Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 65 lat temu został stracony Imre Nagy, premier podczas…
2023-06-16, 08:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł

65 lat temu został stracony Imre Nagy, premier podczas rewolucji węgierskiej 1956

Imre Nagy. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Imre Nagy. [fot. wikipedia/domena publiczna]
65 lat temu, 16 czerwca 1958 roku, został stracony Imre Nagy, komunistyczny polityk węgierski, premier w czasie powstania węgierskiego, nazywanego też rewolucją 1956 roku. Było próbą zdobycia przez Węgrów wolności i uwolnienia się spod sowieckiej dominacji. W czasie jego trwania Nagy przywrócił system wielopartyjny na Węgrzech i ogłosił wystąpienie kraju z Układu Warszawskiego. Po stłumieniu protestu, wraz z innymi przywódcami zrywu, został skazany na karę śmierci i stracony. "Imre Nagy chciał być dobrym komunistą i dobrym patriotą, chciał być dobrym Węgrem i szczerym przyjacielem Związku Radzieckiego, a to było niemożliwe" - napisał o nim Tibor Meray, autor książki o premierze Węgier.
Wyrok ogłoszono 15 czerwca 1958 roku, po kilkudniowym procesie. Kolegium Sądu Ludowego uznało Nagya za winnego przestępstwa "kierowania spiskiem mającym na celu obalenie ludowo-demokratycznego ustroju państwa" i "zdrady ojczyzny". Prośby o ułaskawienie nie zostały przyjęte do rozpatrzenia. 16 czerwca skazanych wyprowadzono z cel i zaprowadzono do przygotowanych szubienic. Jako pierwszy powieszony został Nagy, następnie minister obrony pułkownik Pál Maléter, dowódca oddziałów powstańczych w stolicy, oraz Miklos Gimes, pisarz i organizator strajków przeciwko marionetkowemu rządowi Jánosa Kádára.

Ciało Imre Nagya z rękami skrępowanymi drutem kolczastym zakopano na śmietniku pod murem więzienia w Budapeszcie. Miejsce jego pochówku pozostawało dla Węgrów nieznane. Dopiero w 1989 odbył się uroczysty pogrzeb polityka, w którym wzięło udział około 250 tysięcy ludzi. Został zrehabilitowany w tym samym roku.

Od lat 40. Imre Nagy był członkiem rządu węgierskiego z ramienia Komunistycznej Partii Węgier. W latach 1953-1955 pełnił funkcję premiera. Urząd ten objął ponownie w 1956 roku, po wybuchu rewolucji. Na czele rządu stał przez 10 dni. W tym czasie wynegocjował zawieszenie broni z Moskwą, rozwiązał osławioną bezpiekę AVH, przywrócił system wielopartyjny i zaoferował amnestię uczestnikom rewolucji. Jednak na początku listopada 1956 roku do Budapesztu wkroczyły wojska sowieckie. W ciągu kilku tygodni powstanie zostało krwawo stłumione - po stronie powstańców zginęło ponad 2500 osób. Utworzono też rząd Kádára. Nagy stanął na czele oporu węgierskiego. Jednak kilka miesięcy później , w kwietniu 1957, został aresztowany, a następnie skazany na karę śmierci i stracony.

(więcej)

W 2016 roku węgierski sąd najwyższy poświadczył nieważność wyroków śmierci wobec premiera Nagya i jego współpracowników. Tym samym potwierdzono uchwałę parlamentu z 2000 roku, w której unieważniono wszystkie wyroki wydane w ramach prześladowań po zdławieniu powstania, pozostawiając ich indywidualne poświadczenie sądowi najwyższemu.

Imre Nagy urodził się 7 czerwca 1896 w Kaposvár. Od 16 roku życia pracował jako ślusarz. Podczas pierwszej wojny światowej był żołnierzem armii austro-węgierskiej. Początkowo walczył na froncie włoskim, a następnie został przeniesiony na front wschodni. W 1915 roku dostał się do niewoli rosyjskiej. Przebywał w obozie jenieckim na Syberii, gdzie wkrótce stał się zwolennikiem ideologii komunistycznej. Po rewolucji październikowej walczył w szeregach Armii Czerwonej.

Działał podczas krótkotrwałego istnienia Węgierskiej Republiki Rad. Od 1929 roku przebywał na emigracji w ZSRR, podczas terroru Wielkiej Czystki był agentem NKWD o pseudonimie "Wołodia". Pozwoliło mu to przetrwać jako jednemu z nielicznych działaczy Węgierskiej Republiki Rad.

Był członkiem Komunistycznej Partii Węgier. Karierę polityczną rozpoczął w 1944 roku, gdy z ramienia tego ugrupowania wszedł do węgierskiego rządu jako minister rolnictwa.

Zobacz także

2023-06-17, godz. 08:00 Kalendarium historyczne na dziś 17 czerwca » więcej 2023-06-16, godz. 16:00 100 lat temu urodził się dyrygent i kompozytor Henryk Czyż 100 lat temu - 16 czerwca 1923 roku - urodził się Henryk Czyż, dyrygent, kompozytor, pedagog i pisarz. Prowadził największe orkiestry w kraju, między innymi… » więcej 2023-06-16, godz. 14:00 Bundestag uczcił 70. rocznicę buntu w NRD W połowie czerwca 1953 roku mieszkańcy Berlina Wschodniego, Lipska, Drezna oraz innych miast zbuntowali się przeciwko złym warunkom pracy i niskiemu poziomowi… » więcej 2023-06-16, godz. 12:00 Zmarł Bohdan Urbankowski, poeta, eseista, dramaturg i filozof Zmarł Bohdan Urbankowski, doktor nauk humanistycznych, poeta, eseista, dramaturg i filozof, działacz opozycji w czasach PRL. Laureat nagrody IPN Kustosz Pamięci… » więcej 2023-06-16, godz. 10:00 40 lat temu Jan Paweł II rozpoczął drugą pielgrzymkę do Polski 40 lat temu Jan Paweł II rozpoczął drugą pielgrzymkę do Polski. Wizyta trwała osiem dni, od 16 do 23 czerwca 1983 roku, i była 18. zagraniczną podróżą… » więcej 2023-06-16, godz. 08:00 Kalendarium historyczne na dziś 16 czerwca » więcej 2023-06-15, godz. 16:00 Niemcy: wystawa o architektonicznej megalomanii nazistów W berlińskiej Akademii Sztuki można odwiedzić wystawę o zmianach w niemieckiej architekturze i urbanistyce w okresie nazizmu. Eksponaty przybliżają nie tylko… » więcej 2023-06-15, godz. 14:00 100 lat temu zmarł Aleksander Sochaczewski, malarz, zesłaniec syberyjski Sto lat temu, 15 czerwca 1923 roku, zmarł Aleksander Sochaczewski, malarz, zesłaniec syberyjski, autor cyklu obrazów dokumentujących katorgę i pobyt Polaków… » więcej 2023-06-15, godz. 12:00 Odrestaurowano grób Leona Bilińskiego w Cieplicach W czeskich Cieplicach odrestaurowano grób Leona Bilińskiego - ekonomisty, profesora i rektora Uniwersytetu Lwowskiego, ministra skarbu Austro-Węgier oraz ministra… » więcej
200201202203204
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »