Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu Niemcy zlikwidowali więzienie Gestapo…
2024-07-30, 09:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/E.Porycka/dok.

80 lat temu Niemcy zlikwidowali więzienie Gestapo w Forcie III Twierdzy Modlin

Twierdza Modlin [źródło: www.twierdzamodlin.pl]
Twierdza Modlin [źródło: www.twierdzamodlin.pl]
80 lat temu, 30 lipca 1944 roku Niemcy zlikwidowali więzienie karno-śledcze Gestapo w Forcie III Twierdzy Modlin. Tego dnia zamordowali blisko 300 więźniów, w tym dużą grupę żołnierzy Armii Krajowej. Była to największa masowa egzekucja w historii tego miejsca.
Obóz w Pomiechówku pod Nowym Dworem Mazowieckim był nazywany największą katownią północnego Mazowsza. Według szacunków historyków przez Fort Pomiechówek przeszło od 50 do 100 tysięcy ludzi. Życie straciło tam od kilku do 15 tysięcy osób. W obozie zostali zamordowani między innymi wiceprezydent Gdyni Aleksander Jezierski i poseł Julian Łabęda.

Więzienie działało w latach 1942-1945. Wcześniej Fort III był obozem przesiedleńczym dla mieszkańców północnego Mazowsza. W obozie Niemcy osadzali chłopów z okolicznych wsi, nauczycieli, duchownych, lekarzy, żołnierzy Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych, Batalionów Chłopskich oraz Gwardii Ludowej. Latem 1941 roku fort był miejscem przetrzymywania Żydów. W końcowym okresie więzili tam również niemieckich dezerterów i jeńców sowieckich.

W związku ze zbliżaniem się Armii Czerwonej Niemcy podjęli decyzję o likwidacji obozu. 29 lipca 1944 roku więźniów przepędzono na stację kolejową w Modlinie, ponieważ jednak pociąg ewakuacyjny nie przyjechał, zawrócono ich do obozu, a nazajutrz zmuszono do kopania dołów śmierci. Strzały egzekucji słychać było od godziny 11.00 do 18.00. Zginęło co najmniej 281 więźniów. Dokumentację obozową Niemcy zniszczyli.

Na przełomie sierpnia i września 1944 roku w Forcie III Niemcy osadzili ponownie więźniów. Byli nimi głównie mieszkańcy Marek i Wołomina, o czym świadczą napisy pozostawione na ścianach podziemnych korytarzy fortu. Wykorzystywali ich jako siłę roboczą przy kopaniu umocnień oraz przy zacieraniu śladów zbrodni.

Od 1948 do 2006 roku Fort III był składnicą amunicji Wojska Polskiego. W 2019 roku decyzją ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka Fort III został udostępniony osobom, które chcą oddać cześć pomordowanym. W maju na terenie fortu odbył się pogrzeb 46 ofiar niemieckiego terroru, w tym trójki dzieci, zamordowanych przez Niemców w latach 1941-1944 w Pomiechówku. W listopadzie 2019 upamiętniono pomordowanych zapaleniem zniczy podczas Pierwszych Zaduszek w Forcie III Pomiechówek.

(więcej)

Usytuowany na wzgórzu na prawym brzegu Wkry kilkuhektarowy Fort III w Pomiechówku powstał w latach 1883-1887 na polecenie cara Aleksandra III, według projektu rosyjskich inżynierów. Należał do zewnętrznego pierścienia twierdzy Modlin. Miał służyć obronie przeprawy przez Wkrę, kontrolowaniu doliny Narwi, drogi z Nasielska do Serocka oraz linii Kolei Nadwiślańskiej. W 1916 roku stacjonowali w nim legioniści Józefa Piłsudskiego. W II Rzeczypospolitej fort miał rangę podgarnizonu twierdzy Modlin i stanowił jedną z ważnych składnic amunicji. Z innymi obiektami łączyła go kolej wąskotorowa.

W czasie II wojny światowej Niemcy urządzili w Forcie Pomiechówek najpierw obóz przesiedleńczy, później ciężkie więzienie karno-śledcze niemieckiej tajnej policji państwowej w Ciechanowie-Płocku. Zajmowało ono 10 podziemnych cel na terenie ogrodzonym drutem kolczastym. Osadzano w nim więźniów politycznych i kryminalnych. Stłoczeni po 60-80 osób w jednej celi, osadzeni spali na betonowej posadzce. Z tomu XIII Archiwum Ringelbluma wynika, że codziennością w Forcie III były: ciemność, chłód, wilgoć, robactwo, głód i brak wody. Na porządku dziennym były zabójstwa, kradzieże i gwałty, których dopuszczali się Niemcy, a także tortury. Wskutek warunków sanitarnych, niedożywienia i tortur wśród więźniów szerzyły się choroby, między innymi tyfus. Mogiły ekshumowanych po wojnie ofiar Fortu Pomiechówek znajdują się na wielu cmentarzach północnego Mazowsza: między innymi w Czernicach Borowych, Ciechanowie, Krzynowłodze Małej, Mławie, Płońsku, Pomiechowie i Przasnyszu.

W 1967 roku Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Warszawie wszczęła śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych w czasie II wojny światowej w Forcie III. Po jedenastu latach zostało ono zawieszone. Od 2009 roku Fort III jest wpisany do rejestru zabytków. W latach 2018 2020 był miejscem badań archeologicznych prowadzonych na zlecenie Instytutu Pamięci Narodowej.

Zobacz także

2024-10-13, godz. 12:58 140 lat temu ustanowiono południk zerowy w Greenwich 140 lat temu, 13 października 1884, ustanowiono południk zerowy w Greenwich pod Londynem. Obecnie jest to linia historyczna, ponieważ 100 lat po wyznaczaniu… » więcej 2024-10-13, godz. 13:00 95 lat temu urodziła się por. Teresa Stanek, ps. "Mitsuko", żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej 95 lat temu, 13 października 1929 roku, urodziła się porucznik Teresa Stanek, pseudonim "Mitsuko", żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, prezes Zarządu… » więcej 2024-10-13, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 13 października » więcej 2024-10-12, godz. 11:00 81. rocznica bitwy pod Lenino To było jedno z najbardziej krwawych starć podczas II wojny światowej. 81 lat temu, 12 października 1943 roku, rozpoczęła się dwudniowa bitwa pod Lenino… » więcej 2024-10-12, godz. 09:00 104. rocznica podpisania zawieszenia broni w wojnie polsko-bolszewickiej 104 lata temu - 12 października 1920 roku - w Rydze podpisano zawieszenie broni w trwającej niemal dwa lata wojnie polsko-bolszewickiej, której przełomowym… » więcej 2024-10-12, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 12 października » więcej 2024-10-11, godz. 13:00 55 lat temu zmarł gen. Kazimierz Sosnkowski, działacz niepodległościowy, Wódz Naczelny Polskich Sił Zbrojnych 55 lat temu, 11 października 1969 roku, zmarł Kazimierz Sosnkowski, generał, działacz niepodległościowy, uważany za jednego z najwybitniejszych polskich… » więcej 2024-10-11, godz. 11:00 Wyzwolenie czy okupacja - losy ludności cywilnej w 1944 r. w badaniach IPN Dwudniowa konferencja naukowa poświęcona cywilnym ofiarom II wojny światowej rozpoczęła się wczoraj (10 października) w Łodzi. Naukowcy z IPN i uniwersytetów… » więcej 2024-10-11, godz. 10:00 Ameryka czci generała Pułaskiego Ameryka czci generała Kazimierza Pułaskiego. Joe Biden na mocy specjalnej proklamacji ogłosił 11 paźdzernika Dniem Pamięci Generała Pułaskiego. Prezydent… » więcej 2024-10-11, godz. 09:00 245. rocznica śmierci gen. Kazimierza Pułaskiego i dzień jego pamięci w USA Dzisiaj, 11 października, przypada 245. rocznica śmierci generała Kazimierza Pułaskiego, polskiego i amerykańskiego bohatera o wolność tych narodów, jednego… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »