Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 65 lat temu został stracony Imre Nagy, premier podczas…
2023-06-16, 08:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł

65 lat temu został stracony Imre Nagy, premier podczas rewolucji węgierskiej 1956

Imre Nagy. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Imre Nagy. [fot. wikipedia/domena publiczna]
65 lat temu, 16 czerwca 1958 roku, został stracony Imre Nagy, komunistyczny polityk węgierski, premier w czasie powstania węgierskiego, nazywanego też rewolucją 1956 roku. Było próbą zdobycia przez Węgrów wolności i uwolnienia się spod sowieckiej dominacji. W czasie jego trwania Nagy przywrócił system wielopartyjny na Węgrzech i ogłosił wystąpienie kraju z Układu Warszawskiego. Po stłumieniu protestu, wraz z innymi przywódcami zrywu, został skazany na karę śmierci i stracony. "Imre Nagy chciał być dobrym komunistą i dobrym patriotą, chciał być dobrym Węgrem i szczerym przyjacielem Związku Radzieckiego, a to było niemożliwe" - napisał o nim Tibor Meray, autor książki o premierze Węgier.
Wyrok ogłoszono 15 czerwca 1958 roku, po kilkudniowym procesie. Kolegium Sądu Ludowego uznało Nagya za winnego przestępstwa "kierowania spiskiem mającym na celu obalenie ludowo-demokratycznego ustroju państwa" i "zdrady ojczyzny". Prośby o ułaskawienie nie zostały przyjęte do rozpatrzenia. 16 czerwca skazanych wyprowadzono z cel i zaprowadzono do przygotowanych szubienic. Jako pierwszy powieszony został Nagy, następnie minister obrony pułkownik Pál Maléter, dowódca oddziałów powstańczych w stolicy, oraz Miklos Gimes, pisarz i organizator strajków przeciwko marionetkowemu rządowi Jánosa Kádára.

Ciało Imre Nagya z rękami skrępowanymi drutem kolczastym zakopano na śmietniku pod murem więzienia w Budapeszcie. Miejsce jego pochówku pozostawało dla Węgrów nieznane. Dopiero w 1989 odbył się uroczysty pogrzeb polityka, w którym wzięło udział około 250 tysięcy ludzi. Został zrehabilitowany w tym samym roku.

Od lat 40. Imre Nagy był członkiem rządu węgierskiego z ramienia Komunistycznej Partii Węgier. W latach 1953-1955 pełnił funkcję premiera. Urząd ten objął ponownie w 1956 roku, po wybuchu rewolucji. Na czele rządu stał przez 10 dni. W tym czasie wynegocjował zawieszenie broni z Moskwą, rozwiązał osławioną bezpiekę AVH, przywrócił system wielopartyjny i zaoferował amnestię uczestnikom rewolucji. Jednak na początku listopada 1956 roku do Budapesztu wkroczyły wojska sowieckie. W ciągu kilku tygodni powstanie zostało krwawo stłumione - po stronie powstańców zginęło ponad 2500 osób. Utworzono też rząd Kádára. Nagy stanął na czele oporu węgierskiego. Jednak kilka miesięcy później , w kwietniu 1957, został aresztowany, a następnie skazany na karę śmierci i stracony.

(więcej)

W 2016 roku węgierski sąd najwyższy poświadczył nieważność wyroków śmierci wobec premiera Nagya i jego współpracowników. Tym samym potwierdzono uchwałę parlamentu z 2000 roku, w której unieważniono wszystkie wyroki wydane w ramach prześladowań po zdławieniu powstania, pozostawiając ich indywidualne poświadczenie sądowi najwyższemu.

Imre Nagy urodził się 7 czerwca 1896 w Kaposvár. Od 16 roku życia pracował jako ślusarz. Podczas pierwszej wojny światowej był żołnierzem armii austro-węgierskiej. Początkowo walczył na froncie włoskim, a następnie został przeniesiony na front wschodni. W 1915 roku dostał się do niewoli rosyjskiej. Przebywał w obozie jenieckim na Syberii, gdzie wkrótce stał się zwolennikiem ideologii komunistycznej. Po rewolucji październikowej walczył w szeregach Armii Czerwonej.

Działał podczas krótkotrwałego istnienia Węgierskiej Republiki Rad. Od 1929 roku przebywał na emigracji w ZSRR, podczas terroru Wielkiej Czystki był agentem NKWD o pseudonimie "Wołodia". Pozwoliło mu to przetrwać jako jednemu z nielicznych działaczy Węgierskiej Republiki Rad.

Był członkiem Komunistycznej Partii Węgier. Karierę polityczną rozpoczął w 1944 roku, gdy z ramienia tego ugrupowania wszedł do węgierskiego rządu jako minister rolnictwa.

Zobacz także

2024-09-16, godz. 13:00 Wystawa portretów Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Jadwiga Wolf, Tadeusz Stankiewicz, Leszek Mikołajkow - Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata, którzy już odeszli. Między innymi portrety tych osób uwiecznili… » więcej 2024-09-16, godz. 11:00 Trzeci odcinek podcastu Polskiego Radia "A więc wojna!" W internecie dostępny jest już najnowszy odcinek podcastu "A więc wojna! Wrzesień 1939 roku w archiwach Polskiego Radia". W trzecim odcinku autorzy dzięki… » więcej 2024-09-16, godz. 09:00 90 lat temu Polacy wygrali zawody lotnicze Challenge 1934 90 lat temu, 16 września 1934 roku, pilot Jerzy Bajan i mechanik Gustaw Pokrzywka wygrali odbywające się w Warszawie międzynarodowe zawody lotnicze Challenge… » więcej 2024-09-16, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 16 września » więcej 2024-09-15, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 15 września » więcej 2024-09-14, godz. 11:00 EDD 2024 - Nocny Marek - nocne zwiedzanie brzeskiego ratusza od strychu po piwnice. Przewodnikiem będzie Marek Pyzowski. W ramach tej inicjatywy zwiedzający będą mogli zobaczyć także nieudostępniane normalnie pomieszczenia – część… » więcej 2024-09-14, godz. 10:00 EDD 2024 - Z tabletem po Muzeum – w wirtualnej sieci zabytków Będzie można poznać ciekawe informacje i dowiedzieć się więcej o różnych eksponatach, z wystawy. Tablet będzie osobistym przewodnikiem, dzięki będzie… » więcej 2024-09-14, godz. 09:00 80 lat temu na warszawską Pragę weszła Armia Czerwona i ludowe Wojsko Polskie 80 lat temu, 14 września 1944 roku, w 45. dniu Powstania Warszawskiego, na warszawską Pragę weszły oddziały Armii Czerwonej i 1. Armii ludowego Wojska Polskiego… » więcej 2024-09-14, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 14 września » więcej 2024-09-13, godz. 16:00 EDD 2024 - Na szlaku opolskich zamków i pałaców, poznaj piękno pałacu w Żyrowej W ramach tegorocznych Europejskich Dni Dziedzictwa w województwie opolskim możliwość zwiedzania pałacowo-parkowego w Żyrowej w sobotę 14 września. Dla… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »