Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-10-25, 01:00 Autor: IAR/K.Sowińska/dok.

Kartka z kalendarza

25 października - Europejski Dzień Sprawiedliwości Obywatelskiej.

25 października - Dzień Ustawy o Ochronie Zwierząt, obchodzony w Polsce także jako Dzień Kundelka.

25 października - Święto Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.

25 października - Dzień Młodzieży PCK.

25 października - Międzynarodowy Dzień Artystów.

25 października - Światowy Dzień Opery.
1400 - Zmarł Geoffrey Chaucer, angielski poeta, filozof i dyplomata. W historii literatury angielskiej uważany jest za najważniejszego autora późnego średniowiecza. W swojej twórczości odwoływał się do literatury greckiej, rzymskiej i wczesnośredniowiecznej. Autor poematu "Opowieści kanterberyjskie”. Nazwany ojcem poezji angielskiej. Urodził się około 1343 roku.

1501 - Król Aleksander Jagiellończyk wydał przywilej mielnicki, ograniczający znacznie władzę królewską na rzecz senatu i praktycznie wprowadzający w Polsce republikę oligarchiczno-arystokratyczną z odwoływalnym królem stojącym na czele senatu.

1616 - Holenderski żeglarz Dirk Hartog, jako drugi Europejczyk, po swoim rodaku Willemie Janszoonie, postawił nogę na ziemi australijskiej, lądując na jednej z wysp w Zatoce Rekina na wybrzeżu zachodnim. Żeglarz spędził trzy dni badając wybrzeże i okoliczne wyspy.

1647 - Zmarł Evangelista Torricelli, włoski matematyk i fizyk, uczeń i sekretarz Galileusza. Największą sławę przyniosło mu odkrycie ciśnienia atmosferycznego oraz skonstruowanie pierwszego barometru rtęciowego. Swoje przemyślenia i odkrycia opisał w pracach - "O ruchu” i "Dzieła matematyczne”. Urodził się 15 października 1608 roku.

1800 - Urodził się Thomas Babington Macaulay, angielski historyk i polityk, przedstawiciel wigów, zwolenników przewagi władzy parlamentu nad królem. Autor między innymi "Dziejów Anglii od wstąpienia na tron Jakuba II”. Był także prawnikiem i literatem, przyczynił się do ukształtowania zapisów prawa autorskiego w krajach anglosaskich. Zmarł 28 grudnia 1859 roku.

1823 - W Krakowie zakończono sypanie Kopca Kościuszki. Usypywanie, rozpoczęte we wrześniu 1820 roku, stało się wydarzeniem, które przyciągnęło wielu Polaków: weteranów powstań, chłopów, młodzież. Podczas trwającej trzy lata budowy znaczną część prac wykonali ochotnicy, symboliczny chociażby udział w sypaniu wzgórza stał się patriotycznym obowiązkiem. Kopiec ma 35,5 metra wysokości, a średnica jego podstawy wynosi 73 metry. Znajduje się na Wzgórzu błogosławionej Bronisławy w zachodniej części Krakowa na terenie dzielnicy administracyjnej Zwierzyniec.

1825 - Urodził się Johann Strauss młodszy, syn Johanna Straussa, określany dziś mianem króla walca. Skomponował słynne operetki: "Zemsta nietoperza" i "Baron cygański", a także niezwykle popularne walce: "Nad pięknym, modrym Dunajem", "Wino, kobieta i śpiew", "Wiedeńska krew". Zmarł 3 czerwca 1899 roku.

1826 - Zmarł Philippe Pinel, francuski lekarz, przedstawiciel idei oświecenia, uważany za twórcę nowoczesnej psychiatrii. Jako pierwszy zaczął traktować chorych psychicznie zgodnie z duchem praw każdego człowieka do życia w wolności i decydowania o własnym losie. Zaczął stosować w ich leczeniu terapię zajęciową. Jako jeden z pierwszych stworzył definicję upośledzenia umysłowego. Urodził się 20 kwietnia 1745 roku.

1838 - Urodził się Georges Bizet, francuski kompozytor, autor oper, między innymi: "Carmen", "Poławiacze pereł”, "Iwan IV”, a także utworów orkiestrowych i fortepianowych. "Carmen” została uznana za jedno z największych arcydzieł operowych świata. Utwory Bizeta zostały docenione dopiero po jego śmierci. Zmarł 3 czerwca 1875 roku.

1844 - Carska policja aresztowała księdza Piotra Ściegiennego, działacza niepodległościowego i chłopskiego, przygotowującego wybuch powstania. Aresztowanie doprowadziło do dekonspiracji Związku Chłopskiego i udaremniło powstańcze plany. Ksiądz skazany został na karę śmierci, zamienioną ostatecznie na 25 lat katorgi na Syberii. Wrócił do kraju w 1871 roku. 180. rocznica

1853 - Urodził się Adam Prażmowski, mikrobiolog, agronom, działacz społeczny, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Akademii Umiejętności. Badał i opisał bakterie fermentacji masłowej i wyodrębnił je od laseczki siennej. Jako pierwszy w Polsce w 1884 roku opisał budowę i rozwój laseczki wąglika. Uznawany za jednego z twórców polskiej mikrobiologii. Zmarł 20 sierpnia 1920 roku.

1864 - Zmarł w wieku 37 lat Karol Marconi, polski malarz i dekorator. Jego pierwsze prace to przyozdobienie ścian pałacu w Wilanowie. Dekorował wiele wnętrz gmachów w Warszawie, między innymi pomieszczenia Pałacu Marconich, Salę Pompejańską w Hotelu Europejskim oraz salę posiedzeń gmachu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Urodził się 18 listopada 1826 roku. 160. rocznica

1867 - Urodził się Józef Dowbor-Muśnicki, generał armii rosyjskiej, a po 1918 roku - Wojska Polskiego. Podczas I wojny światowej zorganizował na Białorusi I Korpus Polski, był naczelnym dowódcą powstania wielkopolskiego. W marcu 1924 roku został przeniesiony w stan spoczynku. Zmarł 26 października 1937 roku.

1881 - Urodził się Pablo Picasso, hiszpański malarz i rzeźbiarz, jeden z najwybitniejszych artystów XX wieku. Wraz z Georgesem Braque był twórcą nurtu w malarstwie - kubizmu. Jednym z najsłynniejszych dzieł Picasso jest obraz "Guernica" namalowany w 1973 roku na zlecenie hiszpańskiego, republikańskiego rządu. W latach 40. XX wieku malował obrazy antywojenne. W 1948 przyjechał do Wrocławia na Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju, a także odwiedził Warszawę, gdzie podarował Muzeum Narodowemu swoją kolekcję ceramiki, rysunków i barwnych druków. Narysował wówczas w stolicy Polski rysunek Syrenki. Zmarł 8 kwietnia 1973 roku. W 2015 roku obraz "Przepiękny Dom" Picassa został sprzedany za prawie164,5 miliona dolarów.

1888 - Urodził się Richard Byrd, amerykański lotnik, admirał, pionier wypraw polarnych. Latać samolotem nauczył się podczas I wojny światowej służąc w US Navy. Był autorem wielu technik nawigacji nad otwartym morzem. W czerwcu 1927 roku przeleciał, w 46 godzin, z USA do Francji samolotem wielosilnikowym z czteroosobową załogą. W listopadzie 1929 roku dokonał pierwszego przelotu nad biegunem południowym. Zorganizował trzy wyprawy na Antarktydę. Zmarł 11 marca 1957 roku.

1896 - Urodził się Teofil Dąbrowski, major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej. W sierpniu 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich. Walczył w I Brygadzie. W czasie bitwy pod Krzywopłotami został ranny. W styczniu 1915 roku powrócił do oddziału. Odznaczył się parokrotnie w czasie walk nad Nidą i Żernikami, podczas bitwy pod Jastkowem. Teofil Dąbrowski za te czyny został odznaczony Orderem Virtuti Militari. W czasie kampanii wrześniowej walczył w obronie Lwowa. Po kapitulacji dostał się do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 roku spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

1897 - Urodził się Andrzej Sołtan, fizyk jądrowy, współtwórca pierwszych na świecie sztucznych źródeł promieniowania neutronowego oraz konstruktor pierwszych polskich akceleratorów. Autor kilkudziesięciu prac naukowych z dziedziny promieni X, spektroskopii promieniowania elektromagnetycznego pośredniego między nadfioletem i promieniami X oraz reakcji jądrowych. Był organizatorem Instytutu Badań Jądrowych w Świerku. Zmarł 10 grudnia 1959 roku.

1901 - Urodził się Władysław Jan Grabski, pisarz, publicysta i poeta. Jego twórczość jest osadzona w nurcie katolickim. Pisał zarówno powieści historyczne związane z historią Polski jak też książki o tematyce współczesnej. Po II wojnie światowej kardynał August Hlond powołał Jana Grabskiego w skład Rady Prymasowskiej dla Odbudowy Kościołów Warszawy, gdzie prowadził sekcję propagandy i napisał tekst do albumu Kościoły Warszawy w Odbudowie, który jednak uzyskał zezwolenie cenzury na druk dopiero w 1956. Publikował również w "Tygodniku Warszawskim” i "Tygodniku Powszechnym”. Od 1950 zaczął obowiązywać wobec niego "zapis” cenzury, co w praktyce pozbawiło go możliwości publikowania. W czerwcu 1955 sąd koleżeński Związku Literatów Polskich skreślił go z listy członków, za napisanie nieopublikowanej "Katolickiej Ballady", powstałej pod wrażeniem śmierci Konstantego Gałczyńskiego. Zmarł 3 listopada 1970 roku.

1917 - Urodził się Stanisław Sewiłło, kleryk, jezuita, Sługa Boży Kościoła katolickiego. Po wybuchu II wojny światowej, w listopadzie 1939 roku, został aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu Montelupich w Krakowie. W marcu 1940 roku trafił do obozu w Wiśniczu, a następnie do niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau. W grudniu 1940 roku został przeniesiony do KL Dachau. Był tam poddawany eksperymentom pseudomedycznym, na skutek, których zmarł 22 marca 1943 roku. Jest jednym z 122 Sług Bożych, wobec których w 2003 roku rozpoczął się proces beatyfikacyjny.

1919 - Urodziła się Barbara Skarga, filozof, profesor Polskiej Akademii Nauk. Podczas okupacji była łączniczką Armii Krajowej. Została aresztowana przez Rosjan w 1944 roku, skazana na 10 lat obozu pracy i dożywotnie osiedlenie w kołchozie. Do kraju wróciła w 1955 roku. Była redaktor naczelną pisma "Etyka”, autorką prac: "Po wyzwoleniu 1944-1956”, "Kwintet metafizyczny”, "Człowiek to nie jest piękne zwierzę”. W 1995 została odznaczona Orderem Orła Białego. Zmarła 18 września 2009 roku. 105. rocznica

1920 - Urodził się Edmund Kossowski, śpiewak operowy, posługujący się basem, pedagog. Debiutował w 1945 roku w krakowskim Teatrze Muzycznym, arią Dziemby w "Halce". Występował także w Operze Wrocławskiej. W 1954 roku zdobył III nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Wokalnym w Tuluzie - od tego czasu był zapraszany na sceny operowe we Francji, Szwajcarii i innych krajów. W latach 1954-1965 był solistą Teatru Wielkiego w Warszawie. Od 1972 roku, przez 25 lat nauczał śpiewu w warszawskiej Akademii Muzycznej. Był laureatem wielu nagród, w 1995 roku otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 13 czerwca 2002 w Warszawie.

1921 - W Belwederze w Warszawie odbył się ślub Józefa Piłsudskiego z Aleksandrą Szczerbińską. Józef i Aleksandra Piłsudscy zamieszkali w willi Milusin w podwarszawskim Sulejówku. Aleksandra Piłsudska prowadziła szeroką działalność honorową i społeczną. Od 1926 zasiadała w Kapitule Orderu Virtuti Militari. Po 1926 zajmowała się pozyskiwaniem finansów dla stowarzyszenia "Nasz Dom”, które prowadziło zakład dla sierot. Z kolei w Rodzinie Wojskowej organizowała w Warszawie przedszkola i szkoły powszechne dla rodzin wojskowych. Do 1939 była przewodniczącą zarządu Komitetu Opieki nad Najbiedniejszymi Mieszkańcami Warszawy "Osiedle”. Działała także w Unii Obrończyń Ojczyzny, organizacji utrzymującej łączność między kombatantami I wojny światowej. Po wybuchu II wojny światowej, agresji Niemiec i agresji ZSRR na Polskę Aleksandra Piłsudska wraz z córkami Wandą i Jadwigą ewakuowała się do Londynu, gdzie mieszkała do śmierci. Zmarła 31 marca 1963 roku.

1921 - Urodził się Stanisław Wawrzecki, dyrektor Miejskiego Przedsiębiorstwa Handlu Mięsem Warszawa Praga, główny oskarżony w tak zwanej aferze mięsnej. Aresztowany 18 kwietnia 1964 na warszawskim lotnisku Okęcie, gdy wracał z grupą handlowców z podróży służbowej z Bukaresztu. W procesie przyznał się, że przyjmował łapówki od kierowników sklepów mięsnych. Ponieważ proces toczył się w trybie doraźnym, za czyn ten, zagrożony karą do pięciu lat więzienia, można było wymierzyć karę nadzwyczajnie zaostrzoną, a od wyroku nie przysługiwała możliwość odwołania się. Przewodniczący składu sędzia Roman Kryże skazał Stanisława Wawrzeckiego, zgodnie z żądaniem prokuratora, na karę śmierci. Rada Państwa nie skorzystała z prawa łaski. Wyrok wykonano 19 marca 1965 roku przez powieszenie w mokotowskim więzieniu w Warszawie. 27 lipca 2004 Sąd Najwyższy uchylił wyroki w "aferze mięsnej”, uznając, że zapadły one z rażącym naruszeniem prawa.

1924 - Do Warszawy ze Szwajcarii specjalnym pociągiem sprowadzono szczątki Henryka Sienkiewicza, jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy. Wydarzenie stało się wielką manifestacją patriotyczną. Henryk Sienkiewicz zmarł w 1916 roku w Szwajcarii, jego prochy zdecydowano się sprowadzić do kraju po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Urodził się 5 maja 1846 roku. 100. rocznica

1930 - Zmarł Stanisław Knake-Zawadzki, aktor, reżyser, założyciel szkoły dramatycznej w Krakowie w 1878 roku, współorganizator Teatru Ludowego, również w stolicy Małopolski. Występował z własnym zespołem. Zagrał między innymi w filmach: "Pan Tadeusz”, "Czaty”, "Dzieje grzechu”, "Carska faworyta”. Urodził się 15 lipca 1858 roku.

1931 - Urodziła się Annie Girardot, francuska aktorka teatralna i filmowa. Zagrała w obrazach: "Rocco i jego bracia", "Żyć, aby żyć", "Pianistka" oraz "Ukryte". Umiejętność odnajdywania się zarówno w rolach komediowych jak i dramatycznych przez całe lata zapewniała jej miano najwybitniejszej aktorki francuskie. Zmarła 28 lutego 2011 roku.

1932 - Urodził się Jerzy Pawłowski, szermierz, pięciokrotny medalista Igrzysk Olimpijskich, siedmiokrotny zdobywca złotych medali na mistrzostwach świata. W 1967 roku Międzynarodowa Federacja Szermiercza uznała go za szablistę wszech czasów. W 1975 roku został aresztowany w Polsce za współpracę z amerykańskim wywiadem CIA i skazany na 25 lat więzienia. Po dziesięciu latach został ułaskawiony i zwolniony z więzienia. W ramach wymiany szpiegów między CIA a KGB miał trafić do USA, postanowił jednak pozostać w Polsce. Zajmował się amatorsko szermierką, malarstwem, a także bioenergoterapią. Zmarł 11 stycznia 2005 roku.

1939 - Urodził się Aleksander Gawroński, aktor teatralny i filmowy. Zagrał między innymi w obrazach: "Czarny wąwóz", "Gorzka miłość", "Boża podszewka", "Ballada o Januszku", "Pierwszy milion", "Bilet powrotny”. Znany był też z podkładania głosów, między innymi w bajce "Smerfy" dubbingował Pracusia. Zmarł 21 kwietnia 2003 roku. 85. rocznica

1942 - Niemcy wywieźli do niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku 1800 lubelskich Żydów.

1943 - Akcja "Frühwirth". Żołnierze AK przeprowadzili nieudaną akcję wykonania wyroku śmierci na SS-Sharfuhrera Elgenbertha Furwirtha. W wyniku pomyłki uczestników akcji zastrzelony został inny SS-man - Stephan Klein, który także znajdował się na liście Niemców skazanych na śmierć przez dowództwo Armii Krajowej. Akcja" Furwirth" była elementem zakrojonej na szeroką skalę operacji "Główki", która miała doprowadzić do likwidacji przedstawicieli niemieckiego, nazistowskiego aparatu terroru.

1943 - Urodził się Zbigniew Lew-Starowicz, psychiatra i psychoterapeuta, ekspert z zakresu seksuologii i konsultant krajowy w tej dziedzinie, profesor Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Autor prac z zakresu psychiatrii, a zwłaszcza seksuologii, również popularnonaukowych: "Edukacja seksualna”, "Vademecum sztuki miłosnej", "Seks w religiach świata”. Był także biegłym sądowym, a epizodycznie występował w komediowych serialach telewizyjnych: "Kasia i Tomek", "Niania" czy "39,5". Zmarł 13 wrzesnia 2024 roku.

1945 - Ze Sztokholmu do Gdyni powróciły internowane w czasie II wojny światowej trzy polskie okręty podwodne: "Ryś", "Sęp" i "Żbik" oraz żaglowiec "Dar Pomorza".

1945 - Urodził się Krzysztof Piesiewicz, adwokat, polityk, senator, scenarzysta filmów: "Podwójne życie Weroniki”, "Nadzieja”, "Dekalog". W czasie stanu wojennego obrońca w procesach politycznych, między innymi działaczy NSZZ "Solidarności” Huty Warszawa i Ursusa, Radia "Solidarność”, a także oskarżyciel posiłkowy w procesie o uprowadzenie i zabójstwo księdza Jerzego Popiełuszki. Był również obrońcą w sprawie pułkownika Ryszarda Kuklińskiego. Członek amerykańskiej Akademii Filmowej. Za scenariusz filmu "Trzy kolory. Czerwony" otrzymał nominację do Oscara.

1951 - Urodził się Richard Lloyd, amerykański gitarzysta, wokalista i kompozytor. Współzałożyciel zespołu Television. Po zawieszeniu działalności rozpoczął działalność solową.

1952 - Ze studia telewizyjnego w Warszawie został nadany pierwszy ogólnopolski program Telewizji Polskiej. Z Instytutu Łączności, w przeddzień wyborów do Sejmu, nadano 30-minutowy montaż form artystycznych z udziałem Marty Nowosad, Jerzego Michotka, Witolda Grucy i Jana Mrozińskiego, który był odbierany na 24 odbiornikach "Leningrad" rozmieszczonych w klubach i świetlicach.

1954 - Urodziła się Laura Łącz, aktorka. Grała między innymi w filmach: "Kamienne tablice", "Moja wojna, moja miłość", "Polonia Restituta", "Latawiec”, "Krab i Joanna”, "Filip z konopi”, "Układ krążenia”. Od 2002 roku występuje w serialu telewizyjnym "Klan", a ponadto zagrała w serialach: "Na dobre i na złe", "Kryminalni", "Niania", 'Na Wspólnej", "Ojciec Mateusz". Jest także autorką książek dla dzieci. 70. rocznica

1956 - Powstanie węgierskie. W Budapeszcie komunistyczna policja polityczna AVH zaatakowała uczestników demonstracji. Funkcjonariusze Wydziału Bezpieczeństwa Państwa zaczęli strzelać do zgromadzonych przed parlamentem ludzi. Zginęło około 100 osób. Dwa dni później AVH została rozwiązana, a jej funkcjonariusze internowani. Łącznie podczas węgierskiego powstania zginęło około 2,5 tysiąca Węgrów.

1956 - Podarowany narodowi polskiemu przez władze czechosłowackie rękopis dzieła "De revolutionibus Mikołaja Kopernika" został przekazany Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie. Jest to obiekt unikatowy w skali światowej, wpisany w 1999 roku na listę UNESCO Pamięć Świata. Tekst autografu, który opublikowany został po raz pierwszy w 1543 w Norymberdze zrewolucjonizował postrzeganie Wszechświata i był momentem wyjścia dla nowożytnej astronomii i nowożytnej nauki. Autograf "De revolutionibus" przechowywany jest w strzeżonym, ogniotrwałym skarbcu, w specjalnie do tego celu przygotowanym pomieszczeniu Biblioteki Jagiellońskiej, w którym utrzymywana jest stała temperatura i wilgotność. Bezpośredni dostęp do autografu jest dozwolony wyłącznie w celach naukowych i związanych z nowymi edycjami.

1956 - Adolf Hitler został urzędowo uznany za zmarłego. Twórca i dyktator III Rzeszy popełnił samobójstwo 30 kwietnia 1945 roku. Zwłoki Hitlera i jego małżonki zostały spalone przez SS-manów ze straży przybocznej. Informacje o okolicznościach śmierci i fakt bezspornej identyfikacji odnalezionych w Berlinie przez Rosjan zwłok obojga został na wiele lat utajniony. Tymczasem jedna z hipotez mówiła, że w rzeczywistości Adolf Hitler uciekł z oblężonego Berlina i wyjechał do Argentyny. Spalone szczątki byłego przywódcy III Rzeszy zostały pogrzebane we wschodnich Niemczech przez agentów KGB.

1961 - Urodził się Chad Smith, amerykański perkusista, znany z występów w zespole rockowym Red Hot Chili Peppers. W 2009 roku w plebiscycie magazynu branżowego "DRUM!" został wyróżniony tytułem "najlepszego perkusisty funkowego” i "najlepszego perkusisty alternatywnego”. Na perkusji zaczął grać w wieku siedmiu lat.

1962 - Kryzys kubański: podczas posiedzenia Rady Bezpieczeństwa ONZ amerykański ambasador Adlai Ewing Stevenson II przedstawił zdjęcia radzieckich instalacji rakietowych na Kubie.

1964 - Zmarł Bronisław Kopczyński, malarz, rysownik, grafik, dekorator teatralny. Uczestnik wojny 1920 roku. Utrwalał na płótnie zabytkową architekturę Warszawy, Sandomierza, Lublina, Wilna, Lwowa. W latach międzywojennych był członkiem warszawskiej Grupy Artystycznej Pro Arte, a od 1957 roku działał w grupie "Zachęta”. Napisał wspomnienia z własnymi ilustracjami "Przy lampce naftowej". Urodził się 30 kwietnia 1882 roku. 60. rocznica

1971 - Sejm uchwalił zniesienie obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych, wprowadzając w zamian podatek gruntowy.

1972 - Maciej Szczepański zastąpił Włodzimierza Sokorskiego na stanowisku przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji.

1972 - Zmarł Konstanty Matyjewicz-Maciejewicz, "Kapitan Kapitanów”, kapitan żeglugi wielkiej, ostatni komendant "Lwowa” i pierwszy komendant "Daru Pomorza”. Wykładowca w szkołach morskich w Tczewie, Gdyni i Szczecinie. Urodził się 11 listopada 1890 roku.

1973 - Zawieszeniem broni zakończyła się arabsko-izraelska wojna Jom Kipur. Walki trwały od 6 października i rozpoczęły się w dniu żydowskiego święta od zaskakującego uderzenie połączonych sił Egiptu i Syrii. Wojska arabskie najechały Wzgórze Golan i półwysep Synaj. Egipcjanie i Syryjczycy zwyciężali jedynie przez pierwsze kilka dni wojny, później inicjatywę przejęły wojska izraelskie wymuszając na Egipcie zawieszenie broni. W czasie walk zginęło ponad dwa tysiące sześciuset Izraelczyków i ponad osiem i pół tysiąca Arabów. Wojna wywołała szok w społeczeństwie izraelskim - kraj okazał się nieprzygotowany na niespodziewany atak i niezdolny do jego szybkiego odparcia.

1973 - Zmarł Bikila Abebe, etiopski lekkoatleta i łucznik, biegacz długodystansowy, złoty medalista w biegu maratońskim na olimpiadach w Rzymie w 1960 roku i w Tokio w 1964. Podczas igrzysk we Włoszech biegł boso, na kolejnej olimpiadzie startował po wycięciu wyrostka robaczkowego. W 1969, rok po igrzyskach w Meksyku, w czasie, których zszedł z trasy maratonu, został ciężko ranny w wypadku samochodowym. Nie poddał się i przykuty do wózka inwalidzkiego startował w zawodach niepełnosprawnych łuczników. Urodził się 7 sierpnia 1932 roku.

1978 - Premiera amerykańskiego horroru "Halloween" w reżyserii Johna Carpentera, filmu, który zapoczątkował jedną z najpopularniejszych serii kina grozy. W rolach głównych wystąpili: Donald Pleasence i Jamie Lee Curtis. Do tej pory powstało dziesięć kontynuacji. Film, którego bohaterem jest zabójca w masce Michael Myers, jest zaliczany do klasyki gatunku.

1983 - Amerykańska inwazja na Grenadę. Około siedmiu tysięcy żołnierzy USA, Jamajki i kilku innych mniejszych państw wylądowało na wyspie, gdzie wcześniej doszło do wojskowego zamachu stanu. Władzę przejął skrajnie lewicowy premier Bernard Coard. Oficjalnym powodem interwencji, potępionej między innymi przez sojuszników USA, była obawa o losy kilkuset amerykańskich studentów. Podczas walk zginęło 19 amerykańskich żołnierzy, a Grenada swoje straty w ludziach obliczyła na 85 zabitych żołnierzy i cywilów. Interwencja zakończyły się 15 grudnia 1983 roku.

1985 - Urodziła się Ciara, właściwie Ciara Princess Harris, amerykańska wokalistka, znana z przebojów "Goodies” i "1, 2 Step”, nazywana księżniczką stylu crunk, który jest specyficzną odmianą południowego rapu. W 2004 roku wydała swój debiutancki album "Goodies”, który zdobył miano "podwójnej platynowej płyty”. Łącznie wydała siedem płyt, ostatnią - "Beauty Marks" w 2019 roku.

1985 - Zmarła Elsa Morante, włoska pisarka i poetka. Autorka powieści wyróżniających się wnikliwą analizą psychologiczną i poetyckością: "Kłamstwa i czary”, "Wyspa Artura”, "Alibi”. Pisała także bajki dla dzieci. Urodziła się 18 sierpnia 1912 roku.

1987 - Tymczasowa Komisja Koordynacyjna i Tymczasowa Rada NSZZ "Solidarność" powołały jednolite kierownictwo Związku - Krajową Komisję Wykonawczą NSZZ "Solidarność". Na jej czele stanął Lech Wałęsa. Podczas drugiego Krajowego Zjazdu Delegatów "Solidarności” w 1990 roku zaprzestano działalności Krajowej Komisji Wykonawczej "Solidarności".

1987 - Włoski lekarz i naukowiec Giuseppe Moscati został kanonizowany przez papieża Jana Pawła II. Jego działalność świadczyła o szczególnej wrażliwości na cierpienie drugiego człowieka i trosce nie tylko o zdrowie fizyczne pacjenta, ale także stan duchowy. Obok porad lekarskich udzielał upomnień, zachęcał do rachunku sumienia i przyjmowania sakramentów. Wyróżniał się bezinteresownością i brakiem przywiązania do pieniędzy. Giuseppe Moscati urodził się 25 lipca 1880, a zmarł 12 kwietnia 1927 roku.

1989 - Zmarła Mary McCarthy, amerykańska pisarka. Autorka powieści psychologiczno-obyczajowych, w których portretowała z dużą dozą ironii środowiska intelektualne i artystyczne Ameryki - "Ptaki Ameryki", "Wspomnienia z lat katolickiej młodości", a także szkiców literackich i reportaży krytycznie oceniających amerykański udział w wojnie wietnamskiej. Urodziła się 21 czerwca 1912 roku. 35. rocznica

1991 - Premiera filmu "V.I.P" w reżyserii Juliusza Machulskiego. Główne role w tej komedii sensacyjnej zagrali: Wojciech Malajkat, Paul Barge i Liza Machulska.

1992 - Zmarła Teresa Roszkowska, malarka i scenografka. W latach 30. związana z nurtem nowego realizmu i tradycjonalizmu. Równolegle do malarstwa zajmowała się projektowaniem dekoracji scenicznych i kostiumów. Współpracowała między innymi z teatrami - Polskim i Ateneum w Warszawie. Jej obrazy to głównie sceny i scenki rodzajowe, pejzaże i kwiaty. Została zamordowana w swoim domu na Saskiej Kępie. Sprawców zabójstwa nie ujęto. Urodziła się 23 listopada 1904 roku

1993 - Zmarł Vincent Price, amerykański aktor filmowy i teatralny, gwiazda filmów grozy: "Gabinet figur woskowych”, "Nawiedzony pałac”, "W kręgu szaleństwa”, "Kruk", "Studnia i wahadło". Urodził się 27 maja 1911 roku.

1996 - Premiera filmu "Panna Nikt" w reżyserii Andrzeja Wajdy, na podstawie powieści Tomasza Tryzny o tym samym tytule. Główne role zagrali: Anna Wielgucka, Anna Mucha i Anna Powierza.

2002 - Zmarł René Thom, francuski matematyk, profesor uniwersytetu w Strasburgu, członek francuskiej Akademii Nauk, autor prac z topologii algebraicznej i różniczkowej, twórca teorii katastrof. Za swe osiągnięcia został uhonorowany Wielką Nagrodą Naukową Miasta Paryża. Uzyskał też prestiżowe, honorowe członkostwo Londyńskiego Towarzystwa Matematycznego. Urodził się 2 września 1923 roku.

2002 - Zmarł Richard Harris, irlandzki aktor, reżyser, scenarzysta, producent, poeta oraz pieśniarz. Zagrał między innymi w filmach "Działa Navarony”, "Czas patriotów”, "Bez przebaczenia”, "Gladiator”, "Cyrulik syberyjski”, "Biały labirynt”, "Hrabia Monte Christo”, "Sportowe życie" oraz w dwóch pierwszych częściach przygód Harry’ego Pottera. Urodził się 1 października 1930 roku.

2003 - Aresztowany został właściciel rosyjskiego koncernu naftowego Jukos Michaił Chodorkowski. Krytyk polityki prowadzonej przez prezydenta Rosji Władimira Putina został oskarżony o nieprawidłowości podczas prywatyzacji przedsiębiorstw. W areszcie Chodorkowski zrezygnował ze stanowiska szefa koncernu. W maju 2005 moskiewski sąd skazał Michaiła Chodorkowskiego na dziewięć lat więzienia, a we wrześniu tego samego roku obniżono karę do ośmiu lat pozbawienia wolności. Został zesłany do uranowej kolonii w Krasnokamiensku. W grudniu 2013 roku został ułaskawiony przez Putina i wypuszczony na wolność. Jeszcze tego samego dnia Michaił Chodorkowski opuścił Rosję.

2005 - Zmarła Mira Kubasińska, legenda polskiego rocka i bluesa. Największą sławę zdobyła w latach 60. i 70., występując z zespołem Breakout. Była wykonawczynią przebojów: "Gdybyś kochał, hej", "Chciałabym być słońcem", "Na drugim brzegu tęczy", "Czarno-czarny film". Ostatni koncert dała 15 października 2005 roku na Bluesadzie w Szczecinie. Urodziła się 8 września 1944 roku.

2007 - Watykan opublikował zestaw kopii dokumentów akt z procesu zakonu templariuszy. Archiwalia te były niedostępne przez 700 lat. Jednym z najbardziej niezwykłych dokumentów był pergamin z Chinon, w którym papież Klemens V zwolnił zakon templariuszy z zarzutów o herezję. Uważano, że oryginał zaginął, tymczasem okazało się, iż był źle skatalogowany. Kopia dokumentu, który został odnaleziony przez badaczkę Barbarę Frale, została opublikowana we włoskim czasopiśmie "Hera". Na pergaminie z Chinon, do którego dotarła włoska badaczka, zapisano, że latem 1314 roku papież Klemens V - wbrew temu, co utrzymywano wcześniej - oczyścił wielkiego mistrza zakonu Jacquesa de Molaya i jego najwyższych rangą współpracowników z postawionego im za sprawą króla Francji Filipa Pięknego zarzutu herezji. Zakon templariuszy został powołany w 1119 roku w Jerozolimie. Zlikwidował go w 1312 roku papież Klemens V.

2008 - Zmarł Muslim Magomajew, azerski śpiewak i piosenkarz. Rozpoczął karierę, jako śpiewak operowy, lecz sławę zyskał, gdy zaczął wykonywać muzykę popularną. Szczyt jego sławy przypadł na lata 60. i 70. W repertuarze miał ponad 600 utworów, w tym z klasyki, a także rosyjskie romanse i pieśni neapolitańskie. Był laureatem Festiwalu Piosenki w Sopocie w 1969 roku. Pochodził z wieloetnicznej, turecko-rosyjsko-adygejsko-tatarskiej rodziny. Sam podkreślał swoje związki z Azerbejdżanem i Rosją, mawiając: Azerbejdżan moim ojcem, Rosja moją matką. Urodził się 17 sierpnia 1942 roku.

2008 - Oddano do użytku pełną pierwszą linię warszawskiego metra, uruchamiając trzy ostatnie stacje: Stare Bielany, Wawrzyszew i Młociny. Budowa ruszyła w kwietniu 1983 roku. Pierwszym odcinkiem metra mogliśmy przejechać po 12 latach w 1995 roku, od Kabat na południowym krańcu miasta do stacji Politechnika w centrum stolicy. W 2015 roku otwarto centralny odcinek drugiej linii podziemnej kolejki, który łączy lewo- i prawobrzeżną Warszawę. Przebiega od Księcia Janusza na Woli do Trockiej na Targówku.

2009 - 155 osób zginęło, a około 500 zostało rannych w zamachach bombowych w Bagdadzie. W porze porannej doszło do dwóch wybuchów, spowodowanych przez zamachowców-samobójców, którzy poruszali się samochodami. Pierwsza eksplozja miała miejsce pod budynkiem Ministerstwa Sprawiedliwości. Chwilę później kolejny samochód wyleciał w powietrze przed siedzibą irackich władz prowincji i gubernatora Bagdadu. Był to najpoważniejszy zamach bombowy przeprowadzony w Iraku od 2007 roku.

2010 - Rozpoczęła się erupcja wulkanu Merapi na Jawie. Z dnia na dzień erupcja stawała się silniejsza. Wulkan wyrzucał z siebie elementy zastygłej lawy, popiół i pyły na wysokość 7 kilometrów. Opadały one następnie na obszarze ponad 150 kilometrów kwadratowych wokół wulkanu. W ciągu kilku dni śmierć poniosło ponad 100 osób, a ponad 100 tysięcy zostało ewakuowanych.

2010 - Zmarł Andrzej Konic, reżyser teatralny, telewizyjny i filmowy, aktor i scenarzysta. Wyreżyserował dziewięć z 18 odcinków wojennego serialu "Stawka większa niż życie", wielokrotnie emitowanego w Telewizji Polskiej. Zrealizował także seriale "Czarne chmury", "Najważniejszy dzień życia", z pamiętnym odcinkiem zatytułowanym "Gra", w którym wystąpiła Ryszarda Hanin. Tworzył też spektakle telewizyjne, między innymi "Umarłem, aby żyć". Urodził się 24 lipca 1926 roku.

2010 - Zmarł Gregory Issacs, znany jamajski wokalista reggae. W latach 70. zdobył dużą popularność, współpracując z czołowymi producentami i studiami muzycznymi. Wykonywał zarówno zaangażowane utwory zaliczane do roots reggae jak i lżejsze, romantyczne piosenki, dzięki którym stał się klasykiem lovers rock. W 1982 roku nagrał swój najbardziej znany album "Night Nurse". Urodził się 15 lipca 1951 roku.

2014 - W Częstochowie Andrzej Gołota stoczył pokazową walkę z Amerykaninem Danellem Nicholsonem i skończył karierę bokserską. Jeden z najbardziej znanych polskich pięściarzy był brązowym medalistą olimpijskim z Seulu i mistrzostw Europy w Atenach, zawodowym mistrzem Ameryki Północnej federacji IBF, czterokrotnym mistrzem Polski w wadze ciężkiej. W karierze zawodowej stoczył 52 walki wygrywając 41 razy i raz remisując. Do historii przeszły pojedynki Andrzeja Gołoty z Riddickiem Bowem, Lennoxem Lewisem czy Mikiem Tysonem. 10. rocznica

2015 - W Polsce przeprowadzono wybory do Sejmu i Senatu. Głosowanie zakończyło się zwycięstwem Prawa i Sprawiedliwości, co pozwoliło tej partii na samodzielne rządy. Do Sejmu dostały się także - Platforma Obywatelska, Kukiz’15, Nowoczesna i Polskie Stronnictwo Ludowe, jeden mandat przypadł Mniejszości Niemieckiej. Senatorami zostali przedstawiciele PiS, PO, PSL i czterej kandydaci niezależni. Po raz pierwszy od 1989 roku zwycięski komitet wyborczy zdobył większość sejmową umożliwiającą sformowanie samodzielnego rządu. Do Sejmu weszły dwa nowe ugrupowania - Kukiz'15 oraz Nowoczesna. Nie znalazła się w nim natomiast lewica.

2015 - Zmarł Wojciech Fangor, malarz, grafik, plakacista, rzeźbiarz, autor projektów architektoniczno-urbanistycznych i scenografii, współtwórca Polskiej Szkoły Plakatu. W 1970 roku, jako jedyny dotychczas polski artysta miał indywidualną wystawę w Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku. W latach 60. i 70. stworzył serię obrazów z charakterystycznymi kołami i falami, wywołującymi efekty optyczne, podobne do uzyskiwanych w sztuce op-artu. Od 1966 roku przebywał w Stanach Zjednoczonych. Pod koniec lat 90. wrócił do Polski. Urodził się 15 listopada 1922 roku.

2016 - Zmarł Jerzy Szacki, socjolog i historyk myśli społecznej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i członek Polskiej Akademii Nauk. Autor licznych prac, w tym: "Ojczyzna, naród, rewolucja. Problematyka narodowa w polskiej myśli szlachecko rewolucyjnej", "Liberalizm po komunizmie", "Spotkania z utopią". Wraz z matką, Barbarą, został odznaczony w 2009 roku medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za uratowanie Ireny Hollender. Urodził się 6 lutego1929 roku.

2018 - Zmarła Teresa Byszewska, plastyczka, ilustratorka, twórczyni plakatów, kolaży oraz obrazów szytych z tkanin i koronek. W swojej karierze zajmowała się także tworzeniem filmów animowanych, wraz z Janem Lenicą, pierwszym mężem. Cenioną częścią twórczości artystki było szycie obrazów ze skrawków tkanin i koronek. Wykonywała także frotaże - prace wyszywane na płótnie, a następnie przenoszone na cienki papier za pomocą pocierania ołówkiem. Wystawiała swoje prace między innymi w Paryżu, Londynie, Brukseli i w wielu innych miastach w Europie. Urodziła się 6 lipca 1929 roku.

2020 - Zmarł Li Kun Hi, syn założyciela i prezes południowokoreańskiego koncernu Samsung Group. W 1987 został prezesem Samsunga i podjął działania mające na celu przekształcenie firmy w rozpoznawalną w świecie, renomowaną markę. Głównym działaniem wizerunkowym była promocja przez sport. W 1997 Samsung został jednym z głównych sponsorów Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Od 1996 do Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego należał sam Lee. W lipcu 2008 został skazany na trzy lata więzienia w zawieszeniu za przestępstwa finansowe. Jako członek Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego zaangażował się w lobbing na rzecz przyznania Korei Południowej organizacji zimowych igrzysk olimpijskich w 2018 przy wydatnej pomocy kierowanego przez niego koncernu. Urodził się 9 stycznia 1942.

2021 - Zmarła Anna Jekiełek, scenografka, kostiumografka i dekoratorka wnętrz. Pracowała w Zespołach Filmowych w Warszawie: w Zespole Filmowym „X” Andrzeja Wajdy oraz w Zespole Filmowym „Tor”, związana była także z telewizyjnym Teatrem Sensacji „Kobra” i Teatrem TV w Łodzi. Przygotowywała dekoracje wnętrz do takich filmów i seriali jak: "Polskie drogi", "Z biegiem lat, z biegiem dni...", "Wielki Szu", " Marcowe migdały". Urodziła się 29 grudnia 1937 roku.

2023 - 40-letni szaleniec Robert Card, rezerwista amerykańskiej armii i instruktor broni palnej, leczący się wcześniej psychiatrycznie, zastrzelił 18 osób i ranił 13 innych w Lewiston w stanie Maine w Stanach Zjednoczonych, po czym popełnił samobójstwo. 1. rocznica

2023 - Zmarł Anderl Molterer, właściwie Andreas Molterer, austriacki narciarz alpejski, dwukrotny medalista olimpijski (srebro i brąz) z 1956 roku na igrzyskach olimpijskich w Cortinie d’Ampezzo oraz trzykrotny medalista mistrzostw świata - w biegu zjazdowym i slalomie gigancie. Po zakończeniu kariery sportowej osiadł w Stanach Zjednoczonych, gdzie między innymi otworzył własny ośrodek sportów zimowych w Aspen, w stanie Kolorado. Urodził się 8 października 1931 roku w Kitzbühel. 1. rocznica

Zobacz także

2024-11-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej 2024-11-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 listopada - Święto narodowe Łotwy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku. 18 listopada - Polska - Dzień Kolejarza. 18… » więcej 2024-11-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 listopada - Międzynarodowy Dzień Studenta, obchodzony od 1941 roku dla uczczenia pamięci czeskich studentów prześladowanych w 1939 roku przez hitlerowców. 17… » więcej 2024-11-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 listopada - Międzynarodowy Dzień Tolerancji, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 12 grudnia 1995 roku z inicjatywy UNESCO. 16… » więcej 2024-11-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. 15 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc… » więcej 2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »