierpnia można zgłaszać kandydatów do Nagrody Muzeum POLIN. Olga Kaczmarek, dyrektorka Forum Dialogu i członkini kapituły nagrody wyjaśnia, że to… » więcej 2024-08-08, godz. 11:00 80 lat temu zginął Antoni Godlewski pseudonim "Antek Rozpylacz" Antoni Godlewski ps. "Antek Rozpylacz" - 80. roczn. śmierci dokumentacja 80 lat temu, 8 sierpnia 1944 roku, w ósmym dniu Powstania Warszawskiego, zginął Antoni… » więcej 2024-08-08, godz. 09:00 80 lat temu rozpoczęła nadawanie powstańcza radiostacja Błyskawica 80 lat temu, 8 sierpnia 1944 roku, warszawscy powstańcy uruchomili stację nadawczą Armii Krajowej "Błyskawica". Była to pierwsza polska radiostacja, która… » więcej 2024-08-08, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 8 sierpnia » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »