Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-12-23, 00:01 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

23 grudnia - Egipt obchodzi święto narodowe - Dzień Zwycięstwa.

23 grudnia - Światowy Dzień Snowboardu, obchodzony z inicjatywy Światowej Federacji Snowboardu WSF.

23 grudnia - Dzień Korzeni Rodzinnych.
1732 - Urodził się Richard Arkwright, angielski przemysłowiec, wynalazca maszyny do przędzenia bawełny. W 1771 roku otworzył pierwszą fabrykę, w której zastosował maszynę przędzalniczą, napędzaną kołem wodnym. Stał się angielskim bohaterem narodowym i wzorem nowoczesnego przedsiębiorcy. Zmarł 3 sierpnia 1792 roku.

1777 - Urodził się Aleksander I Romanow, car Rosji, uczestnik koalicji antynapoleońskiej, na kongresie wiedeńskim doprowadził do utworzenia Królestwa Polskiego, którego królem został w 1815 roku. Z jego polecenia utworzono uniwersytety w Charkowie i Kazaniu oraz reaktywowano Uniwersytet Wileński z polskim językiem nauczania. Był przyjazny Polakom. Jego przyjaciel Adam Czartoryski został ministrem spraw zagranicznych. Zmarł 1 grudnia 1825 roku.

1790 - Urodził się Jean-François Champollion, francuski językoznawca, archeolog, uznawany za twórcę nowoczesnej egiptologii, profesor historii w Grenoble. Pierwszy odczytał hieroglificzne pismo egipskie, w 1822 roku, wykorzystując do tego kamień z Rosetty - czarną bazaltową płytę zapisaną w 196 roku przed naszą erą w dwóch językach - greckim i egipskim - pismem hieroglificznym i demotycznym. Zostawił po sobie wiele prac naukowych poświęconych archeologii i egiptologii. Był utalentowanym lingwistą, znał 16 języków. Zmarł nagle, 4 marca 1832 roku, w wieku 41 lat.

1791 - Urodził się Adam Benedykt Jocher, bibliograf, bibliotekarz, encyklopedysta i wykładowca Uniwersytetu Wileńskiego, autor jednej z pierwszych polskich bibliografii narodowych - "Obraz bibliograficzno-historyczny literatury i nauk w Polsce, od wprowadzenia do niej druku po rok 1830 włącznie", opublikowanej w Wilnie w trzech tomach w latach 1840-1857. Był jednym z autorów haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859-1868. Zmarł 3 kwietnia 1869 roku.

1796 - Urodził się Wiktor Heltman, publicysta, uczestnik powstania listopadowego, działacz emigracyjny, związany z Wielką Emigracją. Był jednym z inicjatorów powołania Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Opracował dzieje Wielkiej Emigracji. Zmarł 16 lipca 1874 roku.

1805 - Urodził się Joseph Smith Junior, założyciel i pierwszy przywódca Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, którego zasady zawarł w "Księdze Mormona” opublikowanej w 1830 roku. Wyznawcy czczą go, jako proroka i męczennika. W 1844 startował w wyborach na prezydenta USA, z programem zniesienia niewolnictwa. Był pierwszym kandydatem zamordowanym podczas kampanii prezydenckiej. Zmarł 27 czerwca 1844 roku.

1815 - Zmarł Jan Nepomucen Potocki, pisarz, podróżnik, historyk, dramatopisarz tworzący w języku francuskim. Pierwszy polski archeolog, badacz starożytności słowiańskich, kawaler maltański. Podróżował między innymi do Egiptu, Maroka, Hiszpanii i na Kaukaz. Był pierwszym Polakiem, który wzbił się w powietrze - w 1789 roku odbył lot balonem pilotowanym przez Jean-Pierra Blancharda, francuskiego wynalazcę. Jest autorem powieści "Rękopis znaleziony w Saragossie", którą zekranizował Wojciech Hass. Urodził się 8 marca 1761 roku.

1830 - W Warszawie urodził się Adam Muenchheimer, kompozytor, dyrygent i pedagog, dyrektor Teatru Wielkiego w Warszawie, współzałożyciel Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. W 1872 organizował pogrzeb Stanisława Moniuszki komponując specjalnie na tę uroczystość "Marsz żałobny" oparty motywach utworów zmarłego. W 1893 zdobył nagrodę za "Mszę" na konkursie w Belgii. Zmarł 28 stycznia 1904 roku.

1831 - Zmarła Emilia Plater, uczestniczka Powstania Listopadowego, walcząca w oddziale partyzanckim na Żmudzi, symbol bohaterstwa kobiet polskich walczących o niepodległość. W czerwcu 1831 roku generał Dezydery Chłapowski nadał jej honorowy stopień kapitana i powierzył dowództwo nad 1. kompanią 1. Pułku Piechoty Litewskiej. Jej oddział walczył między innymi o Kowno, a sama Emilia Plater odznaczyła się niezwykłą walecznością, broniąc eskortowanych oddziałów zaopatrzenia armii powstańczej. Adam Mickiewicz poświęcił jej wiersz "Śmierć pułkownika". Urodziła się 13 listopada 1806 roku.

1848 - Zmarł James Cowles Prichard, angielski lekarz, antropolog i filolog, badacz ras ludzkich. W 1813 roku opublikował teorię, w której przeniósł opartą na Biblii, teologiczną koncepcję monogenizmu na grunt antropologii. Zgodnie z nią, ludzkość wywodzi się od wspólnych przodków (podobnie jak biblijni Adam i Ewa), a różnice między nimi (w szczególności rasowe) można wytłumaczyć różnicami środowiskowymi oraz trybem życia. Z twierdzeniami Pricharda dyskutowali zwolennicy poligenizmu, którzy tłumaczyli różnorodność ras ludzkich pochodzeniem od różnych przodków. Urodził się w 11 lutego 1786 roku. 175. rocznica

1863 - W Radomiu na mocy wyroku rosyjskiego sądu wojskowego rozstrzelany został Zygmunt Chmieleński, żołnierz, uczestnik Powstania Styczniowego, naczelnik wojsk województwa krakowskiego, szef sztabu generała Józefa Hauke-Bosaka. We Włoszech brał udział w formowaniu Polskiej Szkoły Wojskowej. Podczas powstania dowodził polskimi oddziałami w wielu bitwach, podczas jednej z nich został ciężko ranny i pojmany przez rosyjskich Kozaków. Sąd wojskowy skazał Zygmunta Chmieleńskiego na śmierć. Urodził się 1 grudnia 1835 roku. 160. rocznica

1864 - W Berlinie zakończył się proces 149 polskich działaczy niepodległościowych z Wielkopolski, tak zwany proces berliński. 11 osób zostało skazanych na karę śmierci. Reszta oskarżonych otrzymała wyroki więzienia. Wszyscy oskarżeni byli o zdradę stanu i zamiar oderwania siłą terytoriów należących do Rzeczypospolitej w 1771 roku.

1874 - Urodził się Robert Bernhardt, dermatolog, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Organizator pierwszej w Polsce światłoleczniczej pracowni finsenowskiej w szpital Świętego Łazarza w Warszawie. Autor prac: "Rozpoznawanie chorób skóry”, "Choroby skóry”. W 1936 roku został odznaczony Krzyżem Polonia Restituta. Zmarł 17 maja 1950 roku.

1881 - Urodził się Juan Ramón Jiménez, hiszpański poeta, autor zbiorów poezji: "Srebrzynek i ja”, "Dziennik świeżo ożenionego poety”, "Zwierz z głębi duszy”. W 1956 roku otrzymał Literacką Nagrodę Nobla. W czasie wojny domowej w Hiszpanii wyemigrował do Portoryko. Był poszukującym, awangardowym twórcą, który wywarł znaczny wpływ na młodsze pokolenia poetów. Zmarł 29 maja 1958 roku.

1884 - W warszawskim dzienniku "Słowo" ukazał się pierwszy odcinek powieści historycznej "Potop" Henryka Sienkiewicza. Powieść była wydawana w odcinkach w latach 1884-1886, najpierw ukazywała się w dzienniku krakowskim "Czas", a później odcinki były publikowane w warszawskim "Słowie" i "Kurierze Poznańskim". Wydanie książkowe ukazało się w Warszawie w 1886 roku.

1888 - Vincent van Gogh odciął sobie brzytwą kawałek lewego ucha. Dokładne przyczyny zdarzenia nie są znane, ale wiadomo, że holenderski malarz cierpiał na zaburzenia psychiczne. Mało doceniany za życia, van Gogh zyskał sławę dopiero po śmierci. Dziś jest powszechnie uważany za jednego z najlepszych malarzy w historii. Jest autorem ponad dwóch tysięcy dzieł, w tym: 870 obrazów, 150 akwarel i ponad tysiąca rysunków oraz 133 szkiców listowych. Dziś jego liczne autoportrety, pejzaże, portrety i słoneczniki należą do najbardziej rozpoznawalnych i najdroższych dzieł sztuki na świecie. 135. rocznica

1898 - W Łodzi ruszyła pierwsza linia tramwaju elektrycznego. Początkowo istniały dwie, krótkie linie tramwajowe obsługujące Śródmieście, ale w lutym 1899 roku uruchomiono kolejne dwie. Łódź była pierwszym miastem na terenie zaboru rosyjskiego, w którym uruchomiono elektryczną komunikację tramwajową. 125. rocznica

1892 - Urodził się Franciszek Rogaczewski, duchowny katolicki, działacz polski w Wolnym Mieście Gdańsk, męczennik, błogosławiony. Starał się o stworzenie polskich parafii w Gdańsku. 1 września 1939 roku został aresztowany i wysłany w pierwszym transporcie Polaków do niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof. W obozie był bity i maltretowany. Rozstrzelano go 11 stycznia 1940 roku w Stutthofie, w grupie wybitnych przedstawicieli gdańskiej Polonii.

1896 - Urodził się Giuseppe Tomasi di Lampedusa, włoski pisarz, książę Lampedusy i diuk Palmy. Jego najpopularniejsza książka - powieść "Lampart” ukazała się drukiem rok po śmierci autora. W 1963 roku została sfilmowana przez włoskiego reżysera Luchino Viscontiego. Film zdobył wiele nagród i wyróżnień, w tym Złotą Palmę na festiwalu w Cannes. Zmarł 23 lipca 1957 roku.

1901 - Urodził się Jakub Berman, członek Komunistycznej Partii Polski, działacz Związku Patriotów Polskich i Centralnego Biura Komunistów Polski; w latach 1948-1956 członek Biura Politycznego PZPR, nadzorujący stalinowski aparat bezpieczeństwa. Bez zajmowania eksponowanych stanowisk kierował ideologią partii komunistycznej oraz aparatem represji. Zmarł 10 kwietnia 1984 roku.

1903 - Urodził się Bolesław Kominek, kardynał, arcybiskup Wrocławia, inicjator wysłania w 1965 roku do Episkopatu Niemiec "Orędzia biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusowym urzędzie pasterskim". Z listu pochodzi cytat: "...przebaczamy i prosimy o wybaczenie". Orędzie podpisało 34 polskich biskupów, między innymi kardynał Stefan Wyszyński i Karol Wojtyła. List był konsultowany z polskimi i niemieckimi biskupami oraz niemieckimi intelektualistami. Arcybiskup Kominek zmarł 10 marca 1974 roku. 120. rocznica

1911 - Urodził się Niels Jerne, brytyjski immunolog, duńskiego pochodzenia. W 1984 roku otrzymał Nagrodę Nobla, za badania w zakresie immunologii oraz za opracowanie technologii produkcji przeciwciał monoklonalnych. Zmarł 7 października 1994 roku.

1918 - Urodził się Helmut Schmidt, socjaldemokratyczny polityk niemiecki, kanclerz Niemiec w latach 1974-1982. Głównym wyzwaniem jego rządu był kryzys naftowy. Helmut Schmidt przyjął twardą i konserwatywną linię postępowania. Aktywnie współdziałał z Valérym Giscardem d’Estaing na rzecz poprawienia stosunków z Francją. W 1975 roku podpisał Akt Końcowy KBWE, tworzący Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Wcześniej, w 1969 roku w pierwszym rządzie Willy’ego Brandta pełnił funkcję federalnego ministra obrony, a od czerwca 1972 - ministra gospodarki. Od grudnia 1972 do maja 1974 był ministrem finansów w drugim rządzie Brandta. Zmarł 10 listopada 2015 roku. 105. rocznica

1918 - Z połączenia jednostek rzecznych pozostałych po zaborcach powstała nowa formacja polskiej Marynarki Wojennej - Flotylla Wiślana. Została ona rozwiązana z dniem 1 października 1925.105. rocznica

1919 - Urodził się Kenneth Marlar Taylor, amerykański wojskowy, pilot myśliwski z czasów II wojny światowej, jeden z nielicznych, którzy zdołali wystartować i skutecznie walczyć z nieprzyjacielem podczas ataku na Pearl Harbor. Zaliczył, co najmniej dwa zestrzelenia japońskich samolotów i dwa prawdopodobne. Po zakończeniu wojny pozostał w służbie w US Air Force i Air National Guard, awansując do stopnia generalskiego. Zmarł 25 listopada 2006 roku.

1920 - W organizującej swoją administrację II Rzeczpospolitej, na obszarach południowych i wschodnich utworzono województwa: krakowskie, lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie. Powstały na terenach Galicji i dawnego zaboru austriackiego. Tworzenie administracji terytorialnej po 123 latach zborów było trudnym przedsięwzięciem, ze względu na różnice prawne i społeczne na obszarach wcześniej zarządzanych przez zaborców. Kolejne trzy kresowe województwa: poleskie, nowogródzkie oraz wołyńskie powołano ustawą z dnia 4 lutego 1921 roku. Województwo wileńskie, będące ostatnim nieuregulowanym dotąd obszarem administracyjnym powstało dopiero w 1926 roku, na mocy ustawy z dnia 22 grudnia 1925 roku.

1921 - W Krakowie urodziła się Helena Rakoczy, gimnastyczka, dwukrotna olimpijka, czterokrotna złota medalistka mistrzostw świata w Bazylei w 1950 roku. Sześciokrotnie zdobywała także mistrzostwo Polski w wieloboju indywidualnym. Po zakończeniu kariery zawodniczej pracowała, jako trener kadry narodowej. W 2004 została wpisana do Międzynarodowej Galerii Sław. Zmarła 2 września 2014 roku.

1921 - Urodził się Arkadi Waispapir, radziecki żołnierz i partyzant pochodzenia żydowskiego, uczestnik powstania i masowej ucieczki więźniów z obozu zagłady w Sobiborze. Po agresji III Rzeszy na ZSRR w 1941 roku został zmobilizowany do Armii Czerwonej i brał udział w obronie Kijowa, podczas której został ciężko ranny. Następnie został uznany przez Niemców za Żyda i wraz z grupą żydowskich czerwonoarmistów deportowany do obozu zagłady w Sobiborze na terenie okupowanej Polski. W czasie buntu z 14 października 1943, zabił jednego z SS-manów. Po ucieczce z obozu przystąpił do partyzantki. W czasie wojny zginęli wszyscy jego najbliżsi krewni. W 2016 został laureatem przyznawanej przez Federację Wspólnot Żydowskich Rosji, Nagrody 'Skrzypka na dachu” w kategorii "Człowiek-legenda”. Zmarł 11 stycznia 2018 roku, był ostatnim żyjącym z kręgu organizatorów powstania i ucieczki z obozu w Sobiborze.

1922 - Zmarł Karl Heinrich Barth, niemiecki pianista i nauczyciel. Sam był uczniem Hansa von Bülowa i Karola Tausiga oraz Franciszka Liszta. Zasłynął, jako nauczyciel wybitnych pianistów. Wśród jego uczniów byli Artur Rubinstein i Wilhelm Kempff. Urodził się 12 lipca 1847 roku.

1931 - Zmarł Wilson Alwyn "Snowflake" Bentley, amerykański fotograf, autor pierwszych znanych zdjęć płatków śniegu. Kiedy miał 12 lat, otrzymał od matki mikroskop, który wykorzystał do obserwowania płatków śniegu, które następnie próbował narysować. Kiedy miał 15 lat otrzymał od rodziców sprzęt fotograficzny, dzięki któremu mógł wykonać zdjęcia płatków. 15 stycznia 1885 roku został pierwszą znaną osobą, która sfotografowała pojedynczy płatek śniegu. Urodził się 9 lutego 1865 roku.

1933 - Holenderski komunista Marinus van der Lubbe został uznany przez sąd w Lipsku za winnego podpalenia Reichstagu i skazany na karę śmierci. Pożar został wykorzystany przez NSDAP do przejęcia władzy w Republice Weimarskiej i przekształcenia republiki parlamentarnej w monopartyjne policyjne państwo totalitarne. Podpalenie miało być rzekomo sygnałem dla komunistycznych wystąpień zbrojnych przeciwko państwu niemieckiemu. Okoliczności tego zdarzenia nie zostały jednak do dziś dokładnie wyjaśnione. Zaraz po pożarze policja uważała, że był to czyn psychicznie chorego człowieka. Stwierdzenie to było kategorycznie odrzucane przez nazistów, którzy naciskali na wprowadzenie stanu wyjątkowego oraz aresztowanie członków frakcji komunistycznej i socjaldemokratycznej Reichstagu. 90. rocznica

1933 - Urodził się Akihito, 125. cesarz Japonii, od 7 stycznia 1989 roku. Okres swego panowania ogłosił "erą Heisei", czyli "budowaniem pokoju". Tego dnia w Japonii jest obchodzone święto narodowe. W lipcu 2002 cesarz Akihito, wraz z małżonką, odbył podróż do Polski na zaproszenie prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. 3 lipca on i jego małżonka, zostali odznaczeni Orderem Orła Białego. W grudniu 2017 roku cesarz ogłosił, iż abdykuje 30 kwietnia 2019 roku. Ceremonia abdykacji odbyła się w Pałacu Cesarskim w Tokio 30 kwietnia 2019 roku. Nosi obecnie tytuł "emerytowanego cesarza”. 90. rocznica

1937 - Urodziła się Maja Komorowska, aktorka, pedagog, początkowo związana z zespołem Jerzego Grotowskiego, później z teatrami wrocławskimi. Od 1972 roku do dziś gra w Teatrze Współczesnym w Warszawie. Filmy z jej udziałem to: "Rok spokojnego słońca", "Panny z Wilka", "Cwał", "Katyń", "Popiełuszko. Wolność jest w nas”, czy "Bilans kwartalny". Od lat aktorka udziela się społecznie, między innymi wspierając budowę warszawskiego hospicjum onkologicznego czy uczestnicząc w Tygodniach Kultury Chrześcijańskiej.

1939 - Został rozstrzelany przez Niemców Czesław Martyniak, filozof prawa i socjolog, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W pracy badawczej szczególną uwagę poświęcał kwestiom metodologii filozofii prawa i nauk prawnych. Autor licznych prac i artykułów naukowych. Urodził się 24 maja 1906 roku.

1939 - Zmarł Anthony Fokker, holenderski pionier lotnictwa, konstruktor i producent samolotów. W 1925 roku skonstruował pierwszy trójsilnikowy samolot pasażerski. Urodził się 6 kwietnia 1890 roku.

1942 - Urodziła się Krystyna Kofta, powieściopisarka, autorka sztuk scenicznych i opowiadań, opublikowała powieści: "Wizjoner", "Wióry" i "Ciało niczyje". Znana też, jako autorka form publicystycznych, często dotyczących problematyki kobiecej i relacji damsko-męskich, na przykład: "Jak zdobyć i utrzymać mężczyznę” oraz "Mała encyklopedia małżeństwa”. Od wielu lat bierze aktywny udział w akcjach profilaktyki raka piersi.

1943 - Urodziła się Sylwia, królowa Szwecji, żona króla Szwecji Karola XVI Gustawa Bernadotte. Koronowana 19 czerwca 1976 roku. Jest tłumaczem i mówi w sześciu językach, a także płynnie posługuje się językiem migowym. Została odznaczona między innymi Orderem Orła Białego i Orderem Uśmiechu, który odebrała w Polsce. 80. rocznica

1943 - Urodził się Butler W. Lampson, informatyk amerykański, jeden z założycieli centrum badawczego firmy Xerox. Wizjoner, współtwórca pierwszego komputera osobistego i innych przełomowych rozwiązań takich jak: drukarka laserowa, Ethernet, szybka sieć lokalna. Za swoje zasługi dla rozwoju informatyki otrzymał w 1992 roku Nagrodę Turinga. 80. rocznica

1944 - Pacyfikacja wsi Ochotnica Dolna koło Nowego Targu. Podczas tak zwanej krwawej Wigilii niemieccy żołnierze z SS zamordowali 56 osób, w tym wiele kobiet i dzieci. Była to jedna z najkrwawszych niemieckich akcji represyjnych na Podhalu. Pacyfikacja Ochotnicy była odwetem za zabicie przez sowieckich partyzantów dwóch niemieckich żołnierzy.

1945 - Zmarł Stanisław Bem, pseudonim "Gryf", harcerz i żołnierz podziemia niepodległościowego, sierżant podchorąży Armii Krajowej. W czasie okupacji niemieckiej członek Krakowskiej Drużyny Harcerzy „Zielona Trójka” oraz współpracownik Komendy ZHP w Krakowie, wielokrotnie aresztowany i przesłuchiwany przez Urząd Bezpieczeństwa w sprawie działalności konspiracyjnej. Został zastrzelony przez sowieckiego oficera NKWD na dworcu PKP w Pruszkowie. Urodził się 10 października 1919 roku.

1947 - Urodził się Tomasz Zygadło, scenarzysta i reżyser filmowy, znany, jako twórca filmów o ludziach niepogodzonych z życiem: "Ćma”, "Odwet”, "Sceny dziecięce z życia prowincji”. Zajmował się również reżyserią filmów dokumentalnych: "Mikrofon dla wszystkich”, "Robotnicy 1971”. Zmarł 17 września 2011 roku.

1948 - Wykonano wyroki śmierci przez powieszenie na siedmiu japońskich zbrodniarzach wojennych, skazanych w procesie tokijskim. Zarzuty postawiono łącznie 28 oskarżonym, głównie oficerom wojskowym i przywódcom politycznym. Skazanym na śmierć zarzucono zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko pokojowi i zbrodnie przeciwko ludzkości. 75. rocznica

1948 - Urodził się Kazimierz Obsadny, samorządowiec związany z Ostrzeszowem, polityk, w okresie PRL działacz opozycji. W 1989 był uczestnikiem obrad Okrągłego Stołu z ramienia Stronnictwa Demokratycznego. Po zmianach ustrojowych został przedsiębiorcą, startował także w wyborach parlamentarnych z list różnych partii i ugrupowań. Zmarł 19 czerwca 2022 roku. 75. rocznica

1949 - Urodziła się Ewa Lemańska, aktorka, odtwórczyni między innymi roli Maryny w serialu telewizyjnym "Janosik". Występowała także w filmach: "Jak daleko stąd, jak blisko" i "Azyl" oraz serialach "Dom" i "Doktor Ewa". W 1980 wyemigrowała do Nowego Jorku. Przez dziesięć lat była modelką, pojawiała się na pokazach mody w Paryżu, Mediolanie i Londynie.

1951 - Zmarł Enrique Santos Discépolom, argentyński twórca tanga, autor słynnego "Cambalache”, oraz innych tang wykonywanych przez znanych wykonawców, między innymi Carlosa Gardela. Urodził się 27 marca 1901 roku.

1953 - Stracony został Ławrientij Beria, radziecki działacz komunistyczny, szef NKWD, który był w znacznym stopniu odpowiedzialny za "wielkie czystki” okresu stalinowskiego. Jeden z głównych wykonawców zbrodni stalinowskich, pomysłodawca i autor wniosku z 5 marca 1940 o rozstrzelanie polskich oficerów i policjantów. Wniosek został zatwierdzony przez Stalina i na tej podstawie NKWD zamordowało między innymi polskich żołnierzy i policjantów. Po śmierci Stalina został usunięty ze stanowiska, oskarżony o szpiegostwo i rozstrzelany. Urodził się 29 marca 1899 roku. 70. rocznica

1954 - Amerykański chirurg Joseph Murray przeprowadził pierwszą udaną transplantację nerki. W 1990 roku lekarz otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny za prace w dziedzinie transplantologii.

1956 - Urodził się Michele Alboreto, włoski kierowca, uczestnik 194 wyścigów o Grand Prix Formuły 1. W latach 1981-1994 odniósł pięć zwycięstw. Zginął na torze, 25 kwietnia 2001 roku.

1958 - Otwarto Tokyo Tower. Jest to wieża telewizyjno-radiowa z punktem obserwacyjnym położona w parku Shiba, w dzielnicy Minato. Ma 333 metry wysokości. Jest wzorowana na wieży Eiffla. W Japonii budowla znana jest również, jako Tokyo-to. 65. rocznica

1964 - Urodził się Eddie Vedder, amerykański muzyk, członek zespołu Pearl Jam. W 2006 roku został sklasyfikowany na 23. miejscu listy 100 najlepszych wokalistów wszech czasów według magazynu muzycznego "Hit Parader". Za piosenkę "Guaranteed" otrzymał Złoty Glob w 2008 roku. Współpracował z takimi artystami jak The Who, Ramones, R.E.M., Paul McCartney czy Rolling Stones, U2 i Bruce Springsteen.

1966 - Zmarł Heimito von Doderer, pisarz austriacki. Podejmował próby stworzenia powieści, analizującej świadomość człowieka XX wieku. Do jego najbardziej znanych utworów należą: "Każdy może być mordercą", "Schody Strudlhofu" i "Demony". Urodził się 5 września 1896 roku.

1967 - Zmarł Kazimierz Ignacy Rogoziewicz, pseudonim "Czerwień”, kapitan piechoty Wojska Polskiego. Brał udział w kampanii wrześniowej, po klęsce dostał się do niemieckiej niewoli, przebywał w oflagu Murnau. Po wojnie prześladowany przez władze komunistyczne, więziony w Grudziądzu. Urodził się 31 lipca 1896 roku.

1968 - Po 11 miesiącach niewoli Korea Północna zwolniła 82 marynarzy amerykańskich z uprowadzonego okrętu wywiadowczego USS "Pueblo". Statek został zdobyty przez północnokoreańską marynarkę wojenną 23 stycznia 1968 roku. Okrętu do tej pory nie zwrócono USA, przekształcając go w statek - muzeum. Formalnie ciągle pozostaje w służbie US Navy. 55. rocznica

1970 - Sejm dokonał zmian na najwyższych stanowiskach państwowych, dotychczasowy premier Józef Cyrankiewicz został powołany stanowisko przewodniczącego Rady Państwa. Nowym szefem rządu został Piotr Jaroszewicz. Pełnił to stanowisko do 1980 roku.

1970 - Północna wieża World Trade Center w Nowym Jorku została najwyższym budynkiem na świecie. Liczyła 110 pięter i mierzyła 417 metrów. Została zniszczona wraz z wieżą bliźniaczą podczas zamachów terrorystycznych z 11 września 2001 roku.

1972 - Zmarł Andriej Tupolew, radziecki generał, konstruktor lotniczy, współorganizator utworzonego w 1918 roku Centralnego Instytutu Aerohydrodynamicznego, w którym powstało ponad sto typów samolotów cywilnych i wojskowych, między innymi bombowiec Tu-2 używany w czasie II wojny światowej i pierwszy radziecki pasażerski samolot odrzutowy Tu-104. W 1937 został aresztowany przez NKWD i oskarżony o założenie tajnej partii faszystowskiej. W więzieniu przebywał do lipca 1941, przy czym w 1940 został skazany na karę 15 lat więzienia za prowadzenie rzekomej działalności antyradzieckiej. Został oczyszczony z zarzutów w 1956 roku. Urodził się 10 listopada 1888 roku.

1973 - Premiera serialu telewizyjnego "Czarne chmury" w reżyserii Andrzeja Konica. Był to serial awanturniczo-przygodowy z gatunku "płaszcza i szpady”, obfitujący w sceny walk, pościgów, ucieczek i pojedynków, zawierający również wątki miłosne. Akcja toczy się w XVII wieku, a osią fabuły są dramatyczne epizody z walk o utrzymanie przy Rzeczypospolitej Prus Książęcych. Główny bohater to pułkownik Krzysztof Dowgird grany przez Leonarda Pietraszaka. Serial składa się z 10 godzinnych odcinków. 50. rocznica

1978 - Zmarł Mieczysław Pawlikowski, popularny aktor teatralny, filmowy i radiowy, podczas II wojny pilot RAF w Dywizjonach 300 i 301 w Anglii, spiker polskich audycji radia BBC. Podczas służby w lotnictwie łącznie wykonał 29 lotów bojowych, podczas jednego z nich został zestrzelony jego samolot. Został dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Po wojnie wystąpił między innymi w filmach: "Inspekcja pana Anatola” i "Gangsterzy i filantropi”. Ogromną popularność zyskał, jako Zagłoba w "Panu Wołodyjowskim” oraz jako prowadzący audycję "Podwieczorek przy mikrofonie”. Autor tomu prozy wspomnieniowej "Siedmiu z Halifaxa J” i zbioru wierszy "Dwie tęsknoty”. Urodził się 9 stycznia 1920 roku. 45. rocznica

1980 - W Londynie zmarła Aniela Pawlikowska, malarka, portrecistka i autorka ilustracji książkowych. Od 1946 roku mieszkała w Anglii, gdzie w latach 50. stała się jedną z najpopularniejszych portrecistek. Zajmowała się też ilustracją książek Beaty Obertyńskiej i Zofii Kossak-Szczuckiej. Ważny nurt jej twórczości stanowiła tematyka religijna, artystka projektowała karty świąteczne oraz obrazy ołtarzowe. Urodziła się 11 lipca 1901 roku.

1981 - W reakcji na wprowadzenie stanu wojennego w Polsce, prezydent Stanów Zjednoczonych Ronald Reagan ogłosił sankcje gospodarcze. USA zamroziły oficjalne kontakty z PRL, zawiesiły rządowe gwarancje na kredyty, wprowadziły zakaz połowu na amerykańskich wodach i wstrzymały dostawy dla rolnictwa. Polskie samoloty otrzymały zakaz wstępu w amerykańską przestrzeń powietrzną, częściowo zawieszono współpracę naukową, zablokowano również dostęp nowych technologii. Ronald Reagan pozbawił PRL klauzuli najwyższego uprzywilejowania w handlu ze Stanami Zjednoczonymi. Równocześnie USA prowadziły akcję propagandową, której celem było podkreślenie, iż sankcje są skierowane przeciwko reżimowi komunistycznemu, a nie polskiemu społeczeństw.

1981 - Stan wojenny: Pacyfikacja strajku w Hucie Katowice przy wsparciu czołgów i desantu ze śmigłowców. Pracownicy huty 13 grudnia, po wprowadzeniu stanu wojennego ogłosili strajk okupacyjny. Hutników nie przeraziła nawet informacja o brutalnej pacyfikacji w kopalni "Wujek". Protest trwał 11 dni. Komuniści internowali prawie 100 pracowników zakładu, kilkunastu zostało skazanych na kary więzienia, doszło też do masowych zwolnień załogi. 1982 - Stan wojenny. Zamknięto ośrodki internowania i zwolniono niemal wszystkich osadzonych. Internowanych pozostało siedmiu członków władz NSZZ "Solidarność": Andrzej Gwiazda, Marian Jurczyk, Jan Rulewski, Seweryn Jaworski, Karol Modzelewski, Grzegorz Palka i Andrzej Rozpłochowski.

1982 - Rada Ministrów PRL podjęła uchwałę w sprawie budowy I linii metra w Warszawie. Prace ruszyły w kwietniu 1983 roku. Pierwszym odcinkiem metra mogliśmy przejechać po 12 latach w 1995 roku, od Kabat na południowym krańcu miasta do stacji Politechnika w centrum stolicy. W 2015 roku otwarto centralny odcinek drugiej linii podziemnej kolejki, który łączy lewo- i prawobrzeżną Warszawę. Przebiega od ronda Daszyńskiego na Woli, przez Śródmieście, do Dworca Wileńskiego.

1986 - Dwaj amerykańscy piloci - Dick Rutan i Jean Yeager, samolotem Rutan Voyager, zakończyli podróż dookoła świata bez uzupełniania paliwa w locie i międzylądowania. Lot na dystansie 40 tysięcy 212 kilometrów trwał dziewięć dni, trzy minuty i 44 sekundy. Po tym wyczynie maszyna, którą lecieli trafiła do amerykańskiego National Air and Space Museum, gdzie znajduje się do dziś.

1988 - Sejm przyjął ustawy zwiększające swobodę działań gospodarczych, między innymi tak zwaną ustawę Wilczka - od nazwiska Mieczysława Wilczka, ówczesnego ministra przemysłu. Ustawa obowiązywała od 1 stycznia 1989 do 31 grudnia 2000 i regulowała w sposób liberalny działalność gospodarczą. Zalegalizowała prywatną działalność gospodarczą. Funkcjonowała na zasadach: "co nie jest zakazane, jest dozwolone” i "pozwólcie działać”. 35. rocznica

1988 - Zmarł Kazimierz Tarwid, ekolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, powstaniec warszawski. Jest uważany za jednego z twórców polskiej ekologicznej szkoły naukowej. W latach 50. oskarżony o zabójstwo żony, po głośnym, poszlakowym procesie uniewinniony z powodu braku dowodów. Urodził się 9 września 1909 roku. 35. rocznica

1989 - W Rumunii podczas protestów przeciwko rządom Nicolae Ceausescu utworzono Front Ocalenia Narodowego, który ogłosił odsunięcie od władzy Ceausescu i przejęcie rządów. Dyktator uciekł, ale wraz z żoną został zatrzymany. Po doraźnym procesie 25 grudnia, małżeństwo Ceausescu zostało skazane na śmierć i stracone.

1991 - Sejm udzielił wotum zaufania rządowi Jana Olszewskiego. Jako prezes Rady Ministrów Olszewski deklarował spowolnienie prywatyzacji majątku państwowego, opowiadał się też za dekomunizacją w Ministerstwach Obrony Narodowej i Spraw Wewnętrznych. W maju 1992 protestował przeciwko przekazywaniu baz opuszczanych przez wojska rosyjskie stacjonujące w Polsce w ręce międzynarodowych spółek polsko-rosyjskich. Do odwołania rządu Jana Olszewskiego doszło w nocy z 4 na 5 czerwca 1992 roku - kilkanaście godzin po wykonaniu przez ministra spraw wewnętrznych Antoniego Macierewicza uchwały Sejmu o ujawnieniu tajnych współpracowników Służby Bezpieczeństwa.

1992 - Zmarła Jadwiga Chojnacka, aktorka, pedagog. Stworzyła niezapomniane kreacje w filmach "Skarb", "Kamienne niebo" i "Chłopi". Występowała na scenach Teatru Współczesnego w Warszawie, Teatru Powszechnego w Łodzi oraz Teatru Klasycznego w Warszawie. Urodziła się 11 października 1992 roku.

1993 - Zmarła Barbara Rachwalska, aktorka, współzałożycielka Teatru Nowego w Łodzi. Występowała również w teatrach warszawskich - Narodowym i Ateneum, oraz w filmach: "Szaleństwa panny Ewy”, "Wolne miasto”, "Sami swoi” czy "Przygoda na Mariensztacie”. Od 1957 grała w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia. Urodziła się 13 kwietnia 1922 roku. 30. rocznica

1995 - Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę na wierność Konstytucji.

1998 - Zmarł Anatolij Rybakow, rosyjski pisarz, autor między innymi powieści: "Dzieci Arbatu", "Strach", "Trzydziesty piąty i później", "Kordzik", "Na wozie i pod wozem”. W 1934 został aresztowany przez NKWD i zesłany na Syberię. Podczas II wojny światowej pełnił funkcję dowódcy czołgu. Po upadku Związku Radzieckiego wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie opublikował "Wspomnienia”. Urodził się 14 stycznia 1911 roku. 25. rocznica

1998 - Zmarł David Manners, amerykańsko-kanadyjski aktor sceniczny i filmowy. Najbardziej znany z ról w klasycznych horrorach lat 30. między innymi: "Dracula", "Mumia" i "Czarny kot". Urodził się 30 kwietnia 1900 roku. 25. rocznica

2000 - Wybrany na drugą kadencję prezydent RP Aleksander Kwaśniewski złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę na wierność Konstytucji.

2001 - Zmarł Jan Kott, marksista, historyk literatury, krytyk literacki i teatralny, ceniony na świecie znawca Szekspira. Po wojnie aktywnie włączył się w tworzenie socrealizmu w Polsce. W latach 50. krytykował współczesnych "wrogów socjalizmu'' lub autorów, których prace - w jego opinii - szerzyły idee niebezpieczne, jak twórczość Zygmunta Krasińskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Stefana Żeromskiego, Henryka Sienkiewicza i Josepha Conrada. Po koniec lat 50. zaczął krytykować rzeczywistość PRL, wystąpił z partii, w 1966 roku wyjechał do USA. Po wydarzeniach marcowych z 1968 w Polsce, wystąpił o azyl w Stanach Zjednoczonych. Urodził się 27 października 1914 roku.

2004 - Zmarł Narasimha Rao, były premier, ojciec indyjskiego cudu gospodarczego. W 1991 roku zainicjował reformy ekonomiczne w Indiach. Udane działania sprawiły, że stojący na krawędzi bankructwa kraj znalazł się w gronie czołowych potęg gospodarczych świata. Urodził się 28 czerwca 1921 roku.

2005 - Lech Kaczyński złożył przysięgę prezydencką. Zaprzysiężenie odbyło się w Sejmie przed Zgromadzeniem Narodowym. Lech Kaczyński na Zamku Królewskim w Warszawie otrzymał insygnia orderów: Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski, a później przed Grobem Nieznanego Żołnierza objął zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi Rzeczpospolitej Polskiej. W czasie swojej prezydentury odbył 114 wizyt zagranicznych. W Polsce przyjmował między innymi Papieża Benedykta XVI, prezydenta USA George'a W. Busha, kanclerz Niemiec Angelę Merkel czy prezydenta Francji Nicolasa Sarkozy'ego. Lech Kaczyński sprawował swój urząd przez ponad cztery lata. Zginął tragicznie w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem, 10 kwietnia 2010 roku.

2005 - Decyzją brytyjskiego nadawcy publicznego została nadana ostatnia audycja radiowa Redakcji Polskiej BBC. Tym samym zakończyła działalność sekcja polska radia BBC. Pierwsza audycja BBC w języku polskim została nadana siedem dni po rozpoczęciu II wojny światowej. Jako pierwszy przemówił wówczas Edward Raczyński, ambasador Polski w Londynie.

2007 - Zmarł Oscar Emmanuel Peterson, kanadyjski pianista jazzowy i kompozytor, cieszący się sławą swingującego improwizatora. Wydał ponad 200 płyt, otrzymał siedem nagród Grammy. Wydał między innymi: "My Favorite Instrument", "Motions and Emotions", "Hello Herbie", "Another Day". Urodził się 15 sierpnia 1925 roku.

2012 - Zmarł Michał Bobrowski, satyryk, scenarzysta, reżyser, autor popularnego cyklu telewizyjnego "Spotkania z balladą". W 1968 roku na zlecenie szefowej Programu III Polskiego Radia, organizował cykl programów estradowych "Wieczór w Nowym Żaczku", którego poszczególne odcinki nazywały się "Spotkaniami z Balladą". W programach tych brali udział między innymi Krzysztof Materna, Marek Pacuła i Jerzy Stuhr. Urodził się 19 lipca 1927 roku.

2013 - Zmarł generał Michaił Kałasznikow, radziecki i rosyjski wojskowy, konstruktor broni strzeleckiej. Pierwszą jego udaną konstrukcją, a zarazem największym sukcesem, był karabin automatyczny AK-47, wprowadzony do uzbrojenia w 1947 roku. Broń ta stała się wkrótce podstawową bronią strzelecką w Armii Czerwonej i wojskach Układu Warszawskiego oraz w armiach innych państw, głównie afrykańskich i azjatyckich. Michaił Kałasznikow otrzymał za swoje zasługi dla ZSRR ponad 30 medali. Urodził się 10 listopada 1919 roku. 10. rocznica

2014 - Zmarł Jerzy Semkow, dyrygent, wybitny wykonawca muzyki symfonicznej i operowej, zwłaszcza epoki romantyzmu. Doradca artystyczny Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Był między innymi, dyrygentem Teatr Wielkiego w Moskwie, dyrektorem artystycznym i dyrygentem Opery Narodowej w Warszawie, Królewskiej Opery w Kopenhadze i Saint Louis Symphony, a także dyrygentem Cleveland Symphony Orchestra i dyrektorem artystycznym Orkiestry Włoskiego Radia i Telewizji RAI w Rzymie. Urodził się 12 października 1928 roku.

2016 - W strzelaninie w północnych Włoszech zginął Anis Amri. Był pilnie poszukiwanym przez policję sprawcą brutalnego zamachu terrorystycznego w Berlinie, podczas przedświątecznego jarmarku. 19 grudnia terrorysta najpierw uprowadził polską ciężarówkę, zamordował jej kierowcę, a potem wjechał pojazdem w tłum ludzi, zabijając kolejnych 11 osób.

2016 - Zmarł Stanisław Wielanek, muzyk Kapeli Czerniakowskiej i Kapeli Warszawskiej, autor piosenek warszawskiego folkloru. W swoim dorobku ma 34 płyty, w tym sześć złotych. Skomponował muzykę do ponad tysiąca piosenek oraz pięciu musicali. Autor książki "Szlagiery starej Warszawy - śpiewnik andrusowski”. Jako aktor zagrał między innymi w filmach: "Godzina W", "Piosenki z mojej dzielnicy", "Wycieczka na Pragę' oraz "Miasto 44". Urodził się 13 listopada 1949 roku.

2019 - Zmarła Alicja Boniuszko, tancerka baletowa, wykonawczyni znakomitych ról, między innymi Odetty w "Jeziorze łabędzim" Czajkowskiego, Julii "w Romeo i Julii" Prokofjewa, a także Zobeidy w "Szecherezadzie" Nikołaja Rimskiego-Korsakowa. Grała gościnnie także w filmach, występując w drugoplanowych rolach baletnic. Od 1956 roku była primabaleriną Opery Bałtyckiej. Od 1977 roku zajmowała się już tylko pracą pedagogiczną. W kwietniu 2009 została odznaczona Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Urodziła się 16 października 1937 roku.

2000 - Zmarł James Edwin Gunn, amerykański pisarz literatury SF, redaktor, wykładowca oraz krytyk i wydawca. Karierę pisarską rozpoczął w 1948. Autor 26 książek wydanych w kilkunastu krajach i prawie 100 opowiadań opublikowanych w czasopismach i antologiach. W 1986 roku był gościem na konwencie fanów fantastyki "Polcon" w Katowicach. Był założycielem i dyrektorem Centrum Badań Fantastyki Naukowej, działającego przy Uniwersytecie w Kansas. Urodził się 12 lipca 1923 roku.

2021 - Zmarł Ryszard Nowicki, kierowca i pilot rajdowy, rajdowy mistrz Polski z roku 1969, pracownik naukowy na Politechnice Krakowskiej. W okresie okupacji niemieckiej działał w konspiracji, jako ochotnik zgłosił się do Powstania Warszawskiego, walczył, jako strzelec zgrupowania Leśnik, posługiwał się pseudonimami Sokół i Sęp. Po wojnie zajął się działalnością w Automobilklubie Krakowskim. Urodził się 23 lutego 1927 roku.

2022 - Zmarł Maxi Jazz, właściwie Maxwell Fraser, brytyjski wokalista, znany głównie z występów w zespole Faithless. Urodził się 15 czerwca 1957 roku.

Zobacz także

2024-12-24, godz. 00:01 Kartka z kalendarza Wigilia świąt Bożego Narodzenia » więcej 2024-12-22, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 22 grudnia 1216 - W Rzymie papież Honoriusz III wydał bullę zatwierdzającą zakon dominikanów. Katolicki zakon męski został założony przez świętego… » więcej 2024-12-21, godz. 15:38 Kartka z kalendarza 21 grudnia - Dzień Pamięci o Poległych i Zmarłych w Misjach i Operacjach Wojskowych poza Granicami Państwa, ustanowiony w 2015 roku. » więcej 2024-12-20, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 20 grudnia - Międzynarodowy Dzień Ludzkiej Solidarności, ustanowiony przez ONZ. 20 grudnia - Dzień Ryby, obchodzony w Polsce. » więcej 2024-12-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 1741 - Zmarł Vitus Bering, duński żeglarz i odkrywca, w służbie rosyjskiej. Na polecenie cara Piotra I odbył wiele odkrywczych wypraw na Syberię i Kamczatkę… » więcej 2024-12-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 grudnia - Święto narodowe Nigru, obchodzone w rocznicę proklamowania republiki w 1958 roku. 18 grudnia - Światowy Dzień Języka Arabskiego ustanowiony… » więcej 2024-12-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 grudnia - Dzień bez Przekleństw, obchodzony w Polsce. 17 grudnia - Święto narodowe Bhutanu - Dzień Bhutanu, obchodzony w rocznicę wprowadzenia monarchii… » więcej 2024-12-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 grudnia - Święto narodowe Bangladeszu - Dzień Zwycięstwa, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1971 roku. 16 grudnia - Święto narodowe… » więcej 2024-12-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 grudnia - Dzień Ludwika Zamenhofa, obchodzony w rocznicę urodzin twórcy międzynarodowego języka esperanto w 1859 roku. 15 grudnia - Święto Służby… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »