Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Przekleństwo kolaborantów
2022-06-19, 08:20 Autor: Bolesław Bezeg

Przekleństwo kolaborantów

Godło Królestwa Polskiego 1815-1832
Godło Królestwa Polskiego 1815-1832
Jutro przypada 205 rocznica proklamowania w Warszawie tzw. Królestwa Polskiego. Królestwo to utworzono po pokonaniu Napoleona Bonaparte i na mocy ustaleń Kongresu Wiedeńskiego, podczas którego ustalono kształt Europy na następne stulecie. Stąd potocznie nazywano je „kongresówką”.
Z Historycznego Punktu Widzenia 19 czerwca 2022
Po pokonaniu Napoleona Bonaparte możni europejskich mocarstw spotkali się na kongresie w Wiedniu. Zjechało tam 200 delegacji poszczególnych krajów w liczbie ponad 100 tysięcy osób. Impreza trwała od października roku 1814 do czerwca 1815. Jak zwykle przy takich okazjach bawiono się, romansowano, spiskowano, ale także obradowano, choć nigdy nie odbyła się żadna konferencja plenarna wszystkich uczestników kongresu.

Celem ośmiomiesięcznych negocjacji było ustalenie zasad nowego ponapoleońskiego porządku w Europie i tak też się stało. Wynegocjowano coś, co wkrótce nazwano porządkiem wiedeńskim.

Najważniejszym efektem kongresu było zawarcie przez Rosję, Prusy i Austrię tzw. Świętego Przymierza. Oficjalnie jego celem była promocja chrześcijańskich zasad w polityce międzynarodowej i społecznej. W praktyce jednak chodziło o zapewnienie gwarancji trwania ustalonego porządku. W kolejnych latach do przymierza zaproszono wszystkie państwa europejskie poza niechrześcijańską Turcją.

Jaki zatem był dla nas ten wiedeński porządek. Przede wszystkim zlikwidowano utworzone przez Napoleona Księstwo Warszawskie. Wielkopolska wróciła do Prus, Kraków i okolice do Austrii, a z ziem dawnego II i III zaboru pruskiego utworzono autonomiczne Królestwo Polskie które złączono unią personalną z Rosją. W myśl konstytucji będącej kompilacją Konstytucji 3 Maja i konstytucji Księstwa Warszawskiego każdy kolejny car Rosji miał być równocześnie królem Polski.

Konstytucja gwarantowała nam własny skarb, rząd, administrację, sądownictwo i armię, ponadto wolność słowa i wyznania. Teoretycznie więc zakres polskiej autonomii był bardzo szeroki, niektórzy badacze twierdzą wręcz, że formalnie był znacznie szerszy niż w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.

W praktyce systematycznie polskie wolności były przez Rosjan łamane i systematycznie ograniczane. Systematyczne naruszanie konstytucji doprowadziło w końcu do wybuchu powstania listopadowego i w efekcie do likwidacji polskiej armii i konstytucji zastąpionej tzw. statutem organicznym.

Warto zatrzymać się chwilę nad dwoma aspektami kongresówkowej autonomii. Pierwszym jest podejrzenie, że owa autonomia, podobnie jak ostentacyjny flirt cara Aleksandra z polskimi żołnierzami Napoleona, były tylko narzędziem, które miały ułatwić Rosji przejęcie terenów, które w drugim i trzecim rozbiorze przypadły przecież Prusom.

Drugim, znacznie ciekawszym aspektem rozważań o Królestwie Kongresowym jest modne ostatnio porównywanie go do nie tak odległego nam czasowo PRL-u. A podobieństw jest bardzo wiele. W obu przypadkach zakres naszej autonomii formalnie był znacznie większy niż w rzeczywistości, a wszelkie myślenie o niepodległości spotykało się z brutalnymi reakcjami.

W obu też wypadkach do utrzymywania Polaków w posłuszeństwie wykorzystywano polskich renegatów, choć ze smutkiem trzeba przyznać, że stopień gotowości do współpracy z Rosjanami w kongresówce był znacznie niższy niż w PRL.

Także armia polska w tamtym czasie była bardziej niezależna niż w okresie PRL-u, co pozwoliło na prowadzenie przez królestwo w latach 1830-31 regularnej wojny z Rosją, która gdyby nie kunktatorskie rządy i dowództwo, miała wszelkie szanse na powodzenie.

Historyczna perspektywa powinna prowadzić do wniosków i nauki na przyszłość. Wnioski z porównania kongresówki i PRL-u wskazują przede wszystkim, że w kontekście naszych blisko 300-letnich konfliktów z Rosją największym naszym problem byli nie Rosjanie, ale gotowi do współpracy z nimi Polacy.

Zobacz także

2022-07-02, godz. 07:20 Łużyckie zagłębie Około 3700 lat temu na terenie Polski pojawiła się cywilizacja znana pod nazwą Kultury Łużyckiej. Jedne z najstarszych znanych łużyckich osiedli znajdowały… » więcej 2022-06-26, godz. 08:20 Zemsta po latach 82 lata temu - 26 czerwca 1940 roku w okolicach Olsztyna pod Częstochową Niemcy rozstrzelali grupę byłych powstańców śląskich. Wśród nich był Paweł… » więcej 2022-06-25, godz. 07:20 Finał walk 1921 101 lat temu 25 czerwca 1921 r. w toku III powstania śląskiego Niemcy podpisali i przyjęli do stosowania porozumienie o zaprzestaniu walk. » więcej 2022-06-18, godz. 07:20 Jego Waterloo 207 lat temu – 18 czerwca 1815 roku - Cesarz Francuzów Napoleon Bonaparte poniósł ostateczną klęskę w bitwie pod Waterloo kończącej jego ostatnią kampanię… » więcej 2022-06-16, godz. 08:20 Męczennicy Przedwczoraj minęła 23 rocznica beatyfikacji grupy 108 polskich męczenników II wojny światowej. Wśród nich znaleźli się także Opolanie oraz osoby z Opolszczyzną… » więcej 2022-06-12, godz. 08:27 Decydujaca szarża Jutro przypada 107 rocznica jednego z najsłynniejszych wyczynów okresu walk o odzyskanie niepodległości – 64 ułanów w ciągu trwającej kwadrans szarży… » więcej 2022-06-11, godz. 07:23 Złamać Gdańsk 445 lat temu wojska polskie na rozkaz króla Stefana Batorego rozpoczęły oblężenie Gdańska. Do wojny Gdańska z Królestwem Polskim doszło w efekcie nieuznania… » więcej 2022-06-05, godz. 08:25 Dłużej był polski Pojutrze przypada 565 rocznica uroczystego wjazdu do Malborka polskiego króla Kazimierza Jagiellończyka. Stało się to w efekcie przekupienia czeskich najemników… » więcej 2022-06-04, godz. 07:20 Koniec komunizmu? To było już 33 lata temu, a ciągle wydaje mi się, że niedawno, że dopiero co. Proszę państwa 4 czerwca 1989 roku skończył się w Polsce komunizm –… » więcej
45678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »