Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 65 lat temu został stracony Imre Nagy, premier podczas…
2023-06-16, 08:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł

65 lat temu został stracony Imre Nagy, premier podczas rewolucji węgierskiej 1956

Imre Nagy. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Imre Nagy. [fot. wikipedia/domena publiczna]
65 lat temu, 16 czerwca 1958 roku, został stracony Imre Nagy, komunistyczny polityk węgierski, premier w czasie powstania węgierskiego, nazywanego też rewolucją 1956 roku. Było próbą zdobycia przez Węgrów wolności i uwolnienia się spod sowieckiej dominacji. W czasie jego trwania Nagy przywrócił system wielopartyjny na Węgrzech i ogłosił wystąpienie kraju z Układu Warszawskiego. Po stłumieniu protestu, wraz z innymi przywódcami zrywu, został skazany na karę śmierci i stracony. "Imre Nagy chciał być dobrym komunistą i dobrym patriotą, chciał być dobrym Węgrem i szczerym przyjacielem Związku Radzieckiego, a to było niemożliwe" - napisał o nim Tibor Meray, autor książki o premierze Węgier.
Wyrok ogłoszono 15 czerwca 1958 roku, po kilkudniowym procesie. Kolegium Sądu Ludowego uznało Nagya za winnego przestępstwa "kierowania spiskiem mającym na celu obalenie ludowo-demokratycznego ustroju państwa" i "zdrady ojczyzny". Prośby o ułaskawienie nie zostały przyjęte do rozpatrzenia. 16 czerwca skazanych wyprowadzono z cel i zaprowadzono do przygotowanych szubienic. Jako pierwszy powieszony został Nagy, następnie minister obrony pułkownik Pál Maléter, dowódca oddziałów powstańczych w stolicy, oraz Miklos Gimes, pisarz i organizator strajków przeciwko marionetkowemu rządowi Jánosa Kádára.

Ciało Imre Nagya z rękami skrępowanymi drutem kolczastym zakopano na śmietniku pod murem więzienia w Budapeszcie. Miejsce jego pochówku pozostawało dla Węgrów nieznane. Dopiero w 1989 odbył się uroczysty pogrzeb polityka, w którym wzięło udział około 250 tysięcy ludzi. Został zrehabilitowany w tym samym roku.

Od lat 40. Imre Nagy był członkiem rządu węgierskiego z ramienia Komunistycznej Partii Węgier. W latach 1953-1955 pełnił funkcję premiera. Urząd ten objął ponownie w 1956 roku, po wybuchu rewolucji. Na czele rządu stał przez 10 dni. W tym czasie wynegocjował zawieszenie broni z Moskwą, rozwiązał osławioną bezpiekę AVH, przywrócił system wielopartyjny i zaoferował amnestię uczestnikom rewolucji. Jednak na początku listopada 1956 roku do Budapesztu wkroczyły wojska sowieckie. W ciągu kilku tygodni powstanie zostało krwawo stłumione - po stronie powstańców zginęło ponad 2500 osób. Utworzono też rząd Kádára. Nagy stanął na czele oporu węgierskiego. Jednak kilka miesięcy później , w kwietniu 1957, został aresztowany, a następnie skazany na karę śmierci i stracony.

(więcej)

W 2016 roku węgierski sąd najwyższy poświadczył nieważność wyroków śmierci wobec premiera Nagya i jego współpracowników. Tym samym potwierdzono uchwałę parlamentu z 2000 roku, w której unieważniono wszystkie wyroki wydane w ramach prześladowań po zdławieniu powstania, pozostawiając ich indywidualne poświadczenie sądowi najwyższemu.

Imre Nagy urodził się 7 czerwca 1896 w Kaposvár. Od 16 roku życia pracował jako ślusarz. Podczas pierwszej wojny światowej był żołnierzem armii austro-węgierskiej. Początkowo walczył na froncie włoskim, a następnie został przeniesiony na front wschodni. W 1915 roku dostał się do niewoli rosyjskiej. Przebywał w obozie jenieckim na Syberii, gdzie wkrótce stał się zwolennikiem ideologii komunistycznej. Po rewolucji październikowej walczył w szeregach Armii Czerwonej.

Działał podczas krótkotrwałego istnienia Węgierskiej Republiki Rad. Od 1929 roku przebywał na emigracji w ZSRR, podczas terroru Wielkiej Czystki był agentem NKWD o pseudonimie "Wołodia". Pozwoliło mu to przetrwać jako jednemu z nielicznych działaczy Węgierskiej Republiki Rad.

Był członkiem Komunistycznej Partii Węgier. Karierę polityczną rozpoczął w 1944 roku, gdy z ramienia tego ugrupowania wszedł do węgierskiego rządu jako minister rolnictwa.

Zobacz także

2023-07-13, godz. 14:00 Zadzwonił Dzwon Zygmunta 502 lata temu po raz pierwszy w Krakowie zadzwonił Dzwon Zygmunta. » więcej 2023-07-13, godz. 12:00 Powstańcy wyklęci Zaśpiewajmy wszyscy razem w hołdzie „Powstańcom Wyklętym” » więcej 2023-07-13, godz. 10:00 23 lata temu zmarł Jan Karski, legendarny kurier, świadek Holokaustu 23 lata temu, 13 lipca 2000 roku, zmarł Jan Karski, legendarny kurier Polskiego Państwa Podziemnego i świadek Holokaustu. To on jako pierwszy przekazał na… » więcej 2023-07-13, godz. 08:00 Augustów: odsłonięcie Muru Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej Na terenie tak zwanego Domu Turka w Augustowie uroczyście odsłonięto Mur Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej. Na artystycznej instalacji znalazły się nazwiska… » więcej 2023-07-13, godz. 08:00 Kalendarium historyczne na dziś 13 lipca » więcej 2023-07-12, godz. 16:00 Skarby biskupów nyskich Miłośników historii i sztuki na oprowadzanie po wystawie "Świat Biskupów Wrocławskich Książąt Nyskich" zaprasza Muzeum Powiatowe w Nysie » więcej 2023-07-12, godz. 14:00 Serwis specjalny Polskiego Radia o rzezi wołyńskiej W nocy z 11 na 12 lipca 1943 roku doszło do kulminacji morderstw na Wołyniu i we wschodniej Małopolsce. Unikatowe wspomnienia świadków tej zbrodni i analizy… » więcej 2023-07-12, godz. 12:00 Mija 78 lat od Obławy Augustowskiej 78 lat temu, 12 lipca 1945 roku, oddziały Armii Czerwonej, NKWD i Smiersz rozpoczęły na Suwalszczyźnie operację, w której zginęło co najmniej kilkuset… » więcej 2023-07-12, godz. 10:00 Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej, obchodzony w rocznicę pacyfikacji wsi Michniów 12 lipca przypada Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej, obchodzony w rocznicę niemieckiej pacyfikacji wsi Michniów w województwie świętokrzyskim. Okupanci… » więcej 2023-07-12, godz. 08:00 Sejm jednogłośnie przyjął uchwałę w 80. rocznicę Rzezi Wołyńskiej Sejm jednogłośnie przyjął uchwałę w 80. rocznicę Rzezi Wołyńskiej. W dokumencie, czytamy, że 11 lipca 1943 roku doszło do kulminacji "ludobójstwa zaplanowanego… » więcej
185186187188189
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »