Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 105 lat temu zmarł Antoni Wiwulski, twórca Pomnika…
2024-01-10, 13:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł/dok.

105 lat temu zmarł Antoni Wiwulski, twórca Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie

Antoni Wiwulski [wikipedia/domena publiczna]
Antoni Wiwulski [wikipedia/domena publiczna]
105 lat temu, 10 stycznia 1919 roku, zmarł Antoni Wiwulski, rzeźbiarz, architekt, twórca Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie i pomnika Trzech Krzyży w Wilnie. Wykonanie monumentu upamiętniającego zwycięstwo pod Grunwaldem w 1410 roku zlecił artyście sam Ignacy Jan Paderewski, który widział jego prace w atelier w Paryżu, gdzie Antoni Wiwulski studiował.
Odlany we Francji pomnik, pociągiem przewieziono do Krakowa. Został uroczyście odsłonięty z okazji pięćsetnej rocznicy historycznej bitwy 15 lipca 1910 roku, w obecności 150 tysięcy osób. Właśnie to dzieło przyniosło artyście sławę. Pomnik Grunwaldzki został wyburzony przez Niemców w 1939, a zrekonstruowany w 1976 roku, na podstawie modelu przechowywanego w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa.

Był pierwszym architektem i rzeźbiarzem pochodzącym z Litwy, który na przełomie XIX i XX wieku ukończył Wyższą Szkołę Techniczną w Wiedniu oraz Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Pięknych w Paryżu.

Antoni Wiwulski brał udział w obronie Wilna przed wojskami sowieckimi 5 stycznia 1919 roku w oddziale polskiej Samoobrony Wileńskiej. Podczas walk, chorujący od lat na gruźlicę artysta, nabawił się ciężkiego zapalenia płuc. Zmarł kilka dni po opanowaniu miasta przez Sowietów i ogłoszeniu Litewskiej Republiki Radzieckiej. Został pochowany na cmentarzu Na Rossie w Wilnie. Miał zaledwie 41 lat.

Zachowana spuścizna po Antonim Wiwulskim nie jest zbyt bogata. Około 70 jego rzeźb, powstałych głównie w Paryżu, znajduje się w Litewskim Muzeum Sztuki w Wilnie, zaś szereg listów, rysunków i fotografii przechowuje Biblioteka Seminarium Duchownego we Włocławku.

(więcej)

Antoni Wiwulski urodził się 20 lutego 1877 roku w Tot'mie na północy Rosji. Jego ojciec służył w wojsku polskim. Po jego śmierci, w wieku sześciu lat, przeniósł się z matką do Mitawy na Łotwę. Rozpoczętą tam naukę kontynuował w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie koło Przemyśla w zaborze austriackim. Następnie Antoni Wiwulski ukończył Wyższą Szkołę Techniczną w Wiedniu na wydziale architektury. Studia artystyczne kontynuował na Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu, gdzie, mimo trudnej sytuacji finansowej, urządził pracownię rzeźbiarską. Jego pracami zainteresował się pianista, polityk i wielki patriota Ignacy Jan Paderewski. Poznał rzeźbiarza w domu Władysława Mickiewicza, najstarszego syna słynnego poety, i zaproponował mu dalsze prace w swojej willi w Morges w Szwajcarii. Tam Antoni Wiwulski pracował nad Pomnikiem Grunwaldzkim.

Konstrukcję o wysokości 24 metrów zwieńczył artysta konnym pomnikiem Władysława Jagiełły. Poniżej znajdują się figury księcia Witolda, polskiego rycerza z giermkiem zbierających krzyżackie chorągwie, wojownika litewskiego prowadzącego jeńca oraz chłopa zrywającego pęta niewoli. U stóp pomnika Antoni Wiwulski przedstawił ciało pokonanego pod Grunwaldem krzyżackiego mistrza Ulricha von Jungingena.

Artysta tworzył także na Litwie. W Wilnie powstał upamiętniający zamordowanych powstańców styczniowych pomnik Trzech Krzyży oraz nieukończony Kościół Przenajświętszego Serca Pana Jezusa z ogromną figurą Chrystusa Błogosławionego. Budowlę świątyni rozpoczęto w 1913 roku i kontynuowano po śmierci rzeźbiarza. Pracę przerwano w czasie II wojny światowej. Na początku lat 60. niedokończony kościół został wyburzony, a w jego miejsce zbudowano Pałac Kultury Budowlanych. W Wilnie powstała także tablica upamiętniająca setną rocznicę śmierci generała Tadeusza Kościuszki, a w Szydłowie kaplica autorstwa Antoniego Wiwulskiego. Jest to jedyna zachowana praca architektoniczna tego artysty.

Zobacz także

2024-02-10, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 10 lutego » więcej 2024-02-09, godz. 21:15 Cykl filmowy IPN-u kolejny odcinek Można już oglądać kolejny odcinek cyklu filmowego Instytutu Pamięci Narodowej "Polacy ratujący Żydów - Nie tylko Ulmowie". Tym razem poświęcony jest… » więcej 2024-02-09, godz. 13:00 25 lat temu zmarł profesor Aleksander Gieysztor, wieloletni dyrektor Zamku Królewskiego 25 lat temu, 9 lutego 1999 roku, zmarł profesor Aleksander Gieysztor, historyk, jeden z najbardziej cenionych polskich mediewistów, wykładowca Uniwersytetu… » więcej 2024-02-09, godz. 11:00 81 lat temu oddział UPA wymordował mieszkańców polskiej wsi Parośla 81 lat temu, 9 lutego 1943 roku, oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii wymordował mieszkańców polskiej wsi Parośla w powiecie sarneńskim na Wołyniu. Zginęło… » więcej 2024-02-09, godz. 09:00 84. rocznica pierwszej masowej deportacji Polaków na Wschód 84 lata temu, w nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku, rozpoczęła się pierwsza z czterech masowych deportacji Polaków na Sybir, przeprowadzona przez Sowietów, którzy… » więcej 2024-02-09, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 9 lutego » więcej 2024-02-08, godz. 13:00 15 lutego w Muzeum Auschwitz polska premiera filmu „Strefa interesów” Polska premiera filmu „Strefa interesów”, uhonorowanego Grand Prix na festiwalu w Cannes i pięciokrotnie nominowanego do Oscara, odbędzie się 15 lutego… » więcej 2024-02-08, godz. 11:00 84 lata temu Niemcy utworzyli getto żydowskie w Łodzi 84 lata temu, 8 lutego 1940 roku, Niemcy utworzyli getto żydowskie w Łodzi. Założone jako pierwsze na okupowanych ziemiach polskich, zostało zlikwidowane… » więcej 2024-02-08, godz. 10:00 40 lat temu został zamordowany Piotr Bartoszcze, lider rolniczej Solidarności 40 lat temu, między 7 a 8 lutego 1984 roku, został zamordowany Piotr Bartoszcze, działacz opozycji antykomunistycznej, jeden z przywódców NSZZ Rolników Indywidualnych… » więcej 2024-02-08, godz. 09:00 73 lata temu został stracony Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka" 73 lata temu, 8 lutego 1951 roku, w warszawskim więzieniu na Mokotowie został stracony Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka", major kawalerii Wojska Polskiego i Armii… » więcej
8283848586
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »