Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 64 lata temu w Kraśniku Fabrycznym wybuchły zamieszki…
2023-06-26, 16:00 Autor: IAR/B.Falkowska/E.Leo/D.Panek/O.Kłosińska

64 lata temu w Kraśniku Fabrycznym wybuchły zamieszki, spowodowane zakazem budowy kościoła

Opis działań ZOMO w Kraśniku Fabrycznym. [fot. źródło: twitter.com/ipngovpl]
Opis działań ZOMO w Kraśniku Fabrycznym. [fot. źródło: twitter.com/ipngovpl]
64 lata temu, 26 czerwca 1959 roku, w Kraśniku Fabrycznym w województwie lubelskim wybuchły zamieszki, wywołane sprzeciwem władz komunistycznych wobec budowy kościoła. Tego dnia wierni zaprotestowali przeciwko likwidacji miejsca modlitwy na podmiejskiej polanie, gdzie starali się o legalne wybudowanie świątyni.
Gdy milicja zniszczyła spontanicznie zbudowaną przez mieszkańców kapliczkę, setki ludzi próbowały wtargnąć do komendy, a budynek Prezydium Miejskiej Rady Narodowej został obrzucony kamieniami. Zamieszki - dodatkowo prowokowane przez służbę bezpieczeństwa - zostały brutalnie stłumione przez oddziały ZOMO. Milicja użyła wobec protestujących pałek, armatek wodnych i gazów łzawiących.

Uczestnicy protestu kraśnickiego, a także przypadkowi mieszkańcy miasta, spotkali się z poważnymi represjami. Ci, którzy zostali na miejscu zatrzymani i wylegitymowani, byli zwalniani z pracy. Broniącym miejsca modlitwy wytaczano procesy sądowe lub sprawy przed kolegiami do spraw wykroczeń. Wielu osobom zasądzono kary więzienia lub wysokie grzywny.

Protest w Kraśniku Fabrycznym był pierwszym w okresie gomułkowskim wystąpieniem ludności przeciwko zaostrzającej się polityce władz PRL wobec Kościoła katolickiego. Ten był postrzegany jako wrogi wobec państwa socjalistycznego, dlatego próbowano ograniczyć wpływ Kościoła na wychowanie młodzieży i zlikwidować różne formy kultu religijnego w życiu publicznym. Rok później do podobnych wydarzeń, ale na większą skalę, doszło w podkrakowskiej Nowej Hucie.

(więcej)

W latach 50. XX wieku Kraśnik Fabryczny był uważany przez władze PRL za wzorcowy ośrodek przemysłowy. Podobnie jak w Nowej Hucie czy Dąbrowie Górniczej, także w tym mieście widziano centrum socjalistycznej myśli i kultury, w którym nie ma miejsca na przejawy przywiązania do tradycji i religii.

Mieszkańcy domagali się jednak budowy kościoła. Władze sukcesywnie odmawiały, ale miejscowa ludność oraz robotnicy i tak gromadzili się na modlitwie i mszach polowych na "Słonecznej Polanie" - terenie podmiejskim, gdzie planowano budowę świątyni, i gdzie został ustawiony krzyż. Gdy miejsce modlitwy zostało przez milicję zlikwidowane i zagrodzone, około 1200-1300 osób zgromadziło się na rynku przed budynkiem Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, który został obrzucony kamieniami. Uczestnicy protestu próbowali też dostać się do komendy milicji.

Około 23.00 do Kraśnika przybyły oddziały ZOMO z formacji, która wcześniej pacyfikowała protest robotników w Poznaniu. Funkcjonariusze bili pałkami zarówno protestujących, jak i przypadkowe osoby, w tym robotników wychodzących z drugiej zmiany z pobliskiej fabryki łożysk. Przeszukiwali także mieszkania, szukając domniemanych uczestników zajść. Zatrzymanych przewożono na komisariat MO, a w nocy transportowano na przesłuchania do Lublina. Akcja pacyfikacyjna trwała do późnych godzin nocnych.

