Maria Kujawska była jedyną kobietą lekarką - uczestniczką III powstania śląskiego w 1921 roku. Zajmowała się rannymi w punktach pomocy oraz między innymi prowadziła pociąg sanitarny grupy "Wschód" do szpitala w Sosnowcu. Do stycznia 1922 roku w stopniu porucznika-lekarza leczyła chorych w Głównym Szpitalu Wojsk Powstańczych w Mysłowicach.

W 20-leciu międzywojennym nie tylko prowadziła praktykę lekarską, lecz także działała w Towarzystwie Walki z Gruźlicą, współzakładała Instytut Śląski. Była wiceprzewodniczącą Towarzystwa Polek, największej organizacji kobiecej na Śląsku. W latach 30. XX wieku została dwukrotnie wybrana do Sejmu Śląskiego, reprezentowała Chrześcijańsko-Narodowe Zjednoczenie Pracy. W sejmie pełniła międy innymi funkcję sekretarza komisji do spraw wyznań religijnych i oświecenia publicznego.

Podczas pobytu w Ravensbrück, w lutym 1945 roku lekarka przekonała komisję w obozie, aby w kierowanym przez nią bloku szpitalnym nie przeprowadzić selekcji chorych do komory gazowej. Wielokrotnie ratowała osadzone od śmierci z rąk nazistów. Po wojnie, jedna z uratowanych kobiet, Gertruda Kyzer-Lanz napisała w liście do gazety: "Ravensbrück to było naprawdę piekło. Ale w tym piekle był anioł, zresztą z twarzą Sokratesa, doktor Maria Kujawska z Katowic. Niedużego wzrostu, siwowłosa, niezwykle inteligentna, była lekarzem bloku nr 11. Cały ten blok uratowała od śmierci gazowej, z narażeniem życia własnego i życia swoich córek Basi i Janiny, które też w Ravensbrück były".

Po wojnie Maria Kujawska wyjechała do Pszczyny, gdzie jej mąż przyjął posadę lekarza powiatowego. Kazimierz Kujawski zmarł w listopadzie 1945 roku. Maria Kujawska pracowała między innymi z chorymi na gruźlicę, w poradniach dla dzieci czy dla kobiet w ciąży. Została kierownikiem powiatowego Ośrodka Zdrowia w Pszczynie, zorganizowała oddział PCK oraz punkt pomocy medycznej dla repatriantów wracających na Śląsk z zachodu. Do pacjentów często chodziła pieszo, nawet kilkanaście kilometrów. Zajmowała się też biednymi, zaopatrując ich w żywność i odzież.

Zmarła na zawał serca, 23 maja 1948 roku w Pszczynie. Została pochowana w grobie rodzinnym na pszczyńskim cmentarzu.

W latach 70. XX wieku Medyczne Studium Zawodowe w Opolu otrzymało imię Marii Kujawskiej.

(więcej)

Urodziła się 5 lipca 1893 roku w Raciborzu, jako Maria Raida, córka mistrza szewskiego i gospodyni domowej.

Studiowała medycynę na uniwersytetach we Wrocławiu i w Monachium, a następnie w Poznaniu i Krakowie. Przyjaźniła się z Polakami ze Śląska i Wielkopolski. Na studiach poznała swojego przyszłego męża, także lekarza - Kazimierza Kujawskiego. Działała w organizacji niepodległościowej Zet.

W lipcu 1920 roku w Warszawie uzyskała dyplom lekarza. Na Śląsku uczyła pielęgniarstwa i położnictwa, organizowała związki położnych w wielu miastach. W dniu plebiscytu, 20 marca 1921, była lekarzem dyżurnym w polskim sztabie plebiscytowym. Podczas III powstania śląskiego zajmowała się rannymi.

W sierpniu 1921 roku wyszła za mąż. W latach 30. była posłanką w Sejmie Śląskim. W roku 1936 została wybrana do Śląskiej Rady Wojewódzkiej, i odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Po wybuchu II wojny światowej wraz z mężem znalazła się na liście osób do aresztowania. Uciekła z dziećmi do Rumunii, potem do Jugosławii, gdzie organizowała pomoc dla rodaków. W styczniu 1944 roku Maria wraz z dwiema córkami - Barbarą i Janiną została wywieziona do niemieckiego obozu Ravensbrück. Rozdzielona rodzina odnalazła się po wojnie.

Państwo Kujawscy mieli cztery córki, wszystkie wybrały zawód lekarza.