Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 195 lat temu zmarł Wojciech Bogusławski, nazywany…
2024-07-23, 15:00 Autor: IAR/B.Falkowska/K.Koziełł/dok.

195 lat temu zmarł Wojciech Bogusławski, nazywany ojcem teatru polskiego

Kopia z brązu popiersia Wojciecha Bogusławskiego dłuta artysty rzeźbiarza Parysa FIlippiego. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
Kopia z brązu popiersia Wojciecha Bogusławskiego dłuta artysty rzeźbiarza Parysa FIlippiego. [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
195 lat temu - 23 lipca 1829 - zmarł Wojciech Bogusławski, aktor, reżyser, dramatopisarz, założyciel pierwszej polskiej szkoły dramatycznej w Warszawie, dyrektor stołecznego Teatru Narodowego i założyciel teatru w Kaliszu. Jest nazywany ojcem teatru polskiego. Jego opera "Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale" była wystawiana w przededniu Powstania Kościuszkowskiego.
Jest autorem kilkudziesięciu sztuk teatralnych, w tym "Nędza uszczęśliwiona. Opera w 2 aktach pierwszy raz grana na teatrze warszawskim 11 lipca 1778" , "Amant, autor i sługa. Komedia w 1 akcie z francuskiego przetłumaczona", "Mieszczki modne. Komedia w 5 aktach", a także "Janek i Stefanek. Opera komiczna w 3 aktach" i wielu innych. Bogusławski był także pedagogiem, zajmował się też dokumentacją historii polskiego teatru. W 1811 roku założył Szkołę Dramatyczną w Warszawie. Był autorem dzieł: "Dramaturgia, czyli nauka sztuki scenicznej, dla Szkoły Teatralnej napisana (...)" z 1812 roku, "Dzieje Teatru Narodowego" z 1820 roku, a także współtwórcą antologii "Dzieła dramatyczne".

Podczas ważnych historycznie momentów poprzez scenę przekazywał treści patriotyczne. W czasie Sejmu Czteroletniego wprowadzał repertuar przedstawiający publiczności potrzebę reform politycznych. Wystawił między innymi ''Powrót posła'' Juliana Ursyna Niemcewicza, a także nawiązującą do tego dramatu własną sztukę: ''Dowód wdzięczności narodu". Widzowie mogli wówczas zobaczyć także ''Szlachcica mieszczaninem'' Józefa Wybickiego oraz najsłynniejsze dzieło Bogusławskiego: "Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale", którego premiera zbiegła się z wybuchem Insurekcji Kościuszkowskiej. Z powodu wyraźnych aluzji politycznych opera została zdjęta z afisza po trzech przedstawieniach przez rosyjskie zaborcze władze Warszawy.

Dramaty Bogusławskiego są nadal wystawiane we współczesnych teatrach. Od początku były doceniane za sceniczny rozmach i lekkość, a przy tym - mimo komediowego charakteru - zauważano powagę poruszanych przez autora tematów. W dziele wydanym w Berlinie w 1841 roku, na podstawie rękopisu "Cud (mniemany), czyli Krakowiaki i Górale", wydawca podkreślał jak ważne było wydobycie przez autora wartości z pieśni i zwyczajów ludu, dla zachowania polskiego ducha.

Wojciech Bogusławski trzykrotnie prowadził Teatr Narodowy - po raz pierwszy na samym początku kariery, gdy od 1783 roku kierował zespołem polskim, po raz drugi od 1790 do upadku Powstania Kościuszkowskiego, gdy wrócił do Warszawy z zespołem utworzonym w Wilnie, a następnie w 1799 roku po raz trzeci objął dyrekcję Teatru Narodowego i prowadził go do 1814 roku.

(więcej)

Wojciech Bogusławski urodził się 9 kwietnia 1757 roku w Glinnie, w Wielkopolsce, w rodzinie szlacheckiej herbu Świnka.

Wykształcenie zdobywał w kolegium pijarskim w Warszawie a następnie kształcił się w Akademii Krakowskiej (obecny Uniwersytet Jagielloński) i w Szkołach Nowodworskich. Przez trzy lata służył w wojsku, z którego wystąpił w 1778 roku. W tym samym roku zadebiutował w warszawskim teatrze, w sztuce "Nędza uszczęśliwiona, opera w dwóch aktach", do której napisał libretto, inicjując tym samym nurt operowy wzorujący się na motywach ludowych.

W 1781 roku Wojciech Bogusłąwski przeniósł się­ do Lwowa, gdzie przebywał do 1983. Następnie wrócił do Warszawy, by przez dwa lata kierować zespołem polskim w Teatrze Narodowym.

W 1784 organizował występy teatralne podczas sejmu w Grodnie. Rok później założył teatr w Wilnie, który mimo niechęci władz rosyjskich przetrwał ponad 80 lat.

W 1790 roku reżyser wrócił do Warszawy na życzenie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Wystawiał wówczas sztuki o charakterze patriotycznym, a w 1794 roku przystąpił do sprzysiężenia kościuszkowskiego. 4 listopada wyjechał z Warszawy. Od 1795 przez cztery lata kierował teatrem we Lwowie, gdzie także wystawiał swój kluczowy utwór "(...) Krakowiacy i Górale".

W 1799 po raz trzeci objął kierownictwo Teatru Narodowego w Warszawie, prowadząc tę scenę przez kolejnych 15 lat. Równolegle w 1801 roku utworzył własny teatr w Kaliszu i prowadził go przez kolejne 22 lata, do 1823.

Zakończył karierę w 1827 roku, po raz ostatni pojawiając się na scenie w komedii "Koszyk wiśni".

Zmarł 23 lipca 1829 roku w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.

Wojciech Bogusław jest patronem ulic w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu i Kielcach. Poświęcono mu także pamiątkowy głaz i ławeczkę w Krakowie, na terenie Nowej Huty.




Zobacz także

2024-08-13, godz. 09:00 104 lata temu rozpoczęła się Bitwa Warszawska 04 lata temu, 13 sierpnia 1920 roku, rozpoczęła się Bitwa Warszawska, w której Wojsko Polskie odniosło spektakularne zwycięstwo nad Armią Czerwoną. Zapewniło… » więcej 2024-08-13, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 13 sierpnia » więcej 2024-08-12, godz. 15:00 Powstaniec Witold Lisowski - Sprawiedliwy wśród narodów świata o służbie lekarzy w czasie powstania Służba lekarzy w czasie powstania warszawskiego to karta chwały - wspominał powstaniec Witold Lisowski pseudonim „Lis”, Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata… » więcej 2024-08-12, godz. 13:00 81 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych 81 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też… » więcej 2024-08-12, godz. 11:00 63 lata temu rozpoczęto budowę muru berlińskiego 63 lata temu, w nocy z 12 na 13 sierpnia 1961 roku, rozpoczęła się budowa muru berlińskiego, oddzielającego Berlin Wschodni od Berlina Zachodniego. Przez… » więcej 2024-08-12, godz. 09:00 Uroczystości przy płycie Grobu Nieznanego Żołnierza Weterani, przedstawiciele rządu, mieszkańcy stolicy oddali hołd poległym oraz żyjącym żołnierzom Narodowych Sił Zbrojnych. W 80. rocznicę powołania… » więcej 2024-08-12, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 12 sierpnia » więcej 2024-08-11, godz. 11:00 87. rocznica tzw. Operacji Polskiej NKWD, wymierzonej w Polaków w ZSRR 87 lat temu, 11 sierpnia 1937 roku, rozpoczęła się tzw. Operacja Polska, wymierzona w Polaków mieszkających w Związku Radzieckim. Szef NKWD Nikołaj Jeżow… » więcej 2024-08-11, godz. 09:00 80 lat temu powstała Brygada Świętokrzyska, jeden z oddziałów NSZ 80 lat temu, 11 sierpnia 1944 roku, w Lasocinie na Kielecczyźnie powstała Brygada Świętokrzyska, jeden z oddziałów Narodowych Sił Zbrojnych, który nie… » więcej 2024-08-11, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 11 sierpnia » więcej
3132333435
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »