Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu w operacji „Most III” polscy partyzanci…
2024-07-26, 09:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/K.Koziełł/dok.

80 lat temu w operacji „Most III” polscy partyzanci przerzucili na Zachód części rakiety V2

Odpalenie rakiety V-2 w ośrodku badawczym w Peenemünde. [Fot. Bundesarchiv, Bild 141-1880 / CC-BY-SA 3.0/wikimedia commons]
Odpalenie rakiety V-2 w ośrodku badawczym w Peenemünde. [Fot. Bundesarchiv, Bild 141-1880 / CC-BY-SA 3.0/wikimedia commons]
80 lat temu, w nocy z 25 na 26 lipca 1944 roku, polscy partyzanci i brytyjscy lotnicy w okupowanej przez Niemców Polsce przeprowadzili brawurową operację "Most III". Brytyjskim samolotem Dakota, który wylądował na prowizorycznym lądowisku w okolicy wsi Wał Ruda koło Tarnowa, przerzucono na Zachód zdobyte przez wywiad Armii Krajowej schematy i części rakiety V2.
Pozwoliło to rozpracować niemiecką superbroń i w konsekwencji uchronić Wyspy Brytyjskie przed zniszczeniem. Samolot przywiózł kurierów rządu Rzeczpospolitej na uchodźstwie na tereny okupowanej Polski, a także zaopatrzenie dla Armii Krajowej - czternaście walizek oraz pięć paczek ważących łącznie około 440 kilogramów. W drogę powrotną zabrał kurierów z kraju do brytyjskiej bazy we Włoszech oraz pocztę z informacjami zdobytymi przez AK.

Jak opisywali świadkowie, po pięciu minutach od wylądowania samolot był rozładowany i załadowany ponownie. Jednak przy starcie w drogę powrotną, koła Dakoty ugrzęzły w grząskim gruncie łąk rozmiękłych po kilkudniowym deszczu. Dopiero czwarta próba poderwania maszyny powiodła się. Po wschodzie słońca samolot dotarł do Włoch. "Mosty", czyli loty dwustronne z nocnym lądowaniem samolotu w okupowanym kraju, pełniły pod koniec II wojny światowej funkcję łączności powietrznej pomiędzy Polską Podziemną i władzami Rzeczypospolitej na Zachodzie. Anglicy nadali tym operacjom kryptonim „Wildhorn”. Loty do Polski stały się możliwe dopiero po zajęciu przez aliantów południowych Włoch w 1943 roku, gdyż trasa z Brindisi do Polski była znacznie krótsza i bezpieczniejsza niż z Anglii.

W 1944 roku zostały zorganizowane trzy "Mosty", ostatni w nocy z 25 na 26 lipca, tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego. Planowane kolejne dwa połączenia, mające między innymi przekazać na Zachód prawdę o Powstaniu Warszawskim, uniemożliwiły pogoda i sowiecki pochód na zachód.

(więcej)

Pierwszy "Most" odbył się w nocy z 15 na 16 kwietnia 1944 roku na lądowisku oznaczonym kryptonimem "Bąk” pod Bełżycami w województwie lubelskim. W dwóch następnych samolot Douglas C-47 Skytrain, znany także jako Dakota KG-477 „V”, lądował na polowym lądowisku o kryptonimie „Motyl” - na łąkach leżących położonych między wsiami Wał Ruda - Jadowniki Mokre - Przybysławice, około 18 kilometrów od Tarnowa. W nocy z 25 na 26 lipca 1944 roku trzecim „Mostem” przybyli Cichociemni: major Bogusław Wolniak ps. „Mięta”, kapitan Kazimierz Bilski ps. „Rum”, podporucznik Leszek Starzyński ps. „Malewa” oraz emisariusz rządu i naczelnego wodza do władz krajowych Jan Nowak-Jeziorański ps. „Zych”. Do Londynu z Polski odlecieli: Tomasz Arciszewski ps. „Stanisław”, wysłannik polityczny - Józef Retinger vel Józef Brzoza, porucznik Jerzy Chmielewski ps. „Rafał”, porucznik Tadeusz Chciuk-Celt ps. „Marek Celt”, który wiózł największą w dziejach Polski Podziemnej pocztę polityczną, oraz podporucznik Czesław Miciński.

Zadaniem Jerzego Chmielewskiego, oficera wywiadu AK było dostarczenie do Londynu zdobytych przez AK siedmiu najważniejszych części rakiety V2, w tym żyrokompasu elektromagnetycznego, a także 30-stronicowego raportu wywiadu AK na temat pocisku oraz ekspertyz opracowanych przez profesorów Janusza Groszkowskiego, Marcelego Struszyńskiego oraz inżyniera Antoniego Kocjana.

Próby poderwania samolotu w drogę powrotną trwały prawie 1,5 godziny. Zastępca dowódcy akcji Zdzisław Baszak, podkreślał we wspomnieniach, że niecałe 1,5 kilometra dalej stacjonował kilkusetosobowy oddział lotników niemieckich z reflektorem i armatkami. Partyzanci mieli świadomość, że w razie niepowodzenia akcji, konsekwencje odwetu niemieckiego poniosą mieszkańcy okolicznych wsi. Darń blokującą koła samolotu kopali gołymi rękami. Podłożono deski. W trakcie prób uwolnienia samolotu uszkodzeniu uległy przewody hydrauliczne, hamulce i system automatycznego pilota. Mimo to pilotom - George’owi Cullifordowi z 267. dywizjonu RAF i porucznikowi Kazimierzowi Szrajerowi z 1586. Eskadry Specjalnego Przeznaczenia udało się posadzić samolot o godzinie 5.43 we włoskiej bazie Campo Casale. Lot wraz z postojem podczas lądowania trwał dziesięć godzin i piętnaście minut.

Akcję „Most III” na polowym lądowisku zabezpieczało około 400 osób, w tym oddziały AK oraz mieszkańcy okolicznych wsi.
Licząca 14 metrów długości rakieta V-2 (Vergeltungswaffe-2 - broń odwetowa nr 2), nazywana „latającą śmiercią”, była pierwszą na świecie rakietą balistyczną dalekiego zasięgu. Miała zasięg od 320 do 380 kilometrów. Osiągała prędkość od 2900 do 5500 kilometrów na godzinę. Niemcy użyli jej do bombardowania w 1944 roku Londynu, Antwerpii i Brukseli.

Zobacz także

2024-08-23, godz. 13:00 35 lat temu mieszkańcy krajów bałtyckich utworzyli Bałtycki Łańcuch żywych rąk W krajach bałtyckich obchodzona jest dziś (23.08) 35. rocznica utworzenia Bałtyckiego Łańcucha złożonego z mieszkańców tych państw. Dwa miliony ludzi… » więcej 2024-08-23, godz. 11:00 80 lat temu zginął Henryk Sławik, organizator pomocy dla Polaków na Węgrzech w czasie II wojny światowej 80 lat temu, 23 sierpnia 1944 roku, w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen został zamordowany Henryk Sławik, dziennikarz, powstaniec… » więcej 2024-08-23, godz. 09:00 85 lat temu III Rzesza i ZSRR podpisały pakt Ribbentrop-Mołotow 85 lat temu, 23 sierpnia 1939 roku, Rzesza Niemiecka i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich podpisały pakt o nieagresji. Dokument jest nazywany od nazwisk… » więcej 2024-08-23, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 23 sierpnia » więcej 2024-08-22, godz. 15:00 Spektakl o żonie Krzysztofa Baczyńskiego w Centralnym Przystanku Historia IPN Instytut Pamięci Narodowej zaprasza na spektakl ze śpiewaną poezją Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. „Basia” to wyjątkowa opowieść o miłości. Wydarzenie… » więcej 2024-08-22, godz. 13:00 Szefowa Instytutu Pileckiego w Berlinie: Niemcy zaczęli się więcej interesować Powstaniem Warszawskim Szefowa oddziału Instytutu Pileckiego w Berlinie Hanna Radziejowska uważa, że Niemcy zaczęli się nieco więcej interesować tematem Powstania Warszawskiego… » więcej 2024-08-22, godz. 11:00 80 lat temu w Powstaniu Warszawskim zginął poeta Włodzimierz Pietrzak 80 lat temu, 22 sierpnia 1944 roku, podczas Powstania Warszawskiego w walkach na Starym Mieście zginął Włodzimierz Pietrzak, poeta, prozaik, krytyk literacki… » więcej 2024-08-22, godz. 09:00 440 lat temu zmarł Jan Kochanowski, najwybitniejszy poeta polskiego renesansu 440 lat temu, 22 sierpnia 1584 roku, zmarł Jan Kochanowski, najwybitniejszy poeta polskiego renesansu, autor pierwszego w Polsce dramatu "Odprawa posłów greckich"… » więcej 2024-08-22, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 22 sierpnia » więcej 2024-08-21, godz. 09:00 Archiwum IPN zaprasza na VIII ogólnopolską konferencję z cyklu „Educare necesse est…”. VIII Ogólnopolska Konferencja Archiwistów i Historyków „Educare necesse est… – Życie codzienne w dokumencie, historiografii i dydaktyce od średniowiecza… » więcej
2425262728
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »