Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne
2024-11-10, 01:00 Autor: Szukała Michał / PAP

Kalendarium historyczne

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
10 listopada
1003 – W nocy z 10 na 11 listopada w klasztorze benedyktyńskim w Międzyrzeczu zamordowano Pięciu Braci Męczenników – Benedykta, Jana, Izaaka, Krystyna i Mateusza. Rok później pięciu benedyktynów zostało kanonizowanych przez Jana XVIII.

1444 - W bitwie z armią turecką pod Warną zginął Władysław III, król Polski i Węgier; w chwili śmierci monarcha miał 20 lat.

1673 - We Lwowie zmarł król Michał Korybut Wiśniowiecki, panujący od 1669 r.

1765 - Urodził się Stanisław Węgrzecki, prawnik, uczestnik powstania kościuszkowskiego, komendant Gwardii Narodowej (1812-1815); prezydent Warszawy w latach 1807-1815 i 1830-1831.

1814 - W Wilnie zmarł Euzebiusz Słowacki, historyk literatury, dramatopisarz, profesor Uniwersytetu Wileńskiego.

1865 - W Przedczu koło Kłodawy urodził się Władysław Umiński, pisarz, autor książek fantastycznonaukowych i podróżniczych, m.in. powieści "Na drugą planetę".

1884 - W Warszawie urodziła się Zofia Nałkowska, pisarka, publicystka; autorka powieści "Granica". Z jej doświadczeń w pracach Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich w Polsce powstały "Medaliony" - dokumentacja zbrodni hitlerowskich. Przez pół wieku prowadziła „Dzienniki”.

1898 - Urodził się Tadeusz Kudliński, prozaik, teatrolog, współpracownik "Tygodnika Powszechnego".

1905 - Car Mikołaj II wprowadził w Królestwie Polskim stan wojenny.

1909 - W Symbirsku nad Wołgą urodził się Paweł Jasienica, właściwie Leon Lech Beynar, pisarz, publicysta, żołnierz Armii Krajowej; autor m.in. znanych esejów historycznych "Polska Piastów", "Polska Jagiellonów" oraz "Rzeczpospolita Obojga Narodów".

1912 - W Wiedniu utworzona została Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, stanowiąca porozumienie ugrupowań z Królestwa i Galicji.

1912 - W Berlinie urodził się Antoni Pospieszalski, eseista, filozof, działacz emigracyjny; żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemny; wieloletni redaktor polskiej sekcji BBC.

1918 - Powrót do Warszawy Józefa Piłsudskiego z więzienia w Magdeburgu; początek rozbrajania żołnierzy niemieckich na ulicach Warszawy.

1927 - W Warszawie urodził się Edmund Fetting, aktor, piosenkarz, muzyk jazzowy; wystąpił m.in. w filmach "Lokis. Rękopis profesora Wittembacha", "Śmierć prezydenta", a także w serialu "Czarne chmury".

1927 - Premiera filmu "Ziemia obiecana" w reżyserii Aleksandra Hertza i Zbigniewa Gniazdowskiego.

1930 - Urodził się Jerzy Rosołowski, dziennikarz, lektor i spiker radiowy oraz telewizyjny, od 1954 r. nieprzerwanie związany z Polskim Radiem, głosu użyczał również Polskiej Kronice Filmowej.

1933 - W Warszawie zmarł Władysław Pytlasiński, zapaśnik, mistrz świata z 1900 r.; działacz sportowy, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Atletycznego; trener, którego wychowankiem był Stanisław "Zbyszko" Cyganiewicz, trzykrotny mistrz świata.

1939 - Samobójstwo popełnił Samuel Adalberg, historyk, folklorysta i wydawca tekstów staropolskich żydowskiego pochodzenia.

1939 - Niemcy spalili większość łódzkich synagog, wśród nich Wielką Synagogę przy obecnej al. Tadeusza Kościuszki.

1941 - Gubernator dystryktu warszawskiego Ludwig Fischer podpisał rozporządzenie o karze śmierci za samowolne opuszczenie getta oraz udzielanie pomocy Żydom.

1945 - Powołano Centralny Urząd Planowania. W 1949 r. przekształcony w Państwową Komisję Planowania Gospodarczego, w 1956 r. utworzono Komisję Planowania przy Radzie Ministrów.

1947 - W Mrągowie urodził się Krzysztof Wyszkowski, działacz opozycji antykomunistycznej, współpracownik KSS KOR, współzałożyciel i działacz WZZ Wybrzeża (1978); uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r.; w latach 1991-1992 doradca premierów Jana Krzysztofa Bieleckiego i Jana Olszewskiego. Od 2016 r. członek Kolegium IPN.

1947 - Rozpoczęła działalność Filharmonia Poznańska, powołana z inicjatywy kompozytora i dyrygenta Tadeusza Szeligowskiego.

1950 - W Łodzi władze komunistyczne aresztowały gen. Augusta Emila Fieldorfa "Nila", organizatora i szefa Kedywu Komendy Głównej AK, jednego z najbardziej zasłużonych żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego.

1952 - W Gdańsku urodził się Bogdan Lis, działacz związkowy, członek PZPR (1975-1981); od 1978 r. współpracownik WZZ Wybrzeża; w sierpniu 1980 r. wiceprzewodniczący MKS w Stoczni Gdańskiej; jeden z sygnatariuszy Porozumienia Gdańskiego; wiceprzewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ "S" w Gdańsku; członek Krajowej Komisji Porozumiewawczej, następnie Komisji Krajowej; w stanie wojennym współorganizator TKK NSZZ "S"; aresztowany w 1984 r. i skazany na 2,5 roku więzienia; uczestnik Okrągłego Stołu; senator OKP (1989-1991); poseł z listy Lewica i Demokraci (2007-2011).

1958 - W Londynie zmarła mjr Wanda Gertz, "Lena", harcerka, w latach 1915-1916 w Legionach Polskich, członek POW; uczestniczka wojny polsko-bolszewickiej; w okresie międzywojennym współorganizatorka Przysposobienia Wojskowego Kobiet, pracowniczka Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych; w czasie II wojny światowej organizatorka i komendantka oddziału "Dysk" (Dywersja i Sabotaż Kobiet) przy Komendzie Głównej AK.

1959 - W Krakowie urodził się Andrzej Iwan, piłkarz, zawodnik m.in. Wisły Kraków (1976-1985), dla której strzelił 69 bramek; reprezentant Polski - 29 występów, 11 bramek; uczestnik mistrzostw świata w Hiszpanii (1982), w czasie których polska drużyna zajęła trzecie miejsce.

1960 - Inauguracja Katedry Literatury Polskiej na Sorbonie.

1969 - W Warszawie zmarł Tadeusz Peiper, poeta, prozaik, dramatopisarz i krytyk literacki.

1980 - Sąd Najwyższy w Warszawie zarejestrował NSZZ "Solidarność", uchylając poprawki wprowadzone przez Sąd Wojewódzki.

1982 - Stan wojenny: W drugą rocznicę rejestracji "Solidarności" działająca w podziemiu Tymczasowa Komisja Koordynacyjna wezwała do ośmiogodzinnego strajku.

1983 - Zmarł Jalu Kurek, poeta, prozaik, tłumacz literatury włoskiej.

1993 - Sejm udzielił wotum zaufania rządowi Waldemara Pawlaka.

1994 - Zmarła Ija Lazari-Pawłowska, filozofka, etyczka, profesorka Uniwersytetu Łódzkiego. Opowiadała się za traktowaniem norm moralnych jako obowiązujących niezależnie od sytuacji, autorka prac z matematyki i etyki współczesnej - "Etyka Gandhiego". Kilka rozpraw poświęciła wybitnym etykom polskim - Marii Ossowskiej, Tadeuszowi Kotarbińskiemu i Leonowi Petrażyckiemu.

2004 - W Warszawie zmarła Erna Rosenstein, malarka, poetka, współzałożycielka tzw. Grupy Krakowskiej.

2005 - Sejm udzielił wotum zaufania rządowi Kazimierza Marcinkiewicza.

2006 - W Warszawie u zbiegu Alej Ujazdowskich i alei Szucha odsłonięto pomnik Romana Dmowskiego.

2018 – Na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie odsłonięto pomnik prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.

2019 – W Myślenicach zmarł Jan Byrczek, kontrabasista, założyciel i pierwszy redaktor naczelny „Jazz Forum”, w latach 60. prezes Polskiej Federacji Jazzowej, a następnie współtwórca i sekretarz generalny Europejskiej i Międzynarodowej Federacji Jazzowej. Był członkiem kilku zespołów – Tria Krzysztofa Komedy, Tria Andrzeja Trzaskowskiego, Kwartetu Andrzeja Kurylewicza, Sekstetu Jerzego Miliana.

Zobacz także

2024-12-17, godz. 14:21 Modlitwa i biało-czerwone znicze w rocznicę Grudnia '70 Opozycjoniści z czasów PRL i dyrektor oddziału IPN w poniedziałek na Cmentarzu Centralnym oddali hołd ofiarom Grudnia '70. Podczas robotniczej rewolty w Szczecinie… » więcej 2024-12-16, godz. 14:16 Strzały padły, gdy wydawało się że jest po walce - 43 lata temu w pacyfikacji "Wujka" zginęło 9 górników 43 lata temu, 16 grudnia 1981 r., od kul funkcjonariuszy plutonu specjalnego ZOMO zginęło dziewięciu górników kopalni "Wujek" w Katowicach. Strzały padły… » więcej 2024-12-15, godz. 10:55 Powstaje cyfrowy atlas zbrodni nazistowskich 80 lat po zakończeniu II wojny światowej cyfrowy atlas ma przypominać o miejscach zbrodni nazistowskich w Niemczech. Docelowo w atlasie powinno znaleźć się… » więcej 2024-12-14, godz. 10:50 Katedra Notre Dame w Paryżu - polskie ślady Gromadzili się w niej emigranci Powstania Listopadowego; w latach osiemdziesiątych XX w. odbywały się msze za „Solidarność”; w 2014 r. w pobliżu odsłonięto… » więcej 2024-12-13, godz. 12:03 13 grudnia 1981 r. wprowadzony został stan wojenny. Był bezprawny nawet w świetle PRL-owskiego prawa 43 lata temu, 13 grudnia 1981 r. gen. Wojciech Jaruzelski ogłosił wprowadzenie stanu wojennego. Powołał się na dekret Rady Państwa. Prawnicy i historycy… » więcej 2024-12-13, godz. 12:07 Historyk o stanie wojennym: nigdy nie usłyszałem przekonującej odpowiedzi na pytanie o alternatywny scenariusz wyda… Stan wojenny równał się wycelowaniu pistoletu we własne społeczeństwo. Było to fatalne wydarzenie w polskiej historii, ale nigdy nie usłyszałem przekonującej… » więcej 2024-12-13, godz. 12:09 Sejm: oddajmy hołd wszystkim, którzy w czasie stanu wojennego wykazali się odwagą i determinacją Na stronie Sejmu opublikowano tekst wspominający wydarzenia związane ze stanem wojennym. Oddajmy hołd wszystkim, którzy w tamtych trudnych czasach wykazali… » więcej 2024-12-13, godz. 11:58 Medale dla działaczy opozycji antykomunistycznej Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Lech Parell wręczył medale działaczom opozycji antykomunistycznej podczas czwartkowego spotkania… » więcej 2024-12-12, godz. 10:57 Premiera filmu o Solidarności w Nowej Hucie „Dekada Jaruzelskiego – Solidarność walczy” – to tytuł filmu dokumentalnego o działaniach ruchu antykomunistycznego w Nowej Hucie w Krakowie. Premiera… » więcej 2024-12-11, godz. 10:52 30 lat temu umarł generał broni Stanisław Maczek "Żołnierz polski bić się może o wolność wszystkich narodów – umiera tylko dla Polski…". 11 grudnia 1994 r. zmarł w Edynburgu (Szkocja) Stanisław… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »