Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81 lat temu utworzono Kedyw - Kierownictwo Dywersji…
2024-01-22, 12:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

81 lat temu utworzono Kedyw - Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii

Członkowie Sztabu Kedywu w czasie powstania warszawskiego: od lewej Jan Mazurkiewicz „Radosław”, Wacław Chojna „Horodyński”, nieznany powstaniec i Stanisław Wierzyński „Klara” [fot. wikipedia/domena publiczna]
Członkowie Sztabu Kedywu w czasie powstania warszawskiego: od lewej Jan Mazurkiewicz „Radosław”, Wacław Chojna „Horodyński”, nieznany powstaniec i Stanisław Wierzyński „Klara” [fot. wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu - 22 stycznia 1943 roku - w okupowanej Polsce utworzono Kedyw, czyli Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Oficjalny rozkaz o utworzeniu elitarnych oddziałów AK wydał generał Stefan Rowecki "Grot", komendant główny AK, by "uporządkować odcinek walki czynnej". Kedyw wsławił się spektakularnymi akcjami przeprowadzonymi przez najlepiej wyszkolone oddziały podziemnej armii. To między innymi akcja pod Arsenałem i odbicie z rąk gestapo Jana Bytnara „Rudego” czy wykonanie wyroku na znienawidzonym w stolicy dowódcy SS i policji w dystrykcie warszawskim Franzu Kutscherze.
Pierwszym dowódcą Kedywu był generał August Emil Fieldorf "Nil". Podporządkowano mu wcześniej istniejące organizacje dywersyjne, w tym dwie największe - Związek Odwetu i "Wachlarz". Trzon Kedywu tworzyły Grupy Szturmowe, wywodzące się z harcerskich Szarych Szeregów. Wśród nich były bataliony "Parasol" i "Zośka", znane z wielu akcji bojowych w okresie konspiracji i w czasie Powstania Warszawskiego, kiedy weszły w skład powstańczego Zgrupowania "Radosław".

Kedyw miał trzy główne zadania: sabotaż i dywersję, terror i odwet wobec okupanta oraz obronę społeczeństwa. Wraz z jego powstaniem zmieniło się podejście AK do dywersji. Akcje dotąd przeprowadzane tak, aby nie mogły być kojarzone z armią podziemną, teraz miały być organizowane w sposób jawny, pozwalający na ich połączenie z AK.

Działania dywersyjne wymierzone były przede wszystkim w transporty kolejowe zmierzające na front wschodni. Do legendy przeszła akcja "Góral" przeprowadzona 12 sierpnia 1943 roku. Oddziały Kedywu przejęły na placu Zamkowym w Warszawie transport 100 milionów złotych, co w tamtych czasach było ogromną sumą pieniędzy. Historyk Tomasz Strzembosz (zmarł 2004) ocenił tę akcję jako jedną z najlepiej przeprowadzonych operacji zbrojnych ruchu oporu w całej okupowanej Europie. Dokumenty potwierdzają ponadto setki poważnych przerw w ruchu kolei, wysadzonych mostów i wykolejonych transportów. Odnotowano tysiące spalonych wagonów i cystern oraz uszkodzonych lokomotyw.

W ramach odwetu likwidowano Niemców szczególnie szkodliwych i uprzykrzających życie polskiemu społeczeństwu. Starano się zasiać strach i zamęt w szeregach okupanta i przynieść moralną ulgę terroryzowanym Polakom.

Samoobrona obejmowała akcje odbijania więźniów, likwidacji karnych ekspedycji na prowincji czy niszczenie biur urzędów niemieckiej administracji.

Choć Kedyw jest w zbiorowej świadomości kojarzony przede wszystkim z Warszawą, jego struktury objęły swym zasięgiem niemal wszystkie obszary przedwojennej Polski. Historycy szacują, że Kedyw AK składał się z mniej więcej trzech tysięcy konspiratorów na terenie całego kraju. Kiedy w 1943 roku AK tworzyła oddziały partyzanckie, to właśnie oficerowie Kedywu byli często inicjatorami oraz dowódcami takich grup.
Kedyw AK,

Zobacz także

2024-11-18, godz. 10:54 Muzeum Auschwitz: ukazały się wspomnienia byłego więźnia Jana Kupca Wspomnienia Jana Kupca, które przybliżają losy jego i pięciorga braci, żołnierzy ruchu oporu z Podhala aresztowanych przez Niemców i osadzonych w Auschwitz… » więcej 2024-11-17, godz. 10:48 Rosja: Zamknięto Muzeum Historii GUŁagu, powołując się na przepisy przeciwpożarowe Państwowi inspektorzy zdecydowali o czasowym zamknięciu moskiewskiego Muzeum Historii GUŁagu, twierdząc, że nie przestrzega ono przepisów przeciwpożarowych… » więcej 2024-11-16, godz. 11:32 Prof. Żaryn w sądzie: SB prowadząc akcję wobec ks. Popiełuszki czuła się bezkarnie Prowokacja na Chłodnej była dziełem SB, której funkcjonariusze mieli poczucie bezkarności - podkreślił historyk prof. Jan Żaryn, który w piątek zeznawał… » więcej 2024-11-16, godz. 10:44 Gdańsk: Pamiątka po rodzinie Ulmów trafiła do MIIWŚ Książka z odręcznym podpisem Józefa Ulmy trafiła do Muzeum II Wojny Światowej. Wcześniej pamiątka po rodzinie zamordowanej przez Niemców za ukrywanie… » więcej 2024-11-15, godz. 16:34 Wałęsa dostał owację już po dwóch słowach. 35 lat od historycznej mowy w Kongresie USA 15 listopada 1989 r. Lech Wałęsa wygłosił mowę w amerykańskim Kongresie. Owację na stojąco dostał już po pierwszych dwóch słowach "My, naród”. Zaczerpnął… » więcej 2024-11-14, godz. 08:53 Można już zwiedzać dawne mieszkanie Józefa Piłsudskiego w Łodzi Można już zwiedzać dawne mieszkanie Józefa Piłsudskiego i jego żony Marii w Łodzi. W zrekonstruowanym lokalu, w którym marszałek i jego żona prowadzili… » więcej 2024-11-13, godz. 19:40 120 lat temu padły strzały na pl. Grzybowskim w Warszawie, był to początek rewolucji 1905 r. w Królestwie Polskim My, jako PPS, uznajemy, że demonstracja z 13 listopada 1904 r. była początkiem rewolucji 1905 r. – powiedział PAP dr Andrzej Ziemski, przewodniczący Komisji… » więcej 2024-11-13, godz. 14:36 Sto lat temu Władysław Reymont otrzymał Nobla za powieść "Chłopi" 13 listopada 1924 roku Akademia Szwedzka przyznała Literacką Nagrodę Nobla Władysławowi Reymontowi za powieść "Chłopi". Akademicy docenili uniwersalizm… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 12 listopada » więcej 2024-11-11, godz. 09:00 Dzisiaj otwarcie wystawy w Muzeum Historii Polski "1025. Narodziny Królestwa” Obiekty archeologiczne związane z życiem codziennym w XI wieku, a także eksponaty pochodzące ze skarbca Piastów. To elementy wystawy "1025. Narodziny Królestwa”… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »