"Jestem niezmiernie rad, że mogę dziś wraz państwem udać się na spacer po XVIII-wiecznych ulicach Wilna, w poszukiwaniu śladów Gaona z Wilna. Dzisiaj Elijahu ben Szlomo Zalman zwany Gaonem, czyli Geniuszem z Wilna, odkrywa przed nami swoje, jak podkreślili organizatorzy wystawy już w samym jej tytule +Ukryte oblicze+" - mówił podczas otwarcia wystawy sekretarz stanu w MKDNiS Jarosław Sellin.


Wiceminister wskazał, że za tytułowym "Ukrytym obliczem" kryje się dziedzictwo: religii, języka i kultury żydowskiej, które są głównymi fundamentami tradycji Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodów.


Przypomniał, że Gaon z Wilna był "reformatorem judaizmu, znawcą i interpretatorem Talmudu, wreszcie mieszkańcem miasta, o którym Czesław Miłosz w mowie noblowskiej, wygłoszonej 8 grudnia 1980 roku w Sztokholmie, mówił między innymi: +(...)Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na myśli Litwę, ziemię mitów i poezji.(...) i podkreślał +Jest błogosławieństwem jeżeli ktoś otrzymał od losu takie miasto studiów szkolnych i uniwersyteckich jakim było Wilno (...) miasto czterdziestu katolickich kościołów, ale i licznych synagog; w owych czasach Żydzi nazywali je Jerozolimą Północy".


Sellin podkreślił, że dzięki współpracy Żydowskiego Instytutu Historycznego z Litewską Biblioteką Narodową im. Martynasa Mažvydasa, społecznością żydowską na Litwie, Państwowym Muzeum Żydowskim w Wilnie, a także Litewskim Instytutem Kultury możliwe jest otwarcie kolejnego rozdziału wspólnej historii, który przybliża polsko-litewsko-żydowskie dziedzictwo.


ŻIH wskazuje, że ekspozycja będzie okazją do przybliżenia szerszej publiczności duchowości judaizmu oraz historii, obecności i wpływu mniejszości żydowskiej na kulturę Rzeczypospolitej.


Elijahu ben Szlomo Zalman (1720–1797), znany powszechnie jako Gaon z Wilna, już za życia otaczany był czcią i uznaniem. Kojarzony jest przede wszystkim jako przeciwnik chasydów, pod jego wpływem rozwinęło się nowoczesne szkolnictwo religijne.


Na wystawie prezentowane są między innymi starodruki ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego, na co dzień przechowywane w magazynie bibliotecznym. "To wyjątkowa okazja, by obejrzeć rzadko prezentowane zabytki wysokiej klasy" - zachęcają inicjatorzy wystawy.


Jak oceniono, wystawa dzięki prezentowanym starodrukom, rycinom i dziełom sztuki "będzie okazją do poznania fascynującego świata litewskich żydów, chasydyzmu i mistycyzmu". Ekspozycji towarzyszy też program wydarzeń towarzyszących skierowany do różnorodnych grup odbiorców.


Wystawa będzie otwarta dla zwiedzających do 27 lutego 2022 r. (PAP)


autor: Katarzyna Krzykowska


ksi/ dki/