Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 195 lat temu zmarł Wojciech Bogusławski, nazywany…
2024-07-23, 15:00 Autor: IAR/B.Falkowska/K.Koziełł/dok.

195 lat temu zmarł Wojciech Bogusławski, nazywany ojcem teatru polskiego

Kopia z brązu popiersia Wojciecha Bogusławskiego dłuta artysty rzeźbiarza Parysa FIlippiego. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
Kopia z brązu popiersia Wojciecha Bogusławskiego dłuta artysty rzeźbiarza Parysa FIlippiego. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
195 lat temu - 23 lipca 1829 - zmarł Wojciech Bogusławski, aktor, reżyser, dramatopisarz, założyciel pierwszej polskiej szkoły dramatycznej w Warszawie, dyrektor stołecznego Teatru Narodowego i założyciel teatru w Kaliszu. Jest nazywany ojcem teatru polskiego. Jego opera "Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale" była wystawiana w przededniu Powstania Kościuszkowskiego.
Jest autorem kilkudziesięciu sztuk teatralnych, w tym "Nędza uszczęśliwiona. Opera w 2 aktach pierwszy raz grana na teatrze warszawskim 11 lipca 1778" , "Amant, autor i sługa. Komedia w 1 akcie z francuskiego przetłumaczona", "Mieszczki modne. Komedia w 5 aktach", a także "Janek i Stefanek. Opera komiczna w 3 aktach" i wielu innych. Bogusławski był także pedagogiem, zajmował się też dokumentacją historii polskiego teatru. W 1811 roku założył Szkołę Dramatyczną w Warszawie. Był autorem dzieł: "Dramaturgia, czyli nauka sztuki scenicznej, dla Szkoły Teatralnej napisana (...)" z 1812 roku, "Dzieje Teatru Narodowego" z 1820 roku, a także współtwórcą antologii "Dzieła dramatyczne".

Podczas ważnych historycznie momentów poprzez scenę przekazywał treści patriotyczne. W czasie Sejmu Czteroletniego wprowadzał repertuar przedstawiający publiczności potrzebę reform politycznych. Wystawił między innymi ''Powrót posła'' Juliana Ursyna Niemcewicza, a także nawiązującą do tego dramatu własną sztukę: ''Dowód wdzięczności narodu". Widzowie mogli wówczas zobaczyć także ''Szlachcica mieszczaninem'' Józefa Wybickiego oraz najsłynniejsze dzieło Bogusławskiego: "Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale", którego premiera zbiegła się z wybuchem Insurekcji Kościuszkowskiej. Z powodu wyraźnych aluzji politycznych opera została zdjęta z afisza po trzech przedstawieniach przez rosyjskie zaborcze władze Warszawy.

Dramaty Bogusławskiego są nadal wystawiane we współczesnych teatrach. Od początku były doceniane za sceniczny rozmach i lekkość, a przy tym - mimo komediowego charakteru - zauważano powagę poruszanych przez autora tematów. W dziele wydanym w Berlinie w 1841 roku, na podstawie rękopisu "Cud (mniemany), czyli Krakowiaki i Górale", wydawca podkreślał jak ważne było wydobycie przez autora wartości z pieśni i zwyczajów ludu, dla zachowania polskiego ducha.

Wojciech Bogusławski trzykrotnie prowadził Teatr Narodowy - po raz pierwszy na samym początku kariery, gdy od 1783 roku kierował zespołem polskim, po raz drugi od 1790 do upadku Powstania Kościuszkowskiego, gdy wrócił do Warszawy z zespołem utworzonym w Wilnie, a następnie w 1799 roku po raz trzeci objął dyrekcję Teatru Narodowego i prowadził go do 1814 roku.

(więcej)

Wojciech Bogusławski urodził się 9 kwietnia 1757 roku w Glinnie, w Wielkopolsce, w rodzinie szlacheckiej herbu Świnka.

Wykształcenie zdobywał w kolegium pijarskim w Warszawie a następnie kształcił się w Akademii Krakowskiej (obecny Uniwersytet Jagielloński) i w Szkołach Nowodworskich. Przez trzy lata służył w wojsku, z którego wystąpił w 1778 roku. W tym samym roku zadebiutował w warszawskim teatrze, w sztuce "Nędza uszczęśliwiona, opera w dwóch aktach", do której napisał libretto, inicjując tym samym nurt operowy wzorujący się na motywach ludowych.

W 1781 roku Wojciech Bogusłąwski przeniósł się­ do Lwowa, gdzie przebywał do 1983. Następnie wrócił do Warszawy, by przez dwa lata kierować zespołem polskim w Teatrze Narodowym.

W 1784 organizował występy teatralne podczas sejmu w Grodnie. Rok później założył teatr w Wilnie, który mimo niechęci władz rosyjskich przetrwał ponad 80 lat.

W 1790 roku reżyser wrócił do Warszawy na życzenie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Wystawiał wówczas sztuki o charakterze patriotycznym, a w 1794 roku przystąpił do sprzysiężenia kościuszkowskiego. 4 listopada wyjechał z Warszawy. Od 1795 przez cztery lata kierował teatrem we Lwowie, gdzie także wystawiał swój kluczowy utwór "(...) Krakowiacy i Górale".

W 1799 po raz trzeci objął kierownictwo Teatru Narodowego w Warszawie, prowadząc tę scenę przez kolejnych 15 lat. Równolegle w 1801 roku utworzył własny teatr w Kaliszu i prowadził go przez kolejne 22 lata, do 1823.

Zakończył karierę w 1827 roku, po raz ostatni pojawiając się na scenie w komedii "Koszyk wiśni".

Zmarł 23 lipca 1829 roku w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.

Wojciech Bogusław jest patronem ulic w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu i Kielcach. Poświęcono mu także pamiątkowy głaz i ławeczkę w Krakowie, na terenie Nowej Huty.




Zobacz także

2024-08-31, godz. 19:45 W Opolu wspomniano 44. rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych W uroczystościach na skwerze Solidarności wzięli udział działacze "Solidarności", delegacje samorządów oraz mieszkańcy. » więcej 2024-08-31, godz. 13:00 W niedzielę (01.09) "Modlitwa Pokoju" w Łambinowicach Koncert pt. „Modlitwa Pokoju” odbędzie się w 85. rocznicę wybuchu II wojny światowej o godz. 17.00 w kościele pw. św. Marii Magdaleny. Podczas koncertu… » więcej 2024-08-31, godz. 09:00 85 lat temu Niemcy przeprowadzili prowokację gliwicką poprzedzającą wybuch II wojny światowej 85 lat temu, 31 sierpnia 1939 roku, Niemcy zorganizowali tzw. prowokację gliwicką, która posłużyła III Rzeszy za pretekst do rozpoczęcia II wojny światowej… » więcej 2024-08-31, godz. 11:00 44 lata temu w Gdańsku zostały podpisane porozumienia sierpniowe Mijają 44 lata od podpisania porozumień sierpniowych, zawartych przez komunistyczne władze i protestujących robotników. 31 sierpnia 1980 roku o godzinie 16.40… » więcej 2024-08-31, godz. 10:00 80 lat temu w bombardowaniu kościoła sakramentek w Warszawie zginęło ponad tysiąc osób 80 lat temu, 31 sierpnia 1944 roku, podczas Powstania Warszawskiego, Niemcy zbombardowali kościół i klasztor sióstr benedyktynek sakramentek na Nowym Mieście… » więcej 2024-08-31, godz. 01:44 W Gdańsku obchody 44. rocznicy Porozumień Sierpniowych W Gdańsku odbędzie się seria uroczystości w ramach 44. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych. Większość z nich będzie miała miejsce w Europejskim… » więcej 2024-08-31, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 31 sierpnia » więcej 2024-08-30, godz. 13:30 Hołd dla żołnierzy Westerplatte W kilkudziesięciu miejscach w Polsce uczczeni zostaną dziś żołnierze broniący we wrześniu 1939 roku Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Ogólnopolska… » więcej 2024-08-30, godz. 13:10 Piekło Starego Miasta 80 lat temu sytuacja powstańców warszawskich na Starym Mieście była krytyczna. Okrążona dzielnica była celem nieustannych niemieckich bombardowań, brakowało… » więcej 2024-08-30, godz. 13:00 „Sztafeta Pokoju” - start w niedzielę o 9:00 w Byczynie Przed uczestnikami dystans 62 kilometrów przez pięć gmin w województwach opolskim, łódzkim i wielkopolskim, a rajd to wyjątkowy, bo w trakcie niego uczczonych… » więcej
23456
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »