Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-10-03, 01:00 Autor: IAR/K.Sowińska/dok.

Kartka z kalendarza

3 października - Dzień Jedności Niemiec, święto narodowe Niemiec w rocznicę zjednoczenia RFN i NRD w 1990 roku.
1226 - Zmarł Franciszek z Asyżu, właściwie Giovanni di Pietro di Bernardone, założyciel zakonu franciszkanów, a pośrednio także klarysek i tercjarzy, misjonarz, mistyk średniowieczny, stygmatyk, święty Kościoła katolickiego, uważany za patrona ekologii. Urodził się w 1181 lub 1182 roku.

1458 - Urodził się Kazimierz Jagiellończyk, królewicz, syn Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki. Święty Kościoła katolickiego, patron Rzeczypospolitej Obojga Narodów, młodzieży litewskiej i Kawalerów Maltańskich. Przez prawie dwa lata królewicz Kazimierz był namiestnikiem ojca w królestwie. Miał tytuł "secundogentis Regis Poloniae". Jego krótkie rządy były przez ówczesnych dobrze oceniane. Zmarł 4 marca 1484 roku.

1501 - Sejm walny w Piotrkowie wybrał Aleksandra Jagiellończyka na króla Polski. Syn Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki został koronowany 12 grudnia 1501 roku w katedrze na Wawelu. Wcześniej zrzekł się swych praw dziedzicznych do Litwy i zgodził się na zacieśnienie unii polsko-litewskiej oraz wydał przywilej oddającym faktycznie władzę polskim możnowładcom i ich reprezentacji - senatowi.

1633 - Po dwóch latach blokady Smoleńska oblegającą miasto armię rosyjską otoczyły siły polsko-litewsko-kozackie, zmuszając Rosjan do kapitulacji. Polsko-rosyjską wojnę smoleńską zakończył pokój wieczysty podpisany w Polanowie 14 czerwca 1634 roku. Rosja obroniła swą niezależność kosztem niewielkich strat terytorialnych. Rzeczypospolita uzyskała województwo smoleńskie dla Wielkiego Księstwa Litewskiego i województwo czernihowskie dla Korony. Król Władysław IV za rekompensatę w wysokości 20 tysięcy rubli zrezygnował z tytułu cara moskiewskiego i zrzekł się pretensji do tronu carskiego.

1655 - Armia szwedzka, dowodzona przez króla Karola Gustawa, pokonała w bitwie pod Wojniczem koło Tarnowa polskie oddziały, dowodzone przez hetmana Stanisława Lanckorońskiego. Po bitwie pod wpływem agitacji wysłanników szwedzkich i ich zwolenników: Aleksandra Koniecpolskiego, Dymitra Wiśniowieckiego, Jana Sobieskiego większość polskich żołnierzy uznała władzę króla szwedzkiego.

1685 - Zmarł Juan Carreno de Miranda, hiszpański malarz okresu baroku. Malował obrazy religijne i portrety dworskie. Najwięcej jego obrazów znajduje się Muzeum Narodowym Prado w Madrycie. W Polsce można obejrzeć jego dwa dzieła: "Portret kobiety” znajdujący się w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie oraz "Wniebowzięcie Marii” w Galerii Malarstwa i Rzeźby Muzeum Narodowego w Poznaniu. Urodził się 25 marca 1614 roku.

1802 - Urodził się John Gorrie, amerykański lekarz i humanista, wynalazca urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych, w tym lodówki. Zmarł 29 czerwca 1855 roku.

1816 - Urodził się Eugene Edine Pottier, francuski rewolucjonista socjalistyczny, poeta, autor "Międzynarodówki". Ta pieśń, do której w 1871 roku napisał słowa, stała się symbolem światowego ruchu robotniczego i śpiewana jest do dzisiaj przez lewicowych związkowców, komunistów, socjalistów i socjaldemokratów. Zmarł 6 listopada 1887 roku. 1846 - Zakończono budowę Kolei Górnośląskiej łączącej Wrocław z Mysłowicami. Pierwsze pociągi osobowe całą trasę o długości 196 kilometrów pokonywały zgodnie z rozkładem w czasie nie krótszym niż 6,5 godziny.

1850 - Urodził się Franciszek Rychnowski, przedsiębiorca, inżynier, fizyk, fotograf oraz wynalazca. Był właścicielem 21 patentów austriackich, węgierskich i niemieckich na kotły opałowe, urządzenia klimatyzacyjne oraz elektryczne. W 1879 roku zbudował dynamoelektryczne maszyny przeznaczone dla oświetlenia sali obrad w nowo powstającym gmachu Sejmu Krajowego we Lwowie, a w1888 jako pierwszy zainstalował kaloryfery do ogrzewania krakowskich Sukiennic. W 1891 roku zaobserwował anomalie elektryczne, a w 1896 do dalszych badań nad nimi stworzył maszynę, dzięki której, jak twierdził, odkrył nieznaną materię będącą nową formą energii, którą nazwał elektroid. Teoria Rychnowskiego uchodzi obecnie za pseudonaukę nieudowodnioną naukowo. Zmarł 3 lipca 1929 roku.

1860 - Zmarł Rembrandt Peale, amerykański malarz, pedagog i publicysta, przedstawiciel klasycyzmu. Najbardziej znane jego obrazy to: "Napoleon”, "Rzymska córka”, "Sąd śmierci” oraz seria portretów George'a Washingtona. Urodził się 22 lutego 1778 roku.

1866 - Podpisano pokój wiedeński kończący wojnę austriacko-włoską. Na mocy tego porozumienia Włochy odzyskały Wenecję.

1882 - Urodził się Karol Szymanowski, kompozytor, pianista. Obok Fryderyka Chopina uznawany za najwybitniejszego polskiego kompozytora. Autor symfonii, oper, między innymi "Króla Rogera”, baletów, między innymi "Harnasi”, utworów fortepianowych, kameralnych, skrzypcowych oraz pieśni. Wypracował własny styl oparty na elementach folkloru góralskiego i kurpiowskiego. Zmarł 29 marca 1937 roku.

1895 - Urodził się Siergiej Jesienin, rosyjski poeta, którego twórczość była inspirowana folklorem ludowym i sztuką sakralną. Autor poematów "Inonija", "Przemienienie", "Spowiedź chuligana" i zbiorów poezji "Moja gwiazdo płoń", "Moskwa karczemna”, "Motywy perskie”. Zginął śmiercią samobójczą 28 grudnia 1925 roku.

1896 - Urodził się Stanisław Tatar, generał, zastępca szefa sztabu Komendy Głównej AK. Po wojnie sprawował zarząd nad funduszem rządu RP na uchodźstwie. Zainicjował i doprowadził do przekazania rządowi w Warszawie części złota wywiezionego z Polski w 1939 roku. Po powrocie jesienią 1949 roku do kraju aresztowano go i skazano na dożywotnie więzienie. Po zwolnieniu z więzienia w kwietniu 1956 roku został zrehabilitowany. Zmarł 16 grudnia 1980 roku.

1897 - Urodził się Louis Aragon, francuski poeta i pisarz, początkowo piewca dadaizmu, w 1924 roku wraz z André Bretonem i Philippe Soupaultem twórca surrealizmu. Był współzałożycielem surrealistycznych pism "Littérature" i "La Révolution Surréaliste". W 1931 zerwał z surrealistami i został przedstawicielem realizmu krytycznego. Wieloletni członek Francuskiej Partii Komunistycznej, chociaż krytycznie nastawiony do Związku Radzieckiego. Zmarł 24 grudnia 1982 roku.

1900 - Zmarł Georg Friedrich Abegg, gdański lekarz i filantrop. W 1866 roku został dyrektorem Prowincjonalnego Zakładu Kształcenia Położnych w Gdańsku, który do 1900 roku wykształcił 1400 położnych. W 1869 roku utworzył fundację, która zbudowała kilkadziesiąt tanich domów dla robotników. Między innymi zbudowano osiedle domków robotniczych w Strzyży Dolnej. Każde ze 108 mieszkań składało się z dwóch pokoi, kuchni, ubikacji i piwniczki. Fundacja prowadziła również jadłodajnię dla bezrobotnych i ubogich. Urodził się 19 marca 1826 roku.

1905 - W Szczecinie została otwarta Biblioteka Miejska, obecnie Książnica Pomorska imienia Stanisława Staszica. Pierwszą siedzibą był zaadaptowany gmach liceum z połowy XIX wieku. Po drugiej wojnie światowej Biblioteka Miejska w Szczecinie została otwarta 12 lipca 1945 roku, jako pierwsza polska książnica w zniszczonym mieście. W 1955 roku połączono biblioteki: Miejską i Wojewódzką, które 3 października 1994 roku przekształcono w Książnicę Pomorską - centralną bibliotekę Pomorza. Książnica Pomorska gromadzi księgozbiór liczący około 1,5 miliona jednostek - książek, czasopism i zbiorów specjalnych. Z księgozbioru korzysta rocznie około 300 tysięcy czytelników.

1905 - Zmarł Józef Zajączkowski, malarz, fotograf, właściciel zakładu fotograficznego czynnego w Łodzi w latach 1862-1863, a wcześniej w Zgierzu, naczelnik miejski Łodzi w czasie powstania styczniowego. W obawie przed aresztowaniem, przedostał się przez granicę w końcu sierpnia 1863 roku z Królestwa Polskiego do Galicji. Do 1876 roku prowadził zakład fotograficzny w Krakowie, później w Rzeszowie, a od 1886 w Jaśle. Urodził się 23 lipca 1816 roku.

1906 - W Berlinie odbyła się pierwsza konferencja poświęcona radiotelegrafii. Uczestnicy zaproponowali przyjęcie sygnału SOS, jako sygnału wołania o ratunek. Omawiano też eksperymenty z nadawaniem programów radiowych

1910 - Urodził się Andrzej Waksmundzki, chemik, profesor Uniwersytetu imienia Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, twórca polskiej szkoły chromatografii i pionier techniki światłowodowej. W 1979 roku, jako jeden z pierwszych w świecie, samodzielnie uruchomił światłowodową linię telekomunikacyjną. Zmarł 7 grudnia 1998 roku.

1912 - Rządy Serbii, Bułgarii, Czarnogóry i Grecji skierowały wspólne ultimatum do Istambułu: Cesarstwo Otomańskie miało trzy dni na przyznanie autonomii Macedonii, Starej Serbii i Albanii. Odrzucenie ultimatum przez rząd turecki spowodowało wybuch wojny na Bałkanach.

1919 - Amerykańska misja rządowa pod przewodnictwem Henry'ego Morgenthau seniora opublikowała raport o traktowaniu Żydów w Polsce. Misja przebywała w Polsce od 13 lipca 1919 do 13 września 1919 roku. Według raportu Morgenthaua we Lwowie w listopadzie 1918 roku zabito 64 Żydów oraz spalono synagogę i wiele domów mieszkalnych. W Pińsku w kwietniu 1919 roku polscy żołnierze rozstrzelali 35 Żydów. W Raporcie Morgenthaua wydarzenie to oceniono, jako przestępstwo, za które nikt nie został ukarany. Amerykańska komisja opisała w sumie osiem antysemickich drastycznych ekscesów w Polsce, w wyniku których zginęło około 280 Żydów. Wypowiadając się krytycznie na temat postępowania lokalnych władz polskich w miejscowościach, w których doszło do zabójstw Żydów, raport Morgenthaua określa jednak nazywanie ich "pogromami" za niewłaściwe. Używając w zamian określenia ekscesy raport stwierdza, że wydarzenia te były inspirowane antysemityzmem żołnierzy rozpalonym podejrzeniami, że Żydzi współpracowali z bolszewikami lub Ukraińcami. 105. rocznica

1919 - Urodził się Kazimierz Piechowski, inżynier, w czasie wojny więzień niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau, żołnierz AK. 20 czerwca 1942 roku Kazimierz Piechowski wraz z trzema innymi więźniami: porucznikiem AK Stanisławem Jasterem, pseudonim "Hel", ukraińskim mechanikiem Eugeniuszem Benderą i księdzem Józefem Lempartem przebrani w niemieckie mundury uciekli esesmańskim samochodem z KL Auschwitz. Po ucieczce Piechowski wstąpił do Armii Krajowej, w której szeregach walczył do końca wojny. Zmarł 15 grudnia 2017 roku. 105. rocznica

1922 - Urodził się Włodzimierz Rybka, pseudonim "Raf”, podporucznik, uczestnik Powstania Warszawskiego, jako żołnierz III plutonu "Felek” 2. kompanii "Rudy” batalionu "Zośka” Armii Krajowej. Zginął w wieku 21 lat, w walkach powstańczych na Woli, prawdopodobnie 6 sierpnia 1944 roku.

1923 - We Lwowie urodził się Stanisław Skrowaczewski, dyrygent, kompozytor. Współpracował z czołowymi orkiestrami na świecie. Był jednym z najwybitniejszych dyrygentów drugiej połowy XX wieku. Podczas II wojny światowej, w czasie okupacji niemieckiej Lwowa, był karmicielem wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusam. Zmarł 21 lutego 2017 roku w USA.

1924 - Zmarł hrabia Władysław Zamoyski, działacz społeczny w Wielkopolsce, na Podhalu i na emigracji we Francji. Zasługą jego jest między innymi to, że Morskie Oko jest w granicach Polski. W celu uratowania lasów tatrzańskich od dewastacji w 1889 roku wykupił je, a w sporze majątkowym o część Tatr Wysokich uzyskał w 1902 roku wyrok włączenia okolic Morskiego Oka w granice Galicji. Dzięki staraniom Zamoyskiego i Andrzeja Chramca powstała linia kolejowa Chabówka - Zakopane i szosa do Zakopanego. Wszystkie swoje dobra zapisał narodowi tworząc fundację Zakłady Kórnickie. Urodził się 18 listopada 1853 roku. 100. rocznica

1933 - Marszałek Polski Józef Piłsudski został Honorowym Obywatelem Miasta Krakowa.

1934 - Zmarł Aleksander Skowroński, duchowny katolicki, prałat, działacz narodowy i społeczny na Górnym Śląsku. Od 1906 roku stał się nieformalnym przywódcą nielicznej grupy duchowieństwa śląskiego otwarcie deklarującego polskie przekonania. Urodził się 9 lutego 1863 roku. 90. rocznica

1935 - Włochy zaatakowały Abisynię. 9 maja 1936 roku rząd włoski pod przewodnictwem Benito Mussoliniego ogłosił dekret o aneksji Etiopii i o nadaniu królowi Włoch Wiktorowi Emanuelowi III tytułu cesarza Etiopii. Etiopczycy nie pogodzili się z porażką i rozpoczęli wojnę partyzancką, która trwała aż do 1941 roku, gdy Etiopia została odbita przez Aliantów.

1936 - Zmarł Henryk Gay, architekt i inżynier, autor wielu budynków w Warszawie, Mińsku, Kijowie i na innych terenach ówczesnego Imperium Rosyjskiego. Stolica zawdzięcza mu między innymi: gmach Biblioteki Krasińskich, Szpital Ginekologiczno-Położniczy św. Zofii przy ulicy Żelaznej, domy pracowników kolejowych przy ulicy Targowej i więzienie karne przy Rakowieckiej. Urodził się 10 stycznia 1875 roku.

1938 - Urodził się Eddie Cochran, amerykański piosenkarz, gitarzysta i kompozytor. Reprezentował styl rockabilly wywodzący się z muzyki country. Jego wielki przebój to "Summertime Blues". Zmarł 17 kwietnia 1960 roku.

1940 - Urodził się Andrzej Gronczewski, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu we Frankfurcie nad Menem, historyk literatury polskiej, eseista, edytor. Był znawcą i monografistą twórczości Jarosława Iwaszkiewicza. W 1963 roku profesor Gronczewski rozpoczął współpracę z Polskim Radiem. Przygotował ponad 400 audycji, w tym cykle krytycznoliterackie, między innymi: "Tysiąc znaczeń w jednym wierszu" oraz cykle poświęcone twórczości współczesnych pisarzy. Zmarł 14 lipca 2019 roku.

1940 - Urodził się Franciszek Kamecki, poeta, duchowny katolicki. Jest autorem między innymi zbiorów poezji: "Parabole Syzyfa", "Epilogi Jakuba”, "Kuglarz i świadek”, "Usiądź obok”.

1940 - Urodził się Franciszek Ziejka, historyk literatury, profesor nauk humanistycznych, w latach 1999-2005 rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 2005-2020 przewodniczący Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Zmarł 19 lipca 2020 roku.

1942 - Z poligonu w Peenemünde na wyspie Uznam Niemcy wystrzelili pierwszą rakietę V-2. Był to pierwszy ziemski obiekt, który przekroczył umowną granicę kosmosu, czyli wysokość 100 kilometrów.

1944 - Po podpisaniu wieczorem 2 października aktu kapitulacji Powstania Warszawskiego ludność Warszawy została ewakuowana do obozu przejściowego w Pruszkowie. Choć Niemcy zobowiązali się, że nikt nie będzie ścigany za udział w walkach i wykonywanie czynności w organizacji władz powstańczych oraz za działalność polityczną przed powstaniem to wielu z ewakuowanych zostało później wywiezionych do niemieckich obozów koncentracyjnych i na roboty przymusowe. 3 października na ostatnich zbiórkach powstańców odczytano rozkazy dowódców zgrupowań z wiadomością o kapitulacji oraz pożegnalny rozkaz dowódcy Warszawskiego Korpusu AK, generała Antoniego Chruściela "Montera”. Zgodnie z postanowieniami umowy kapitulacyjnej, przez kilka dni, w celach porządkowych, pozostał w Warszawie wyznaczony batalion osłonowy. Składał się z trzech uzbrojonych kompanii AK w sile około 420 żołnierzy z batalionów "Kiliński” i "Miłosz”. 80. rocznica

1947 - W więzieniu Landsberg koło Monachium powieszono 10 nazistowskich zbrodniarzy skazanych na śmierć w procesie załogi niemieckiego obozu koncentracyjnego Flossenbürg. W procesie przed amerykańskim Trybunałem Wojskowym w Dachau oskarżonych zostało 46 byłych członków załogi obozu Flossenbürg i więźniów funkcyjnych. 41 oskarżonych uznano za winnych, z czego 15 skazano na karę śmierci.

1949 - Polskie Radio uruchomiło drugi program ogólnopolski. W tygodniku ”Radio i świat” z 3 października 1949 roku tak pisano o nowej propozycji dla polskich słuchaczy: ”II Program jest z natury rzeczy przeznaczony do informowania, w większym stopniu niż program centralny, o codziennych zagadnieniach życia klasy robotniczej i mas chłopskich, o ich osiągnięciach i bolączkach, o walce o usprawnienie i racjonalizację produkcji, o pochodzie wsi do nowych, wyższych form gospodarczych”. 75. rocznica

1950 - Urodził się Andrzej Szarmach, piłkarz i trener piłkarski, napastnik reprezentacji Polski, która dwukrotnie zajęła trzecie miejsce w mistrzostwach świata. Był trzykrotnym uczestnikiem finałów mistrzostw świata z 1974, 1978 i 1982. Dwukrotny medalista mistrzostw świata, srebrny medalista, a także król strzelców igrzysk olimpijskich w Montrealu w 1976 roku.

1958 - Premiera filmu "Popiół i diament" w reżyserii Andrzeja Wajdy. Akcja toczy się w 1945 roku, tuż po zakończeniu II wojny światowej. Jego głównym bohaterem jest były żołnierz Armii Krajowej Maciek Chełmicki, który działając w podziemiu antykomunistycznym otrzymuje rozkaz likwidacji lokalnego sekretarza Polskiej Partii Robotniczej. Andrzej Wajda, przekładając na język filmu literacki pierwowzór Jerzego Andrzejewskiego, złagodził propagandową wymowę powieści. Główne role zagrali: Zbigniew Cybulski, Ewa Krzyżewska, Wacław Zastrzeżyński i Bogumił Kobiela.

1967 - Amerykański pilot Pete Knight ustanowił na samolocie rakietowym North American X-15 obowiązujący do dziś, rekord prędkości samolotu załogowego, czyli 7274 kilometrów na godzinę. Amerykanie wybudowali trzy maszyny X-15, na których wykonano łącznie 199 lotów - ostatni 24 października 1968 roku.

1970 - Zmarł Wilhelm Fojcik, powstaniec śląski, działacz plebiscytowy, poseł na sejm II RP, zastępca burmistrza Rybnika. W okresie międzywojennym pracował również w kolejnictwie. Po wybuchu II wojny światowej kierował ewakuacją ludności ze Śląska. Urodził się 6 czerwca 1879 roku.

1975 - Zmarła Zizi Halama, właściwie Józefina Halama, tancerka. Do lat 30. XX wieku występowała z trzema siostrami i matką w zespole tanecznym Siostry Halama. Potem z grupą baletową Feliksa Parnella. Urodziła się 17 stycznia 1905 roku.

1977 - Zmarł Tay Garnett, amerykański reżyser filmowy, scenarzysta i producent. Wyreżyserował i napisał scenariusz między innymi do filmu "W imię wolności" z 1975 roku. Urodził się 13 czerwca 1894 roku.

1978 - W Watykanie odbył się pogrzeb papieża Jana Pawła I. Był pierwszym papieżem, który miał podwójne imię - Jan Paweł - oraz pierwszym, który odmówił papieskiej koronacji, zastępując ją inauguracją pontyfikatu. Jego pontyfikat trwał 33 dni, był dziesiątym najkrótszym w historii i najkrótszym od czasów Leona XI. Był ostatnim z trwającej ponad cztery stulecia nieprzerwanej sukcesji włoskich papieży. Jan Paweł I zmarł 28 września 1978 roku, a urodził się 17 października 1912.

1978 - Utworzono Wydział Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Od 2019 roku działa, jako Szkoła Filmowa imienia Krzysztofa Kieślowskiego Uniwersytetu Śląskiego. Jet to jedna z dwóch państwowych szkół filmowych w Polsce kształcąca na kierunkach: reżyseria, realizacja obrazu filmowego, telewizyjnego i fotografia.

1980 - Na wezwanie "Solidarności" w wielu zakładach pracy na terenie całego kraju odbył się jednogodzinny strajk na znak protestu przeciwko opieszałej realizacji porozumień sierpniowych przez władze PRL. Na godzinę w południe przerwały pracę zakłady oraz komunikacja miejska i PKS.

1980 - Zmarł Jerzy Żurawlew, pianista, kompozytor. Był profesorem i rektorem Konserwatorium Warszawskiego. Inicjator Międzynarodowych Konkursów Pianistycznych imienia Fryderyka Chopina. Relacjonował wydarzenia z konkursu w Polskim Radiu. Urodził się 25 grudnia 1886 roku.

1981 - Zmarł Tadeusz Kotarbiński, filozof, logik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, prezes Polskiej Akademii Nauk. Był pionierem i współtwórcą ogólnej teorii sprawnego działania, zwanej prakseologią. Autor między innymi prac naukowych: "Traktat o dobrej robocie”, "Medytacje o życiu godziwym”, "Sprawność i błąd”. Urodził się 31 marca 1886 roku.

1982 -Telewizja Polska wyemitowała premierowy odcinek serialu "Jan Serce" w reżyserii Radosława Piwowarskiego. Dziesięcioodcinkowy serial, utrzymany w konwencji melodramatu, opowiada o sercowych perypetiach prostolinijnego i poczciwego pracownika warszawskiego przedsiębiorstwa kanalizacyjnego. Tytułowego bohatera zagrał Kazimierz Kaczor. Muzykę skomponował Seweryn Krajewski.

1985 - Amerykański wahadłowiec Atlantis rozpoczął swoją pierwszą misję. Wahadłowiec dostarczył na orbitę objęty tajemnicą ładunek Departamentu Obrony. Była to jedna z pięciu tajnych misji Atlantisa związanych z programem wojen gwiezdnych.

1988 - Premiera polsko-radzieckiego filmu "Klątwa Doliny Węży" w reżyserii Marka Piestraka. Film został nakręcony na podstawie opowiadania Roberta Strattona "Hobby doktora Travena”. Film jest krytykowany za nieudolnie wykonane efekty specjalne oraz zbyt daleko idące inspiracje "Poszukiwaczami zaginionej Arki". Główne role zagrali: Krzysztof Kolberger, Ewa Sałacka oraz Roman Wilhelmi. "Klątwę Doliny Węży” obejrzało ponad 25 milionów osób w Związku Radzieckim i milion w Polsce.

1990 - Zjednoczyły się dwa państwa niemieckie - RFN i NRD. Zgodnie z traktatem zjednoczeniowym, 5 landów NRD przystąpiło do RFN. Prezydent Richard von Weizsaecker przejął obowiązki głowy zjednoczonego państwa. Wcześniej, od 1949 do 1990 roku, istniały dwa państwa niemieckie, różniące się ustrojem i stopniem rozwoju ekonomicznego. W 1949 roku z trzech powojennych stref okupacyjnych Niemiec, zachodnie mocarstwa, które zwyciężyły w II wojnie światowej, utworzyły RFN. W odpowiedzi Stalin doprowadził do powstania NRD. Dzień 3 października jest uznawany za oficjalną datę zjednoczenia Niemiec i obchodzony jest, jako święto państwowe - Dzień Jedności Niemiec.

1990 - Zmarł Andrzej Szefer, historyk, badacz historii Śląska okresu II wojny światowej. Był dyrektorem Biblioteki Śląskiej, profesorem w Instytucie Historii Uniwersytetu Śląskiego. Urodził się 1 listopada 1930 roku.

1993 - W związku ze starciami między zwolennikami prezydenta i parlamentu, prezydent Borys Jelcyn wprowadził w Rosji stan wyjątkowy. Niektórzy badacze uznają stłumienie kryzysu konstytucyjnego za definitywny koniec procesu rozpadu ZSRR. Według oficjalnych danych, zginęło 156 osób a 350 zostało rannych. Inne źródła mówią nawet o 800 zabitych. 1994 - Polski rząd zdecydował o wysłaniu kontyngentu wojskowego na Haiti. Rezolucję o utworzeniu Wielonarodowych Sił podjęła Rada Bezpieczeństwa ONZ. Polski kontyngent, składający się między innymi z 51 komandosów GROM-u, odleciał na Haiti 17 października. 30. rocznica

1996 - Wisława Szymborska została ogłoszona laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. W uzasadnieniu Komitet Noblowski napisał, że nagrodę przyznał „za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”.

1997 - Zmarł Franciszek Blinowski, polityk, poseł na sejm PRL I, III, IV i V kadencji. Działacz PZPR i członek Komitetu Centralnego partii. Urodził się 8 października 1907 roku.

2000 - Zmarł Jerzy Wojciech Has, reżyser filmowy, scenarzysta, producent, pedagog. Jest twórca między innymi filmów: "Lalka", "Jak być kochaną", "Sanatorium pod klepsydrą", "Torowisko”, „Szczęśliwy człowiek”. Urodził się 1 kwietnia 1925 roku.

2005 - Zmarł Janusz Ingarden, architekt. Zaprojektował między innymi budynek Teatru Ludowego w Nowej Hucie, hotele - Forum i Ibis w Krakowie oraz Victoria w Lublinie i osiedle mieszkaniowe w Oświęcimiu. Urodził się 1 sierpnia 1923 roku.

2005 - Zmarł Jerzy Krzywicki, pseudonim Jerzy Rawicz, historyk filozofii, profesor, tłumacz. Brał udział w kampanii wrześniowej, był więźniem niemieckich oflagów. Po wojnie zamieszkał w Stanach Zjednoczonych. Od 1951 do 1958 roku był pracownikiem Polskiej Sekcji Radia Wolna Europa w Nowym Jorku, w tym od 1955 do 1956 jej dyrektorem. Urodził się 12 czerwca 1917 roku.

2007 - W zamachu na konwój dyplomatyczny w stolicy Iraku Bagdadzie ranny został polski ambasador Edward Pietrzyk, a trzy osoby, w tym 27-letni funkcjonariusz Biura Ochrony Rządu, poniosły śmierć. Pozostali trzej ochraniający konwój funkcjonariusze BOR zostali ranni.

2011 - Zmarła Zofia Nasierowska, fotograficzka. Jest autorką zdjęć znanych ludzi ze świata teatru, filmu, sztuki i kultury. W latach 60. i 70. XX wykonała portrety między innymi: Beaty Tyszkiewicz, Krystyny Jandy, Jerzego Kawalerowicza, Ireny Santor, Kaliny Jędrusik i Stanisława Dygata. Jej fotografie były publikowane na okładkach tygodników „Film”, „Ekran” czy „Przekrój”. Urodziła się 24 kwietnia 1938 roku.

2013 - Zmarł Władysław Rodowicz, publicysta, autor literatury specjalistycznej dotyczącej między innymi organizacji czasu pracy i zarządzania. Działacz katolicki, współtwórca i świecki przewodniczący Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. Urodził się 27 marca 1916 roku.

2015 - Zmarł Franciszek Walicki, dziennikarz muzyczny, publicysta, autor tekstów piosenek, działacz kulturalny, współtwórca wielu zespołów muzycznych, także kompozytor, uważany za ojca polskiego bigbitu i rocka. Powołał zespół Czerwono-Czarni, potem Niebiesko-Czarni, doradzał Tadeuszowi Nalepie i jego zespołowi Breakout, Józefowi Skrzekowi i muzykom SBB. Jako "Jacek Grań” napisał łącznie 45 piosenek, które śpiewali między innymi: Czesław Niemen, Wojciech Korda, Ada Rusowicz, Czerwone Gitary, Piotr Szczepanik, Breakout i Urszula Sipińska. W wieku 91 lat wydał książkę "Epitafium na śmierć rock'n'rolla”. Urodził się 20 lipca 1921 roku.

2016 - Zmarł Marek Dagnan, poeta, prozaik. Jest autorem tekstów między innymi piosenek "Takie ładne oczy", "Nie liczę godzin i lat". Urodził się 28 stycznia 1937 roku.

2017 - Zmarł Janusz Karol Orbitowski, malarz, profesor zwyczajny, wykładowca Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, szef Katedry Rysunku ASP. Pracował w nurcie abstrakcji geometrycznej. Urodził się 20 grudnia 1940 roku.

2018 - Zmarł Wacław Sikorski, pseudonim "Bocian”, powstaniec warszawski, żołnierz Armii Krajowej, a po wojnie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Aresztowany w 1948, rok później został skazany na karę śmierci, którą w wyniku ułaskawienia zamieniono na dożywocie. Wyszedł na wolność 8 lutego 1956 roku. Urodził się 9 lutego 1925 roku.

2019 - Zmarł Antoni Janusz, biolog, specjalizujący się w antropologii dynamicznej. Związany z uczelniami na Dolnym Śląsku, był rektorem Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu w latach 1981-1982. Urodził się 16 kwietnia 1929 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Karel Fiala, czeski śpiewak operowy i aktor. Wystąpił między innymi w filmie "Lemoniadowy Joe" i w obrazie: "Amadeusz" Milosa Formana, gdzie zagrał rolę Don Giovanniego. Miał w swoim dorobku wiele wyjątkowych ról operowych i operetkowych, zagrał między innymi w "Wesołej wdówce" i "My Fair Lady". Urodził się 3 sierpnia 1925 roku.

2021 - Zmarła Blanka Bohdanová, czeska aktorka i malarka, Absolwentka Akademii Sztuk Scenicznych im. Leoša Janáčka w Brnie. Występowała między innymi w Praskich Teatrach Miejskich, a od roku 1966 roku w Teatrze Narodowym w Pradze. W 2015 otrzymała nagrodę Talii - muzy komedii. Urodziła się 4 marca 1930 roku.

2022 - Zmarł Jerzy Urban, dziennikarz i polityk, rzecznik prasowy rządu PRL w latach 1981-1989. Był symbolem komunistycznej propagandy z lat 80. Zasłynął, jako autor cynicznych wypowiedzi, między innymi "Rząd sam się wyżywi", w odpowiedzi na sankcje gospodarcze nałożone przez Ronalda Reagana na Polskę w 1981 roku. Przed wprowadzeniem stanu wojennego w swoich wypowiedziach atakował Solidarność i jej działaczy oraz Kościół. Urodził się 3 sierpnia 1933 roku.

2023 - Zmarła Małgorzata Daniszewska, dziennikarka, z wykształcenia prawniczka. Była żoną Jerzego Urbana, właścicielką założonego przez niego tygodnika "Nie". Urodziła się 12 marca 1951 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-11-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej 2024-11-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 listopada - Święto narodowe Łotwy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku. 18 listopada - Polska - Dzień Kolejarza. 18… » więcej 2024-11-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 listopada - Międzynarodowy Dzień Studenta, obchodzony od 1941 roku dla uczczenia pamięci czeskich studentów prześladowanych w 1939 roku przez hitlerowców. 17… » więcej 2024-11-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 listopada - Międzynarodowy Dzień Tolerancji, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 12 grudnia 1995 roku z inicjatywy UNESCO. 16… » więcej 2024-11-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. 15 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc… » więcej 2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »