Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 85 lat temu podczas Sonderaktion Krakau Niemcy aresztowali…
2024-11-06, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełłdok.

85 lat temu podczas Sonderaktion Krakau Niemcy aresztowali profesorów wyższych uczelni

Collegium Novum UJ, 1927. [fot. NAC]
Collegium Novum UJ, 1927. [fot. NAC]
85 lat temu, 6 listopada 1939 roku, podczas Sonderaktion Krakau Niemcy aresztowali 183 osoby, wśród nich profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Górniczej i Akademii Rolniczej. Większość z zatrzymanych została wywieziona do niemieckich obozów koncentracyjnych - Sachsenhausen i Dachau. Akcja była częścią hitlerowskiego planu wyniszczenia polskiej inteligencji.
W rocznicę tamtych wydarzeń 6 listopada na Uniwersytecie Jagiellońskim jest organizowany Akademicki Dzień Pamięci. Tegoroczne obchody rozpoczną się o godzinie 9.00 spotkaniem delegacji krakowskich uczelni przy bramie cmentarza Rakowickiego i złożeniem kwiatów na grobach zmarłych profesorów. O godzinie 11.00 w auli Collegium Novum UJ zaplanowano dwa wykłady okolicznościowe. Odbędzie się też Apel Pamięci, a o 19.30 zostanie odprawiona msza w Kolegiacie Świętej Anny.

85 lat temu Niemcy zgromadzili profesorów w auli Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego pod pretekstem udziału w odczycie naukowym o stosunku III Rzeszy do zagadnień nauki i szkolnictwa wyższego. Wszyscy przybyli zostali aresztowani. Wśród 183 zatrzymanych było między innymi 155 profesorów i wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz 22 pracowników Akademii Górniczej. Osadzono ich w więzieniu na Montelupich, a potem skierowano do koszar wojskowych. Po zwolnieniu 11 osób, w tym prawnika Fryderyka Zolla, zostali przetransportowani do Wrocławia, a następnie wywiezieni do niemieckiego obozu Sachsenhausen.

Rodziny aresztowanych był represjonowane, między innymi Niemcy nakazali im natychmiastowe opuszczenie zajmowanych mieszkań. Bliscy nie mieli żadnych informacji o losie profesorów, pierwsze kartki z więzień we Wrocławiu nadeszły pod koniec listopada. Z kolei o osadzeniu akademików 28 listopada w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen, w Krakowie dowiedziano się w połowie grudnia.

8 lutego 1940 roku, wskutek protestów światowej opinii publicznej i starań Kościoła katolickiego, a także osobistej interwencji Benito Mussoliniego u Adolfa Hitlera, zwolniono 101 uczonych powyżej 40. roku życia. Wielu z nich, wycieńczonych warunkami obozowymi, wkrótce zmarło. Niektórzy zostali powtórnie aresztowani i rozstrzelani. Pozostałych profesorów Niemcy wywieźli do obozu koncentracyjnego Dachau. Po ponad półtora roku większość z nich została zwolniona.

(więcej)

Wśród aresztowanych - 6 listopada 1939 roku - profesorów byli głównie starsi i schorowani naukowcy. W warunkach obozowych, gdzie więźniowie otrzymywali głodowe racje żywnościowe, panowało zimno i choroby, stan ich zdrowia gwałtownie się pogarszał, niektórzy umierali. Pierwszy zmarł profesor Akademii Górniczej Antoni Meyer, 24 grudnia 1939 roku, cztery dni później - były rektor UJ Stanisław Estreicher. W następnych tygodniach stracili życie między innymi zoolog Michał Siedlecki, anatom Kazimierz Kostanecki oraz historyk literatury Ignacy Chrzanowski. Niektórzy naukowcy, jak Leon Sternbach, Wiktor Ormicki i Joachim Metallmann, zostali zamordowani w niemieckich obozach koncentracyjnych z powodu żydowskiego pochodzenia.

Sonderaktion Krakau była związana z niemieckim planem wyniszczenia polskiej inteligencji. Trzy dni później gestapo aresztowało 120 osób - profesorów liceów, prawników, posłów, urzędników, przedstawicieli mieszczaństwa i duchowieństwa. Również 9 listopada tego samego roku, na terenach przedwojennego województwa lubelskiego, rozpoczęła się akcja pacyfikacyjna Sonderaktion Lublin.

Według szacunków historyków, podczas szeroko zakrojonej akcji "Inteligencja" - "Intelligenzaktion", od września 1939 roku do kwietnia 1940 na okupowanych ziemiach polskich Niemcy zamordowali co najmniej 100 tysięcy Polaków.

Określenie "Sonderaktion Krakau" w polskiej literaturze historycznej funkcjonuje od lat 60. XX wieku. Kryptonim taki nigdy nie został użyty w oficjalnych dokumentach niemieckich. W notatkach więziennych jako powód aresztowania naukowców wpisywano "akcję przeciwko profesorom uniwersyteckim".

Zobacz także

2024-12-03, godz. 10:11 Ambasador Bodnar: rozwiązanie problemów polsko-ukraińskich wymaga uwzględnienia interesów obu państw Nowy ambasador Ukrainy w Polsce Wasyl Bodnar powiedział w poniedziałek, że do rozwiązania problemów polsko-ukraińskich konieczna jest stanowczość i uwzględnienie… » więcej 2024-12-03, godz. 08:39 Wzruszająca opowieść o patriotyzmie w dokumencie opolskiej fundacji Przy pełnej sali odbyła się opolska kinowa premiera dokumentu Grzegorza Kubaszki "Z pacynką i w pasiaku". Fundacja Filmowa Polscy Wychodźcy realizowała zdjęcia… » więcej 2024-12-02, godz. 14:35 Nagroda Historyczna m.st. Warszawy za książkę o akcji "Wisła" Prof. Grzegorz Motyka otrzymał w niedzielę Nagrodę Historyczną m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego. Jury przyznało ją mu za książkę „Akcja »Wisła«… » więcej 2024-11-18, godz. 10:54 Muzeum Auschwitz: ukazały się wspomnienia byłego więźnia Jana Kupca Wspomnienia Jana Kupca, które przybliżają losy jego i pięciorga braci, żołnierzy ruchu oporu z Podhala aresztowanych przez Niemców i osadzonych w Auschwitz… » więcej 2024-11-17, godz. 10:48 Rosja: Zamknięto Muzeum Historii GUŁagu, powołując się na przepisy przeciwpożarowe Państwowi inspektorzy zdecydowali o czasowym zamknięciu moskiewskiego Muzeum Historii GUŁagu, twierdząc, że nie przestrzega ono przepisów przeciwpożarowych… » więcej 2024-11-16, godz. 11:32 Prof. Żaryn w sądzie: SB prowadząc akcję wobec ks. Popiełuszki czuła się bezkarnie Prowokacja na Chłodnej była dziełem SB, której funkcjonariusze mieli poczucie bezkarności - podkreślił historyk prof. Jan Żaryn, który w piątek zeznawał… » więcej 2024-11-16, godz. 10:44 Gdańsk: Pamiątka po rodzinie Ulmów trafiła do MIIWŚ Książka z odręcznym podpisem Józefa Ulmy trafiła do Muzeum II Wojny Światowej. Wcześniej pamiątka po rodzinie zamordowanej przez Niemców za ukrywanie… » więcej 2024-11-15, godz. 16:34 Wałęsa dostał owację już po dwóch słowach. 35 lat od historycznej mowy w Kongresie USA 15 listopada 1989 r. Lech Wałęsa wygłosił mowę w amerykańskim Kongresie. Owację na stojąco dostał już po pierwszych dwóch słowach "My, naród”. Zaczerpnął… » więcej 2024-11-14, godz. 08:53 Można już zwiedzać dawne mieszkanie Józefa Piłsudskiego w Łodzi Można już zwiedzać dawne mieszkanie Józefa Piłsudskiego i jego żony Marii w Łodzi. W zrekonstruowanym lokalu, w którym marszałek i jego żona prowadzili… » więcej 2024-11-13, godz. 19:40 120 lat temu padły strzały na pl. Grzybowskim w Warszawie, był to początek rewolucji 1905 r. w Królestwie Polskim My, jako PPS, uznajemy, że demonstracja z 13 listopada 1904 r. była początkiem rewolucji 1905 r. – powiedział PAP dr Andrzej Ziemski, przewodniczący Komisji… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »