Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-08-02, 01:00 Autor: IAR/K.Sowińska/dok.

Kartka z kalendarza

2 sierpnia - Światowy Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti, obchodzony od 2011 roku. W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku Niemcy zlikwidowali obóz cygański - Zigeunerlager, w niemieckim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau. Wymordowali blisko trzy tysiące Romów.

2 sierpnia - Święto narodowe Macedonii, obchodzone w rocznicę wybuchu powstania Macedończyków przeciwko Turkom w 1903 roku.
1519 - Wojska polsko-litewskie poniosły klęskę pod Sokalem w starciu z ponad dwukrotnie liczniejszymi oddziałami Tatarów. Po stronie polsko-litewskiej poległo aż 1200 żołnierzy. Zwycięzcy także ponieśli znaczne straty. 505. rocznica

1589 - Zginął zamordowany Henryk III Walezy, ostatni z francuskiej dynastii Walezjuszów, król Polski w latach 1573-1574 i Francji od 1574 roku. Syn Henryka II i Katarzyny Medycejskiej. Współinicjator rzezi hugenotów w noc Świętego Bartłomieja. Zabił go zakonnik, dominikanin Jacques Clément. Urodził się 19 września 1551 roku. 435. rocznica

1609 - Zmarł Piotr Artomiusz, teolog, kaznodzieja, polemista luterański, pisarz religijny. Zasłynął, jako autor kancjonału "Cantional, to jest pieśni chrześcijańskie", dzięki któremu Toruń stał się ważnym ośrodkiem kancjonalistyki polskiej. Urodził się 26 lipca 1552 roku. 415. rocznica

1755 - Urodził się Jan Henryk Dąbrowski, generał, organizator Legionów Polskich we Włoszech. Przez 20 lat oficer w wojsku saskim, od 1792 roku - w wojsku polskim, uczestnik powstania kościuszkowskiego oraz kampanii napoleońskich. Naczelny wódz armii Księstwa Warszawskiego po śmierci Józefa Poniatowskiego. Autor pamiętników "Wyprawa do Wielkopolski”. Zmarł 6 czerwca 1818 roku.

1755 - Biskup łucki Antoni Erazm Wołłowicz poświęcił odbudowany klasztor bernardynów wraz z kościołem świętego Antoniego w Zbarażu. Pierwszy klasztor ojców bernardynów w Zbarażu ufundowany został w 1627 roku przez Jerzego Zbaraskiego. Został jednak zniszczony w czasie wojny polsko-tureckiej w 1675. Dotację w 1726 roku odnowił przyszły hetman wielki koronny Józef Potocki. Autorem projektu odbudowanego klasztoru był Jan Antoni Gans.

1788 - Zmarł Thomas Gainsborough, malarz angielski, wybitny portrecista i pejzażysta, członek Akademii Królewskiej w Londynie. Do jego najważniejszych dzieł należą "Błękitny chłopiec" i "Poranny spacer". Urodził się przed 14 maja 1727 roku.

1799 - Zmarł Jacques Étienne Montgolfier, francuski wynalazca balonu napełnianego rozgrzanym powietrzem. Wraz z bratem Michelem przyczynili się do rozwoju lotnictwa. Pierwszy balon, który osiągnął wysokość 250 metrów, wypuścili w grudniu 1782 roku. Pierwszy lot człowieka balonem odbył się rok później - w listopadzie 1783 roku. Jacques Montgolfier urodził się 6 stycznia 1745 roku. 225. rocznica

1802 - Urodził się Louis Désiré Blanquart-Evrard, francuski handlarz draperiami, doświadczony chemik i zapalony amator fotograf. Wynalazca fotograficznego papieru albuminowego. Uważany za jednego z najważniejszych ludzi w rozwoju fotografii. Zmarł 28 kwietnia 1872 roku.

1820 - Urodził się John Tyndall, irlandzki filozof przyrody, badacz i odkrywca zjawisk fizycznych z zakresu - magnetyzmu, glacjologii, chemii fizycznej i bakteriologii. Członek Royal Society, alpinista - pierwszy zdobywca Weisshornu w Alpach Pennińskich. Zmarł 4 grudnia 1893 roku.

1834 - Urodził się Frédéric Auguste Bartholdi, francuski rzeźbiarz, twórca słynnej Statuy Wolności, podarowanej Amerykanom przez Francję, z okazji setnej rocznicy ogłoszenia Deklaracji Niepodległości. W 1922 roku otworzono muzeum poświęcone życiu i twórczości artysty w jego rodzinnym domu w Colmar. Zmarł 4 października 1904 roku. 190. rocznica

1847 - W Berlinie rozpoczął się proces 247 uczestników powstania wielkopolskiego 1846 roku. Powstańcy dążyli do stworzenia nowego, niepodległego państwa polskiego. Jednak zryw wolnościowy zakończył się ich klęską.

1866 - Urodził się Adrien Victor Joseph de Gerlache de Gomery, oficer belgijskiej marynarki, badacz polarny. W latach 1897-1899 kierował ekspedycją naukową, która była pierwszą wyprawą zimującą na Antarktydzie. Uczestniczyli w niej między innymi Henryk Arctowski i Antoni Bolesław Dobrowolski. Zmarł 4 grudnia 1934 roku.

1892 - Urodził się Jack Warner, amerykański producent filmowy i przedsiębiorca, współzałożyciel i prezes Warner Brothers. Jego kariera w branży filmowej trwała około 45 lat, najdłużej ze wszystkich ówczesnych prezesów hollywoodzkich wytwórni filmowych. Piastując stanowisko wiceprezesa do spraw produkcji Warner Bros., wraz z bratem Samem doprowadził do powstania pierwszego filmu dźwiękowego "Śpiewak jazzbandu". Zmarł 9 września 1978 roku.

1893 - W Płocku zakonnica Maria Franciszka Kozłowska doznała pierwszego z serii objawień, trwającej do roku 1918, a stanowiącej podstawę nowego wyznania - mariawityzmu. Maria Franciszka Kozłowska urodziła się 27 maja 1862 w Wielicznej koło Węgrowa, a zmarła 23 sierpnia 1921 w Płocku.

1897 - Zmarł Adam Asnyk, poeta, dramatopisarz, autor cykli sonetów: "Nad głębiami", "Z obcych stron", a także dramatów historycznych. Pisał też liryki miłosne, takie jak "Między nami nic nie było” czy "Jednego serca”. W twórczości łączył tradycje romantyczne z pozytywistyczną problematyką filozoficzną i społeczną. Uczestnik powstania styczniowego, członek Rządu Narodowego. Uczestnik wypraw wysokogórskich w Tatry. Był jednym z pierwszych działaczy Towarzystwa Tatrzańskiego. W czasie okupacji niemieckiej całość twórczości Adama Asnyka trafiła na niemieckie listy proskrypcyjne, jako szkodliwa i niepożądana, z przeznaczeniem do zniszczenia. Urodził się 11 września 1838 roku.

1899 - Urodził się Stanisław Baliński, poeta, pisarz, tłumacz i dyplomata. Autor opowiadań: "Miasto księżyców”, "Talizman i wróżby”, a także zbiorów poezji: "Wielka podróż” i "Rzecz sumienia”. Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę przez Rumunię wyjechał do Paryża, później do Wielkiej Brytanii. W latach 1939-1940 był pracownikiem Ministerstwa Informacji i Dokumentacji Rządu RP na uchodźstwie. W latach 1940-1945 był pracownikiem polskiego MSZ w Londynie. Po wojnie pozostał na emigracji. W latach 50. XX wieku współpracował z rozgłośniami Wolna Europa i Głos Ameryki. Zmarł 12 listopada 1984 roku. 125. rocznica

1903 - Wybuchło powstania Macedończyków przeciwko Turkom. Jego celem było utworzenie autonomicznego państwa macedońskiego i trackiego w granicach Turcji. Uczestniczyło w nim około 35 tysięcy osób. Współcześnie powstanie ilindeńskie ma duże znaczenie dla narodu macedońskiego, ponieważ w tym czasie po raz pierwszy proklamowano Republikę Macedońską. 2 sierpnia obchodzone jest w Macedonii święto narodowe.

1905 - W Otwocku w zamachu przeprowadzonym przez bojowców PPS pod dowództwem Tomasza Arciszewskiego zginął zastępca warszawskiego generała-gubernatora i szef tajnej policji generał-major żandarmerii Andriej Markgrafski. Trafiony przypadkowym pociskiem zginął też jego siedmioletni syn, towarzyszący wraz z matką i siostrą ojcu w podróży.

1905 - Urodził się Karl Amadeus Hartmann, niemiecki kompozytor, jeden ze współtwórców serii koncertów "Musica viva", organizowanych w Monachium. Między 1933 a 1945 rozpowszechnianie jego dzieł było w Niemczech zabronione. Kompozytor korzystał z wielu gatunków muzycznych, należały do nich marsze, tańce, chorały, piosenki ulicznych śpiewaków, cytował w operze dzieła Johanna Sebastiana Bacha, Igora Strawinskiego i Siergieja Prokofjewa. Zmarł 5 grudnia 1963 roku.

1919 - Sejm Ustawodawczy przeprowadził podział administracyjny ziem dawnego Królestwa Polskiego, tworząc pięć województw: białostockie, kieleckie, lubelskie, łódzkie i warszawskie; Warszawę pozostawiono, jako miasto wydzielone. 105. rocznica

1920 - Utworzono stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze, pierwszy sąd międzynarodowy funkcjonujący przy Lidze Narodów, jako jej autonomiczny organ orzekający w sporach między państwami. Początkowo Trybunał miał 11 a od 1930 roku 15 sędziów i czterech zastępców. Każdy członek Trybunału musiał pochodzić z innego państwa. Po wojnie zastąpił go Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości przy ONZ.

1921 - Zmarł Enrico Caruso, pierwszy włoski śpiewak, który zrobił światową karierę. Obdarzony nieprzeciętnym głosem, nazwany "królem tenorów", miał w repertuarze 70 ról operowych i ponad 500 piosenek. Był pierwszym tenorem, który zaczął nagrywać swoje kreacje na płytach gramofonowych. W Warszawie wystąpił raz, jesienią 1901 roku. Urodził się 25 lub 27 lutego 1873 roku.

1922 - Zmarł Alexander Bell, amerykański fizyk i fizjolog, szkockiego pochodzenia. Wynalazca telefonu, aparatu słuchowego i hydroplanu. Autor pracy na temat sposobu zapisywania i odtwarzania mowy. Współzałożyciel czasopism "Science” i "National Geographic”. Urodził się 3 marca 1847 roku.

1923 - Urodził się Szymon Peres, polityk izraelski, prezydent Izraela w latach 2007-2014. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1994 roku, wraz z Icchakiem Rabinem i Jaserem Arafatem. Został wyróżniony za rozmowy pokojowe, które prowadził, jako izraelski minister spraw zagranicznych. Ich skutkiem były tak zwane porozumienia z Oslo. Zmarł 28 września 2016 roku.

1924 - Urodził się James Baldwin, afroamerykański pisarz i eseista, autor powieści: "Głoś to na górze", "Mój Giovanni", "Inny kraj", przeciwnik rasizmu. Piętnował wzajemną nienawiść białej i czarnej ludności w Stanach Zjednoczonych. Zmarł 1 grudnia 1987 roku. 100. rocznica

1924 - Urodził się Carrol O'Connor, amerykański producent i aktor. Zagrał w filmach: "Marlowe", "Wróć do mnie", "Złoto dla zuchwałych" i "Ostatni kowboj”. Uhonorowany nagrodą Złotego Globu i pięciokrotnie nagrodą Emmy. Zmarł 21 czerwca 2001 roku. 100. rocznica

1926 - Sejm znowelizował Konstytucję. "Nowela sierpniowa" uprawniała prezydenta do rozwiązania Sejmu i Senatu, na wniosek Rady Ministrów, a także do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy.

1928 - Urodził się Mieczysław Voit, aktor związany z teatrami warszawskimi: Narodowym, Dramatycznym, Ateneum i Na Targówku. Zagrał w filmach: "Krzyżacy”, "Matka Joanna od Aniołów”, "Wesele”, "Sanatorium pod klepsydrą”, "Czarne słońca”, "Komediantka”, a także w kilkunastu serialach telewizyjnych. Zmarł 31 stycznia 1991 roku.

1932 - Urodził się Peter O’Toole, brytyjski aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, producent filmowy i reżyser pochodzenia irlandzkiego. Ośmiokrotnie nominowany do Oscara za role pierwszoplanowe. Laureat Oscara za całokształt twórczości. Zagrał między innymi w filmach: "Lawrence z Arabii", "Lord Jim", "Becket" i "Kaskader z przypadku". Zmarł 14 grudnia 2013.

1934 - Urodził się Walery Bykowski, rosyjski kosmonauta, który jako pierwszy na świecie spędził na orbicie okołoziemskiej pięć dni, w statku kosmicznym Wostok 5. Odbył trzy loty w kosmos. Zmarł 27 marca 2019 roku. 90. rocznica

1936 - Zmarł Louis Blériot, francuski producent lamp samochodowych, motocykli i samolotów, pionier lotnictwa. 25 lipca 1909 roku, jako pierwszy człowiek na świecie pokonał jednopłatowym samolotem własnej konstrukcji "Blériot XI" kanał La Manche. Urodził się 1 lipca 1872 roku.

1937 - Zmarł Rajmund Bergel, kapitan piechoty Wojska Polskiego, poeta, dramaturg, krytyk literacki. Od 1914 roku pełnił służbę w 2. Pułku Piechoty Legionów. Był twórcą postromantycznych wierszy na temat walki legionistów - "Tułaczym szlakiem", pisał również dramaty, prace historyczne i z zakresu krytyki literackiej. Autor słów do utworu "Piechur". Urodził się 12 sierpnia 1894 roku.

1939 - Urodził się Benjamin Barber, amerykański politolog i wykładowca uniwersytecki, doradca prezydentów - Stanów Zjednoczonych Billa Clintona i Niemiec Romana Herzoga. Autor 17 książek, w tym - "Imperium strachu: wojna, terroryzm i demokracja”. Znany dzięki książce "Dżihad kontra McŚwiat”. Przedstawił w niej starcie dążenia ludzi do dobrobytu i globalizacji - z wartościami tradycji lokalnych, przybierającymi nieraz formy fanatyczne. Zmarł 24 kwietnia 2017 roku. 85. rocznica

1940 - Na lotnisku w Northolt pod Londynem rozpoczęto formowanie 303. Dywizjonu Warszawskiego imienia Tadeusza Kościuszki. Lotnicy tego i innych polskich dywizjonów przyczynili się do zwycięstwa w powietrznej Bitwie o Anglię, a w konsekwencji - osłabienia i pokonania Niemiec.

1940 - Nieopodal wsi Rogoźnica na Dolnym Śląsku zaczął funkcjonować niemiecki obóz koncentracyjny Gross-Rosen. Tego dnia dotarł tam pierwszy transport więźniów. Początkowo Gross-Rosen był małym obozem, jednak od 1944 roku pełnił funkcję obozu nadrzędnego wobec blisko 100 filii. Przed nadejściem frontu hitlerowcy zmusili więźniów do morderczego marszu śmierci w głąb Rzeszy. Obóz z pozostałymi, najsłabszymi więźniami został wyzwolony przez armię radziecką w lutym 1945 roku.

1942 - Urodziła się Isabel Allende, chilijska pisarka, przedstawicielka tzw. realizmu magicznego, w którym świat realny miesza się ze światem niematerialnym. Założyła Fundację Isabel Allende, której celem jest "wspieranie programów poświęconych promowaniu i ochronie podstawowych praw kobiet i dzieci”. W 2006 Allende była jedną z sześciu kobiet, reprezentujących sześć kontynentów, które wnosiły flagę olimpijską podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Turynie. Jej ojciec, Thomas Allende był sekretarzem ambasady Chile w Peru, a kuzyn ojca, Salvador Allende, prezydentem Chile. Jej pierwsza powieść "Dom duchów" odniosła międzynarodowy sukces i doczekała się ekranizacji z udziałem gwiazd światowego kina: Meryl Streep, Glenn Close, Jeremym Ironsem, Antonio Banderasem.

1943 - Około 150 Polaków zostało wymordowanych przez oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii w Leonówce na Wołyniu. W latach 1943-1944 zabiły one, wraz z innymi formacjami i chłopstwem, około 60 tysięcy osób - polskich mieszkańców Wołynia.

1943 - Bunt około 800 więźniów w niemieckim obozie zagłady Treblinka II. Uzbrojeni w siekiery, młoty i pręty metalowe niszczyli wyposażenie obozu, starając się uszkodzić także komory gazowe. Podpalono zabudowania i składy paliwa, nie udało się im jednak zniszczyć komór gazowych. Bunt został stłumiony. Szacuje się, że około 200 więźniom udało się uciec.

1944 - W niemieckim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau, w nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku, Niemcy przeprowadzili likwidację obozu cygańskiego - Zigeunerlager. Wymordowali blisko trzy tysiące Romów. Wieczorem 2 sierpnia ogłoszono zakaz opuszczania bloków. Na ciężarówki załadowano 2897 dzieci, kobiet i mężczyzn. Zostali wywiezieni i zgładzeni w komorze gazowej numer V, a ich ciała spalono w dołach obok krematorium. W niemieckim KL Auschwitz-Birkanau było więzionych łącznie około 23 tysięcy Romów, z których wymordowano blisko 21 tysięcy. 80. rocznica

1944 - Drugi dzień Powstania Warszawskiego. Powstańcy zdobyli Starówkę, w tym, Redutę Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Od tej pory, aż do 28 sierpnia 1944 roku, budynek PWPW przy ulicy Sanguszki był jednym z najważniejszych punktów obrony Starego Miasta. Wydano pierwszy powstańczy numer pisma AK "Biuletyn Informacyjny". Tego dnia w powstaniu polegli: Krystyna Krahelska - poetka, Dorota Łempicka - sanitariuszka i żołnierz AK, Jerzy Ossowski - prawnik, socjolog, instruktor harcerski, Kazimierz Pogorzelski - żołnierz AK, Józef Rożniecki - prawnik, wojewoda lwowski, Iwo Rygiel - podharcmistrz, żołnierz AK, Józef Włodek - samorządowiec, prezydent Grudziądza i hrabia Władysław Ignacy Zamoyski - żołnierz AK, porucznik. 80. rocznica

1944 - Zmarła od ran Krystyna Krahelska, poetka, harcerka, żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego. Została ranna pierwszego dnia powstania. Gdy próbowała ratować postrzelonego kolegę, została trzykrotnie trafiona w klatkę piersiową. Zmarła następnego dnia. Była autorką piosenki "Hej, chłopcy, bagnet na broń" napisanej dla żołnierzy Batalionu "Baszta". Po wojnie wydano dwa zbiory jej wierszy i piosenek - "Smutna rzeka" i "Wiersze". W 1936 roku rzeźbiarka Ludwika Nitschowa utrwaliła jej twarz w pomniku Syreny warszawskiej. Krystyna Krahelska urodziła się 24 marca 1914 roku. 80. rocznica

1944 - Według ustaleń IPN, między 2 a 7 sierpnia zginął w niemieckim obozie Sachsenhausen generał Stefan Rowecki-Grot - generał dywizji Wojska Polskiego, dowódca Armii Krajowej, Komendant Główny Związku Walki Zbrojnej. W okresie PRL jego postać była przedstawiana negatywnie - podobnie jak innym dowódcom AK przypisywano mu współpracę z Niemcami. Po zmianach ustrojowych śledztwo w sprawie jego zamordowania w Sachsenhausen prowadził IPN. Ustalono, iż generał został zabity prawdopodobnie na terenie krematorium niemieckiego obozu Sachsenhausen, na specjalny rozkaz Heinricha Himmlera, który polecił dowództwu obozu natychmiastowe wykonanie egzekucji. Nastąpiło to bezpośrednio po wybuchu Powstania Warszawskiego. Nie ustalono miejsca pochówku generała, ani sprawców zabójstwa. 80. rocznica

1944 - Urodziła się Ewa Braun, scenograf, autorka oprawy plastycznej wielu polskich filmów, w tym: "Zaklęte rewiry”, "Zazdrość i medycyna”, "Europa, Europa”. W 1993 roku, wraz z Allanem Starskim, otrzymała Oscara za scenografię do obrazu "Lista Schindlera” Stevena Spielberga. W 2014 odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Jest członkiem Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej oraz Polskiej Akademii Filmowej. 80. rocznica

1945 - Zakończyła się konferencja poczdamska, w której uczestniczyli szefowie rządów: Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego. Postanowiono ukarać zbrodniarzy wojennych, Ustalono, że Niemcy miały zostać zdemilitaryzowane i zdecentralizowane gospodarczo i administracyjnie. W czasie konferencji prezydent Stanów Zjednoczonych Harry Truman i brytyjski minister spraw zagranicznych Ernest Bevin bezskutecznie domagali się od Stalina wycofania Armii Czerwonej z Polski.

1945 - Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej ogłosił dekret o amnestii dla wszystkich członków organizacji politycznych i wojskowych. Miała ona na celu likwidację podziemia antykomunistycznego. Nie przyniosła jednak spodziewanych przez władze rezultatów.

1945 - Zmarł Pietro Mascagni, włoski kompozytor, autor wielu oper w tym: "Maski”, "Przyjaciel Fritz”, "Neron”. Jest obok Ruggiera Leoncavalla współtwórcą weryzmu w operze włoskiej. Jego najbardziej znaną operą jest "Rycerskość wieśniacza" - "Cavalleria rusticana". Urodził się 7 grudnia 1863 roku.

1946 - Agencja TASS podała informację o wykonaniu wyroku śmierci na Andrieju Własowie, sowieckim generale, który po dostaniu się do niemieckiej niewoli w 1942 roku i podjął współpracę z III Rzeszą, organizując podporządkowane Niemcom oddziały Rosyjskiej Armii Wyzwoleńczej.

1947 - Należący do British South American Airlines samolot Avro Lancastrian z pięcioma członkami załogi i sześcioma pasażerami rozbił się na wulkanie Tupungato na granicy chilijsko-argentyńskiej, gdzie został zasypany przez lawinę i opady śniegu. Jego wrak odnaleziono w 2000 roku na zmniejszającym się lodowcu.

1949 - Urodziła się Gołda Tencer, reżyser, piosenkarka i aktorka Teatru Żydowskiego w Warszawie. Zagrała między innymi w filmach: "Austeria", "Gwiazdy na dachu", "Wichry wojny", "Wojna i miłość". Od 2004 roku organizuje Festiwal Kultury Żydowskiej "Warszawa Singera". Jest również prezesem założonej przez samą siebie Fundacji Shalom. 75. rocznica

1950 - Urodził się Mathieu Carriere, niemiecki aktor, scenarzysta i reżyser. Odtwórca ról w filmach: "Niepokoje wychowanka Toerlessa”, "Bramy raju”, "Wedle wyroków twoich”, "Księżniczka i żebrak”. Protestował przeciw dyskryminacyjnej działalności niemieckich Jugendamtów.

1951 - W Krynicy funkcjonariusze X Departamentu MBP pod kierownictwem pułkownika Józefa Światły aresztowali Władysława Gomułkę. Późną jesienią Biuro Polityczne KC PZPR podjęło decyzję o wykluczeniu Gomułki z partii. W śledztwie stawiano mu takie zarzuty, jak: zdrada, współpraca z obcym wywiadem i szpiegostwo. Władysława Gomułkę więziono do 13 grudnia 1954. Został oczyszczony z zarzutów w 1956 roku i powrócił do władzy.

1954 - Podjęto decyzję o budowie w Warszawie Stadionu X-lecia dla 100 tysięcy widzów. Po zaledwie 11 miesiącach budowy, rekord światowy, jeśli chodzi o obiekt tej wielkości, nastąpiło oficjalnie otwarcie Stadionu Dziesięciolecia. Do końca epoki PRL odbywały się na nim najważniejsze imprezy sportowe w kraju, między innymi spotkania międzypaństwowe piłkarskiej reprezentacji Polski, finały piłkarskiego Pucharu Polski, Derby Warszawy, memoriały Janusza Kusocińskiego, lekkoatletyczne mecze międzypaństwowe czy finisze Wyścigu Pokoju. 70. rocznica

1954 - Władze komunistyczne zlikwidowały Wydziały Teologii Katolickiej na Uniwersytecie Warszawskim i na Uniwersytecie Jagiellońskim, powołując w Warszawie Akademię Teologii Katolickiej oraz Chrześcijańską Akademię Teologiczną. 70. rocznica

1958 - Na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie rozegrano mecz lekkoatletyczny Polska-USA, który obejrzało ponad 100 tysięcy kibiców. W zawodach wystąpiło 49 zawodników USA oraz 50 Polaków. Mecz zakończył się zwycięstwem drużyny USA 115 do 97 wśród mężczyzn oraz triumfem Polek 54 do 52. Było to pierwsze w historii spotkanie lekkoatletycznych drużyn Polski i Stanów Zjednoczonych.

1960 - Zmarł Sidney Bradford, który stracił wzrok w wieku 10 miesięcy i odzyskał widzenie w obu oczach w wyniku przeszczepu rogówki mając 52 lata. Był przedmiotem badań naukowych neuropsychologa Richarda Gregory dotyczących percepcji. Bradford był oszołomiony nowym światem kolorów i ruchu. Przerażały go widoki, których często nie mógł zrozumieć. Nie rozpoznawał ludzi i wielu przedmiotów, które znał wyłącznie poprzez dotyk. Przed operacją był zdolnym operatorem maszyny, lecz po odzyskaniu wzroku zaczął popełniać błędy i stał się niezdolny do pracy. Popełnił samobójstwo dwa lata po operacji. Urodził się 30 maja 1906 roku.

1961 - Zmarł Stefan Lenartowicz, działacz emigracyjny, organizator Światowego Związku Polaków z Zagranicy "Światpolu”, a w latach 1934-1939 - jego sekretarz generalny. W 1949 roku osiedlił się Nowym Jorku, gdzie działał w Związku Narodowym Polskim, Skarbie Narodowym i "Światpolu". Urodził się 22 marca 1894 roku.

1963 - W Moskwie szefowie dyplomacji Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i ZSRR podpisali układ o częściowym zakazie prób jądrowych.

1967 - Zmarł Henryk Berlewi, malarz, grafik, typograf oraz teoretyk i krytyk sztuki. Był czołowym przedstawicielem awangardowej abstrakcji geometrycznej w Polsce i członkiem grupy artystycznej Blok Kubistów, Suprematystów i Konstruktywistów. Tworzył w duchu ekspresjonizmu. Od 1928 roku mieszkał w Paryżu. Urodził się 20 października 1894 roku.

1972 - Urodziła się Justyna Steczkowska, piosenkarka, autorka tekstów; wielokrotna laureatka nagrody muzycznej "Fryderyk". Popularność przyniosły jej piosenki: "Dziewczyna szamana", "Oko za oko, słowo za słowo". Była główną bohaterką filmu dokumentalnego "Justyna", zagrała też epizodyczne role w kilku filmach i serialach oraz wystąpiła w kilku spektaklach teatralnych.

1976 - Zmarł Fritz Lang, urodzony w Wiedniu, amerykański reżyser, niemieckiego pochodzenia. Przedstawiciel ekspresjonizmu w kinie. Nakręcił słynną epopeję "Nibelungi", a dla Hollywood - "Gdy miasto śpi", "Tysiąc oczu doktora Mabuse". Urodził się 5 grudnia 1890 roku.

1980 - Terroryści z neofaszystowskiego ugrupowania Nuclei Armati Rivoluzionari przeprowadzili zamach bombowy na dworcu w Bolonii we Włoszech. Zginęło 85 osób, około 200 zostało rannych. Zamach uznano za najbardziej brutalny akt terroru w powojennych Włoszech. Tragedię upamiętnia przykryty szkłem ślad po wybuchu na ścianie dworca. Sformowane w październiku 1977 roku NAR uchodzi za największą i najbardziej brutalną organizację skrajnej prawicy w drugiej połowie lat 70.

1984 - Zmarł Marian Łącz, aktor i piłkarz - zawodnik ŁKS Łódź i Polonii Warszawa. Zagrał w filmach: "Czarci żleb", "Skąpani w ogniu", "Barwy walki", "Bokser", "Brunet wieczorową porą", "Kochaj albo rzuć", "Grzeszny żywot Franciszka Buły”. Urodził się 5 grudnia 1921 roku. 40. rocznica

1985 - 135 osób zginęło, a 27 zostało rannych w katastrofie lotu Delta Air Lines 191, do której doszło podczas awaryjnego lądowania podczas burzy na autostradzie w Dallas. Maszyna leciała z Fort Laudardale do Los Angeles z międzylądowaniem w Dallas. W okolicy Dallas samolot napotkał formującą się silną burzę. Lądowanie na lotnisku nie powiodło się, a awaryjne lądowanie na autostradzie doprowadziło do katastrofy, w której zginął także jeden z kierowców samochodów, na które spadła maszyna.

1987 - Powstał Obywatelski Komitet Poszukiwań Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w Lipcu 1945 roku, zajmujący się badaniem losów ofiar Obławy Augustowskiej. Mimo szykan ze strony Służby Bezpieczeństwa, Komitet gromadził dokumentację dotyczącą zbrodni oraz popularyzował wiedzę na ten temat. Działacze Komitetu odwiedzili sto kilkadziesiąt miejscowości, przeprowadzili tysiące rozmów, sporządzili kilkaset kwestionariuszy osób zaginionych, zebrali dokumentację w postaci różnych pism, zaświadczeń i fotografii. Działalność stowarzyszenia była wspierana między innymi przez Jerzego Giedroycia, prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego, Zofię i Zbigniewa Romaszewskich. Prace Komitetu trwały do 1995 roku.

1988 - Zmarł Jonasz Stern, malarz, grafik, współtwórca Grupy Krakowskiej i scenograf awangardowego Teatru Artystów Cricot, profesor krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1954-74. Znany jest głównie, jako twórca metaforycznych collages z płótna, rybich szkieletów i siatek. Jego prace wystawiano w - Nowym Jorku, Moskwie, Wenecji, Kopenhadze, Londynie i Tokio. Urodził się 4 sierpnia 1904 roku.

1989 - Sejm powołał generała Czesława Kiszczaka na stanowisko premiera. Nie zdołał jednak utworzyć rządu. Nie uzyskał poparcia Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego. W rządzie Tadeusza Mazowieckiego otrzymał funkcję wicepremiera. 35. rocznica

1990 - Wybuch wojny w Zatoce Perskiej. Wojska irackie zaatakowały Kuwejt. Konflikt zakończył się po kilku miesiącach, pokonaniem Iraku przez międzynarodową koalicję pod dowództwem Stanów Zjednoczonych. Irak po przegranej spotkał się z wieloma sankcjami nałożonymi przez ONZ. Wprowadzono drastyczne obniżenie sprzedaży irackiej ropy naftowej. Irak zobowiązany był też do wypłacenia olbrzymich odszkodowań za zniszczenia spowodowane w Kuwejcie.

1993 - Zmarł Janusz Sidło, lekkoatleta, jeden z najlepszych oszczepników XX wieku, wielokrotny rekordzista świata i Europy, pięciokrotny olimpijczyk. Po zakończeniu kariery sportowej - trener. Urodził się 19 czerwca 1933 roku.

1996 - Zmarł Wojciech Natanson, eseista, krytyk literacki, członek PEN Clubu, laureat Nagrody Młodych imienia Włodzimierza Pietrzaka i francuskiego L'Ordere des Arts des Letteres. Autor 25 książek, kierownik literacki wielu teatrów, wykładowca Studium Dramatycznego w Krakowie. Urodził się 7 lipca 1904 roku.

1997 - Zmarł William Burroughs, amerykański pisarz i poeta. Wiele fragmentów jego twórczości zawiera elementy autobiograficzne. Był współtwórcą ruchu literacko-kulturowego - Beat Generation, propagującego idee anarchistycznego indywidualizmu i nonkonformizmu. Autor powieści: “Ćpun” i “Nagi lunch”. Urodził się 5 lutego 1914 roku.

2003 - Zmarł Peter Safar, amerykański lekarz, austriackiego pochodzenia, wynalazca wielu metod i sposobów ratowania życia. Opracował technikę sztucznego oddychania zwaną "pocałunkiem życia”. Urodził się 12 kwietnia 1924 roku.

2005 - Niemiecki pływak Christof Wandratsch przepłynął kanał La Manche w rekordowym czasie siedmiu godzin i trzech minut. Rekord przetrwał jednak tylko do 2007 roku, kiedy to bułgarski pływak Petar Stoychev pokonał kanał La Manche o sześć minut szybciej.

2007 - Rosyjskie mini łodzie podwodne umieściły rosyjską flagę na dnie morskim pod Biegunem Północnym, zgłaszając tym samym roszczenia do ponad miliona kilometrów kwadratowych powierzchni Arktyki.

2008 - 10 wspinaczy z siedmiu krajów i pakistański tragarz zginęło na szczycie K2 w paśmie Karakorum. Trzech innych himalaistów odniosło poważne obrażenia. Był to najbardziej tragiczny pojedynczy wypadek w historii zdobywania drugiego, co do wysokości szczytu świata i najwyższego szczytu Karakorum. Szczyt ten należy do najbardziej niebezpiecznych na świecie.

2011 - Zmarł Baruj Benacerraf, amerykański immunolog, wenezuelskiego pochodzenia, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny w 1980 roku. Dostał ją za odkrycie genów głównego układu zgodności tkankowej, które kodują molekuły powierzchni komórek odpowiedzialnych za rozróżnianie systemu immunologicznego własnego ustroju. Prowadził też badania nad alergiami i odkrył geny odpowiedzi immunologicznej, które zarządzają odrzuceniem transplantacji. Urodził się 29 października 1920 roku.

2012 - Zmarł Tomasz Szukalski, jeden z wybitniejszych polskich saksofonistów jazzowych. Współpracował między innymi z zespołem Zbigniewa Namysłowskiego, z Włodzimierzem Nahornym, Tomaszem Stańko, Janem Ptaszynem Wróblewskim i SBB. Urodził się 8 stycznia 1947 roku.

2014 - Konflikt na wschodniej Ukrainie: na wschód od Doniecka separatyści zestrzelili ukraiński samolot szturmowy Su-25. 10. rocznica

2015 - Zmarła Cilla Black, brytyjska piosenkarka i aktorka. Była jedną z najpopularniejszych wykonawczyń muzyki pop w Anglii pod koniec lat 60. i w latach 70. W ciągu całej swojej kariery muzycznej artystka nagrała 15 albumów studyjnych i 37 singli. Odznaczona Orderem Imperium Brytyjskiego. Urodziła się 27 maja 1943 roku.

2016 - Zmarł kardynał Franciszek Macharski, arcybiskup metropolita krakowski w latach 1979-2005. Jego poprzednikiem i wielkim przyjacielem był Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II. Jako pierwszy Polak, 6 stycznia 1979 roku, w Rzymie, otrzymał z jego rąk sakrę biskupią. Od 1979 do 1994 roku był wiceprzewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski. Przez wiele lat pełnił funkcję przewodniczącego Komisji do spraw Nauki Katolickiej i Komisji do spraw Apostolstwa Świeckich. Miał tytuł doktora nauk teologicznych. Urodził się 20 maja 1927 roku.

2017 - Zmarła Wanda Chotomska, pisarka, autorka ponad 200 książek dla dzieci i młodzieży. Do najważniejszych należą: "Siedem księżyców”, "Dzieci pana astronoma”, "Dla każdego coś śmiesznego”, "Drzewo z czerwonym żaglem”, "Wszystko gra”, "Pięciopsiaczki”. Wanda Chotomska tworzyła również audycje radiowe i telewizyjne, scenariusze do filmów krótkometrażowych i sztuk teatralnych. Autorka popularnego cyklu programów telewizyjnych dla dzieci "Jacek i Agatka", emitowanego w latach 1962-1973. Urodziła się 26 października 1929 roku.

2018 - Zmarł Stefan Rogaczewski, duchowny baptystyczny, wieloletni członek i skarbnik Naczelnej Rady Kościoła Chrześcijan Baptystów w PRL. Urodził się 7 września 1929 roku.

2019 - Zmarł Romuald Lazarowicz, dziennikarz, bibliotekarz, działacz opozycji w PRL. Od 1978 był kolporterem wydawnictw podziemnych. Współpracował z Klubem Samoobrony Społecznej oraz Studenckim Komitetem Solidarności. Od 13 grudnia 1981 do maja 1982 był redaktorem naczelnym podziemnego "Z Dnia na Dzień” - pierwszego w Polsce regularnego czasopisma stanu wojennego. W 1982 współtworzył Solidarność Walczącą. Był członkiem kierownictwa Agencji Informacyjnej Solidarności Walczącej, wydającej podziemne czasopisma. Był współtwórcą podziemnego Radia Solidarność Walcząca, działającego na Dolnym Śląsku w latach 80. Urodził się 11 sierpnia 1953 roku. 5. rocznica

2020 - Na północ od Łeby polscy nurkowie znaleźli wrak niemieckiego okrętu podwodnego U-649, który zatonął w 1943 roku po kolizji z U-232. Zginęło 35 członków załogi U-Boota, 11 uratowano. Polscy płetwonurkowie odnależli wrak okrętu na wysokości Łeby, 35 mil morskich od brzegu na głębokości 72 metrów.

Zobacz także

2024-11-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej 2024-11-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 listopada - Święto narodowe Łotwy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku. 18 listopada - Polska - Dzień Kolejarza. 18… » więcej 2024-11-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 listopada - Międzynarodowy Dzień Studenta, obchodzony od 1941 roku dla uczczenia pamięci czeskich studentów prześladowanych w 1939 roku przez hitlerowców. 17… » więcej 2024-11-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 listopada - Międzynarodowy Dzień Tolerancji, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 12 grudnia 1995 roku z inicjatywy UNESCO. 16… » więcej 2024-11-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. 15 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc… » więcej 2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »