Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu w operacji „Most III” polscy partyzanci…
2024-07-26, 09:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/K.Koziełł/dok.

80 lat temu w operacji „Most III” polscy partyzanci przerzucili na Zachód części rakiety V2

Odpalenie rakiety V-2 w ośrodku badawczym w Peenemünde. [Fot. Bundesarchiv, Bild 141-1880 / CC-BY-SA 3.0/wikimedia commons]
Odpalenie rakiety V-2 w ośrodku badawczym w Peenemünde. [Fot. Bundesarchiv, Bild 141-1880 / CC-BY-SA 3.0/wikimedia commons]
80 lat temu, w nocy z 25 na 26 lipca 1944 roku, polscy partyzanci i brytyjscy lotnicy w okupowanej przez Niemców Polsce przeprowadzili brawurową operację "Most III". Brytyjskim samolotem Dakota, który wylądował na prowizorycznym lądowisku w okolicy wsi Wał Ruda koło Tarnowa, przerzucono na Zachód zdobyte przez wywiad Armii Krajowej schematy i części rakiety V2.
Pozwoliło to rozpracować niemiecką superbroń i w konsekwencji uchronić Wyspy Brytyjskie przed zniszczeniem. Samolot przywiózł kurierów rządu Rzeczpospolitej na uchodźstwie na tereny okupowanej Polski, a także zaopatrzenie dla Armii Krajowej - czternaście walizek oraz pięć paczek ważących łącznie około 440 kilogramów. W drogę powrotną zabrał kurierów z kraju do brytyjskiej bazy we Włoszech oraz pocztę z informacjami zdobytymi przez AK.

Jak opisywali świadkowie, po pięciu minutach od wylądowania samolot był rozładowany i załadowany ponownie. Jednak przy starcie w drogę powrotną, koła Dakoty ugrzęzły w grząskim gruncie łąk rozmiękłych po kilkudniowym deszczu. Dopiero czwarta próba poderwania maszyny powiodła się. Po wschodzie słońca samolot dotarł do Włoch. "Mosty", czyli loty dwustronne z nocnym lądowaniem samolotu w okupowanym kraju, pełniły pod koniec II wojny światowej funkcję łączności powietrznej pomiędzy Polską Podziemną i władzami Rzeczypospolitej na Zachodzie. Anglicy nadali tym operacjom kryptonim „Wildhorn”. Loty do Polski stały się możliwe dopiero po zajęciu przez aliantów południowych Włoch w 1943 roku, gdyż trasa z Brindisi do Polski była znacznie krótsza i bezpieczniejsza niż z Anglii.

W 1944 roku zostały zorganizowane trzy "Mosty", ostatni w nocy z 25 na 26 lipca, tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego. Planowane kolejne dwa połączenia, mające między innymi przekazać na Zachód prawdę o Powstaniu Warszawskim, uniemożliwiły pogoda i sowiecki pochód na zachód.

(więcej)

Pierwszy "Most" odbył się w nocy z 15 na 16 kwietnia 1944 roku na lądowisku oznaczonym kryptonimem "Bąk” pod Bełżycami w województwie lubelskim. W dwóch następnych samolot Douglas C-47 Skytrain, znany także jako Dakota KG-477 „V”, lądował na polowym lądowisku o kryptonimie „Motyl” - na łąkach leżących położonych między wsiami Wał Ruda - Jadowniki Mokre - Przybysławice, około 18 kilometrów od Tarnowa. W nocy z 25 na 26 lipca 1944 roku trzecim „Mostem” przybyli Cichociemni: major Bogusław Wolniak ps. „Mięta”, kapitan Kazimierz Bilski ps. „Rum”, podporucznik Leszek Starzyński ps. „Malewa” oraz emisariusz rządu i naczelnego wodza do władz krajowych Jan Nowak-Jeziorański ps. „Zych”. Do Londynu z Polski odlecieli: Tomasz Arciszewski ps. „Stanisław”, wysłannik polityczny - Józef Retinger vel Józef Brzoza, porucznik Jerzy Chmielewski ps. „Rafał”, porucznik Tadeusz Chciuk-Celt ps. „Marek Celt”, który wiózł największą w dziejach Polski Podziemnej pocztę polityczną, oraz podporucznik Czesław Miciński.

Zadaniem Jerzego Chmielewskiego, oficera wywiadu AK było dostarczenie do Londynu zdobytych przez AK siedmiu najważniejszych części rakiety V2, w tym żyrokompasu elektromagnetycznego, a także 30-stronicowego raportu wywiadu AK na temat pocisku oraz ekspertyz opracowanych przez profesorów Janusza Groszkowskiego, Marcelego Struszyńskiego oraz inżyniera Antoniego Kocjana.

Próby poderwania samolotu w drogę powrotną trwały prawie 1,5 godziny. Zastępca dowódcy akcji Zdzisław Baszak, podkreślał we wspomnieniach, że niecałe 1,5 kilometra dalej stacjonował kilkusetosobowy oddział lotników niemieckich z reflektorem i armatkami. Partyzanci mieli świadomość, że w razie niepowodzenia akcji, konsekwencje odwetu niemieckiego poniosą mieszkańcy okolicznych wsi. Darń blokującą koła samolotu kopali gołymi rękami. Podłożono deski. W trakcie prób uwolnienia samolotu uszkodzeniu uległy przewody hydrauliczne, hamulce i system automatycznego pilota. Mimo to pilotom - George’owi Cullifordowi z 267. dywizjonu RAF i porucznikowi Kazimierzowi Szrajerowi z 1586. Eskadry Specjalnego Przeznaczenia udało się posadzić samolot o godzinie 5.43 we włoskiej bazie Campo Casale. Lot wraz z postojem podczas lądowania trwał dziesięć godzin i piętnaście minut.

Akcję „Most III” na polowym lądowisku zabezpieczało około 400 osób, w tym oddziały AK oraz mieszkańcy okolicznych wsi.
Licząca 14 metrów długości rakieta V-2 (Vergeltungswaffe-2 - broń odwetowa nr 2), nazywana „latającą śmiercią”, była pierwszą na świecie rakietą balistyczną dalekiego zasięgu. Miała zasięg od 320 do 380 kilometrów. Osiągała prędkość od 2900 do 5500 kilometrów na godzinę. Niemcy użyli jej do bombardowania w 1944 roku Londynu, Antwerpii i Brukseli.

Zobacz także

2024-08-31, godz. 01:44 W Gdańsku obchody 44. rocznicy Porozumień Sierpniowych W Gdańsku odbędzie się seria uroczystości w ramach 44. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych. Większość z nich będzie miała miejsce w Europejskim… » więcej 2024-08-31, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 31 sierpnia » więcej 2024-08-30, godz. 13:30 Hołd dla żołnierzy Westerplatte W kilkudziesięciu miejscach w Polsce uczczeni zostaną dziś żołnierze broniący we wrześniu 1939 roku Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Ogólnopolska… » więcej 2024-08-30, godz. 13:10 Piekło Starego Miasta 80 lat temu sytuacja powstańców warszawskich na Starym Mieście była krytyczna. Okrążona dzielnica była celem nieustannych niemieckich bombardowań, brakowało… » więcej 2024-08-30, godz. 13:00 „Sztafeta Pokoju” - start w niedzielę o 9:00 w Byczynie Przed uczestnikami dystans 62 kilometrów przez pięć gmin w województwach opolskim, łódzkim i wielkopolskim, a rajd to wyjątkowy, bo w trakcie niego uczczonych… » więcej 2024-08-30, godz. 11:00 Mijają 44 lata od podpisania porozumień szczecińskich 44 lata temu, 30 sierpnia 1980 roku, komunistyczne władze, reprezentowane przez wicepremiera Kazimierza Barcikowskiego, podpisały porozumienie ze strajkującymi… » więcej 2024-08-30, godz. 09:00 Archiwalne zdjęcia z 1939 roku przed Archiwum Państwowym w Opolu Wystawa zatytułowana "Zaczęło się w powietrzu. Trudna historia (nie)znanego lotniska w dokumentach archiwalnych" - to propozycja Archiwum Państwowego w Opolu… » więcej 2024-08-30, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 30 sierpnia » więcej 2024-08-29, godz. 15:00 Premiera filmu „Powrót z niepamięci” Fundacji Nobiscum w programie Europejskich Dni Kultury Żydowskiej „Powrót z niepamięci” - „Erasing oblivion”- to tytuł filmu o historii żydowskich rodzin Bomzonów i Brygartów z Płocka. Dokument powstał w ramach… » więcej 2024-08-29, godz. 13:00 PATRO (30.08-01.09): Niemodlin świętuje 800-lecie Niemodlin obchodzi w tym roku 800-lecie. Z tej okazji już w najbliższy weekend odbędą się obchody tego wyjątkowego jubileuszu. Wszystko zacznie w piątek… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »