Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 30 lat temu zmarł Wacław Jędrzejewicz, działacz…
2023-11-30, 11:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

30 lat temu zmarł Wacław Jędrzejewicz, działacz konspiracyjny, oficer wywiadu

Wacław Jędrzejewicz [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
Wacław Jędrzejewicz [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
30 lat temu - 30 listopada 1993 roku - w Stanach Zjednoczonych zmarł Wacław Jędrzejewicz, działacz konspiracyjny, oficer polskiego wywiadu, w 1914 roku współorganizator Polskiej Organizacji Wojskowej, a także dyplomata, urzędnik i minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w odrodzonej Rzeczpospolitej.
Był jednym z twórców i wieloletnim prezesem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, jednej z najważniejszych polonijnych placówek naukowych. Kronikarz epoki Józefa Piłsudskiego, napisał monumentalne dzieło opisujące życie marszałka zatytułowane "Kronika życia Józefa Piłsudskiego (...)".

Urodzony w 1893 roku, wywodził się z patriotycznej rodziny. Od młodości był związany z ruchem niepodległościowym. Po wybuchu I wojny światowej został jednym ze współorganizatorów konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej, która później odegrała bardzo dużą rolę w tworzeniu niepodległego państwa polskiego. Sprawował w niej coraz ważniejsze funkcje do 1917 roku, kiedy Niemcy podjęli akcję represyjną wobec przywódców POW i Wacław Jędrzejewicz został skazany na 10 lat więzienia. Wolność odzyskał latem 1918 roku, na mocy amnestii.

W odrodzonej Polsce, jako doświadczony działacz konspiracyjny, został skierowany do pracy w wywiadzie i kontrwywiadzie Wojska Polskiego. Niemal cztery lata (1926-1928) spędził w Japonii jako attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Tokio.

W 1930 roku został przez Józefa Piłsudskiego oddelegowany do pracy w ministerstwie spraw zagranicznych, a potem w resorcie skarbu. Ukoronowaniem kariery urzędniczej Wacława Jędrzejewicza było powierzenie mu funkcji ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego w rządach: jego brata Janusza Jędrzejewicza, Leona Kozłowskiego i Walerego Sławka. W trakcie jego kadencji rozpoczęto przygotowywanie programów licealnych, a także zawarto uzgodnienia dotyczące nauki katechizmu w szkołach. Wacław Jędrzejewicz prowadził rozmowy z metropolitą Adamem Sapiehą, który przewodniczył Komisji Oświaty Episkopautu Gdy wybuchła II wojna światowa, Wacłąw Jędrzejewicz powrócił do czynnej służby wojskowej w charakterze oficera łącznikowego MSZ. W kampanii wrześniowej 1939 roku nadzorował ewakuację depozytów Funduszu Obrony Narodowej oraz zbiorów Muzeum Belwederskiego za granicę

Jako jeden z czołowych piłsudczyków nie miał szans na udział w strukturach wojskowych i państwowych na emigracji, dlatego w 1941 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie spędził drugą połowę życia. W 1942 współzakładał Komitet Narodowy Amerykanów Polskiego Pochodzenia. Organizacja ostro krytykowała ugodową politykę Rządu RP na Uchodźstwie wobec ZSRR. Rok później był jednym z założycieli Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, a także jego pierwszym prezesem. Został dziejopisem czasów marszałka.

Od 1948 roku był profesorem języka i literatury rosyjskiej w Wellesley College w stanie Massachusetts, dziesięć lat później został kierownikiem studiów slawistycznych w Ripon College w stanie Wisconsin. W 1963 roku przeszedł na emeryturę i powrócił do Nowego Jorku. gdzie zajął się działalnością w Instytucie Józef Piłsudskiego.

Zmarł w Stanach Zjednoczonych w 1993 roku, jego prochy spoczęły na warszawskich Powązkach.

Warto dodać, że Wacława Jędrzejewicza można zaliczyć do pionierów polskiego lotnictwa. Przed pierwszą wojną światową, w 1912 roku, wykonał pierwszy lot w okolicach Warszawy samolotem własnej konstrukcji.

Zobacz także

2024-12-28, godz. 12:14 Gra IPN "Powstanie Wielkopolskie 1918-1919" w sprzedaży po Nowym Roku Po Nowym Roku do sprzedaży trafi nowa planszowa gra strategiczna „Powstanie Wielkopolskie 1918-1919" przygotowana przez IPN. Tytuł miał zostać wydany wcześniej… » więcej 2024-12-27, godz. 09:43 Bohaterowie powstania wielkopolskiego długo czekali na należne uznanie Powstańcy wielkopolscy, bohaterowie zwycięskiego zrywu, który miał istotny wpływ na kształt odradzającej się Rzeczypospolitej długo czekali na należne… » więcej 2024-12-27, godz. 09:36 80 lat temu ostatni cichociemni dotarli do Polski W nocy z 26 na 27 grudnia 1944 r. odbyła się ostatnia operacja zrzutowa z udziałem cichociemnych. "Misja ostatnich cichociemnych była związana z organizacją… » więcej 2024-12-26, godz. 12:31 Do Sejmu wpłynął projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej Do Sejmu wpłynął przygotowany przez posłów Koalicji Obywatelskiej projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej. Święto… » więcej 2024-12-25, godz. 12:01 "Nie wiemy, kiedy urodził się Jezus, 25 grudnia to data symboliczna" Nie wiemy, w jakim miesiącu urodził się Jezus Chrystus. Data 25 grudnia jest symboliczna. Została wybrana ze względu na dzień przesilenia zimowego – powiedział… » więcej 2024-12-24, godz. 11:58 "Wigilia na Syberii" - pieśń Kaczmarskiego wg obrazu Malczewskiego W 1892 r. Jacek Malczewski namalował obraz "Wigilia na Syberii", blisko sto lat później Jacek Kaczmarski, inspirując się tym obrazem, napisał piosenkę o… » więcej 2024-12-23, godz. 12:38 Są plany na odtworzenie grodu Piastów na opolskim Ostrówku Porozumienie w tej sprawie podpisały dziś (20.12) władze Opola, samorządu wojewódzkiego i urzędu wojewódzkiego. Plan zakłada powstanie pawilonu w okolicy… » więcej 2024-12-23, godz. 12:33 2025 będzie Rokiem Tragedii Górnośląskiej na Opolszczyźnie Przyszły rok będzie w województwie opolskim Rokiem Tragedii Górnośląskiej. Zdecydowali o tym radni sejmiku podczas wtorkowej (17.12) sesji. » więcej 2024-12-23, godz. 12:04 Prezydent: Dla górali wolność i ojczyzna były silniejsze niż strach Dla górali wolność i ojczyzna były silniejsze i cenniejsze niż strach przed niemieckim okupantem - powiedział w niedzielę prezydent Andrzej Duda podczas… » więcej 2024-12-17, godz. 14:21 Modlitwa i biało-czerwone znicze w rocznicę Grudnia '70 Opozycjoniści z czasów PRL i dyrektor oddziału IPN w poniedziałek na Cmentarzu Centralnym oddali hołd ofiarom Grudnia '70. Podczas robotniczej rewolty w Szczecinie… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »