Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-07-28, 01:00 Autor: IAR/K.Sowińska/dok.

Kartka z kalendarza

28 lipca - Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby.
1368 - Zmarł Bolesław II Mały, książę jaworski i siewierski, margrabia Łużyc Dolnych. Ostatni niezależny książę piastowski na Śląsku. Urodził się między 1309 a 1312 rokiem.

1458 - Wojna trzynastoletnia: w Gdańsku został zawarty rozejm między Polską a wspierającą krzyżaków Danią. W dokumencie uzgodniono natychmiastowe wstrzymanie działań wojennych do sierpnia 1459 roku oraz przywrócenie handlu. Na maj 1459 zaplanowano sąd rozejmowy mający rozstrzygnąć sprawy sporne.

1648 - W trzydniowej bitwie pod Konstantynowem wojska Jeremiego Wiśniowieckiego pokonały kilkakrotnie silniejsze oddziały kozackie pod dowództwem Maksyma Krzywonosa. Kozacy stracili kilkanaście tysięcy ludzi, Polacy - tylko kilkuset. Bitwa ze strategicznego punktu widzenia, choć zaangażowane były w niej znaczne siły, nie miała wielkiego znaczenia i nie wpłynęła na tempo rozprzestrzeniania się powstania. Marsz Kozaków nie został powstrzymany - zajęli wkrótce Wołyń i Podole oraz oblegli Kamieniec Podolski.

1655 - Zmarł Savinien Cyrano de Bergerac, francuski pisarz i wolnomyśliciel, zwolennik filozofii materialistycznej. Autor listów satyrycznych, dramatów i powieści. Postać pisarza spopularyzował Edmond Rostand, uczyniwszy go bohaterem tytułowym swojej głośnej komedii "Cyrano de Bergerac”. Urodził się 6 marca 1619 roku.

1656 - Potop szwedzki: bitwa o Warszawę. Trwała do 30 lipca i zakończyła się zwycięstwem Szwedów. W starciu brały udział wojska polskie i litewskie, pod dowództwem króla Jana Kazimierza, które walczyły z armią szwedzko-brandenburską, dowodzoną przez króla Karola Gustawa i elektora Fryderyka Wilhelma. Największa w dziejach wojen polsko-szwedzkich bitwa zakończyła się porażką armii Rzeczypospolitej.

1741 - Zmarł ksiądz Antonio Vivaldi, włoski skrzypek i kompozytor. Autor koncertów skrzypcowych: "Cztery pory roku”, "Burza morska”, "Polowanie”, a także oper, oratoriów, kantat, sonat skrzypcowych i wiolonczelowych, wokalnych utworów religijnych. Większość kompozycji Vivaldiego odkryto w latach 30. XX wieku. Nieznane dzieła kompozytora są odnajdywane do dziś. W wieku 25 lat otrzymał święcenia kapłańskie. Urodził się 4 marca 1678 roku.

1750 - Zmarł Jan Sebastian Bach, niemiecki kompozytor i organista, jeden z najwybitniejszych artystów w dziejach muzyki. W twórczości sięgał po wszystkie współczesne sobie gatunki muzyczne, poza operą. Pisał utwory na organy i klawesyn, tworzył fugi, muzykę chóralną oraz kameralną. Autor ponad 200 kantat kościelnych i świeckich. Był mistrzem muzyki polifonicznej - doprowadził do doskonałości barokową formę fugi. Urodził się 31 marca 1685 roku.

1794 - Maksymilian Robespierre został stracony na gilotynie w Paryżu. Był działaczem Klubu Jakobinów i jednym z przywódców rewolucji francuskiej. Po przewrocie termidoriańskim aresztowany i skazany na śmierć. Z powodu swojej nieskazitelnej uczciwości zwany "Nieprzekupnym". Historycy do dziś spierają się o ocenę jego działań. Jedni widzą w nim krwawego dyktatora i szalonego fanatyka, inni uwypuklają pozytywne skutki jego rządów. Spór ten nie został do dziś rozstrzygnięty. Maksymilian Robespierre urodził się 6 maja 1758 roku. 230. rocznica

1804 - Urodził się Ludwig Feuerbach, niemiecki filozof, jeden z głównych przedstawicieli materialistycznego antropologizmu i ateizmu. Podkreślał materialność człowieka - człowiek jest tym, co je, i na tej podstawie zbudował naturalistyczną etykę i teorię religii. Zwalczał idee nieśmiertelności i nadprzyrodzoności. Jego twórczość wywarła duży wpływ na kształtowanie się poglądów Karola Marksa i Fryderyka Engelsa. Zmarł 13 września 1872 roku. 220. rocznica

1812 - Urodził się Józef Ignacy Kraszewski, pisarz, publicysta, historyk, malarz, krytyk literacki i muzyczny. Nazywano go "człowiekiem instytucją". Napisał ponad 220 powieści i 15 utworów scenicznych. Jego prace były prezentowane na wystawach malarskich i graficznych. Jego znane powieści historyczne i obyczajowe to między innymi: "Stara baśń”, "Zygmuntowskie czasy”, "Komedianci", "Hrabina Cosel” i "Chata za wsią". Zmarł 19 marca 1887 roku.

1815 - Z inicjatywy wielkiego księcia Konstantego w Warszawie powstała Szkoła Podchorążych, która miała kształcić przyszłe kadry armii Królestwa Polskiego. W 1828 roku zawiązało się w niej konspiracyjne sprzysiężenie pod dowództwem podporucznika Piotra Wysockiego, a 29 listopada 1830 roku podchorążowie szkoły atakiem na Belweder rozpoczęli powstanie listopadowe.

1826 - Zmarł generał Józef Zajączek, książę herbu Świnka, namiestnik Królestwa Polskiego. Walczył w Powstaniu Kościuszkowskim i brał udział w kampanii napoleońskiej. Jego nazwisko widnieje na Łuku Triumfalnym w Paryżu. Po wzięciu Tadeusza Kościuszki do niewoli przez krótki okres pełnił funkcję Wodza Naczelnego insurekcji. Autor wspomnień "Pamiętniki, albo historia rewolucji polskiej, czyli powstanie roku 1794”. Urodził się 10 marca 1752 roku.

1835 - Podczas parady wojskowej w Paryżu Korsykanin Giuseppe Fieschi usiłował zabić króla Francji Ludwika Filipa i jego dwóch synów, wykorzystując w tym celu tak zwaną machinę piekielną. Pozwalała ona na równoczesny wystrzał z 25 karabinów. W zamachu zginęło 19 przypadkowych osób. Sam Fieschi został ranny z powodu awarii maszyny. Został skazany na karę śmierci, którą wykonano 19 lutego 1836 roku.

1844 - W Karpaczu poświęcono sprowadzoną z Norwegii drewnianą, ewangelicką Świątynię Wang. Kościół został zbudowany z sosnowych bali w miejscowości Vang w południowej Norwegii na przełomie XII i XIII wieku. Konstrukcja wykonana jest bez użycia gwoździ, wszystkie połączenia zrealizowano przy pomocy drewnianych złączy ciesielskich. Stanowi jedną z największych atrakcji turystycznych Karpacza. Uważany jest za najstarszy drewniany kościół w Polsce. W kwietniu 2014 roku na cmentarzu przy świątyni Wang został pochowany Tadeusz Różewicz. 180. rocznica

1847 - Zmarł Jan Nepomucen Głowacki, jeden z pierwszych malarzy Tatr. Jego obrazy "Widok z Poronina" i "Morskie Oko" zapoczątkowały polskie tatrzańskie malarstwo pejzażowe. Profesor krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Urodził się w 1802 roku.

1851 - Całkowite zaćmienie Słońca widoczne nad Kanadą, Grenlandią, Islandią, Skandynawią, Polską, Białorusią i zachodnią Rosją. Było to pierwsze takie zjawisko, które uwieczniono na dagerotypie - metalowej płycie, która pozwalała na uwiecznienie unikatowego obrazu. Zaćmienie sprowadziło do naszego kraju wielu wybitnych zagranicznych astronomów. Z kolei Polacy obserwowali to zaćmienie poza granicami ojczyzny: astronom Marian Kowalski na Zaporożu, geodeta Józef Chodźko w Osetii, a Telesfor Szpadkowski, budowniczy gubernialny Warszawy w Dagestanie.

1866 - Urodziła się Helen Beatrix Potter, angielska ilustratorka oraz autorka powiastek i wierszy dla dzieci. W 1902 wydała ilustrowaną przez siebie książkę "Piotruś Królik". Oprócz niej napisała jeszcze 22 inne opowieści, w których obok królika Piotrusia pojawiają się także inne antropomorficzne zwierzęta, między innymi: Beniamin Truś, wiewiórka Orzeszko, prosiak Robinson, czy kaczka Tekla Kałużyńska. Zmarła 22 grudnia 1943 roku.

1869 - Zmarł Jan Ewangelista Purkynie, czeski fizjolog i anatom. W 1839 roku nazwał żywą materię w komórkach protoplazmą, jako pierwszy stosował mikrotom - urządzenie do krojenia preparatów na cienkie skrawki, a także opisał działanie na człowieka: kamfory, terpentyny i opium. Odkrył zjawisko zmiany wrażliwości oka na barwy podczas adaptacji w ciemności, odkrył gruczoły potowe, zaproponował zastosowanie badania odcisków palców do identyfikacji ludzi. Urodził się 17 grudnia 1787 roku. 155. rocznica

1877 - Urodził się Jędrzej Marusarz-Jarząbek, przewodnik górski, taternik, współzałożyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Uczestniczył w wielu głośnych i trudnych wyprawach ratunkowych, między innymi pod Mały Kościelec po zasypanego lawiną Mieczysława Karłowicza w lutym 1909 roku. Został uczczony dwiema nazwami w Tatrach - Marusarzowa Przełączka i Marusarzowa Turnia. Zmarł 1 października 1961 roku.

1883 - W Krakowie zmarł Władysław Ludwik Anczyc, poeta, dramatopisarz, wydawca, tłumacz, uczestnik powstania krakowskiego w 1846 roku. Urodził się 12 grudnia 1823 roku.

1887 - Urodził się Marcel Duchamp, francuski malarz, członek ruchu dadaistycznego, zwany "ojcem wszystkich form awangardy". Był prowokatorem i intelektualistą, występował przeciwko religii, moralności, ojczyźnie, schematyzmowi. Poszukiwał odpowiedzi na pytania dotyczące roli artysty. Do swojej działalności podchodził z autoironią. Zmarł 2 października 1968 roku.

1895 - W Galicji w Rzeszowie utworzono Stronnictwo Ludowe. W 1903 roku przemianowano je na Polskie Stronnictwo Ludowe, a w 1913 - PSL "Piast". Organizacja ta stanowiła zaczątek zorganizowanego ruchu ludowego na ziemiach polskich.

1897 - W Krakowie urodził się Henryk Reyman, żołnierz i sportowiec, piłkarz Wisły Kraków i reprezentant Polski. Uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej. Był dwukrotnym mistrzem Polski w piłce nożnej, dwukrotnym królem strzelców ligi, olimpijczykiem z Paryża w 1924 roku. Zmarł 11 kwietnia 1963 roku.

1899 - Urodził się Wawrzyniec Staliński, piłkarz, występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1922-1928, olimpijczyk. Jego widowiskowa gra ściągała tłumy kibiców na stadiony w całym kraju. Był pierwszym polskim zawodnikiem w historii reprezentacji, który zdobył trzy gole w jednym meczu. Wydarzyło się to 8 sierpnia 1926 podczas meczu z Finlandią, wygranym przez Polskę 8:1. W czasie II wojny światowej był więźniem niemieckiego obozu zagłady w Auschwitz. Po wojnie wycofał się z czynnego życia sportowego. Zmarł 3 czerwca 1985 roku. 125. rocznica

1900 - Urodził się Artur Maria Swinarski, poeta, satyryk i dramaturg. W latach 30. XX wieku - kierownik działu literackiego krakowskiego "Czasu” i autor szopek satyrycznych wraz z Magdaleną Samozwaniec. Autor tomów poezji: "Przekleństwo morza”, "Harakiri”, komedii "Achilles i panny” oraz "Fraszek”. Zmarł 21 kwietnia 1965 roku.

1902 - Urodził się Karl Rajmund Popper, austriacki logik i filozof, jeden z najwybitniejszych myślicieli XX wieku. Specjalizował się w filozofii nauki i filozofii społeczno-politycznej. Twórca tak zwanego hipotetyzmu w metodologii nauk przyrodniczych. Autor pracy "Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie". Zmarł 17 września 1994 roku.

1906 - Urodził się David Littmann, amerykański lekarz kardiolog niemieckiego pochodzenia, profesor Harvard Medical School, wynalazca. Opracował i opatentował unowocześniony model stetoskopu, dysponujący znacznie lepszą akustyką, a co za tym idzie dużo lepszymi możliwościami osłuchowymi. Zmarł 1 stycznia 1981 roku.

1909 - Urodził się Malcolm Lowry, brytyjski powieściopisarz i poeta. Zasłynął, jako autor powieści "Pod wulkanem", opublikowanej w 1947 roku. Lowry zaczął pisać ją podczas pobytu w Meksyku, a ukończył w Kanadzie. Powieść weszła do kanonu literatury XX wieku. Została sfilmowane w 1984 przez amerykańskiego reżysera Johna Hustona. Teatralnej adaptacji powieści dokonał Jerzy Grzegorzewski w przedstawieniu "Powolne ciemnienie malowideł" zrealizowanym w Teatrze Studio w Warszawie. Zmarł 26 czerwca 1957 roku. 115. rocznica

1914 - Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii, co dało formalny początek I wojny światowej, która trwała do 1918 roku. W jej wyniku upadł ukształtowany w XIX wieku układ polityczny, zmieniły się granice wielu europejskich krajów i powstały państwa narodowe, między innymi: Polska, Węgry i Czechosłowacja. Wojnę rozpoczęło osiem państw, a zakończyły 33 kraje, liczące półtora miliarda mieszkańców, wówczas 2/3 ludności kuli ziemskiej. Walki toczyły się niemal na wszystkich kontynentach i morzach, ale główne działania wojenne były prowadzone w Europie. Według ocen historyków, zginęło dziesięć milionów ludzi, a 20 milionów zostało rannych. 110. rocznica

1919 - Urodził się Janusz Bardach, polsko-amerykański chirurg plastyczny, pochodzenia żydowskiego, autor książki "Człowiek człowiekowi wilkiem" opisującej doświadczenia więźnia Gułagu. W 1942 roku został aresztowany przez NKWD i skazany na karę śmierci, którą zamieniono na 10 lat ciężkiego łagru na Kołymie. W 1972 wyjechał z Polski do USA i tam do śmierci pracował, jako chirurg. Zmarł 16 sierpnia 2002 roku. 105. rocznica

1921 - Zmarł Tadeusz Godlewski, fizyk, profesor Politechniki Lwowskiej, twórca pierwszego polskiego laboratorium do badań ciał promieniotwórczych i radioaktywności. Autor 30 publikacji naukowych, w tym "O niektórych promieniotwórczych właściwościach uranu”. Urodził się 4 stycznia 1878 roku.

1922 - Urodził się Marian Malina, artysta malarz i grafik, wynalazca techniki celografii, absolwent i wieloletni pracownik krakowskiej ASP. Zwolniony z uczelni w 1962 roku. Wystawiał swoje prace na ekspozycjach krajowych i zagranicznych. Był członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Drzeworytników XYLON. Zmarł w 1985 roku.

1923 - Między Warszawą a Krakowem została uruchomiona regularna linia lotnicza. Zarządzająca nią Polska Linja Lotnicza "Aerolloyd" dysponowała na tej trasie sześcioma samolotami Junkers F13.

1923 - Urodził się Henryk Troszczyński, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, porucznik rezerwy Wojska Polskiego. Podczas II wojny światowej, jesienią 1942, jako przymusowy robotnik skierowany został przez Niemców do pracy w okolice Katynia. Tam dowiedział się, podobnie jak inni pracujący tam Polacy, o mogiłach polskich oficerów. Powiadomił o tym Niemców i właśnie po przekazanych przez niego informacjach ruszyło niemieckie śledztwo w tej sprawie. Zmarł 8 grudnia 2019 roku.

1928 - W Amsterdamie rozpoczęły się IX Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy sportowcy zdobyli na nich pięć medali: złoto Halina Konopacka w rzucie dyskiem, srebro drużyna jeździecka w konkursie skoków oraz trzy brązowe.

1929 - Urodziła się Jacqueline "Jackie" Bouvier Kennedy Onassis, wdowa po prezydencie Johnie Kennedym i greckim armatorze Arystotelesie Onassisie, dla rodaków przez wiele lat pierwsza dama Ameryki. Przez małżeństwo swojej siostry Lee, była spokrewniona z polskim rodem Radziwiłłów. Została okrzyknięta przez miliony kobiet ikoną mody lat 60. i 70. XX wieku. Kennedy korzystała z usług wielu projektantów. W gronie jej stylistów znajdowali się: Giorgio Armani, Chanel, Valentino. Jackie Kennedy Onassis doczekała się torebki nazwanej swoim imieniem, zaprojektowanej przez włoski dom mody Gucci. Zapoczątkowała modę na sukienki o szerokich ramiączkach, ze specyficznym wycięciem w łódkę, dopasowane w talii. Często nosiła wełniany płaszcz ozdobiony paskiem i duże okulary przeciwsłoneczne. Zmarła 19 maja 1994 roku. 95. rocznica

1941 - W zajętym przez Wehrmacht Krzemieńcu od 28 do 30 lipca zamordowano około 30 przedstawicieli polskiej inteligencji. 28 lipca Niemcy - według listy utworzonej przez ukraińskich nacjonalistów - aresztowali najbardziej znaczących reprezentantów miejscowej inteligencji, głównie nauczycieli Liceum Krzemienieckiego. W kolejnych dniach Niemcy zapędzili 30 osób pod Górę Krzyżową i tam rozstrzelali.

1942 - W warszawskim getcie utworzono pierwszą Żydowską Organizację Bojową, Założycielami ŻOB byli między innymi: Icchak Cukierman, Cywia Lubetkin, Marek Edelman, Josef Kapłan i Mordechaj Tanenbaum. Komendantem Organizacji został Mordechaj Anielewicz. Była to najbardziej znana spośród formacji żydowskiego ruchu oporu podczas II wojny światowej.

1942 - Józef Stalin wydał rozkaz numer 227, znany też, jako "Ani jednego kroku wstecz”. Było to następstwo klęsk i dezercji żołnierzy Armii Czerwonej na początku wielkiej wojny ojczyźnianej oraz w czasie zbliżania się wojsk hitlerowskich do Stalingradu - miasta noszącego imię Stalina. Według danych archiwalnych NKWD - tylko w czasie bitwy pod Stalingradem z wyroków sądów polowych rozstrzelano za tchórzostwo i dezercję około 14 tysięcy żołnierzy jednostek liniowych Armii Czerwonej.

1945 - 14 osób zginęło, a 26 zostało rannych po uderzeniu bombowca North American B-25 Mitchell w nowojorski wieżowiec Empire State Building. Samolot leciał do Newark w stanie New Jersey. Bombowiec uderzył na wysokości 78. i 79. piętra, na wysokości 295 metrów nad ziemią. W wyniku uderzenia powstała dziura o wymiarach pięć na sześć metrów. Siła uderzenia była tak wielka, że jeden z silników przebił budynek na wylot i spadł na ulicę po drugiej stronie. Zniszczenia udało się naprawić. Powodem wypadku była gęsta mgła.

1947 - Brytyjczyk Tom Blower przepłynął w czasie 15 godzin i 26 minut -jako pierwszy w historii - Kanał Północny między Szkocją a Irlandią.

1948 - Karol Wojtyła przybył do swej pierwszej parafii w Niegowici. Pełnił tam zadania wikariusza i katechety. Wolny czas starał się spędzać z młodzieżą na wycieczkach krajoznawczych. W sierpniu 1949 został przeniesiony do parafii świętego Floriana w Krakowie. W kaplicy kościoła pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Niegowici znajduje się symboliczny grób Jana Pawła II będący kopią prawdziwego miejsca pochówku w Watykanie.

1951 - W Genewie została przyjęta konwencja dotycząca statusu uchodźców, zawierająca zasadę non-refoulement. Stanowi ona, że osoby, której odmówiono przyznania statusu uchodźcy, nie wolno deportować do kraju, w którym groziłoby jej niebezpieczeństwo prześladowania. W takim wypadku państwo powinno otoczyć taką osobę inną formą ochronnym na przykład w Polsce obowiązuje instytucja pobytu tolerowanego.

1952 - Urodził się Jacek Bursztynowicz, aktor teatralny filmowy, udzielający także głosu w rolach dubbingowych. Wystąpił między innymi w filmach: "Prymas Hlond", "Stygmatyczka", "Klincz" i serialach: "Na Wspólnej", "Samo życie".

1954 - Urodził się Hugo Chávez, wenezuelski wojskowy i polityk socjalistyczny, przywódca nieudanego zamachu stanu z 1992 roku. W latach 1999-2013 był prezydentem Wenezueli. Był także przywódcą ruchu rewolucyjnego zwanego rewolucją boliwariańską. Zmarł 5 marca 2013 roku. 70. rocznica

1966 - Urodził się Grzegorz Filipowski, najlepszy w historii polski łyżwiarz figurowy w kategorii solistów. Pierwszy medal na arenie międzynarodowej zdobył w 1985 roku podczas mistrzostw Europy. W 1989 w mistrzostwach kontynentu wywalczył srebrny medal. Największy sukces osiągnął podczas mistrzostw świata w 1989 w Paryżu, gdzie zajął trzecie miejsce. Jest jedynym do tej pory łyżwiarzem z Polski, który stanął na podium mistrzostw świata w konkurencji solistów. Trzykrotnie uczestniczył w igrzyskach olimpijskich. W Calgary w 1988 roku był piąty. Karierę sportową zakończył w 1997 roku. Obecnie w Kanadzie pracuje, jako trener łyżwiarzy figurowych.

1968 - Zmarł Otto Hahn, niemiecki fizykochemik. Wykrył zjawisko izometrii jądrowej. W 1938 roku, wspólnie z Fritzem Strassmannem, przeprowadził pierwszą reakcję rozszczepienia jądra atomu, za co w 1944 otrzymał Nagrodę Nobla. W 1999 roku niemiecki magazyn "Focus” opublikował wyniki sondy wśród 500 czołowych naukowców w dziedzinie nauk przyrodniczych, inżynierów i fizyków na temat największych naukowców XX wieku - Otto Hahn zajął trzecie miejsce, za Albertem Einsteinem i Maxem Planckiem. Urodził się 8 marca 1879 roku.

1972 - Zmarła Mieczysława Ćwiklińska, znana aktorka filmowa i teatralna. Zagrała w 40 filmach. Przed wojną wystąpiła w: "Czy Lucyna to dziewczyna", "Trędowata", "Dziewczęta z Nowolipek" i "Dodek na froncie”. Po wojnie w jednym obrazie - "Ulica graniczna”, ale przez wiele lat grała na scenach stołecznych. W sztuce Alejandro Casony "Drzewa umierają stojąc” wystąpiła półtora tysiąca razy. Urodziła się 1 stycznia 1879 roku.

1972 - Zmarła Balbina Świtycz-Widacka, poetka i rzeźbiarka, autorka kilkuset utworów poetyckich i blisko 1000 rzeźb, w tym pomnika Michała Kajki w Ełku, fontanny - kormorana w Olsztynie i wielu innych. W okresie wojny w Kobryniu pomagała Żydom wyprowadzonym z tamtejszego getta. Po wojnie przebywała na Pomorzu, a w latach 50 tych na stałe zamieszkała w Olsztynie, gdzie znajduje się najwięcej jej prac. Urodziła się 31 marca 1901 roku.

1975 - Podczas zejścia pięcioosobowej polskiej wyprawy z Broad Peak Central w Karakorum zginęli himalaiści: Marek Kęsicki, Bohdan Nowaczyk i Andrzej Sikorski. Wcześniej dokonali pierwszego w historii polskiego himalaizmu wejścia na wierzchołek powyżej 8000 metrów.

1975 - Zapadł wyrok w poszlakowym procesie Zdzisława Marchwickiego, seryjnego mordercy, "wampira z Zagłębia". Oskarżony o 14 zabójstw i usiłowanie sześciu kolejnych został skazany na karę śmierci. Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nie skorzystała z prawa łaski. Wyrok wykonano w Areszcie Śledczym w Katowicach 26 kwietnia 1977 roku. Zdaniem części badaczy Marchwicki był niewinny, zaś oskarżenie go miało być działaniem milicji, podjętym pod naciskiem władz centralnych PRL w celu uspokojenia nastrojów społecznych. Marchwicki urodził się 18 października 1927 roku.

1976 - List Jerzego Andrzejewskiego "Do prześladowanych uczestników robotniczego protestu", napisany w imieniu opozycyjnych pisarzy. "Domagamy się amnestii dla niewinnie skazanych i więzionych, zwolnienia bezpodstawnie aresztowanych, rehabilitacji skrzywdzonych i oszkalowanych, przywrócenia możliwości pracy tym, którzy jej zostali pozbawieni" - apelował znany pisarz. Maszynopis tego listu z odręcznymi poprawkami i podpisem autora przechowywany jest w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

1976 - Trzęsienie ziemi w Tangshan w Chinach pochłonęło prawdopodobnie około 800 tysięcy ofiar. Oficjalne dane mówią o około 250 tysiącach zabitych. Trzęsienie miało siłę 8,2 w skali Richtera. Miasto Tangshan zostało niemal całkowicie zniszczone. Dodatkowe zniszczenie przyniosły wstrząsy wtórne, które nawiedziły miasto 15 godzin po pierwszym wstrząsie. Zginęło wówczas wiele osób, które nadal znajdowały się pod gruzami budynków. Wstrząsy odczuwane były na znacznym obszarze Chin wschodnich, także w oddalonym o 140 kilometrów Pekinie. Rząd Chińskiej Republiki Ludowej odmówił przyjęcia pomocy międzynarodowej.

1978 - Pierwsze dwa francuskie superszybkie pociągi TGV opuściły fabrykę Alstomu w Belfort. W następnych miesiącach przeprowadzono w nich ponad 15 tysięcy modyfikacji. Po wielu problemach, 25 kwietnia 1980, fabrykę opuścił pierwszy z seryjnych składów TGV. Jeździły na trasie Paryż-Lyon. Początkowo klientami byli ludzie podróżujący w interesach, jako że czas przejazdu oferowany przez TGV był najkrótszy ze wszystkich dostępnych środków transportu.

1982 - Stan wojenny: Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ "Solidarność" wydała oświadczenie wzywające do pokojowych manifestacji w rocznicę podpisania Porozumień Gdańskich oraz ogłosiła program "Społeczeństwo Podziemne". Komisję tworzyli: Zbigniew Bujak, Bogdan Lis, Władysław Frasyniuk i Władysław Hardek. Współpracownikami TKK byli między innymi: Lech Kaczyński, Henryk Wujec, Jerzy Buzek i Zdzisław Najder.

1984 - W Los Angeles rozpoczęły się XXIII Letnie Igrzyska Olimpijskie, zbojkotowane przez ZSRR i większość państw socjalistycznych, wśród nich PRL. Oficjalnym powodem rezygnacji państw zza żelaznej kurtyny z udziału w rywalizacji sportowej była obawa przed smogiem oraz brak bezpieczeństwa i odpowiedniego zaplecza sportowego. Faktycznie jednak były to retorsje za bojkot poprzednich igrzysk w Moskwie przez Stany Zjednoczone i część państw zachodnich. Państwa bojkotujące igrzyska w Los Angeles zorganizowały w tym samym roku zawody "Przyjaźń-84", które jednak nie kolidowały terminowo z rywalizacją olimpijską. 40. rocznica

1993 - Polska podpisała konkordat z Watykanem. Jego ratyfikacja przez Sejm nastąpiła 8 stycznia 1998 roku. Konkordat wszedł w życie 25 kwietnia 1998 roku. Składał się z preambuły i 29 artykułów. Stworzył podstawy dla współpracy między Kościołem i państwem w duchu wzajemnego poszanowania autonomii i niezależności obu stron we właściwych im sferach działania.

1996 - Na południu stanu Waszyngton znaleziono prehistoryczny szkielet "Człowieka z Kennewick”. Datowany jest na ósmy wiek przed naszą erą. Zachował się w niemal idealnym stanie, brakuje jedynie mostka oraz kilku kości kończyn. Należał do mężczyzny zmarłego w wieku około 45-50 lat, wzrostu około 170-175 centymetrów, smukłej budowy. Ślady na kościach świadczą, iż w ciągu swojego życia doznał licznych złamań i urazów. Znalezisko szybko wzbudziło sensację, człowiek z Kennewick nie przypomina, bowiem współczesnych Indian.

1998 - Zmarł Zbigniew Herbert, jeden z najwybitniejszych poetów polskich okresu powojennego. Laureat ponad 20 nagród literackich. Od końca lat 60. XX wieku był jednym z najpoważniejszych pretendentów do Literackiej Nagrody Nobla. Jego książki zostały przetłumaczone na 38 języków. Autor między innymi: "Pana Cogito" i "Raportu z oblężonego miasta". Od 1986 roku mieszkał w Paryżu, gdzie współpracował z "Zeszytami Literackimi". Do Polski wrócił w 1992. Kawaler Orderu Orła Białego. Był żołnierzem Armii Krajowej. Urodził się 29 października 1924 roku.

1998 - Zmarł Adam Hollanek, pisarz, publicysta, założyciel miesięcznika "Fantastyka". Autor ponad 30 powieści i książek popularnonaukowych. Jako pisarz fantastycznonaukowy debiutował w 1958 powieścią "Katastrofa na Słońcu Antarktydy”. Pod koniec życia aktywnie wspierał i uczestniczył w działaniach Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Wschodnich. W latach 1945-1946 pracował, jako dyrektor programowy Polskiego Radia w Krakowie. Urodził się 4 października 1922 roku.

2000 - Został otwarty Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu. Są na nim pochowane szczątki ponad czterech tysięcy czterystu polskich oficerów zamordowanych przez NKWD wiosną 1940 roku. Cmentarz powstał z inicjatywy Federacji Rodzin Katyńskich. W 2000 roku ukazała się księga cmentarna zawierająca listę pochowanych tam ofiar zbrodni katyńskiej wraz z krótkimi biogramami - łącznie 4 406 nazwisk.

2002 - Krótko po starcie z Portu lotniczego Moskwa-Szeremietiewo rozbił się odbywający lot techniczny samolot pasażerski Ił-86 należący do Pulkovo Airlines. Spośród 16 członków załogi na pokładzie katastrofę przeżyły dwie stewardesy.

2004 - Do Polski sprowadzono ze Stanów Zjednoczonych urny z prochami dowódcy Powstania Warszawskiego generała brygady Antoniego Chruściela "Montera" i jego żony Walerii. Urny zostały złożone na cmentarzu wojskowym na Powązkach. W czasie Powstania Warszawskiego "Monter" był dowódcą całości sił powstańczych. Sprzeciwiał się rozmowom kapitulacyjnym z Niemcami. Po upadku powstania trafił do oflagu, skąd w maju 1945 został uwolniony przez armię amerykańską. Po wojnie Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej pozbawił Chruściela obywatelstwa polskiego i stopnia generała. W 1956 dowódca Powstania Warszawskiego wyjechał do Waszyngtonu. Tam zmarł 30 listopada 1960 roku. 20. rocznica

2005 - IRA oficjalnie ogłosiła zakończenie walki zbrojnej i zapowiedziała kontynuowanie walki tylko metodami politycznymi. Celem IRA było wyzwolenie Irlandii spod rządów brytyjskich, a później także zjednoczenie Irlandii Północnej i Irlandii.

2006 - Zmarł David Gemmel, angielski autor fantasy i powieści historycznych z elementami fantasy. Opublikował 28 książek pod własnym nazwiskiem i jedną pod nazwiskiem Ross Harding. Aby uczcić jego pamięć w 2009 roku została utworzona nagroda "David Gemmell Awards for Fantasy". Urodził się 1 sierpnia 1948 roku.

2007 - Zmarł Jerzy Kłosowski, scenograf. Zadebiutował w 1955 roku scenografią do opery Jerzego Gablenza "Zaczarowane koło", w Operze Śląskiej w Bytomiu. Współpracował głownie z Operetką Śląską w Gliwicach. Zrealizował między innymi sztuki: "Trzej muszkieterowie", "Paganini", czy "Tysiąc i jedna noc". Urodził się 16 września 1928 roku.

2010 - Zmarła Katarzyna Sobczyk, jedna z najpopularniejszych w Polsce wokalistek big bitowych lat 60. XX wieku. Jej największe przeboje to: "O mnie się nie martw”, "Mały książę”, "Biedroneczki są w kropeczki”, "Nie bądź taki szybki Bill”. Śpiewała między innymi w grupach Czerwono-Czarni, Nastolatki, Niebiesko-Czarni i Wiatraki. Od 1992 roku przebywała w Stanach Zjednoczonych, w 2008 wróciła do kraju. Urodziła się 21 lutego 1945 roku.

2010 - Zmarł Ryszard Barycz, aktor teatralny, odtwórca roli Pana Młodego w "Weselu” w inscenizacji Iwo Galla, Kaliban w "Burzy” w reżyserii Krystyny Skuszanki i filmowy: "Zemsta”, "Popioły” i "zabij mnie glino". Urodził się 17 marca 1924 roku.

2010 - W Katalonii wprowadzono zakaz urządzania korridy, tradycyjnej walki z bykiem. Zakaz wszedł w życie w 2012 roku, ale w 2017 został cofnięty przez hiszpański Trybunał Konstytucyjny. Spór o korridę trwa od dziesięcioleci. Jej przeciwnicy twierdzą, że sprowadza się ona do torturowania zwierzęcia, które wykrwawia się ku uciesze tłumu. Natomiast zwolennicy, do których należy były król Hiszpanii Juan Carlos, podkreślają, że to wyjątkowa sztuka.

2016 - Zmarła Zofia Celińska, ekonomistka, żołnierz Armii Krajowej. W czasie II wojny światowej zajmowała się kolportowaniem podziemnego "Biuletynu Informacyjnego". Wraz z rodziną ukrywała Żydów. W 2001 roku Instytut Yad Vashem w Jerozolimie przyznał jej tytuł "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata". Postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodziła się 8 lipca 1919 roku.

2018 - Zmarła Kora Jackowska, właściwie Olga Aleksandra Sipowicz, piosenkarka rockowa i autorka tekstów, w latach 1976-2008 wokalistka zespołu Maanam. Jedna z najbardziej charyzmatycznych i najwybitniejszych postaci w historii polskiej muzyki rockowej. Uznawana za ikonę polskiego rocka. Z grupą Maanam nagrała 33 single i 18 albumów. W 2014 Kora została odznaczona przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze - Gloria Artis”, przyznawanym osobom szczególnie wyróżniającym się w dziedzinie twórczości artystycznej i działalności kulturalnej. Urodziła się 8 czerwca 1951 roku. 2019 - Zmarł George Hilton, właściwie Jorge Hill Acosta y Lara, brytyjski aktor filmowy, występujący w spaghetti westernach. Karierę filmową rozpoczął w Anglii, w połowie lat pięćdziesiątych XX wieku. Wystąpił między innymi, jako "Obcy” w filmie "Krwawa rzeka", a jednym z jego osiągnięć była rola Sartana, łowcy nagród i rewolwerowca, w ostatnim filmie z serii "Jestem Sartana, sprzedam pistolet i kupię trumnę" z 1972 roku. Urodził się 16 lipca 1934 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarł Jerzy Konieczny, prawnik, nauczyciel akademicki, szef Urzędu Ochrony Państwa w latach 1992-93, minister spraw wewnętrznych w latach 1995-96. Urodził się 13 sierpnia 1950 roku.

2021 - Zmarła Barbara Połomska, aktorka filmowa telewizyjna i teatralna, przez 64 lata związana z Teatrem Powszechnym w Łodzi. Zadebiutowała tu w 1957 roku, rolą Elizy w "Pigmalionie" George’a Bernarda Shawa. Krytycy pisali o niej "polska Brigitte Bardot". Grała główne role w filmach "Eroica" i "Zezowate szczęście" Andrzeja Munka oraz "Inspekcja pana Anatola" Jana Rybkowskiego. Wystąpiła także w serialach "Kapitan Sowa na tropie", "Gdańsk 39, " "Janka". Nagrodzona srebrnym Medalem Zasłużona Kulturze - Gloria Artis. Urodziła się 9 stycznia 1934 roku.

2023 - Zmarł Martin Walser, niemiecki pisarz, od 1953 roku związany z Grupą 47, skupiającą niemieckojęzycznych autorów odrzucających nazizm. Jego twórczość stanowiły zaangażowane społecznie i politycznie utwory obyczajowe, opisujące życie w powojennych Niemczech i wypowiadające się otwarcie przeciw próbom odrodzenia faszyzmu. Opublikował ponad 50 książek, wśród nich, między innymi przetłumaczone na język polski: "Małżeństwa w Philippsburgu", "Półmetek", "Śmierć krytyka". Był zaangażowany w dążenie do zjednoczenia Niemiec. Urodził się 24 marca 1927 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-11-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej 2024-11-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 listopada - Święto narodowe Łotwy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku. 18 listopada - Polska - Dzień Kolejarza. 18… » więcej 2024-11-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 listopada - Międzynarodowy Dzień Studenta, obchodzony od 1941 roku dla uczczenia pamięci czeskich studentów prześladowanych w 1939 roku przez hitlerowców. 17… » więcej 2024-11-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 listopada - Międzynarodowy Dzień Tolerancji, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 12 grudnia 1995 roku z inicjatywy UNESCO. 16… » więcej 2024-11-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. 15 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc… » więcej 2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »