Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 83 lata temu Niemcy utworzyli getto w Krakowie
2024-03-03, 10:00 Autor: IAR/K.Koziełł/O.Kłosinska/dok.

83 lata temu Niemcy utworzyli getto w Krakowie

Brama I getta, rok 1941. Wejście z Rynku Podgórskiego na ul. Limanowskiego. [fot. wikimedia/commons/domena publiczna]
Brama I getta, rok 1941. Wejście z Rynku Podgórskiego na ul. Limanowskiego. [fot. wikimedia/commons/domena publiczna]
83 lata temu - 3 marca 1941 roku - Niemcy utworzyli getto w Krakowie. Na terenie obejmującym współcześnie tzw. starą część Podgórza zamknęli początkowo około 15 tysięcy Żydów. Później, wskutek transportów z okolicznych miejscowości, liczba ta wzrosła do 20 tysięcy.
Krakowskie getto było jednym z pięciu największych utworzonych przez okupacyjne władze w Generalnym Gubernatorstwie w czasie II wojny światowej. Zostało zlikwidowane w 1943 roku. Wcześniej, w 1942, Niemcy przeprowadzili w nim dwie akcje deportacyjne.
Decyzję o zorganizowaniu w Krakowie żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej podjął 3 marca 1941 roku gubernator dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa Otto Wächter. Nazistowska propaganda tłumaczyła, że jest to konieczne, by chronić Aryjczyków przed epidemiami szerzącymi się wśród Żydów.

W październiku 1941 roku getto stało się oficjalnie dzielnicą zamkniętą, za przekroczenie jego granic bez specjalnej przepustki groziła kara śmierci. Na wydzielonym terenie o powierzchni 20 hektarów znajdowało się kilkanaście ulic, przy których stało 320 domów. Na jedną osobę przypadały zaledwie dwa metry kwadratowe powierzchni mieszkalnej. Dzielnicę otoczono ogrodzeniem z drutu kolczastego, a w niektórych miejscach murem.

Pierwsze wysiedlenia z getta nastąpiły pod koniec maja 1942 roku. W nocy z 31 maja na 1 czerwca Żydów spędzono na centralny plac Zgody, a następnie kilka tysięcy osób wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu. Potem Niemcy zmniejszyli obszar getta. 28 października 1942 przeprowadzili drugą akcję deportacyjną, w wyniku której wywieziono około siedmiu tysięcy osób, a wiele zamordowano na miejscu. Ostateczna likwidacja getta w Krakowie nastąpiła 13 i 14 marca 1943 roku. Wtedy to na ulicach zamkniętej dzielnicy zginęło blisko dwa tysiące Żydów.

Wszyscy mieszkańcy getta zdolni do pracy, to jest około ośmiu tysięcy osób, zostali przetransportowani do obozu pracy w Płaszowie, przekształconego później w obóz koncentracyjny.

Po krakowskim getcie zachowało się bardzo niewiele śladów, między innymi fragmenty jego murów przy ulicy Lwowskiej.

(więcej)

Prześladowania Żydów w Krakowie rozpoczęły się wkrótce po rozpoczęciu okupacji we wrześniu 1939 roku. Nałożono na nich obowiązek uczestniczenia w pracach przymusowych, noszenia opasek identyfikacyjnych. Niemcy zamknęli synagogi, rekwirowali prywatne majątki żydowskie. W maju 1940 roku, hitlerowcy wydali rozkaz o wysiedleniu Żydów z Krakowa. Szacuje się, że do wiosny 1941 roku z miasta przymusowo wywieziono około 50 tysięcy osób. Trafili oni do różnych miejscowości głównie w dystrykcie krakowskim, ale też lubelskim i radomskim.

Przed wybuchem II wojny światowej ludność żydowska Krakowa liczyła blisko 70 tysięcy osób. Okupację przeżyło niespełna tysiąc z nich.

Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny w Płaszowie był miejscem eksterminacji ludności żydowskiej z Krakowa, a także spoza granic Polski. Ogółem więziono tam 150 tysięcy Żydów i Romów. W obozie zginęło około 80 tysięcy osób, w tym kilkanaście tysięcy Żydów krakowskich. Z getta w Krakowie hitlerowcy wywozili Żydów także do obozu w Bełżcu i do Auschwitz.

Komendant obozu w Płaszowie Amon Göth był jednym z najokrutniejszych hitlerowskich zbrodniarzy. To właśnie on kierował likwidacją krakowskiego getta. Wśród więźniów jego skrajnie sadystyczne zachowania budziły przerażenie. Szacuje się, że sam zamordował łącznie około 500 osób. Po wojnie został postawiony przed polskim trybunałem. W procesie, który odbył się na przełomie sierpnia i września 1946 roku, skazano go na karę śmierci przez powieszenie. Wyrok wykonano 13 września tego samego roku w Krakowie.

Zobacz także

2024-04-13, godz. 09:00 84. rocznica drugiej deportacji Polaków w głąb Związku Sowieckiego 84 lata temu, w nocy z 12 na 13 kwietnia 1940 roku, rozpoczęła się druga - z czterech - masowa deportacja ludności polskiej w głąb Związku Sowieckiego… » więcej 2024-04-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 kwietnia » więcej 2024-04-12, godz. 12:00 19 kwietnia - w 81 rocznicę powstania w warszawskim getcie - akcja Żonkile odbywać się będzie w Warszawie, w Polsce… Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN po raz dwunasty organizuje społeczno-edukacyjną akcję Żonkile, będącą częścią obchodów 81. rocznicy wybuchu powstania… » więcej 2024-04-12, godz. 11:00 Kolejni Polacy uhonorowani tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata Kolejni Polacy uhonorowani tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie ambasador Izraela w Polsce Jakow Liwne… » więcej 2024-04-12, godz. 10:00 Premier Estonii i dyrektor IPN upamiętnili Zbrodnię Katyńską Premier Estonii Kaja Kallas i dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki złożyli kwiaty pod Krzyżem Katyńskim na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich… » więcej 2024-04-12, godz. 09:00 95 lat temu zwodowano pierwszy polski okręt podwodny ORP "Wilk" 95 lat temu, 12 kwietnia 1929 roku, we francuskim Hawrze zwodowano pierwszy polski okręt podwodny - ORP "Wilk". Mimo oficjalnego zakończenia budowy wciąż trwało… » więcej 2024-04-12, godz. 00:20 Kalendarium historyczne 12 kwietnia » więcej 2024-04-11, godz. 12:00 IPN - Pamiętamy o ofiarach zbrodni katyńskiej 5 marca 1940 r. Biuro Polityczne KC WKP(b) zdecydowało o likwidacji polskich jeńców wojennych bez przedstawiania im zarzutów, decyzji o zakończeniu śledztwa… » więcej 2024-04-11, godz. 12:00 W Lublinie wystawa o zbrodni katyńskiej Wystawę "Zbrodnia Katyńska 1940. Zagłada polskich elit" będzie można oglądać w Lublinie. Ekspozycja została przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji… » więcej 2024-04-11, godz. 11:00 Dyskusja „Zbrodnia Katyńska. Wołanie o prawdę i sprawiedliwość” Z okazji przypadającego 13 kwietnia Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej zaprasza na dyskusję o sowieckim… » więcej
6768697071
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »