Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 53. rocznica masakry robotników w Gdyni
2023-12-17, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

53. rocznica masakry robotników w Gdyni

Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
53 lata temu, 17 grudnia 1970 roku, podczas protestów na Wybrzeżu doszło do masakry robotników w Gdyni. W tzw. czarny czwartek wojsko i milicja otworzyły ogień do ludzi idących do pracy. W starciach ulicznych wzięło udział około 5 tysięcy osób, zginęło 18.
Także w Szczecinie doszło do walk, w których śmierć poniosło 16 osób, a ponad 100 zostało rannych. Wśród ofiar było wiele młodych osób. Masakra w Gdyni była najbardziej krwawą akcją oddziałów milicyjnych podczas tłumienia robotniczych protestów na Wybrzeżu, które trwały od 14 do 22 grudnia.

Ludzie wyszli na ulice, sprzeciwiając się drastycznym podwyżkom cen żywności. Domagali się też zmiany władz i wolności słowa. Według oficjalnych danych w wydarzeniach Grudnia 1970 roku śmierć poniosło 45 osób, a ponad 1100 zostało rannych. Aresztowano blisko 3 tysiące osób. Winni tamtych wydarzeń nie ponieśli żadnej odpowiedzialności. 17 grudnia Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni i pobliska stacja Szybkiej Kolei Miejskiej stały się sceną dramatycznych wydarzeń.

Wcześnie rano robotnicy stawili się do pracy, odpowiadając na telewizyjny apel wicepremiera Stanisława Kociołka, który wezwał strajkujących na Wybrzeżu, by wrócili do swoich zakładów. Nie wiedzieli jednak, że stocznia została zablokowana przez wojsko, na rozkaz kierującego akcją pacyfikacji Wybrzeża Zenona Kliszki, członka Biura Politycznego KC PZPR. Zabronił on wpuszczania robotników, którzy przyszli na poranną zmianę do pracy. Do rozpraszania przybyłych stoczniowców komunistyczne władze wysłały na ulice czołgi i transportery opancerzone, zastosowano gazy łzawiące i petardy. Strzelano z karabinów maszynowych i zrzucano granaty z helikopterów.

O możliwości użycia broni wobec strajkujących zdecydował I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka, a rozkaz wydał generał Wojciech Jaruzelski, ówczesny szef ministerstwa obrony narodowej. Rozwiązanie zaakceptował premier Józef Cyrankiewicz.

Symbolem "czarnego czwartku", jak i całego tragicznego Grudnia '70 stał się 18-letni robotnik ze stoczni Zbyszek Godlewski, zastrzelony w trakcie starć w pobliżu stacji kolejowej. Jego ciało położone na drzwiach niesiono na czele pochodu ulicą Świętojańską w Gdyni. Odbitki zdjęcia dokumentującego tamte wydarzenia obiegły kraj i dotarły za granicę, dzięki temu Zachód poznał prawdę o Grudniu '70. Zbyszek stał się bohaterem "Ballady o Janku Wiśniewskim", w której śpiewano: "Za chleb i wolność, i nową Polskę, Janek Wiśniewski padł". W 2011 roku reżyser Antoni Krauze nakręcił film "Czarny czwartek", który stanowi rekonstrukcję gdyńskiej tragedii.

Ofiary Grudnia'70 upamiętnia Pomnik Poległych Stoczniowców, odsłonięty w 1980 roku w Gdańsku. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami, zbudowany ze stali i brązu, stoi na placu Solidarności, w pobliżu miejsca, gdzie padli pierwsi zabici. Na pomniku, jako memento, wyryto wiersz Czesława Miłosza "Który skrzywdziłeś": "Który skrzywdziłeś człowieka prostego/ Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając,/ Gromadę błaznów koło siebie mając/ Na pomieszanie dobrego i złego,/ Choćby przed tobą wszyscy się skłonili/ Cnotę i mądrość tobie przypisując,/ Złote medale na twoją cześć kując,/ Radzi, że jeszcze jeden dzień przeżyli,/ Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta/ Możesz go zabić - narodzi się nowy./ Spisane będą czyny i rozmowy./ Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy/ I sznur, i gałąź pod ciężarem zgięta".

Zobacz także

2024-01-29, godz. 13:00 Odnaleziono dokumenty na temat niedoszłej misji Krystyny Skarbek w Polsce W archiwach londyńskiego Studium Polski Podziemnej odnaleziono dokumenty na temat niedoszłej misji Krystyny Skarbek (Christine Granville), polskiej agentki brytyjskich… » więcej 2024-01-29, godz. 11:00 80. rocznica zbrodni sowieckich partyzantów w Koniuchach Społeczność polska na Litwie uczciła pamięć Polaków zamordowanych w Koniuchach niedaleko Solecznik. Do zbrodni, której dokonali sowieccy partyzanci, doszło… » więcej 2024-01-29, godz. 09:00 105 lat temu w Paryżu Roman Dmowski wygłosił exposé dotyczące polskich granic 105 lata temu, 29 stycznia 1919 roku, przewodniczący Polskiego Komitetu Narodowego Roman Dmowski na konferencji pokojowej w Paryżu po raz pierwszy przedstawił… » więcej 2024-01-29, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 29 stycznia » więcej 2024-01-28, godz. 11:00 5 lat temu zmarła Kamilla Janowicz-Sycz, była więźniarka Ravensbrück Pięć lat temu, 28 stycznia 2019 roku, zmarła Kamilla Janowicz-Sycz, podczas II wojny światowej więźniarka niemieckiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück… » więcej 2024-01-28, godz. 09:00 205 lat temu zmarł Jan Kiliński 205 lat temu - 28 stycznia 1819 roku - zmarł Jan Kiliński, z zawodu szewc, jeden z przywódców insurekcji warszawskiej. » więcej 2024-01-28, godz. 08:00 Upamiętniono 79. rocznicę wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau Marszałek Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska powiedziała, że historia byłego niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau zobowiązuje nas do refleksji… » więcej 2024-01-28, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 28 stycznia » więcej 2024-01-27, godz. 10:00 Z Katowic wyruszy w południe marsz upamiętniający ofiary Tragedii Górnośląskiej Z Katowic wyruszy w południe marsz upamiętniający ofiary Tragedii Górnośląskiej. Uczestnicy zbiorą się na placu Wolności, skąd, pokonując około dziesięciokilometrową… » więcej 2024-01-27, godz. 09:30 W Radzionkowie Dzień Pamięci o Tragedii Górnośląskiej Dzień Pamięci o Tragedii Górnośląskiej w jej 79. rocznicę obchodzony będzie w Radzionkowie. Obchody organizuje Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków… » więcej
103104105106107
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »