Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu w operacji „Most III” polscy partyzanci…
2024-07-26, 09:00 Autor: IAR/J.Leszczyńska/K.Koziełł/dok.

80 lat temu w operacji „Most III” polscy partyzanci przerzucili na Zachód części rakiety V2

Odpalenie rakiety V-2 w ośrodku badawczym w Peenemünde. [Fot. Bundesarchiv, Bild 141-1880 / CC-BY-SA 3.0/wikimedia commons]
Odpalenie rakiety V-2 w ośrodku badawczym w Peenemünde. [Fot. Bundesarchiv, Bild 141-1880 / CC-BY-SA 3.0/wikimedia commons]
80 lat temu, w nocy z 25 na 26 lipca 1944 roku, polscy partyzanci i brytyjscy lotnicy w okupowanej przez Niemców Polsce przeprowadzili brawurową operację "Most III". Brytyjskim samolotem Dakota, który wylądował na prowizorycznym lądowisku w okolicy wsi Wał Ruda koło Tarnowa, przerzucono na Zachód zdobyte przez wywiad Armii Krajowej schematy i części rakiety V2.
Pozwoliło to rozpracować niemiecką superbroń i w konsekwencji uchronić Wyspy Brytyjskie przed zniszczeniem. Samolot przywiózł kurierów rządu Rzeczpospolitej na uchodźstwie na tereny okupowanej Polski, a także zaopatrzenie dla Armii Krajowej - czternaście walizek oraz pięć paczek ważących łącznie około 440 kilogramów. W drogę powrotną zabrał kurierów z kraju do brytyjskiej bazy we Włoszech oraz pocztę z informacjami zdobytymi przez AK.

Jak opisywali świadkowie, po pięciu minutach od wylądowania samolot był rozładowany i załadowany ponownie. Jednak przy starcie w drogę powrotną, koła Dakoty ugrzęzły w grząskim gruncie łąk rozmiękłych po kilkudniowym deszczu. Dopiero czwarta próba poderwania maszyny powiodła się. Po wschodzie słońca samolot dotarł do Włoch. "Mosty", czyli loty dwustronne z nocnym lądowaniem samolotu w okupowanym kraju, pełniły pod koniec II wojny światowej funkcję łączności powietrznej pomiędzy Polską Podziemną i władzami Rzeczypospolitej na Zachodzie. Anglicy nadali tym operacjom kryptonim „Wildhorn”. Loty do Polski stały się możliwe dopiero po zajęciu przez aliantów południowych Włoch w 1943 roku, gdyż trasa z Brindisi do Polski była znacznie krótsza i bezpieczniejsza niż z Anglii.

W 1944 roku zostały zorganizowane trzy "Mosty", ostatni w nocy z 25 na 26 lipca, tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego. Planowane kolejne dwa połączenia, mające między innymi przekazać na Zachód prawdę o Powstaniu Warszawskim, uniemożliwiły pogoda i sowiecki pochód na zachód.

(więcej)

Pierwszy "Most" odbył się w nocy z 15 na 16 kwietnia 1944 roku na lądowisku oznaczonym kryptonimem "Bąk” pod Bełżycami w województwie lubelskim. W dwóch następnych samolot Douglas C-47 Skytrain, znany także jako Dakota KG-477 „V”, lądował na polowym lądowisku o kryptonimie „Motyl” - na łąkach leżących położonych między wsiami Wał Ruda - Jadowniki Mokre - Przybysławice, około 18 kilometrów od Tarnowa. W nocy z 25 na 26 lipca 1944 roku trzecim „Mostem” przybyli Cichociemni: major Bogusław Wolniak ps. „Mięta”, kapitan Kazimierz Bilski ps. „Rum”, podporucznik Leszek Starzyński ps. „Malewa” oraz emisariusz rządu i naczelnego wodza do władz krajowych Jan Nowak-Jeziorański ps. „Zych”. Do Londynu z Polski odlecieli: Tomasz Arciszewski ps. „Stanisław”, wysłannik polityczny - Józef Retinger vel Józef Brzoza, porucznik Jerzy Chmielewski ps. „Rafał”, porucznik Tadeusz Chciuk-Celt ps. „Marek Celt”, który wiózł największą w dziejach Polski Podziemnej pocztę polityczną, oraz podporucznik Czesław Miciński.

Zadaniem Jerzego Chmielewskiego, oficera wywiadu AK było dostarczenie do Londynu zdobytych przez AK siedmiu najważniejszych części rakiety V2, w tym żyrokompasu elektromagnetycznego, a także 30-stronicowego raportu wywiadu AK na temat pocisku oraz ekspertyz opracowanych przez profesorów Janusza Groszkowskiego, Marcelego Struszyńskiego oraz inżyniera Antoniego Kocjana.

Próby poderwania samolotu w drogę powrotną trwały prawie 1,5 godziny. Zastępca dowódcy akcji Zdzisław Baszak, podkreślał we wspomnieniach, że niecałe 1,5 kilometra dalej stacjonował kilkusetosobowy oddział lotników niemieckich z reflektorem i armatkami. Partyzanci mieli świadomość, że w razie niepowodzenia akcji, konsekwencje odwetu niemieckiego poniosą mieszkańcy okolicznych wsi. Darń blokującą koła samolotu kopali gołymi rękami. Podłożono deski. W trakcie prób uwolnienia samolotu uszkodzeniu uległy przewody hydrauliczne, hamulce i system automatycznego pilota. Mimo to pilotom - George’owi Cullifordowi z 267. dywizjonu RAF i porucznikowi Kazimierzowi Szrajerowi z 1586. Eskadry Specjalnego Przeznaczenia udało się posadzić samolot o godzinie 5.43 we włoskiej bazie Campo Casale. Lot wraz z postojem podczas lądowania trwał dziesięć godzin i piętnaście minut.

Akcję „Most III” na polowym lądowisku zabezpieczało około 400 osób, w tym oddziały AK oraz mieszkańcy okolicznych wsi.
Licząca 14 metrów długości rakieta V-2 (Vergeltungswaffe-2 - broń odwetowa nr 2), nazywana „latającą śmiercią”, była pierwszą na świecie rakietą balistyczną dalekiego zasięgu. Miała zasięg od 320 do 380 kilometrów. Osiągała prędkość od 2900 do 5500 kilometrów na godzinę. Niemcy użyli jej do bombardowania w 1944 roku Londynu, Antwerpii i Brukseli.

Zobacz także

2024-09-19, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 19 września » więcej 2024-09-18, godz. 11:00 IV edycja Nagrody im. Grażyny Langowskiej IPN ogłasza nabór zgłoszeń kandydatów do IV edycji Nagrody im. Grażyny Langowskiej w kategorii przyznawanej przez Instytut Pamięci Narodowej – zgłoszenia… » więcej 2024-09-18, godz. 09:00 74 lata temu Polskie Radio po raz pierwszy nadało audycję Muzyka i Aktualności 74 lata temu - 18 września 1950 roku - Polskie Radio po raz pierwszy nadało audycję "Muzyka i Aktualności". Był to pierwszy w Polskim Radiu nowoczesny magazyn… » więcej 2024-09-18, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 18 września » więcej 2024-09-17, godz. 13:00 80 lat temu rozpoczęła się operacja Market Garden 80 lat temu, 17 września 1944 roku, rozpoczęła się operacja Market Garden przeprowadzona przez aliantów pod Arnhem w Holandii z udziałem polskich żołnierzy… » więcej 2024-09-17, godz. 12:00 85 lat temu utworzono konspiracyjną Tajną Organizację Wojskową 85 lat temu, 17 września 1939 roku, w dniu napaści Związku Sowieckiego na Polskę, w Stanisławowie utworzono Tajną Organizację Wojskową. Była to konspiracyjna… » więcej 2024-09-17, godz. 11:00 Dziś przypada Dzień Sybiraka 17 września - w rocznicę sowieckiej agresji na Polskę w 1939 roku - przypada Dzień Sybiraka. Został ustanowiony przez Sejm w 2013 roku, by oddać hołd wszystkim… » więcej 2024-09-17, godz. 10:00 85 lat temu doszło do napaści sowieckiej na Polskę 85 lat temu, 17 września 1939 roku, doszło do napaści sowieckiej na Polskę. Na wschodnie tereny naszego kraju wkroczyła Armia Czerwona. Tym samym zrealizowała… » więcej 2024-09-17, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 17 września » więcej 2024-09-16, godz. 13:00 Wystawa portretów Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Jadwiga Wolf, Tadeusz Stankiewicz, Leszek Mikołajkow - Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata, którzy już odeszli. Między innymi portrety tych osób uwiecznili… » więcej
2223242526
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »