Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81. rocznica zbrojnego buntu więźniów w obozie…
2024-08-02, 13:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

81. rocznica zbrojnego buntu więźniów w obozie zagłady w Treblince

Obóz podpalony przez zbuntowanych więźniów; zdjęcie wykonane potajemnie przez Franciszka Ząbeckiego 1943 [fot. domena publiczna]
Obóz podpalony przez zbuntowanych więźniów; zdjęcie wykonane potajemnie przez Franciszka Ząbeckiego 1943 [fot. domena publiczna]
81 lat temu doszło do zbrojnego buntu więźniów w niemieckim nazistowskim obozie zagłady w Treblince (Treblinka II). 2 sierpnia 1943 roku podpalili oni część budynków, nie udało im się jednak zniszczyć komór gazowych. Tylko nieliczni posiadali broń i amunicję, którą wynieśli ze zbrojowni SS. Pozostali stawili opór uzbrojonej załodze obozu, mając do dyspozycji siekiery, noże i młoty.
Do więźniów, próbujących przedostać się przez ogrodzenie, strzelano z wież strażniczych. Bunt został stłumiony. Szacuje się, że około dwustu więźniom udało się uciec, do końca wojny doczekało nie więcej niż stu. Większość z uciekających Niemcy zabili.

Powstanie zorganizowane przez członków obozowej konspiracji wybuchło po południu. Akcja musiała rozpocząć się przed wyznaczonym czasem, gdyż esesman Kurt Küttner znalazł złoto u jednego z Żydów, który był zaangażowany w przygotowanie powstania, i rozpoczął natychmiast śledztwo. Więźniowie zaskoczeni tą sytuacją zaczęli działać, wywiązała się strzelanina. Buntownikom udało się wysadzić w powietrze zbiornik z benzyną, nie powiodło się natomiast zniszczenie komór gazowych i przerwanie linii telefonicznej. Cała akcja trwała od 20 do 30 minut.

W obozie przebywało wówczas 840 osób, z czego ponad 100 nie wzięło udziału w zrywie. Byli to ludzie wycieńczeni psychicznie lub fizycznie, którzy nie mogliby uciec z powodu chorób i osłabienia. Według danych Muzeum w Treblince, jedynie około dwustu osobom udało się wydostać z obozu i ujść obławie. Ostatni z uczestników powstania, Samuel Willenberg, zmarł w 2016 roku.

Po zbrojnym buncie w sierpniu 1943 roku Niemcy rozpoczęli stopniową likwidację obozu i zacieranie śladów zbrodni. W listopadzie teren Treblinki II został zaorany, obóz przestał istnieć.

Obóz w Treblince był jednym z trzech miejsc zagłady utworzonych przez Niemców podczas akcji "Reinhardt", czyli zagłady Żydów z Generalnego Gubernatorstwa i Okręgu Białostockiego. Była ona prowadzona w latach 1942-1943 na terytorium okupowanej Polski w związku z tzw. ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej. Obóz zagłady w Treblince funkcjonował od lipca 1942 roku. Zamordowano w nim około 800 tysięcy osób, w większości Żydów.

(więcej)

W 2013 roku Sejm uczcił pamięć więźniów, którzy stawili opór niemieckim oprawcom w Treblince II. Posłowie przyjęli uchwałę, w której podkreślono, że podjęli oni "heroiczną walkę o wolność i godność człowieka". Znalazły się w niej również wyrazy szacunku dla mieszkańców okolicznych miejscowości, którzy nieśli pomoc Żydom. Nazwa KL Treblinka odnosi się do kompleksu dwóch niemieckich obozów: pracy i zagłady, w lasach nad Bugiem, wzdłuż linii kolejowej Siedlce - Małkinia, niedaleko wsi Poniatowo. Pochodzi od stacji kolejowej znajdującej się sześć kilometrów od obozu.

Karny obóz pracy Treblinka I powstał latem 1941 roku, po ataku Niemiec na Związek Radziecki. W obozie byli osadzani zarówno Polacy, jak i Żydzi. Obóz ten został zlikwidowany w lipcu 1944 roku, gdy zbliżała się Armia Czerwona. Część więźniów rozstrzelano, pozostałych zwolniono.

Obóz zagłady Treblinka II powstał w połowie 1942 roku, jako realizacja pewnego etapu akcji "Reinhardt". Pod względem liczby ofiar był to drugi - po Auschwitz-Birkenau - obóz zagłady Żydów. Początkowo były w nim trzy komory gazowe, po przebudowie obozu jesienią 1942 roku, liczba ta wzrosła do dziesięciu.

Pociągi wiozące ofiary do obozu zatrzymywały się na stacji kolejowej we wsi Treblinka. Pierwszy transport w trzeciej dekadzie lipca przywiózł Żydów z getta warszawskiego. Do Treblinki Niemcy zwozili Żydów nie tylko z Polski, ale także z innych krajów europejskich, między innymi Austrii, Belgii, Czechosłowacji i Francji. Po buncie więźniów w sierpniu 1943 roku Niemcy zlikwidowali obóz. Komory gazowe zniszczono, a pozostałe baraki rozebrano.

Zobacz także

2024-08-25, godz. 09:00 85 lat temu niemiecki pancernik Schleswig-Holstein zawinął do Gdańska 85 lat temu, 25 sierpnia 1939 roku, niemiecki pancernik Schleswig-Holstein zawinął do Gdańska. Okręt szkoleniowy wwiózł potajemnie pod pokładem niemiecką… » więcej 2024-08-25, godz. 09:00 80 lat temu zginął harcmistrz Stanisław Leopold, dowódca 1. kompanii batalionu "Parasol" 80 lat temu, 25 sierpnia 1944 roku, w 25. dniu Powstania Warszawskiego, zginął harcmistrz Stanisław Leopold, pseudonim "Rafał", dowódca 1. kompanii batalionu… » więcej 2024-08-25, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 25 sierpnia » więcej 2024-08-24, godz. 11:00 75 lat temu wszedł w życie Traktat Północnoatlantycki 75 lat temu - 24 sierpnia 1949 roku - wszedł w życie Traktat Północnoatlantycki, zwany też traktatem waszyngtońskim, na mocy którego powstało NATO. Został… » więcej 2024-08-24, godz. 09:00 Ukraina - Dzień Niepodległości i dwa i pół roku od rosyjskiej inwazji Na Ukrainie, ogarniętej wojną, jest dziś (24 sierpnia) obchodzony Dzień Niepodległości, upamiętniający proklamowanie niepodległości od Związku Radzieckiego… » więcej 2024-08-24, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 24 sierpnia » więcej 2024-08-23, godz. 20:22 35. rocznica Bałtyckiego Łańcucha [DŹWIĘK] Dziś 35. rocznica Bałtyckiego Łańcucha. Dwa miliony mieszkańców państw bałtyckich, na trasie z Wilna do Tallina przez Rygę chwyciło się wówczas za… » więcej 2024-08-23, godz. 13:00 35 lat temu mieszkańcy krajów bałtyckich utworzyli Bałtycki Łańcuch żywych rąk W krajach bałtyckich obchodzona jest dziś (23.08) 35. rocznica utworzenia Bałtyckiego Łańcucha złożonego z mieszkańców tych państw. Dwa miliony ludzi… » więcej 2024-08-23, godz. 11:00 80 lat temu zginął Henryk Sławik, organizator pomocy dla Polaków na Węgrzech w czasie II wojny światowej 80 lat temu, 23 sierpnia 1944 roku, w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen został zamordowany Henryk Sławik, dziennikarz, powstaniec… » więcej 2024-08-23, godz. 09:00 85 lat temu III Rzesza i ZSRR podpisały pakt Ribbentrop-Mołotow 85 lat temu, 23 sierpnia 1939 roku, Rzesza Niemiecka i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich podpisały pakt o nieagresji. Dokument jest nazywany od nazwisk… » więcej
2526272829
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »