Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-12-06, 00:01 Autor: Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

6 grudnia - Święto niepodległości obchodzi Finlandia.

6 grudnia - W Hiszpanii obchodzony jest Dzień Konstytucji.
1478 - Urodził się Baldassare Castiglione, włoski pisarz i dyplomata, dworzanin u książąt Mantui i Urbino, reprezentant kultury odrodzenia, twórca poezji w języku łacińskim i włoskim. Jego głównym dziełem jest traktat "Dworzanin" ("Il Cortegiano”) z 1528 roku - kodeks dobrych obyczajów renesansowego dworzanina (polska przeróbka Łukasza Górnickiego to "Dworzanin polski”). Praca ta zyskała europejski rozgłos. W 1520 roku, po śmierci żony, przyjął święcenia kapłańskie i otrzymał w 1524 stanowisko nuncjusza papieskiego w Hiszpanii. Zmarł 2 lutego 1529 roku. 545 rocznica

1520 - Urodziła się Barbara Radziwiłłówna, królowa Polski, wielka księżna litewska, druga żona Zygmunta Augusta (inna podawana data urodzenia to 6 grudnia 1523 roku). Gdy król został wdowcem, zawarł potajemny ślub z Barbarą w 1547 roku, wywołując burzę wśród szlachty i sprzeciw Zygmunta Starego i Bony. Koronowana w 1550 roku, na pół roku przed śmiercią. Postać wzbudzająca wiele kontrowersji i sprzecznych opinii. Bohaterka wielu utworów literackich, filmowych i plastycznych oraz prac naukowych. Zmarła 8 maja 1551 roku.

1656 - Potop szwedzki: przedstawiciele króla Karola X Gustawa i księcia Jerzego II Rakoczego podpisali traktat w Radnot, dotyczący zawarcia sojuszu szwedzko-siedmiogrodzkiego i przewidujący rozbiór Rzeczypospolitej. Przystąpiły do niego: Szwecja, Brandenburgia, Siedmiogród, Kozacy oraz przedstawiciele księcia Bogusława Radziwiłła. Traktat nie został zrealizowany.

1741 - W wyniku przewrotu pałacowego skierowanego przeciwko panoszącym się na dworze carskim wielkorządcom niemieckim, sprawującym regencję nad nieletnim Iwanem VI Romanowem, władzę w Rosji objęła Elżbieta Romanowa.

1778 - Urodził się Joseph Louis Gay-Lussac, francuski chemik i fizyk, profesor fizyki na Sorbonie, znany przede wszystkim jako twórca praw dotyczących rozszerzalności, rozprężliwości cieplnej i objętości gazów oraz rozszerzalności i parowania cieczy. Jego nazwisko jest uwiecznione w nazwie dwóch praw fizykochemicznych, stanowiących podstawę teorii gazów doskonałych. Jego nazwisko pojawiło się też na liście 72 nazwisk naukowców, przedsiębiorców i inżynierów wyrytych na wieży Eiffla. Zmarł 9 maja 1850 roku.

1802 - Urodził się Paul-Émile Botta, francuski archeolog, konsul w Aleksandrii, Mosulu i Trypolisie. Podczas pobytu w Mosulu zainteresował się starożytnością. Efektem jego działań było odkrycie pałacu Sargona II - władcy Asyrii, który panował w latach 722-705 przed naszą erą. Odnalezione w ciągu czterech lat reliefy i inskrypcje zostały wysłane przez Bottę do Paryża. Zmarł 29 marca 1870 roku.

1820 - Z inicjatywy profesorów wydziału lekarskiego Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego powołano Towarzystwo Lekarskie Warszawskie. Korporację zainicjowali profesorowie: August Ferdynand Wolff, Józef Czekierski, Franciszek Brandt, Maurycy Woyde, Fryderyk Roemer, oraz lekarze: Jan Kuehnel i Jan Theiner. W czasie okupacji niemieckiej działacze towarzystwa udzielali się w strukturach państwa podziemnego. Organizacja to tej pory prowadzi działalność naukową i szkoleniową.

1829 - Zmarł Jan Paweł Woronicz, arcybiskup warszawski, prymas Królestwa Polskiego, działacz Towarzystwa Przyjaciół Nauk, poeta, autor utworów: "Hymn do Boga", "Zjawienie Emilki” i "Świątynia Sybilli". Zasłynął, jako wybitny homiletyk i mówca, jako retor wielokrotnie porównywany z Piotrem Skargą. Został pochowany w Krakowie na Wawelu. Jego pogrzeb był wielką manifestacją patriotyczną. Urodził się 28 czerwca 1757 roku. 195 rocznica

1846 - Urodził się Henryk Jarecki, kompozytor, dyrygent i pedagog, uczeń Stanisława Moniuszki, kapelmistrz i dyrektor Opery Lwowskiej, autor utworów symfonicznych i oper, które wzorował na twórczości Ryszarda Wagnera. Zmarł 18 grudnia 1918 roku.

1865 - Zmarł Sebastian Yradier, hiszpański kompozytor muzyki popularnej, znany, jako twórca habaner. Jego sławnym utworem tego rodzaju jest "La Paloma", skomponowana po pobycie na Kubie. Inna habanera "Il Arreglito" stała się znana po włączeniu jej przez Bizeta do opery "Carmen". Bizet sądził, że jest to melodia ludowa. Urodził się 20 stycznia 1809 roku.

1889 - Urodziła się Ludwika Nitschowa, rzeźbiarka i pedagog, profesor na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, twórczyni wielu pomników, między innymi warszawskiej "Syreny" nad Wisłą, posągu Mikołaja Kopernika przy wejściu głównym do Pałacu Kultury i Nauki, papieża Jana XXIII we Wrocławiu i Stefana Starzyńskiego w Warszawie Zmarła 28 marca 1989 roku. 135 rocznica

1894 - Urodził się Tadeusz Romer, dyplomata i polityk. Jako osobisty sekretarz Romana Dmowskiego uczestniczył w konferencji wersalskiej. Był ambasadorem we Włoszech, a podczas II wojny światowej ambasadorem RP w Japonii. W ZSRR pełnił funkcję rzecznika praw obywateli polskich deportowanych przez NKWD na Syberię, do Arktyki i Azji Środkowej, sprzeciwiając się decyzji sowieckiej o pozbawieniu ich polskiego obywatelstwa. Był też organizatorem pomocy dla polskich uchodźców żydowskiego pochodzenia w Japonii i w Szanghaju. Od 1945 roku przebywał na emigracji w Anglii, później w Kanadzie. Zmarł 23 marca 1978 roku. 130 rocznica

1895 - Urodził się Adam Dulęba, legionista, żołnierz Armii Krajowej, fotograf - kronikarz Legionów Polskich. Pracując w biurze prasowym sztabu dokumentował codzienne życie: przemarsze wojsk, przygotowania do bitew oraz same walki, patriotyczne manifestacje, codzienne czynności marszałka Józefa Piłsudskiego. Zmarł w niemieckim obozie koncentracyjnym Groß-Rosen w marcu 1944 roku.

1896 - Urodził się Ira Gershwin, amerykański poeta, współtwórca, wraz z bratem Georgem, wielu musicali. W 1932 wraz z George’em S. Kaufmanem i Morrie’m Ryskindem otrzymał Nagrodę Pulitzera w dziedzinie dramatu za sztukę "Of Thee I Sing". Posiada swoją gwiazdę na Hollywoodzkiej Alei Gwiazd. Zmarł 17 sierpnia 1983 roku.

1896 - Urodził się Antoni Dmochowski, biochemik, filozof, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, twórca łódzkiej szkoły biochemicznej, pionier chemii kwasów nukleinowych w Polsce. Prowadził badania przemiany materii w organizmach zwierzęcych oraz w zakresie biochemii klinicznej. Jako pierwszy w Polsce opracował wyniki badań z zakresu chemii i biochemii kwasów nukleinowych. Podczas okupacji niemieckiej wykładał na tajnym Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Ziem Zachodnich. Zmarł 23 grudnia 1983 roku.

1904 - Urodziła się Ewa Denise Labouisse-Curie, pisarka, dziennikarka, pianistka i polityk, córka Marii Skłodowskiej-Curie. W 1937 roku napisała biografię swojej matki "Madame Curie”. Była asystentką sekretarza generalnego ONZ. Jako żona sekretarza generalnego UNICEF Henry’ego Labouisse’a była zaangażowana w działalność na rzecz dzieci w różnych krajach świata. Przebywając w USA stworzyła, wraz z Romualdem Gantkowskim, w 1941 roku podczas II wojny światowej film przypominający Zachodowi o Polsce okupowanej przez niemieckich nazistów. Film "The land of my mother” zawiera unikatowy, bo nagrany wcześniej na kolorowej taśmie filmowej reportaż z przedwojennej Polski i komentarz autorki. Zmarła 22 października 2007 roku. 120 rocznica

1906 - W Łodzi urodził się Marian Spychalski, działacz komunistyczny, minister obrony narodowej, marszałek Polski, przewodniczący Rady Państwa PRL. W latach 1950-1956 więzień polityczny. Zmarł 7 czerwca 1980 roku.

1912 - Urodził się Ryszard Kiersnowski, poeta, pisarz, satyryk, dziennikarz, dramaturg. Debiutował na warszawskich scenach teatralnych w 1933 roku sztuką "Panowie w nowych kapeluszach". Autor tomików poezji, zbiorów reportaży, słuchowisk radiowych, humoresek, powieści, opowiadań i sztuk teatralnych. Jego twórczość w PRL objęta była zakazem cenzorskim. Podczas II wojny światowej wziął udział w inwazji aliantów w Normandii. Jako korespondent wojenny 1. Dywizji Pancernej przemierzył szlak bojowy od Francji, przez Belgię, Holandię, do Niemiec. Zmarł 14 października 1977 roku w Londynie.

1912 - Niemiecki egiptolog Ludwig Borchardt odkrył w Tell el-Amarna popiersie królowej Nefretete znajduje się ono w Neues Museum w Berlinie. Rzeźba, przedstawiająca głowę kobiety z piękną, długą szyją i z przysługującym faraonom nakryciem głowy, stała się jednym z synonimów starożytnego kanonu piękna. Jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli kojarzonych ze starożytnym Egiptem. Rząd Egiptu ponawia próby odzyskania dzieła, które jego zdaniem zostało skradzione.

1916 - W Warszawie generał-gubernatorzy niemiecki i austriacki powołali Tymczasową Radę Stanu, której zadaniem miało być tworzenie administracyjnych podstaw przyszłego Królestwa Polskiego. Inauguracja rady odbyła się 14 stycznia 1917 na Zamku Królewskim w Warszawie, gdzie generalni gubernatorowie warszawski i lubelski wręczyli członkom dekrety nominacyjne. Tymczasowa Rada Stanu wystąpiła pod adresem władz okupacyjnych z żądaniami znacznie przekraczającymi jej uprawnienia. Domagała się przejęcia szkolnictwa i sądów oraz ustanowienia za jej zgodą regenta. Władze okupacyjne zgodziły się na powołanie armii polskiej, pod warunkiem jej całkowitego podporządkowania państwom centralnym. Na znak sprzeciwu z Rady ustąpił Józef Piłsudski. Po jego aresztowaniu w lipcu 1917 i po kryzysie przysięgowym w Legionach Polskich, 25 sierpnia 1917 większość członków rady podała się do dymisji.

1916 - Urodził się Józef Stanek SAC, pseudonim "Rudy”, ksiądz pallotyn, błogosławiony Kościoła katolickiego, męczennik II wojny światowej, kapelan zgrupowania "Kryska” Armii Krajowej podczas Powstania Warszawskiego. Odprawiał w trudnych warunkach nabożeństwa, udzielał pomocy rannym i umierającym, pomagał ludności cywilnej. Został zamordowany przez Niemców 23 września 1944 roku.

1917 - I wojna światowa: zakończyła się bitwa pod Cambrai we wschodniej Francji, podczas której po raz pierwszy na szeroką skalę użyto broni pancernej. Bitwa nie przyniosła przełomu w wojnie, dowiodła jednak skuteczności broni pancernej użytej masowo, w sprzyjających warunkach terenowych.

1917 - W porcie w kanadyjskim Halifax doszło do eksplozji materiałów wybuchowych transportowanych na francuskim statku "Mont Blanc". Zginęło prawie dwa tysiące osób, a dziewięć tysięcy zostało rannych. Szacuje się, że eksplodowało ponad 2,5 tysiąca ton substancji wybuchowych i łatwopalnych. Była to jedna z największych nienuklearnych eksplozji wywołanych przez człowieka.

1918 - Urodził się Bohdan Zalewski, spiker radiowy, poeta, działacz społeczny. Znany z między innymi z audycji "Podwieczorek przy mikrofonie" i "Mikrofon dla wszystkich”. Nagrodzony Złotym Mikrofonem Polskiego Radia. Podczas II wojny światowej żołnierz AK, aresztowany w 1943 roku. Więzień Pawiaka, Oświęcimia i Mauthausen-Gusen. Wspomnienia o pobycie z Bohdanem Zalewskim w KL Gusen opisał Stanisław Grzesiuk w książce "Pięć lat kacetu", a Stanisław Dobosiewicz w "Mauthausen-Gusen poezja i pieśń więźniów” cytował jego obozową twórczość poetycką. Zmarł 2 listopada 2001 roku.

1920 - W Wolnym Mieście Gdańsku Zgromadzenie Konstytucyjne ogłosiło się Volkstagiem, czyli parlamentem Wolnego Miasta Gdańska, I kadencji. Izba składała się za 120 posłów, których liczbę po trzech czteroletnich kadencjach zmniejszono do 72. W Volkstagu pierwszej kadencji Polska miała siedmiu posłów, w drugiej pięciu, w trzeciej kadencji trzech, a w kolejnych było tylko po dwóch reprezentantów Polski.

1921 - Urodził się Marian Kołodziej, plastyk, scenograf teatralny i filmowy, podczas II wojny światowej więzień niemieckich obozów w Auschwitz, Gross-Rosen i Buchenwaldzie. Współpracował z teatrami w Gdańsku i Warszawie. Dla Teatru Wybrzeże zrealizował blisko 200 scenografii. Był twórcą papieskich ołtarzy, podczas pielgrzymek Jana Pawła II do Gdańska w latach 1987 i 1999. W Harmężach koło Oświęcimia stworzył cykl prac "Klisze pamięci. Labirynty", nawiązujący do obozowych przeżyć. Zmarł 13 października 2009 roku.

1921 - Podpisano traktat brytyjsko-irlandzki przyznający niepodległość Irlandii. Dokument powoływał Wolne Państwo Irlandzkie, obejmujące 26 hrabstw południowych, zachowywał przysięgę wierności wobec króla i prawo monarchy do mianowania gubernatora .Był to olbrzymi krok na drodze Irlandii do niepodległości, równocześnie jednak Traktat stał się podstawą faktycznego podziału Irlandii na dwie odrębne części: Republikę Irlandii i Irlandię Północną.

1922 - Urodził się Andrzej Chodyniecki, ichtiolog, wykładowca uniwersytecki, prorektor Akademii Rolniczej w Szczecinie. Autor ponad 100 prac naukowych, w tym 3 podręczników oraz wydanej pośmiertnie "Ichtiopatologii". Zmarł 3 maja 1989 roku.

1923 - Zmarł Karol Woźniak, duchowny katolicki, żołnierz, uczestnik III Powstania Śląskiego, dowódca baonu Katowickim Pułku Powstańczym, kawaler Orderu Virtuti Militari. Później był wikariuszem w parafii św. Jerzego w Rydułtowach, a następnie nauczycielem języków w Gimnazjum Komunalnym w Roździeniu. Jest patronem ulicy w Katowicach - Szopienicach. Urodził się 19 stycznia 1893roku. 1924 - Zmarła Gene Stratton-Porter, amerykańska pisarka. Była także fotograficzką, utrwalającą obrazy natury. Działała na rzecz ochrony przyrody - między innymi zachowania mokradeł. Założyła wytwórnię filmową. Autorka powieści wydanej w Polsce pod tytułem "Motyle z Limberlost" a także innych, w tym: "The Keeper of the Bees" i "The Magic Garden". Urodziła się 17 sierpnia 1863 roku. 100 rocznica

1929 - Urodził się Nikolaus Harnoncourt, austriacki dyrygent specjalizujący się w wykonawstwie muzyki dawnej. Przez wiele lat był wiolonczelistą w Wiedeńskiej Orkiestrze Symfonicznej. W 1953 roku założył zespół muzyki barokowej Concentus Musicus Wien. W latach 1971 -1990 razem z Gustawem Leonhardtem zarejestrował wszystkie kantaty Jana Sebastiana Bacha. W grudniu 2015 roku wycofał się z czynnej działalności, jako dyrygent. Był też autorem książek, między innymi "Muzyka mową dźwięków". Zmarł 5 marca 2016 roku. 95 rocznica

1930 - W Warszawie urodził się Wojciech Zabłocki, szermierz, medalista olimpijski, architekt. Brał udział w czterech igrzyskach olimpijskich, na których zdobył trzy medale: dwa srebrne i brązowy. Zdobył dziewięć medali mistrzostw świata, a także pięć tytułów mistrza Polski. Niezależnie od kariery sportowej pracował zawodowo, jako architekt. Zajmował się przede wszystkim budownictwem sportowym. Jest współautorem książki "Bitwa Warszawska 1920" wraz z Januszem Jarosławskim.

1933 - Urodził się Henryk Mikołaj Górecki, kompozytor, dyrygent, pedagog, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach, autor utworów orkiestrowych, kameralnych, a także wokalno-instrumentalnych. Wczesna twórczość charakteryzuje się motorycznością i wykorzystaniem techniki serialnej, w latach 70. nastąpił zwrot ku muzyce wokalno-instrumentalnej, której estetykę wyznaczają treści religijne: "Ad Matrem”, "II Symfonia”, "Amen”, "Beatus vir”, "Miserere” i "Symfonia pieśni żałobnych”. Zmarł 12 listopada 2010 roku.

1938 - Zmarł Wilhelm Bruchnalski, historyk literatury, profesor Uniwersytetu Lwowskiego. Zajmował się literaturą polską epoki późnego średniowiecza, odrodzenia, oświecenia i romantyzmu, a także epistolografią oraz kulturą XIX-wiecznej Galicji. Stworzył podstawy naukowe badań dziejów polskiego czasopiśmiennictwa. Cieszył się uznaniem, jako najwybitniejszy znawca twórczości Adama Mickiewicza w Polsce międzywojennej. Napisał prace "Z dziejów panegiryku w Polsce”, "Polska poezja średniowieczna”. Urodził się 21 maja 1859 roku.

1938 - Urodził się Janusz Mikołaj Szymański, inżynier ceramik, wydawca, bibliofil. Stworzył największą prywatną kolekcję ekslibrisów, którą przekazał Zakładowi Narodowemu imienia Ossolińskich we Wrocławiu i Bibliotece Publicznej Miasta Stołecznego Warszawy. W latach 90. XX wieku wydawał własnym sumptem półrocznik "el” poświęcony ekslibrisom. Zmarł 23 marca 1998 roku.

1941 - Urodził się Maciej Mikołaj Geller, fizyk, doktor habilitowany nauk fizycznych, nauczyciel akademicki, działacz opozycji w okresie PRL, popularyzator nauki, dyrektor Warszawskiego Festiwalu Nauki. Był współpracownikiem Komitetu Obrony Robotników, Komitetu Samoobrony Społecznej "KOR” oraz Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 20 stycznia 2014 roku.

1942 - Niemiecka żandarmeria rozpoczęła represje wobec ludności cywilnej Starego Ciepielowa w pobliżu Radomia. Ofiarami Niemców byli Polacy udzielający pomocy Żydom. Egzekucje przeprowadzano także w pobliskich miejscowościach: Rekówce, Świesielicach i Zajączkowie. Do stycznia 1943 roku Niemcy zamordowali łącznie 38 osób, w tym dzieci.

1942- W obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau zginął archimandryta prawosławny, teolog, badacz tekstów biblijnych Grzegorz Peradze, święty Kościoła prawosławnego. Był wybitnym naukowcem, poliglotą. Był także wykładowcą Uniwersytetu Warszawskiego, prowadził studium teologii prawosławnej. Urodził się 13 wrzęsnia 1899 roku.

1944 - W czasie Bitwy o Atlantyk został zatopiony u wybrzeży Orkadów niemiecki okręt podwodny U-297, przez brytyjską łódź latającą Short Sunderland, w wyniku czego zginęła cała, 50-osobowa załoga ubota. 80 rocznica

1945 - Urodził się Rafał Wojaczek, poeta, buntownik, skandalista, zaliczany do grona "poetów wyklętych". Głównymi tematami jego poezji były śmierć, miłość, fascynacja kobiecością i cielesnością. Jest autorem zbiorów wierszy 'Sezon" oraz "Inna bajka". Pod koniec lat 60. pogrążał się w alkoholizmie i depresji, prowokował otoczenie i wszczynał bójki, wielokrotnie podejmował próby samobójcze. Leczył się przez pewien czas w szpitalu psychiatrycznym. Zginął śmiercią samobójczą 11 maja 1971 roku.

1946 - Zginął Wiktor Zacheusz Nowowiejski, porucznik AK, uczestnik podziemia antykomunistycznego. Działał na terenie powiatu przasnyskiego. Po wkroczeniu Sowietów nie złożył broni. Stawał w obronie represjonowanych przez komunistów ludzi. Organizowano na niego obławy, szczególnie w jego rodzinnej wsi, prześladowano rodzinę. 6 grudnia 1946 roku wpadł w zasadzkę przygotowaną przez funkcjonariuszy UB i pluton żołnierzy. Trafiony kulą, próbował ucieczki, a gdy ta okazała się niemożliwa, strzałem w głowę pozbawił się życia. Miejsce jego pochówku do dziś jest nieznane. Urodził się 28 grudnia 1915 roku.

1947 - Utworzono Park Narodowy Everglades na Florydzie. Jest to teren płaski i bagienny, pokryty rozlewiskami i korytami wolno płynących rzek. Everglades jest siedliskiem około 350 gatunków ptaków, kilkudziesięciu gatunków ssaków wodnych i lądowych oraz około 50 gatunków gadów - największym jest krokodyl amerykański. Rocznie odwiedza go ponad milion turystów. Znajduje się na liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO.

1951 - Zmarł Harold Wallace Ross, amerykański dziennikarz, założyciel i pierwszy redaktor, aż od 1925 do śmierci, "The New Yorkera". Urodził się 6 listopada 1892 roku.

1953 - Zmarł Konstanty Ildefons Gałczyński, poeta, satyryk, dramaturg, tłumacz. W latach 20. XX wieku związany z grupą literacką "Kwadryga”. Autor zbiorów poezji: "Zaczarowana dorożka”, "Wiersze liryczne”, "Młynek do kawy”, a także poematów: "Niobe” i "Wit Stwosz”. Najbardziej znany za sprawą serii podszytych absurdem humoresek "Teatrzyk Zielona Gęś”, w której pojawiła się galeria postaci takich jak Osiołek Porfirion, Piekielny Piotruś, Hermenegilda Kociubińska czy Zielona Gęś. Urodził się 23 stycznia 1905 roku.

1956 - Podczas 16. Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Melbourne reprezentacja Węgier wygrała z ZSRR 4:0, w przerwanym z powodu krwawej bójki między zawodnikami meczu półfinałowym turnieju piłki wodnej. Sędzia był zmuszony przerwać mecz na kilka minut przed zakończeniem i uznać zwycięstwo drużyny prowadzącej. Węgrzy zostali mistrzami olimpijskimi. Spotkanie rozegrano cztery tygodnie po stłumieniu przez wojska radzieckie powstania węgierskiego.

1958 - Podpisano umowę licencyjną z Czechosłowacją na produkcję w Polsce autobusu Škoda 706 RTO z nadwoziem Karosa. Polski autobus, produkowany w Jelczu, nazywano potocznie, ze względu na wygląd, "ogórkiem". Autokar produkowany był w latach 1963-77. Było w nim 28 miejsc siedzących dla pasażerów. Do lat obecnych w Polsce zachowały się cztery egzemplarze tego modelu pojazdu. 1960 - W Polsce przeprowadzono spis powszechny. Na początku lat 60. w naszym kraju mieszkało 29 milionów 731 tysięcy osób, z których ponad 51 procent - na wsi. Spis przeprowadzony 10 lat wcześniej wykazał, że w Polsce mieszkało, w 1950 roku, 25 milionów osób.

1966 - Zmarł Marian Ośniałowski, poeta pokolenia "Współczesności”, zaliczany także do grona poetów wyklętych, aktor. W czasie II wojny światowej został aresztowany przez gestapo podczas łapanki i uwięziony na warszawskim Pawiaku. Po opuszczeniu więzienia ukrywał się w Świętokrzyskiem, w 1944 roku wrócił do Warszawy, gdzie brał udział w Powstaniu Warszawskim. Po II wojnie światowej pracował, jako sprzedawca kwiatów, murarz, tragarz, uczył języka francuskiego. Napisał tomiki poezji: "Kontrasty", "Suita cygańska" i "Mam na sprzedaż tylko serce". Otrzymał Nagrodę Fundacji imienia Kościelskich. W 1961 roku otrzymał od Francuskiego Centrum Kulturalnego roczne stypendium we Francji. Zmarł śmiercią samobójczą po zażyciu barbituranów w paryskim Lasku Bulońskim. Urodził się 28 września 1920 roku.

1968 - We Wrocławiu urodził się Olaf Lubaszenko, aktor, reżyser, znany między innymi z ról w filmach: "Życie Kamila Kuranta", "Piłkarski poker", "Krótki film o miłości", "Marcowe migdały", "Zabić Sekala", "Psy", "Operacja Samum" i serialu "Pogranicze w ogniu". Jest kapitanem Reprezentacji Artystów Polskich w piłce nożnej. Bohater książki "Chłopaki niech płaczą”, wywiadu-rzeki udzielonego dziennikarzowi Pawłowi Piotrowiczowi.

1970 - Do Warszawy przyjechał kanclerz Republiki Federalnej Niemiec Willi Brandt. Jego przyjazd oznaczał normalizację stosunków politycznych Polski i RFN. Niemcy zaakceptowały przebieg granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej. Prasę światową obiegło zdjęcie kanclerza Brandta klęczącego przed pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie.

1971 - W Polsce wyemitowano pierwszą kolorową audycję telewizyjną. Było to sprawozdanie z otwarcia obrad VI Zjazdu PZPR. Telewizja kolorowa została wynaleziona w roku 1928 przez Johna Logie Bairda, cztery lata wcześniej Baird skonstruował pierwszy telewizor w historii.

1976 - Premiera filmu "Blizna" Krzysztofa Kieślowskiego, na podstawie noweli Romualda Karasia. Był to kinowy debiut Kieślowskiego. Główne role zagrali: Franciszek Pieczka, Mariusz Dmochowski i Jerzy Stuhr.

1986 - Została powołana Rada Konsultacyjna przy Przewodniczącym Rady Państwa. Rada powstał w ramach "dążenia władz do ograniczonej demokratyzacji życia politycznego i uzyskania większej legitymacji dzięki dopuszczeniu czynnika społecznego do wpływu na politykę". Zbiegło się to w czasie z amnestią dla wszystkich więźniów politycznych w lecie 1986. W powołaniu Rady zaangażowana była także strona kościelna, poparcie dla inicjatywy wyraził prymas Polski Józef Glemp, aczkolwiek Kościół oficjalnie nie delegował tam swoich kandydatów. Rada Konsultacyjna nie odegrała znaczącej roli politycznej.

1986 - Zmarł Karol Baraniecki, rysownik, satyryk i realizator filmów animowanych. Tworzył oprawę plastyczną filmów dla dzieci między innymi serię "Zaczarowany ołówek". Rysował dla wielu periodyków i pism codziennych, między innymi: "Stańczyk", "Szpilki", "Rózgi". Kierował działem graficznym dwutygodnika satyrycznego "Karuzela". Publikował swoje prace w kraju i za granicą. Był wielokrotnie nagradzany na wielu wystawach karykatury, satyry i humoru. Urodził się 4 kwietnia 1911 roku.

1988 - Zmarł Roy Orbison, amerykański piosenkarz i wokalista rockowy, gitarzysta, autor tekstów i producent nagrań. Światowy sukces odniósł w pierwszej połowie lat 60., jako wykonawca nastrojowych ballad: "Only the Lonely”, "Crying” czy "Oh, Pretty Woman”. Wystąpił też w kilku filmach. Jego ostatni koncert odbył się w Highland Heights w Cleveland, 4 grudnia 1988 - dwa dni przed śmiercią. Urodził się 23 kwietnia 1936 roku.

1991 - Sejm powołał Jana Olszewskiego na stanowisko szefa rządu. Jako prezes Rady Ministrów deklarował spowolnienie prywatyzacji majątku państwowego, opowiadał się też za dekomunizacją w Ministerstwach Obrony Narodowej i Spraw Wewnętrznych. W maju 1992 protestował przeciwko przekazywaniu baz opuszczanych przez wojska rosyjskie w ręce międzynarodowych spółek polsko-rosyjskich. Do odwołania rządu Olszewskiego doszło w nocy z 4 na 5 czerwca 1992 roku - kilkanaście godzin po wykonaniu przez ministra spraw wewnętrznych Antoniego Macierewicza uchwały Sejmu o ujawnieniu tajnych współpracowników Służby Bezpieczeństwa.

1991 - Zmarł Virgilio Canio Corbo, pochodzący z Avigliano we Włoszech archeolog i palestynolog, franciszkanin. Odkrywca domu świętego Piotra Apostoła w Kafarnaum. Prowadził wykopaliska na Polu Pasterzy w Beit Sahour, na Herodium, w Bazylice Bożego Grobu i Grocie Pojmania Jezusa w Jerozolimie, na Górze Nebo i na Macheroncie w Jordanii oraz w Magdalii nad Morzem Tyberiadzkim. Odkrył najstarsze znane inskrypcje zapisane w alfabecie gruzińskim. Autor publikacji dotyczących archeologii. Urodził się 8 lipca 1918 roku.

1991 - Zmarł sir John Richard Nicholas Stone, brytyjski ekonomista. Opracował rachunek dochodu narodowego, służący do pomiaru całkowitych dochodów i wydatków w kraju. Metoda Stone'a jest stosowana przez ONZ, Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy. Za wniesienie fundamentalnego wkładu w rozwój rachunku dochodu narodowego został uhonorowany Nagrodą Banku Szwecji imienia Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii w 1984 roku. Miał również znaczący wkład w dziedzinie pomiaru zachowania konsumentów. Urodził się 30 sierpnia 1913 roku.

1993 - Urodził się Elián González, chłopiec, który w 1999 zdołał uciec z rządzonej przez komunistów Kuby i dotrzeć do Stanów Zjednoczonych. Jego matka wraz z dziesięciorgiem innych uchodźców zmarła podczas próby ucieczki. Elián zdołał dopłynąć na dętce do wybrzeża Florydy. Amerykańskie prawo udziela uchodźcom z Kuby azylu, tylko, jeśli zdołają sami dopłynąć do suchego lądu, a Elián został wyłowiony przez dwóch rybaków, którzy oddali go straży granicznej. W kwietniu 2000 roku został deportowany. W 2008 roku Elián wstąpił do kubańskiego Związku Młodzieży Komunistycznej.

1995 - Zmarł Dmitrij Wołkogonow, rosyjski generał, historyk i filozof. Pełnił wysokie funkcje państwowe, w tym przewodniczył rosyjskiej prezydenckiej komisji do spraw jeńców wojennych, internowanych i zaginionych bez wieści. Napisał ponad 30 książek z dziedziny historii i filozofii, w tym trylogię o Leninie, Stalinie i Trockim. Wydaną przez niego w 1991 roku nową historię II wojny światowej oceniono, jako "antyradziecką”. Urodził się 22 marca 1928.

2003 - Zmarł Adam Miłobędzki, historyk sztuki, znawca dziejów architektury polskiej, autor prac "Architektura polska XVII wieku" i "Zarys dziejów architektury w Polsce". Profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, Międzynarodowego Komitetu Nauk Historii Sztuki oraz Society of Antiquaries. Urodził się 17 lipca 1924 roku.

2008 - Zmarł Piotr Janowski, skrzypek, pierwszy polski zwycięzca Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego imienia Henryka Wieniawskiego. Jako solista wystąpił z najważniejszymi amerykańskimi i europejskimi orkiestrami. Konkurs Wieniawskiego wygrał w wieku zaledwie 16 lat. Urodził się 5 lutego 1951 roku.

2010 - Zmarł Bolesław Taborski, poeta, teatrolog, tłumacz i krytyk literacki, pracownik polskiej sekcji BBC, autor przekładów dzieł Jana Pawła II na język angielski, między innymi dramatów: "Hiob”, "Jeremiasz”, "Brat naszego Boga”, "Przed sklepem jubilera”. Podczas Powstania Warszawskiego walczył na Mokotowie. Prowadził dzienniczek, w którym zapisywał informacje o wydarzeniach każdego dnia walk. Cały dokument wydał w publikacji "Moje Powstanie wtedy i teraz" w 1998 roku. Od 1946 roku przebywał na emigracji w Anglii. Urodził się 7 maja 1927 roku.

2011 - W Warszawie zmarł Zbigniew Safjan, pisarz i scenarzysta, autor powieści "Pole niczyje", "Kanclerz" i współautor "Stawki większej niż życie". Był autorem scenariuszy do popularnych filmów i seriali, między innymi: "Potem nastąpi cisza", "Do krwi ostatniej", "Kanclerz", "Dziewczyna z Mazur". Urodził się 2 listopada 1922 roku.

2013 - Zmarła Lucyna Grobicka, dziennikarka, przez prawie 20 lat prezenterka pogody w Telewizji Polskiej. Jako "pogodynka" debiutowała w 1985, będąc jeszcze studentką Uniwersytetu Warszawskiego. Ostatnią prognozę pogody poprowadziła 13 października 2004 roku. Urodziła się 6 sierpnia 1963 roku.

2014 - Zmarł Stanisław Kawula pedagog, wykładowca akademicki, rektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie, a także profesor Uniwersytetu Gdańskiego i Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. W pracy pedagogicznej i naukowej zajmował się pedagogiką społeczną i rodziny oraz subkulturami młodzieżowymi. Urodził się 8 maja 1939 roku. 10 rocznica

2016 - Zmarł Adolf Burger, słowacki drukarz, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych. Podczas II wojny światowej jego żona oraz krewni zginęli w niemieckim obozie zagłady. On sam przeżył, ponieważ został zatrudniony przez SS w zakładzie gdzie wytwarzano podrobione papierowe funty szterlingi. O swoich przeżyciach napisał książkę "Des Teufels Werkstatt", która została przetłumaczona na wiele języków. Na jej podstawie powstał obraz "Fałszerze", uhonorowany Oscarem w kategorii najlepszy film obcojęzyczny. Urodził się 12 sierpnia 1917 roku

2017 - Prezydent USA Donald Trump oficjalnie uznał Jerozolimę za stolicę Izraela i wydał Departamentowi Stanu polecenie rozpoczęcia procedury przenoszenia amerykańskiej ambasady do tego miasta. Mimo zapowiedzi protestów, a nawet nowej intifady, 14 maja 2018 ambasada Stanów Zjednoczonych w Jerozolimie została otwarta. USA są pierwszym krajem, który posiada ambasadę w Jerozolimie. Blisko 90 państw utrzymuje swoje placówki w Tel Awiwie.

2018 - Zmarła Danuta Gałkowa (z domu Ślązak), pułkownik Wojska Polskiego, sanitariuszka i łączniczka w Powstaniu Warszawskim, żołnierz Armii Krajowej, harcerka. W czasie II wojny światowej pracowała w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, jednocześnie zajmowała się konspiracją. Przeszła szkolenie w dziedzinie służby sanitarnej, i łączności, odbyła także kursy wojskowe. Zajmowała się rozpracowywaniem osób współpracujących z okupantem. Gdy wybuchło Powstanie Warszawskie zgłosiła się do służby sanitarnej, później przeniosła się do batalionu "Chrobry I", gdzie służył Mieczysław Gałka, za którego po wojnie wyszła za maż. Pod koniec powstania uratowała 21 rannych żołnierzy z płonącego szpitala "Pod Krzywą Latarnią", ewakuując ich na ulicę Długą. Przeżycia wojenne opisała w książce "Byłam warszawskim Robinsonem". Otrzymała wiele nagród i odznaczeń, w tym Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, Krzyż Powstańczy, Medal za Warszawę, Krzyż Partyzancki. W 2010 roku otrzymała tytuł i medal "Sprawiedliwa wśród Narodów Świata". Urodziła się 19 marca 1924 roku.

2019 - Zmarła Irena Laskowska, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Debiutowała na scenie w 1945 roku. Początkowo byłą związana z łódzkim Teatrem Wojska Polskiego, a od 1949 roku z teatrami warszawskimi: Narodowym, Domu Wojska Polskiego, Dramatycznym, Klasycznym i Rozmaitości. Na dużym ekranie pojawiła się po raz pierwszy w 1948 roku - wystąpiła, jako pielęgniarka Danka w filmie wojennym "Stalowe serca". Popularność i uznanie krytyki przyniosła jej główna rola w "Ostatnim dniu lata" Tadeusza Konwickiego. Stworzyła portret dojrzałej, nieufnej i samotnej kobiety, w której zakochuje się młodszy od niej mężczyzna - Jan Machulski. U Konwickiego wystąpiła jeszcze w "Salcie", gdzie wcieliła się w postać prowincjonalnej wróżki. Grała drugoplanowe i epizodyczne role o różnorodnym charakterze w filmach Andrzeja Wajdy, między innymi "Wszystko na sprzedaż", "Polowanie na muchy" i "Człowiek z marmuru". Występowała też w produkcjach dla młodzieży oraz w komediach i serialach. W 2003 roku, po niemal 15-letniej przerwie, powróciła na duży ekran w roli pani Amelii w "Pornografii" Jana Jakuba Kolskiego. Urodziła się 15 marca 1925 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Zbigniew Leraczyk, aktor teatralny i filmowy, wieloletni dyrektor Teatru Zagłębia w Sosnowcu. Zagrał ponad 120 ról teatralnych, między innymi Stomila w "Tangu Mrożka", Willego w "Niemcach" Kruczkowskiego, Profesora Pimko w "Ferdydurke". Sympatię publiczności zdobył grając szereg ról w spektaklach komediowych. Ostatnią, szczególnie udaną, była rola Santiniego w "Plotce" Francisa Vebera. Miał na koncie także kilkanaście epizodycznych ról filmowych oraz trzy role w spektaklach Teatru Telewizji. Urodził się 10 grudnia 1953 roku.

2020 - Zmarł Adam Marcinkowski, historyk i nauczyciel akademicki, profesor nauk humanistycznych, pierwszy rektor Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. W latach 1992-1995 prowadził badania w archiwach Federacji Rosyjskiej. Przedmiotem jego zainteresowań były głównie akta Zarządu NKWD do spraw Jeńców Wojennych, dokumentacja obozów jenieckich oraz dokumentacja osobista Polaków - jeńców wojennych z 1939, a także żołnierzy Armii Krajowej wywiezionych do ZSRR w latach 1944-1947. W efekcie tych badań do kraju sprowadzono dziesiątki tysięcy akt zgromadzonych w Centralnym Archiwum Wojskowym. Dorobek naukowy Adama Marcinkowskiego to około 170 publikacji, wydanych w kraju i za granicą, dotyczących głównie zimnowojennej konfrontacji międzysystemowej, problematyki rozbrojeniowej, stalinizmu w Wojsku Polskim oraz losów polskich jeńców wojennych w obozach na terytorium ZSRR w czasie II wojny światowej. Urodził się 24 grudnia 1942 roku.

2021 - Zmarł János Kóbor, pseudonim Mecky, węgierski wokalista, członek legendarnego zespołu Omega. W wielu utworach był też kompozytorem i autorem tekstów. Współpracował także z zespołem "Scorpions" podczas ich koncertów na Węgrzech. Laureat nagród Kossutha i Ferenca Liszta. Urodził się 17 maja 1943 roku.

2022 - Zmarł Franciszek Mleczko, socjolog, wykładowca akademicki, profesor nauk humanistycznych. Zajmował się socjologią kultury, a także socjologią wsi i rolnictwa. Opublikował około 160 prac naukowych w tej dziedzinie. Urodził się 6 listopada 1931 roku.

2023 - Zmarła Mirosława Krajewska-Marczewska, aktorka i piosenkarka. Grała na scenie Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, a także w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. Wystąpiła w filmach "Jak być kochaną" "Brunet wieczorową porą", "Sam pośród miasta" i innych. W 2012 otrzymała nagrodę na Festiwalu "Dwa Teatry" w Sopocie, za rolę drugoplanową Babki Linstrumowej w słuchowisku radiowym "Dziura w niebie". Urodziła się 11 września 1940 roku. 1. rocznica

Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/B.Falkowska/dok.

Zobacz także

2024-12-22, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 22 grudnia 1216 - W Rzymie papież Honoriusz III wydał bullę zatwierdzającą zakon dominikanów. Katolicki zakon męski został założony przez świętego… » więcej 2024-12-21, godz. 15:38 Kartka z kalendarza 21 grudnia - Dzień Pamięci o Poległych i Zmarłych w Misjach i Operacjach Wojskowych poza Granicami Państwa, ustanowiony w 2015 roku. » więcej 2024-12-20, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 20 grudnia - Międzynarodowy Dzień Ludzkiej Solidarności, ustanowiony przez ONZ. 20 grudnia - Dzień Ryby, obchodzony w Polsce. » więcej 2024-12-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 1741 - Zmarł Vitus Bering, duński żeglarz i odkrywca, w służbie rosyjskiej. Na polecenie cara Piotra I odbył wiele odkrywczych wypraw na Syberię i Kamczatkę… » więcej 2024-12-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 grudnia - Święto narodowe Nigru, obchodzone w rocznicę proklamowania republiki w 1958 roku. 18 grudnia - Światowy Dzień Języka Arabskiego ustanowiony… » więcej 2024-12-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 grudnia - Dzień bez Przekleństw, obchodzony w Polsce. 17 grudnia - Święto narodowe Bhutanu - Dzień Bhutanu, obchodzony w rocznicę wprowadzenia monarchii… » więcej 2024-12-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 grudnia - Święto narodowe Bangladeszu - Dzień Zwycięstwa, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1971 roku. 16 grudnia - Święto narodowe… » więcej 2024-12-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 grudnia - Dzień Ludwika Zamenhofa, obchodzony w rocznicę urodzin twórcy międzynarodowego języka esperanto w 1859 roku. 15 grudnia - Święto Służby… » więcej 2024-12-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 1287 - Około 80 tysięcy osób zginęło na przybrzeżnych terenach Holandii i Niemiec podczas tak zwanej powodzi Świętej Łucji wywołanej przez sztorm na… » więcej 2024-12-13, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 13 grudnia - Dzień Pamięci Ofiar Stanu Wojennego, obchodzony w Polsce. 13 grudnia - Światowy Dzień Skrzypiec. 13 grudnia - Dzień Księgarza, obchodzony… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »