Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 56 lat temu Ryszard Siwiec dokonał samospalenia
2024-09-08, 13:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Sowińska/K.Koziełł/dok.

56 lat temu Ryszard Siwiec dokonał samospalenia

Samospalenie Ryszarda Siwca na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie w proteście przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji [fot. autor nieznany / domena publiczna, źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ryszard_siwiec_stad
Samospalenie Ryszarda Siwca na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie w proteście przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji [fot. autor nieznany / domena publiczna, źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ryszard_siwiec_stad
Mijają 56 lat od samospalenia Ryszarda Siwca w proteście przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację, w której wzięły udział także polskie jednostki. 8 września 1968 roku na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie (obecnie Stadion Narodowy), podczas centralnych uroczystości dożynkowych, Ryszard Siwiec, weteran Armii Krajowej, filozof, oblał się rozpuszczalnikiem i podpalił, krzycząc: "Protestuję!".
Jego czyn nie wynikał z chwilowego impulsu. Znaleziona potem przez rodzinę kartka zawierała szczegółowy plan przygotowań, między innymi listę rzeczy, które miał zabrać na stadion. W jednym z punktów zapisał, że przed podpaleniem, chce się jeszcze raz wyspowiadać. Krótko przed 8 września, w rozmowie z jednym z krewnych, uprzedził, że planuje protest. Nie zdradził jednak jego charakteru.

Do dramatycznego wydarzenia doszło w obecności przywódców partii, dyplomatów i stutysięcznej publiczności. Jednak płonąca na trybunach postać pozostała niemal niezauważona, przy grającej orkiestrze i tańczących zespołach. Protest przeszedł w kraju bez echa. Komunistyczne władze nakazały zatarcie wszelkich śladów z relacji dziennikarskich i filmowych. Państwowe media nie zamieściły na ten temat żadnej wzmianki, a do publicznej wiadomości podano jedynie informację o chorobie psychicznej Ryszarda Siwca, ojca pięciorga dzieci.

59-letni mężczyzna zmarł w szpitalu cztery dni później - 12 września, w wyniku poparzeń obejmujących ponad 85 procent ciała. Został pochowany na cmentarzu zasańskim w Przemyślu.

Ryszard Siwiec pozostawił po sobie testament i nagrany na taśmie magnetofonowej antykomunistyczny manifest, zakończony wezwaniem: "Ludzie, w których może jeszcze tkwi iskierka ludzkości, uczuć ludzkich, opamiętajcie się! Usłyszcie mój krzyk, krzyk szarego, zwyczajnego człowieka, syna narodu, który własną i cudzą wolność ukochał ponad wszystko, ponad własne życie, opamiętajcie się! Jeszcze nie jest za późno!".

Pierwszą informację o samospaleniu Siwca podała sekcja polska Radia Wolna Europa w kwietniu 1969 roku. Dopiero w 1981 roku rodzinie zmarłego udało się wydać broszurę, stanowiącą pisemne świadectwo jego protestu. 10 lat później reżyser Maciej Drygas nakręcił film "Usłyszcie mój krzyk", w którym zamieścił siedmiosekundowy fragment nagrania Polskiej Kroniki Filmowej, ukazujący płonącego mężczyznę.

Po 20 latach od śmierci Ryszarda Siwca, do jego żony dotarł list pożegnalny, napisany przez niego w drodze do Warszawy 8 września 1968 roku, a przechwycony później przez Służbę Bezpieczeństwa.

Prezydent Czech Vaclav Havel przyznał pośmiertnie Ryszardowi Siwcowi jedno z najwyższych odznaczeń w tym kraju - Order Tomasza Masaryka I klasy. Prezydent Słowacji, też pośmiertnie, odznaczył go Orderem Podwójnego Białego Krzyża III klasy, najwyższym wyróżnieniem przyznawanym cudzoziemcom.

W 2003 roku prezydent Aleksander Kwaśniewski przyznał zmarłemu Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, jednak rodzina odmówiła przyjęcia odznaczenia. W setną rocznicę urodzin Siwca w 2009 roku, Sejm Rzeczpospolitej upamiętnił jego osobę specjalną uchwałą.

Imieniem Ryszarda Siwca nazwano jedną z ulic w Pradze oraz w Warszawie - w pobliżu Stadionu Narodowego, wybudowanego w miejscu dawnego - Dziesięciolecia. W 2012 roku odsłonięto tam obelisk ku jego czci, który jest kopią obelisku z Pragi. O heroizmie Ryszarda Siwca przypominają co roku czeskie media, nazywając go "polskim Janem Palachem". W 2020 odsłonięto także tablicę pamiątkową ku czci Ryszarda Siwca we Lwowie.

Zobacz także

2024-10-11, godz. 10:00 Ameryka czci generała Pułaskiego Ameryka czci generała Kazimierza Pułaskiego. Joe Biden na mocy specjalnej proklamacji ogłosił 11 paźdzernika Dniem Pamięci Generała Pułaskiego. Prezydent… » więcej 2024-10-11, godz. 09:00 245. rocznica śmierci gen. Kazimierza Pułaskiego i dzień jego pamięci w USA Dzisiaj, 11 października, przypada 245. rocznica śmierci generała Kazimierza Pułaskiego, polskiego i amerykańskiego bohatera o wolność tych narodów, jednego… » więcej 2024-10-11, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 11 października » więcej 2024-10-10, godz. 17:00 Upamiętniono 85. rocznicę powstania pierwszego na ziemiach polskich niemieckiego obozu koncentracyjnego Upamiętniono 85. rocznicę utworzenia w Forcie VII w Poznaniu najstarszego niemieckiego obozu koncentracyjnego na ziemiach polskich. Z tej okazji przedstawiciele… » więcej 2024-10-10, godz. 16:00 Spotkanie otwarte w ramach cyklu „Historia zapisana w fotografii” – „Spójrzmy na pomniki!” 11 października 2024 r. o godz. 17.30 w Centralnym Przystanku Historia IPN im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Warszawie odbędzie się spotkanie z cyklu „Historia… » więcej 2024-10-10, godz. 15:00 230 lat temu rozegrała się bitwa pod Maciejowicami, jeden z ostatnich akordów insurekcji 230 lat temu, 10 października 1794 roku rozegrała się bitwa pod Maciejowicami. Była ostatnią próbą ratowania I Rzeczpospolitej, stała się jedną z ostatnich… » więcej 2024-10-10, godz. 09:00 Garnki, kafle, talerze i broń odnalezione podczas prac archeologicznych wróciły do Brzegu. Do brzeskiego muzeum dotarła pierwsza partia oczyszczonych i częściowo odtworzonych eksponatów odnalezionych podczas ubiegłorocznych prac archeologicznych… » więcej 2024-10-10, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 10 października » więcej 2024-10-09, godz. 16:00 Po 80-ciu latach od powstania warszawskiego pojawiają się nowe informacje Ciągle znajdujemy nowe źródła dotyczące powstania warszawskiego - mówi Maciej Frycz ze szczecińskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Bierze on… » więcej 2024-10-09, godz. 14:30 Mieczysław Dziemieszkiewicz "Rój" najprawdopodobniej odnaleziony Instytut Pamięci Narodowej najprawdopodobniej odnalazł szczątki starszego sierżanta Mieczysława Dziemieszkiewicza "Roja". Był on jednym z najważniejszych… » więcej
89101112
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »