Kartka z kalendarza
49 przed naszą erą - Juliusz Cezar przekraczając rzekę Rubikon, rozpoczął drugą wojnę domową z Republiką Rzymską. Według rzymskiego historyka Swetoniusza, po pokonaniu rzeki miał wypowiedzieć słynne słowa: "iacta alea est”, czyli "kości zostały rzucone".
1356 - Została ogłoszona Złota Bulla Karola IV, dokument reformujący ustrój Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
1569 - Początek obrad sejmu polskiego i litewskiego, w sprawie utworzenia unii konstytucyjnej między Koroną i Wielkim Księstwem Litewskim.
1765 - Król Stanisław August powołał Komisję Menniczą, której zadaniem było wzniesienie mennicy królewskiej i opracowanie projektu nowego systemu monetarnego.
1778 - Zmarł Karol Linneusz, przyrodnik szwedzki, który stworzył współczesny system klasyfikacji organizmów.
1791 - Urodziła się Elżbieta Jaraczewska, powieściopisarka, autorka romansów i umoralniających bajek dla dzieci.
1836 - Urodził się Charles Ingalls, amerykański pionier, ojciec Laury Ingalls Wilder, bohater jej cyklu powieściowego "Domek na prerii" oraz jego licznych ekranizacji.
1862 - Zmarł Samuel Colt, amerykański konstruktor i producent broni strzeleckiej.
1863 - W Londynie otwarto pierwszą na świecie całkowicie podziemną linię metra.
1868 - We Lwowie zmarł Karol Szajnocha, historyk, publicysta, pisarz, działacz niepodległościowy. Najważniejsze jego dzieło to "Jadwiga i Jagiełło", którego pierwsze, trzytomowe wydanie ukazało się we Lwowie w latach 1855-1856.
1892 - Urodził się Melchior Wańkowicz, pisarz, dziennikarz, publicysta, wydawca.
1899 - Na łamach krakowskiego czasopisma "Życie” ukazał się esej "Confiteor" Stanisława Przybyszewskiego, który stał się manifestem polskiego modernizmu. Artysta, jako pierwszy w Polsce sformułował w nim hasło "sztuka dla sztuki".
1907 - Urodził się Seweryn Pollak, poeta, eseista i tłumacz literatury rosyjskiej, redaktor prasy łódzkiej oraz warszawskiego tygodnika "Nowa Kultura” i kwartalnika "Opinie”.
1908 - Urodził się Bernard Lee, angielski aktor, znany przede wszystkim z roli M w serii filmów o przygodach Jamesa Bonda.
1909 - Urodziła się Krystyna Tustanowska, pseudonim "Tina", żołnierz Armii Krajowej. Uczestniczyła w wielu akcjach bojowych: między innymi w wykonaniu wyroku na Kutscherze i odbiciu "Rudego" pod Arsenałem, a także w akcji wysadzenia niemieckiego pociągu jadącego na front wschodni w Celestynowie.
1917 - Zmarł Buffalo Bill, amerykański myśliwy, zwiadowca armii amerykańskiej, organizator i aktor widowisk rozrywkowych, bohater Dzikiego Zachodu.
1920 - Po ratyfikacji wszedł w życie statut Ligi Narodów. Został przyjęty przez konferencję pokojową w Wersalu 28 czerwca 1919 roku.
1927 - Premiera niemieckiego filmu science fiction "Metropolis" w reżyserii Fritza Langa.
1938 - Słynny polski tenor Jan Kiepura wystąpił po raz pierwszy w nowojorskiej Metropolitan Opera.
1940 - Niemiecki Selbstschutz przeprowadził ostatnią masową egzekucję w lesie Barbarka pod Toruniem. Od 28 października 1939 roku zamordowano tam około 600 przedstawicieli polskiej inteligencji oraz elit gospodarczych i politycznych z Torunia i okolic.
1940 - Urodził się Maciej Rayzacher, aktor. Grał w filmach: "Smarkula”, "Album Polski”, "Popiełuszko. Wolność jest w nas”, "Miś” i "Człowiek z marmuru”. Działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL.
1943 - Pod Stalingradem Armia Czerwona rozpoczęła decydujące uderzenie na znajdujące się w okrążeniu wojska niemieckie.
1945 - Urodził się Rod Stewart, brytyjski wokalista muzyki popowej i rockowej, kompozytor, autor tekstów i producent nagrań.
1946 - Urodził się Robert Gadocha, piłkarz, lewoskrzydłowy napastnik, olimpijczyk z 1972 roku, brązowy medalista Mistrzostw Świata w RFN w 1974.
1946 - W Londynie odbyło się pierwsze posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych. Wzięły w nim udział delegacje 51 państw.
1946 - Korpus Łączności Sił Lądowych Armii Stanów Zjednoczonych rozpoczął badanie powierzchni Księżyca przy pomocy fal radiowych. Był to pierwszy pokaz sztucznie wytworzonych sygnałów mogących przeniknąć jonosferę, umożliwiający radiokomunikację pozaziemską sondom kosmicznym i eksplorację kosmosu.
1949 - Zmarł Othon Friesz, francuski malarz związany z impresjonizmem i fowizmem. Tworzył portrety, akty, pejzaże, widoki miejskie, widoki morskie, na przykład "Port w Antwerpii", "Krajobraz z kąpiącymi się". Urodził się 6 lutego 1879 roku.
1951 - Urodził się Wiktor Zborowski, popularny aktor teatralny, filmowy i dubbingowy, występujący także w Teatrze Polskiego Radia. Jest autorem hasła "Teraz Polska".
1951 - Zmarł Sinclair Lewis, amerykański pisarz i nowelista, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1930 roku.
1953 - W Londynie zmarł Władysław Studnicki, polityk, publicysta, działacz niepodległościowy, zesłany na Syberię przez władze carskie.
1953 - Urodził się Jan Kazimierz Polkowski, poeta, prozaik, redaktor, działacz NSZZ "Solidarność”, w 1992 rzecznik prasowy rządu Jana Olszewskiego.
1956 - Urodził się Kent Washington, amerykański koszykarz, pierwszy czarnoskóry gracz w Polskiej Lidze Koszykówki. Zagrał epizod w "Misiu".
1957 - Rozkazem ministra obrony narodowej utworzona została Wojskowa Służba Wewnętrzna, w miejsce zlikwidowanego Głównego Zarządu Informacji.
1961 - Zmarł Samuel Dashiell Hammett, amerykański autor powieści kryminalnych i opowiadań detektywistycznych, scenarzysta filmowy. Uchodzi za twórcę gatunku literackiego zwanego czarnym kryminałem. Najbardziej znaną książką Hammetta jest "Sokół maltański".
1965 - 18 marynarzy zginęło w wyniku zatonięcia polskiego drobnicowca MS "Nysa" u wybrzeży Norwegii.
1971 - Zmarła Gabrielle Chanel, znana, jako Coco Chanel, francuska projektantka mody. Jej model kostiumu został uznany za klasyczny ubiór kobiecy.
1972 - Urodził się Maciej Skorża, trener piłkarski, zdobywca czterech tytułów Mistrza Polski - dwukrotnie z Wisłą Kraków i dwa razy z Lechem Poznań oraz trzech Pucharów Polski.
1976 - Urodził się Tomasz Bagiński, rysownik, animator, reżyser. W 2003 roku nominowany do Oscara w kategorii krótki film animowany za obraz "Katedra".
1981 - Zakończono akcję gaszenia pożaru szybu naftowego we wsi Krzywopłoty koło Karlina. Pożar wybuchł po erupcji, w trakcie wykonywania odwiertów, 9 grudnia 1980 roku.
1982 - Stan wojenny: w całym kraju przywrócone zostały połączenia telefoniczne. Rozmowy oficjalnie podsłuchiwano, a po wykręceniu numeru słychać było w słuchawce komunikat: "Rozmowa kontrolowana".
1993 - Zmarł Adam Aston, piosenkarz i aktor żydowskiego pochodzenia. Śpiewał w języku polskim, hebrajskim i jidysz. Był jednym z najpopularniejszych artystów dwudziestolecia międzywojennego w Polsce.
1993 - Premiera filmu "Niebieski" w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego, pierwszej części tryptyku "Trzy kolory".
1998 - W Słupsku został śmiertelnie pobity przez policjanta 13-letni kibic miejscowej drużyny koszykarskiej. Tragiczne zdarzenie spowodowało kilkudniowe zamieszki w mieście.
1999 - Zmarł Juliusz Żuławski, pisarz, tłumacz, dwukrotny prezes polskiego PEN-Clubu, taternik.
2003 - Sejm powołał komisję śledczą w sprawie tak zwanej afery Rywina. Dotyczyła ona propozycji korupcyjnej, którą producent filmowy złożył Adamowi Michnikowi, redaktorowi naczelnemu "Gazety Wyborczej". Komisja powołana na wniosek Prawa i Sprawiedliwości, była pierwszą komisją śledczą w III Rzeczypospolitej.
2007 - Sejm powołał Sławomira Skrzypka na prezesa Narodowego Banku Polskiego. Zastąpił na tym stanowisku Leszka Balcerowicza.
2007 - Zmarł Carlo Ponti, włoski producent filmowy. Wyprodukował ponad 140 filmów, między innymi: "Powiększenie” Michelangelo Antonioniego, "Doktora Żywago” Dawida Leana czy "La Stradę” Federico Felliniego.
2008 - Premiera indyjskiego mikrosamochodu Tata Nano, będącego najtańszym, seryjnie produkowanym autem na świecie.
2009 - Zmarła Elżbieta Zawacka, pseudonim "Zelma", generał brygady, kurierka Komendy Głównej Armii Krajowej, jedyna kobieta wśród cichociemnych, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
2014 - Zmarł Zbigniew Messner, ekonomista, profesor i rektor Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Katowicach, działacz państwowy, premier PRL w latach 1985-1988, poseł na Sejm PRL IX kadencji.
2015 - Po raz pierwszy w historii lotów kosmicznych odzyskano główny stopień rakiety kosmicznej podczas startu. Dokonała tego rakieta Falcon 9 firmy SpaceX, której główny stopień udanie wylądował na platformie na Atlantyku.
2016 - Zmarł David Bowie, angielski wokalista rockowy, kompozytor i aktor. Został uznany za jednego z najważniejszych artystów w historii muzyki i główną postać w muzyce popularnej przez ponad cztery dekady.
2017 - Zmarł Roman Herzog, prezydent Republiki Federalnej Niemiec w latach 1994-1999, prawnik, polityk CDU, w latach 1987-1994 prezes Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.
2019 - Zmarła Agnieszka Bojanowska, montażystka filmowa. Zmontowała ponad 350 filmów dokumentalnych, fabularnych, animowanych i eksperymentalnych, między innymi: "Lata dwudzieste... lata trzydzieste..." i "Grzeszny żywot Franciszka Buły".
10 stycznia - Światowy Dzień Obniżania Kosztów Energii.
(skrót)
1356 - Została ogłoszona Złota Bulla Karola IV, dokument reformujący ustrój Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
1569 - Początek obrad sejmu polskiego i litewskiego, w sprawie utworzenia unii konstytucyjnej między Koroną i Wielkim Księstwem Litewskim.
1765 - Król Stanisław August powołał Komisję Menniczą, której zadaniem było wzniesienie mennicy królewskiej i opracowanie projektu nowego systemu monetarnego.
1778 - Zmarł Karol Linneusz, przyrodnik szwedzki, który stworzył współczesny system klasyfikacji organizmów.
1791 - Urodziła się Elżbieta Jaraczewska, powieściopisarka, autorka romansów i umoralniających bajek dla dzieci.
1836 - Urodził się Charles Ingalls, amerykański pionier, ojciec Laury Ingalls Wilder, bohater jej cyklu powieściowego "Domek na prerii" oraz jego licznych ekranizacji.
1862 - Zmarł Samuel Colt, amerykański konstruktor i producent broni strzeleckiej.
1863 - W Londynie otwarto pierwszą na świecie całkowicie podziemną linię metra.
1868 - We Lwowie zmarł Karol Szajnocha, historyk, publicysta, pisarz, działacz niepodległościowy. Najważniejsze jego dzieło to "Jadwiga i Jagiełło", którego pierwsze, trzytomowe wydanie ukazało się we Lwowie w latach 1855-1856.
1892 - Urodził się Melchior Wańkowicz, pisarz, dziennikarz, publicysta, wydawca.
1899 - Na łamach krakowskiego czasopisma "Życie” ukazał się esej "Confiteor" Stanisława Przybyszewskiego, który stał się manifestem polskiego modernizmu. Artysta, jako pierwszy w Polsce sformułował w nim hasło "sztuka dla sztuki".
1907 - Urodził się Seweryn Pollak, poeta, eseista i tłumacz literatury rosyjskiej, redaktor prasy łódzkiej oraz warszawskiego tygodnika "Nowa Kultura” i kwartalnika "Opinie”.
1908 - Urodził się Bernard Lee, angielski aktor, znany przede wszystkim z roli M w serii filmów o przygodach Jamesa Bonda.
1909 - Urodziła się Krystyna Tustanowska, pseudonim "Tina", żołnierz Armii Krajowej. Uczestniczyła w wielu akcjach bojowych: między innymi w wykonaniu wyroku na Kutscherze i odbiciu "Rudego" pod Arsenałem, a także w akcji wysadzenia niemieckiego pociągu jadącego na front wschodni w Celestynowie.
1917 - Zmarł Buffalo Bill, amerykański myśliwy, zwiadowca armii amerykańskiej, organizator i aktor widowisk rozrywkowych, bohater Dzikiego Zachodu.
1920 - Po ratyfikacji wszedł w życie statut Ligi Narodów. Został przyjęty przez konferencję pokojową w Wersalu 28 czerwca 1919 roku.
1927 - Premiera niemieckiego filmu science fiction "Metropolis" w reżyserii Fritza Langa.
1938 - Słynny polski tenor Jan Kiepura wystąpił po raz pierwszy w nowojorskiej Metropolitan Opera.
1940 - Niemiecki Selbstschutz przeprowadził ostatnią masową egzekucję w lesie Barbarka pod Toruniem. Od 28 października 1939 roku zamordowano tam około 600 przedstawicieli polskiej inteligencji oraz elit gospodarczych i politycznych z Torunia i okolic.
1940 - Urodził się Maciej Rayzacher, aktor. Grał w filmach: "Smarkula”, "Album Polski”, "Popiełuszko. Wolność jest w nas”, "Miś” i "Człowiek z marmuru”. Działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL.
1943 - Pod Stalingradem Armia Czerwona rozpoczęła decydujące uderzenie na znajdujące się w okrążeniu wojska niemieckie.
1945 - Urodził się Rod Stewart, brytyjski wokalista muzyki popowej i rockowej, kompozytor, autor tekstów i producent nagrań.
1946 - Urodził się Robert Gadocha, piłkarz, lewoskrzydłowy napastnik, olimpijczyk z 1972 roku, brązowy medalista Mistrzostw Świata w RFN w 1974.
1946 - W Londynie odbyło się pierwsze posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych. Wzięły w nim udział delegacje 51 państw.
1946 - Korpus Łączności Sił Lądowych Armii Stanów Zjednoczonych rozpoczął badanie powierzchni Księżyca przy pomocy fal radiowych. Był to pierwszy pokaz sztucznie wytworzonych sygnałów mogących przeniknąć jonosferę, umożliwiający radiokomunikację pozaziemską sondom kosmicznym i eksplorację kosmosu.
1949 - Zmarł Othon Friesz, francuski malarz związany z impresjonizmem i fowizmem. Tworzył portrety, akty, pejzaże, widoki miejskie, widoki morskie, na przykład "Port w Antwerpii", "Krajobraz z kąpiącymi się". Urodził się 6 lutego 1879 roku.
1951 - Urodził się Wiktor Zborowski, popularny aktor teatralny, filmowy i dubbingowy, występujący także w Teatrze Polskiego Radia. Jest autorem hasła "Teraz Polska".
1951 - Zmarł Sinclair Lewis, amerykański pisarz i nowelista, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1930 roku.
1953 - W Londynie zmarł Władysław Studnicki, polityk, publicysta, działacz niepodległościowy, zesłany na Syberię przez władze carskie.
1953 - Urodził się Jan Kazimierz Polkowski, poeta, prozaik, redaktor, działacz NSZZ "Solidarność”, w 1992 rzecznik prasowy rządu Jana Olszewskiego.
1956 - Urodził się Kent Washington, amerykański koszykarz, pierwszy czarnoskóry gracz w Polskiej Lidze Koszykówki. Zagrał epizod w "Misiu".
1957 - Rozkazem ministra obrony narodowej utworzona została Wojskowa Służba Wewnętrzna, w miejsce zlikwidowanego Głównego Zarządu Informacji.
1961 - Zmarł Samuel Dashiell Hammett, amerykański autor powieści kryminalnych i opowiadań detektywistycznych, scenarzysta filmowy. Uchodzi za twórcę gatunku literackiego zwanego czarnym kryminałem. Najbardziej znaną książką Hammetta jest "Sokół maltański".
1965 - 18 marynarzy zginęło w wyniku zatonięcia polskiego drobnicowca MS "Nysa" u wybrzeży Norwegii.
1971 - Zmarła Gabrielle Chanel, znana, jako Coco Chanel, francuska projektantka mody. Jej model kostiumu został uznany za klasyczny ubiór kobiecy.
1972 - Urodził się Maciej Skorża, trener piłkarski, zdobywca czterech tytułów Mistrza Polski - dwukrotnie z Wisłą Kraków i dwa razy z Lechem Poznań oraz trzech Pucharów Polski.
1976 - Urodził się Tomasz Bagiński, rysownik, animator, reżyser. W 2003 roku nominowany do Oscara w kategorii krótki film animowany za obraz "Katedra".
1981 - Zakończono akcję gaszenia pożaru szybu naftowego we wsi Krzywopłoty koło Karlina. Pożar wybuchł po erupcji, w trakcie wykonywania odwiertów, 9 grudnia 1980 roku.
1982 - Stan wojenny: w całym kraju przywrócone zostały połączenia telefoniczne. Rozmowy oficjalnie podsłuchiwano, a po wykręceniu numeru słychać było w słuchawce komunikat: "Rozmowa kontrolowana".
1993 - Zmarł Adam Aston, piosenkarz i aktor żydowskiego pochodzenia. Śpiewał w języku polskim, hebrajskim i jidysz. Był jednym z najpopularniejszych artystów dwudziestolecia międzywojennego w Polsce.
1993 - Premiera filmu "Niebieski" w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego, pierwszej części tryptyku "Trzy kolory".
1998 - W Słupsku został śmiertelnie pobity przez policjanta 13-letni kibic miejscowej drużyny koszykarskiej. Tragiczne zdarzenie spowodowało kilkudniowe zamieszki w mieście.
1999 - Zmarł Juliusz Żuławski, pisarz, tłumacz, dwukrotny prezes polskiego PEN-Clubu, taternik.
2003 - Sejm powołał komisję śledczą w sprawie tak zwanej afery Rywina. Dotyczyła ona propozycji korupcyjnej, którą producent filmowy złożył Adamowi Michnikowi, redaktorowi naczelnemu "Gazety Wyborczej". Komisja powołana na wniosek Prawa i Sprawiedliwości, była pierwszą komisją śledczą w III Rzeczypospolitej.
2007 - Sejm powołał Sławomira Skrzypka na prezesa Narodowego Banku Polskiego. Zastąpił na tym stanowisku Leszka Balcerowicza.
2007 - Zmarł Carlo Ponti, włoski producent filmowy. Wyprodukował ponad 140 filmów, między innymi: "Powiększenie” Michelangelo Antonioniego, "Doktora Żywago” Dawida Leana czy "La Stradę” Federico Felliniego.
2008 - Premiera indyjskiego mikrosamochodu Tata Nano, będącego najtańszym, seryjnie produkowanym autem na świecie.
2009 - Zmarła Elżbieta Zawacka, pseudonim "Zelma", generał brygady, kurierka Komendy Głównej Armii Krajowej, jedyna kobieta wśród cichociemnych, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
2014 - Zmarł Zbigniew Messner, ekonomista, profesor i rektor Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Katowicach, działacz państwowy, premier PRL w latach 1985-1988, poseł na Sejm PRL IX kadencji.
2015 - Po raz pierwszy w historii lotów kosmicznych odzyskano główny stopień rakiety kosmicznej podczas startu. Dokonała tego rakieta Falcon 9 firmy SpaceX, której główny stopień udanie wylądował na platformie na Atlantyku.
2016 - Zmarł David Bowie, angielski wokalista rockowy, kompozytor i aktor. Został uznany za jednego z najważniejszych artystów w historii muzyki i główną postać w muzyce popularnej przez ponad cztery dekady.
2017 - Zmarł Roman Herzog, prezydent Republiki Federalnej Niemiec w latach 1994-1999, prawnik, polityk CDU, w latach 1987-1994 prezes Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.
2019 - Zmarła Agnieszka Bojanowska, montażystka filmowa. Zmontowała ponad 350 filmów dokumentalnych, fabularnych, animowanych i eksperymentalnych, między innymi: "Lata dwudzieste... lata trzydzieste..." i "Grzeszny żywot Franciszka Buły".
10 stycznia - Światowy Dzień Obniżania Kosztów Energii.
(skrót)