Stanisław Ludzia w 1944 roku został żołnierzem oddziału Ludowej Straży Bezpieczeństwa Józefa Kurasia "Ognia". Po jego rozbiciu wyjechał na Górny Śląsk, gdzie pod fałszywym nazwiskiem pracował jako robotnik. Wiosną 1946-go został ponownie zmobilizowany do oddziału i mianowany adiutantem "Ognia".

Brał udział w akcjach wymierzonych przeciwko funkcjonariuszom aparatu bezpieczeństwa, między innymi w lipcu 1946 roku uczestniczył w rozbiciu dowodzonego przez Stanisława Wałacha oddziału prowokacyjnego UB. Wraz z Kazimierzem Kurasiem "Krukiem" wykonał wyrok śmierci na funkcjonariuszu Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Nowym Targu Janie Wacławskim. Brał też udział w obronie ostatniego leśnego obozu "Ognia" w Gorcach.

"Harnaś" kilkakrotnie zdołał uciec komunistycznym służbom, między innymi w styczniu 1947 roku, gdy podczas pobytu w swoim domu w Ostrowsku został okrążony przez wojsko, czy miesiąc później, podczas walki z UB i KBW, również w Ostrowsku, w której zginął "Ogień".

Po ogłoszeniu amnestii, ujawnił się 1 marca 1947 roku w PUBP w Nowym Targu. Nadal jednak interesowała się nim milicja. W obawie przed aresztowaniem we wrześniu 1947-go przyłączył się do dowodzonego przez Józefa Świdra "Mściciela" oddziału partyzanckiego "Wiarusy". Nadzorował między innymi wkopanie symbolicznego krzyża w miejscu śmierci "Ognia", a w lutym 1948-go uczestniczył w walce z obławą KBW w Lubniu, w której zginął "Mściciel". W październiku 1948 roku objął dowództwo nad oddziałem, który otrzymał nowy kryptonim - "Znicz".

Stanisław Ludzia został aresztowany 16 lipca 1949 roku, po zdradzie łączniczki "Ognia" z czasów okupacji niemieckiej, podczas upozorowanego przez bezpiekę przerzutu na Zachód. Skazano go na śmierć, wyrok wykonano 12 stycznia 1950 roku w więzieniu na Montelupich.

Szczątki żołnierza niezłomnego zostały odnalezione i zidentyfikowane jesienią 2017 roku podczas prac prowadzonych na Cmentarzu Rakowickim przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN. Pochowane były bez trumny w grobie przypisywanym innemu partyzantowi z tego samego oddziału.

4 kwietnia 2019 roku odbył się uroczysty pogrzeb "Harnasia". Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Przed pochówkiem do jego trumny został włożony współczesny mundur wojskowy oraz książeczka modlitewna i różaniec znalezione w poprzednim grobie. "Pamięć o naszych dziejach, o najlepszych synach jest jednym z fundamentów naszej wspólnoty" - mówił ówczesny prezes IPN Jarosław Szarek. Za wybitne zasługi dla niepodległości prezydent Andrzej Duda nadał Stanisławowi Ludzi pośmiertnie Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

(więcej)

Stanisław Ludzia urodził się 1 czerwca 1923 roku w Ostrowsku w powiecie nowotarskim. Pochodził z rodziny chłopskiej. Przed wybuchem II wojny światowej ukończył cztery klasy szkoły powszechnej. Podczas okupacji niemieckiej pracował w rodzinnym gospodarstwie.

Po wybuchu II wojny długo nie angażował się w działalność niepodległościową. Dopiero w czerwcu 1944 roku został żołnierzem oddziału Ludowej Straży Bezpieczeństwa Józefa Kurasia "Ognia". Wcześniej dostarczał partyzantom żywność i materiały potrzebne do budowy leśnych obozowisk. Pseudonimu "Harnaś" używał od stycznia 1945 roku.

Pod koniec miesiąca do Nowego Targu wkroczyła Armia Czerwona. Wówczas z polecenia "Ognia" wstąpił do powstającej tam Milicji Obywatelskiej. Jednak już w kwietniu 1945 roku, wraz z innym milicjantami, którzy wcześniej służyli w partyzantce niepodległościowej, zdezerterował z posterunku i udał się w Gorce, gdzie odtwarzany był oddział partyzancki.

Wkrótce NKWD rozbiło oddział Józefa Kurasia. "Harnaś" wraz z dowódcą i kilkunastoma innymi partyzantami pozostał w gorczańskich lasach do jesieni. W październiku 1945 roku wyjechał do Zabrza, a następnie do Gliwic, gdzie pracował jako robotnik. Wiosną 1946-go wrócił w Gorce, został ponownie zmobilizowany do oddziału i mianowany adiutantem "Ognia".

1 marca 1947 roku, po ogłoszonej amnestii, Stanisław Ludzia ujawnił się. We wrześniu, zagrożony aresztowaniem, przyłączył się do dowodzonego przez Józefa Świdra "Mściciela" oddziału partyzanckiego "Wiarusy". Od 21 października 1948 roku był jego dowódcą.

W połowie 1949 roku oddział został wciągnięty do gry operacyjnej UB. Stanisław Ludzia został aresztowany 16 lipca 1949-go podczas fikcyjnego przerzutu na Zachód. Wojskowy sąd skazał go na śmierć. Egzekucję przeprowadzono 12 stycznia 1950 roku.