Po przesłuchaniach śledczy wyselekcjonowali 61 osób, którym wytoczono pokazowe procesy. 22 osoby skazano na kary do trzech lat więzienia. Według wspomnień świadków rozprawy prowadzono w Domu Ludowym, a obserwatorów dowożono autokarami z pobliskich zakładów pracy.

Oskarżonym zarzucono udział w zbiegowisku publicznym, zdemolowanie komisariatu MO i wybicie szyb w oknach budynku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. Niektórych oskarżono o pobicie milicjantów.

Skazanych osadzano z więźniami kryminalnymi, przenoszono między zakładami karnymi, nie powiadamiając o tym rodziny. Byli także upokarzani przez obsługę zakładów karnych. Osądzeni zostali zwolnieni z pracy i nawet po odbyciu wyroków mieli trudności ze znalezieniem zatrudnienia.

Starania ludności o legalną budowę kaplic i kościołów trwały nie tylko w Kraśniku Fabrycznym, ale także w wielu innych miejscowościach, gdzie powstawały nowe osiedla robotnicze. Gdy zabiegi wiernych nie przynosiły skutku, powstawały krzyże i prowizoryczne kaplice, jak na przykład w Starachowicach, Świdniku, Nowej Hucie, Rzeszowie czy Kołobrzegu.

Walka władz o ograniczenie wpływów Kościoła w społeczeństwie trwała w Polsce do upadku komunizmu.

Zobacz także

2024-08-13, godz. 11:00 80 lat temu na warszawskiej Starówce wybuchł tzw. czołg pułapka 80 lat temu, 13 sierpnia 1944 roku, powstańcy warszawscy przechwycili na Starym Mieście niemiecki pojazd opancerzony, który po przejechaniu barykady eksplodował… » więcej 2024-08-13, godz. 09:00 104 lata temu rozpoczęła się Bitwa Warszawska 04 lata temu, 13 sierpnia 1920 roku, rozpoczęła się Bitwa Warszawska, w której Wojsko Polskie odniosło spektakularne zwycięstwo nad Armią Czerwoną. Zapewniło… » więcej 2024-08-13, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 13 sierpnia » więcej 2024-08-12, godz. 15:00 Powstaniec Witold Lisowski - Sprawiedliwy wśród narodów świata o służbie lekarzy w czasie powstania Służba lekarzy w czasie powstania warszawskiego to karta chwały - wspominał powstaniec Witold Lisowski pseudonim „Lis”, Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata… » więcej 2024-08-12, godz. 13:00 81 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych 81 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też… » więcej 2024-08-12, godz. 11:00 63 lata temu rozpoczęto budowę muru berlińskiego 63 lata temu, w nocy z 12 na 13 sierpnia 1961 roku, rozpoczęła się budowa muru berlińskiego, oddzielającego Berlin Wschodni od Berlina Zachodniego. Przez… » więcej 2024-08-12, godz. 09:00 Uroczystości przy płycie Grobu Nieznanego Żołnierza Weterani, przedstawiciele rządu, mieszkańcy stolicy oddali hołd poległym oraz żyjącym żołnierzom Narodowych Sił Zbrojnych. W 80. rocznicę powołania… » więcej 2024-08-12, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 12 sierpnia » więcej 2024-08-11, godz. 11:00 87. rocznica tzw. Operacji Polskiej NKWD, wymierzonej w Polaków w ZSRR 87 lat temu, 11 sierpnia 1937 roku, rozpoczęła się tzw. Operacja Polska, wymierzona w Polaków mieszkających w Związku Radzieckim. Szef NKWD Nikołaj Jeżow… » więcej 2024-08-11, godz. 09:00 80 lat temu powstała Brygada Świętokrzyska, jeden z oddziałów NSZ 80 lat temu, 11 sierpnia 1944 roku, w Lasocinie na Kielecczyźnie powstała Brygada Świętokrzyska, jeden z oddziałów Narodowych Sił Zbrojnych, który nie… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »