Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-07-27, 01:06 Autor: IAR/J.Leszczyńska/dok.

Kartka z kalendarza

26 lipca - Międzynarodowy Dzień Ochrony Ekosystemu i Lasów Namorzynowych.

26 lipca - W Kościele katolickim trwa 25. Ogólnopolski Tydzień Świętego Krzysztofa. Modlitwa o bezpieczeństwo na drodze jest połączona z misyjną Akcją św. Krzysztof - 1 grosz za 1 kilometr szczęśliwej jazdy na środki transportu dla misjonarzy.
1030 - Urodził się Stanisław ze Szczepanowa, biskup krakowski, z rozkazu króla Bolesława II stracony za zdradę 11 kwietnia 1079 roku. Święty Kościoła katolickiego, jeden z patronów Polski. Sprowadził do Polski legatów rzymskich, zorganizował metropolię gnieźnieńską, podjął działania mające na celu koronację Bolesława Szczodrego w 1075 roku. Wspierał także powstawanie i umacnianie klasztorów benedyktyńskich, stanowiących ośrodki istotne ewangelizacyjnie.

1376 - Książę Janusz I Starszy wydał w Zakroczymiu przywilej dla mieszczan warszawskich na wybudowanie łaźni miejskiej i czerpanie z niej dochodów na potrzeby miasta i jednocześnie zastrzegł sobie prawo do bezpłatnego korzystania z niej raz w tygodniu.

1400 - Z inicjatywy królowej Jadwigi i króla Władysława Jagiełły ponownie rozpoczęła działalność odnowiona Akademia Krakowska. W 1817 roku nadano mu nazwę Uniwersytet Jagielloński - aby podkreślić wkład dynastii dla rozwoju uczelni. To najstarsza polska uczelnia i jeden z najstarszych uniwersytetów na świecie. Została założona w 1364 roku.

1506 - Zmarła Anna de Foix, trzecia żona Władysława II Jagiellończyka, króla Czech i Węgier. Urodziła mu córkę - Annę Jagiellonkę oraz syna - Ludwika II. Przy drugiej ciąży poród był przedwczesny, jednak dziecko udało się uratować. Sama królowa zmarła jednak niedługo potem w wyniku gorączki połogowej. Urodziła się około 1484 roku. Była spokrewniona z panującą we Francji dynastią Walezjuszów.

1609 - Angielski astronom Thomas Harriot, jako pierwszy, cztery miesiące przed Galileuszem, przeprowadził obserwację Księżyca za pomocą sześciokrotnie powiększającej lunety. Ze szczegółami narysował Księżyc, zaznaczając na jego powierzchni nieregularne plamy oświetlone przez Słońce. Obserwacje te posłużyły do wykonania pierwszej mapy Księżyca. 415. rocznica

1616 - Holenderski żeglarz Willem Schouten opłynął skalisty przylądek położony w archipelagu Ziemi Ognistej i nadał mu nazwę Kaapa Hoorn na cześć miasta Hoorn, z którego pochodził. Przylądek Horn stanowi najdalej na południe wysunięty punkt Ameryki Południowej. Przechodzący przezeń południk jest uznawany za granicę między Pacyfikiem a Atlantykiem. Holenderski żeglarz poszukiwał przejścia łączącego Atlantyk z Pacyfikiem.

1792 - Pod Markuszowem na Lubelszczyźnie doszło do ostatniego zwycięskiego dla wojsk dowodzonych przez księcia Józefa Poniatowskiego starcia w trakcie polsko-rosyjskiej wojny w obronie Konstytucji 3 maja.

1815 - Urodził się Robert Remak, niemiecki neurolog i embriolog żydowskiego pochodzenia, profesor Uniwersytetu Berlińskiego. Odkrył zwój nerwowy w sercu żaby, zwany dziś zwojem Remaka oraz bezrdzenne włókna nerwowe. Jako jeden z pierwszych leczył zaburzenia nerwowe prądem elektrycznym. Autor 150 prac naukowych i artykułów. Zmarł 29 sierpnia 1865 roku.

1820 - Urodziła się Maria Severa Onofriana, legendarna portugalska śpiewaczka fado. Bohaterka licznych pieśni, a także dzieł literackich i filmowych. Uznawana za prekursorkę zwyczaju noszenia przez śpiewaczki fado czarnego szala podczas występów. Zmarła 30 listopada 1846 roku.

1838 - Urodziła się Henryka Pustowójtówna, działaczka patriotyczna, aktywna w okresie manifestacji patriotycznych w Lublinie. W 1861 roku po tym jak została zesłana na Syberię, zbiegła za granicę. Podczas powstania styczniowego była adiutantem Mariana Langiewicza. Po upadku powstania przebywała na emigracji we Francji. Zmarła 2 maja 1881 roku.

1844 - Urodził się Stefan Drzewiecki, inżynier, wynalazca, pionier żeglugi podwodnej i lotnictwa. Skonstruował okręt podwodny poruszany siłą ludzkich mięśni, wyrzutnie torped, dromograf, zastosował peryskop w okręcie podwodnym. Był prekursorem aerodynamiki i teorii napędów śmigłowych. Pracował w Rosji i we Francji, wspierał polskie badania naukowe w dziedzinie aeronautyki, a w testamencie zapisał polskiemu państwu swą paryską pracownię. Zmarł 23 kwietnia 1938 roku. 180. rocznica

1845 - Pierwszy transatlantycki parowiec pasażerski SS "Great Britain" wypłynął z Liverpoolu do Nowego Jorku w swój dziewiczy rejs. Został okrzyknięty "Największym eksperymentem od czasu Genesis". Posiadał szereg innowacyjnych rozwiązań technicznych jak: stalowy kadłub, napęd śrubą zamiast kół łopatkowych czy największy pod względem mocy silnik parowy. Obecnie "Great Britain" stoi w suchym doku w swoim macierzystym porcie - w Bristolu i pełni rolę statku-muzeum.

1856 - Urodził się George Bernard Shaw, brytyjski dramatopisarz, krytyk i publicysta. Jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1925, a także zdobywcą Oscara w roku 1938 za "najlepszy scenariusz adaptowany" do filmu "Pigmalion", co czyni go jedyną osobą w historii uhonorowaną Oscarem i Nagrodą Nobla. Zasłynął, jako autor utworów: "Dom serc złamanych", "Profesja pani Warren", "Uczeń diabła”. Za pieniądze otrzymane w ramach Nagrody Nobla stworzył angielsko-skandynawski fundusz przeznaczony głównie dla tłumaczy dzieł Augusta Strindberga. Zmarł 2 listopada 1950 roku.

1875 - Urodził się Carl Gustav Jung, szwajcarski psychiatra, twórca psychologii analitycznej oraz typologii osobowości. Wprowadził pojęcia ekstrawersji i introwersji, nieświadomości zbiorowej, synchroniczności oraz archetypu, które odegrały także wielką rolę w naukach o kulturze. Zmarł 6 czerwca 1961 roku.

1885 - Urodził się André Maurois, francuski pisarz, członek Akademii Francuskiej, autor powieści biograficznych: "Byron”, "Edward VII i jego czasy”, "W poszukiwaniu Marcela Prousta”, "Magicy i logicy”, a także licznych książek dla dzieci. Zmarł 9 października 1967 roku.

1885 - Tak zwane rugi pruskie - władze pruskie rozpoczęły akcje wysiedlania z granic państwa Polaków nieposiadających pruskiego obywatelstwa. W pierwszych miesiącach zostało wysiedlonych prawie 26 tysięcy osób, głównie robotników i rzemieślników zamieszkałych we wschodnich prowincjach Prus. Wysiedlenia kontynuowano w następnych latach i do 1890 roku liczba wysiedlonych przekroczyła 30 tysięcy osób. Do 1890 roku granica Prus była zamknięta dla imigrantów narodowości polskiej.

1887 - Ludwik Zamenhof wydał w Warszawie pierwszy podręcznik do nauki stworzonego przez siebie języka - esperanto. Książka została napisana pod pseudonimem "Doktoro Esperanto”. Pierwsze wydanie w nakładzie trzech tysięcy egzemplarzy było w języku rosyjskim, bowiem Warszawa znajdowała się wtedy w zaborze rosyjskim. Do końca roku pojawiły się wersje polska, niemiecka i francuska.

1894 - Urodziła się Magdalena Samozwaniec, pisarka, felietonistka, satyryk. Autorka powieści: "Zalotnica niebieska”, "Na ustach grzechu”, "Maria i Magdalena”, "Tylko dla kobiet”, "Z pamiętnika niemłodej już mężatki”, a także utworów dla dzieci - "Królewna Śmieszka”, "Tylko dla dzieci. Wiersze i bajki satyryczne”. Siostra poetki Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Zmarła 20 października 1972 roku. 130. rocznica

1894 - Urodził się Aldous Huxley, brytyjski powieściopisarz, eseista, krytyk literacki i poeta. Autor powieści: "Niewidomy w Ghazie”, "Kontrapunkt”, "Po wielu latach”, "Małpa i duch”, a także wydanej w 1932 roku, najgłośniejszej z nich - "Nowy wspaniały świat”, będącej ostrzeżeniem przed totalitaryzmem. Zmarł 22 listopada 1963 roku. 130. rocznica

1901 - Urodził się John Bleifer, amerykański aktor polskiego pochodzenia, znany z charakterystycznych ról drugoplanowych w takich filmach jak "Znak Zorro" czy "Frisco Kid". Występował także w serialach, między innymi: "Autostrada do nieba", "Serpico" i "I love Lucy". Aktywność zawodową utrzymywał do lat 80. Na dużym i małym ekranie wystąpił w sumie 154 razy. Zmarł 24 stycznia 1992 roku.

1911 - Premiera filmu "Antek Klawisz, bohater Powiśla" w reżyserii Józefa Ostoi-Sulnickiego. Główną rolę grał w nim Antoni Fertner. Według ówczesnych notatek prasowych był to komedio-melodramat przedstawiający "życie warszawskiego proletariatu”. Wykorzystano w nim popularne w owym czasie skecze kabaretowe. Film uznawany jest dziś za zaginiony.

1919 - Urodził się Kazimierz Koźniewski, pisarz, publicysta, historyk harcerstwa, harcerz z pokolenia Kolumbów, wieloletni tajny współpracownik SB. Przez lata związany z "Polityką" i "Przekrojem", autor około 50 książek, między innymi powieści: "Piątka z ulicy Barskiej", "Szczotka do butów", "Historia co tydzień". Należał do najbardziej aktywnych i szkodliwych konfidentów w środowisku literackim. Donosił na każdy temat, na wielu pisarzy. Był świadkiem w pokazowym procesie Melchiora Wańkowicza w 1964 roku, który sam go powołał, nie spodziewając się nielojalności osoby, którą uważał za przyjaciela. Tymczasem Kazimierz Koźniewski obciążył go, powtarzając informacje zawarte w jego donosach - o kontaktach Wańkowicza z Radiem Wolna Europa. Zmarł 15 kwietnia 2005 roku. 105. rocznica

1920 - Urodziła się Anna Kotarbińska, pseudonim "Regina”, podporucznik, łączniczka puku Armii Krajowej "Baszta”. Zatrzymana przez Niemców w kwietniu 1944 roku, była torturowana. Przed śmiercią zdołała jeszcze wysłać z Pawiaku informację do swoich współpracowników, że nikogo nie wydała. Została zamordowana przez Niemców 2 maja 1944 roku w ruinach getta.

1922 - Urodził się Andrzej Wróblewski, pseudonim "Ibis", dziennikarz, krytyk i publicysta, autor felietonów - "Byki i byczki”, 'Piórkiem Ibisa”, drukowanych w dzienniku "Życie Warszawy”. Współpracował też z Polskim Radiem. Był pionierem nowoczesnych form komunikacji. Wraz z Markiem Przybylikiem założył w 1987 roku pierwszy w Polsce tygodnik lokalny 'Pasmo”. Zmarł 20 marca 2002 roku.

1922 - Sejm RP przyjął ustawę o regulaminie Zgromadzenia Narodowego, które miało dokonać wyboru prezydenta RP. Pierwszym prezydentem został, powołany 14 grudnia 1922, Gabriel Narutowicz, który zginął w zamachu 16 grudnia.

1924 - Urodził się Stanisław Komornicki "Nałęcz", generał Wojska Polskiego, historyk wojskowości. W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski, żołnierz 1. Armii Wojska Polskiego. Był autorem wspomnień i opowiadań między innymi "Na barykadach Warszawy", "63 dni", "Trzy pióra i inne opowiadania". Zginął w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 roku. 100. rocznica

1925 - Urodził się Joseph Engelberger, amerykański inżynier, przedsiębiorca i konstruktor robotów przemysłowych. Engelberger został nazwany "ojcem robotyki". Był odpowiedzialny za stworzenie pierwszego robota przemysłowego w Stanach Zjednoczonych. Robot Unimate został zainstalowany w 1961 roku w zakładach General Motors. Zmarł 1 grudnia 2015.

1928 - Urodził się Stanley Kubrick, amerykański reżyser, scenarzysta, montażysta i producent filmowy. Wyreżyserował między innymi obrazy: "Lolita”, "Spartakus”, "2001: Odyseja kosmiczna”, "Oczy szeroko zamknięte”, 'Lśnienie” i "Mechaniczna Pomarańcza”. Zmarł 7 marca 1999 roku.

1929 - Urodził się ksiądz Janusz Ihnatowicz, krytyk literacki i tłumacz, emerytowany profesor na Uniwersytecie Świętego Tomasza w Houston. Autor prac - "Słowa na pustyni. Antologia współczesnej poezji kapłańskiej", "Izrael w poezji polskiej", zbiorów poezji: "Niewidomy z Betsaidy”, "Czas, co pochłania”, "Pejzaż z postaciami”. Współpracownik "Tygodnika Literackiego”, "Więzi” i "Znaku”. W 1997 otrzymał papieski krzyż "Pro Ecclesia et Pontifice". 95. rocznica

1931 - Urodził się Zdzisław Kuźniar, aktor teatralny i filmowy, znany między innymi z filmów "Pigułki dla Aurelii", "Wolne Miasto", "Jak rozpętałem drugą wojnę światową" i "Niedziela Barabasza". Występował na deskach teatrów: Dramatycznego w Poznaniu, Wybrzeże w Gdańsku, Rozmaitości we Wrocławiu oraz Współczesnego we Wrocławiu

1935 - Urodził się Edward Żebrowski, reżyser i scenarzysta, aktor. Twórca filmów dokumentalnych - "Maraton", "Skok", reżyser obrazów fabularnych - "Ocalenie", "Szpital Przemienienia", a także scenarzysta - "Struktura kryształu" z Krzysztofem Zanussim i "Pasja" z Andrzejem Kijowskim. Zmarł 13 lutego 2014 roku.

1936 - Urodził się Janusz Kępski, kompozytor, pianista, aranżer, dyrygent i pedagog, współtwórca grup wokalnych Partita i Portrety. W latach 70. opiekun solistów i grup muzycznych związanych z Klubem Piosenki Związku Kompozytorów i Autorów Rozrywkowych w Warszawie. Twórca muzyki filmowej, teatralnej, widowisk muzycznych i piosenek, między innymi: "Bezpańska miłość”, "Jaskółka uwięziona”, "Dobra miłość”, "Zakochani czekają na maj”. Piosenki z jego muzyką usłyszeć można w wykonaniu takich artystów i zespołów muzycznych jak: Stan Borys, Andrzej Dąbrowski, Filipinki, Jerzy Połomski, Irena Santor i Zdzisława Sośnicka. Zmarł 20 czerwca 2022 roku.

1941 - Zginął we Lwowie, zamordowany przez hitlerowców, Kazimierz Bartel, matematyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego oraz polityk sanacyjny. Był premierem pięciu rządów Rzeczypospolitej Polskiej, a także ministrem kolei żelaznych oraz ministrem wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Autor prac z zakresu geometrii - "Geometria wykreślna” i "Rzuty cechowane”. Po ataku Niemiec na ZSRR podczas II wojny światowej i zajęciu Lwowa przez Wehrmacht, odmówił kolaboracji z niemieckimi nazistami, za co został przez nich zabity podczas mordu na profesorach lwowskich. Urodził się 3 marca 1882 roku.

1941 - Zmarł Henri-Leon Lebesgue, francuski matematyk, uznawany za jednego z najwybitniejszych matematyków wszech czasów. Profesor w College de France. Jeden z twórców nowoczesnej teorii funkcji rzeczywistych. Wprowadził pojęcia: całka Lesbesgue’a, miara Lebesgue’a, funkcja mierzalna. Wniósł wielki wkład w teorię miary. Urodził się 28 czerwca 1875 roku.

1941 - Niemcy utworzyli getto żydowskie w Białymstoku. Trafiło do niego ponad 40 tysięcy Żydów z Białegostoku i okolic. W 1943 Niemcy przystąpili do likwidacji getta, W pierwszej połowie lutego zamordowali na miejscu 800 osób, a do obozu w Treblince wywieźli 10 tysięcy Żydów. W sierpniu, podczas ostatecznej likwidacji getta, wybuchło powstanie. Bojownikom żydowskim nie udało się zrealizować planu przedostania się, wraz z dużą grupą mieszkańców, do Puszczy Knyszyńskiej. Większość z nich zginęła w czasie walki. Pozostałych przy życiu Żydów wywieziono do niemieckiego obozu zagłady w Treblince.

1943 - Urodził się Mick Jagger, wokalista, gitarzysta, kompozytor, autor tekstów oraz producent nagrań, współtwórca zespołu The Rolling Stones. Wraz z tą grupą odniósł jeden z największych sukcesów komercyjnych w historii muzyki. On i gitarzysta zespołu Keith Richards stworzyli większość repertuaru Stonesów. W 2003 roku królowa brytyjska Elżbieta II uhonorowała go brytyjskim tytułem szlacheckim i Orderem Imperium Brytyjskiego.

1943 - Urodził się Peter Hyams, amerykański scenarzysta, reżyser filmowy, operator i korespondent wojenny. Znany najbardziej z filmów: "2010: Odyseja kosmiczna", "Koziorożec 1", "Strażnik czasu" oraz "I stanie się koniec".

1944 - W ruinach warszawskiego getta rozstrzelano Pawła Findera i Małgorzatę Fornalską, polskich działaczy komunistycznych. Oboje zostali aresztowani przez gestapo w listopadzie 1943 roku i osadzeni na Pawiaku. 80. rocznica

1944 - Oddział Armii Krajowej pod dowództwem majora Mariana Bernaciaka, pseudonim "Orlik”, wyzwolił Ryki spod okupacji niemieckiej. 80. rocznica

1944 - Oddział Armii Krajowej przeprowadził atak na niemieckie więzienie w Nowym Wiśniczu, uwalniając 128 więźniów politycznych. Partyzanci przejęli też broń oraz amunicję. AK zdecydowała się na atak, bo według informacji uzyskanych od umieszczonych wewnątrz więzienia wywiadowców na 27 lipca zaplanowano wywiezienie osadzonych więźniów politycznych do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz. 80. rocznica

1945 - Urodziła się Helen Mirren, angielska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna. Grała między innymi w filmach: "Szaleństwo króla Jerzego”, "Ostatnia stacja”, "Podróż na sto stóp”, "Ostatnia stacja”, "Wybrzeże Moskitów”. Za rolę Elżbiety II w filmie "Królowa” została uhonorowana Oscarem.

1945 - Przywódcy USA, Wielkiej Brytanii i Chin wydali tak zwaną deklarację poczdamską, w której żądali między innymi bezwarunkowej kapitulacji Japonii pod groźbą jej całkowitego zniszczenia. Ultimatum zostało odrzucone. 6 sierpnia 1945 roku lotnictwo amerykańskie zrzuciło bombę atomową na Hiroszimę, a trzy dni później na Nagasaki.

1947 - W Stanach Zjednoczonych powstała Centralna Agencja Wywiadowcza - CIA. Utworzył ją prezydent Harry Truman, jako rządową agencję służby wywiadowczej, zajmującą się pozyskiwaniem i analizą informacji o zagranicznych rządach, korporacjach i osobach indywidualnych oraz opracowywaniem na podstawie tych informacji raportów dla instytucji rządowych USA. Agencja organizowała także operacje, których celem była interwencja w wewnętrzne sprawy wybranych państw, od propagandy po wspieranie oddziałów paramilitarnych. Przykładem takich interwencji jest udział w organizacji zamachu stanu w Iranie w 1952 roku.

1948 - Prezydent USA Harry Truman podpisał rozkaz znoszący segregację rasową w amerykańskich siłach zbrojnych.

1949 - Urodził się Roger Taylor, brytyjski muzyk rockowy, perkusista zespołu Queen, autor wielkich przebojów tej grupy, jak: "Radio Ga Ga” i "A Kind of Magic”. Po śmierci Freddiego Mercury'ego brał udział w wielu akcjach wspierających walkę z AIDS. Był również wokalistą The Cross, a także nagrał pięć albumów solowych. Dziś ma swoje studia nagraniowe, produkuje i promuje muzykę. 75. rocznica

1949 - Statek wycieczkowy "Anna” zatonął wraz z 11 osobami na pokładzie po kolizji w Zatoce Gdańskiej z tureckim statkiem "Odenis”. Cztery miesiące później statek został podniesiony z dna, następnie odremontowany i ponownie wdrożony do służby, tym razem, jako "Halina". 75. rocznica

1951 - Premiera filmu animowanego "Alicja w Krainie Czarów" w reżyserii Clyde’a Geronimiego i Wilfreda Jacksona. Nad produkcją filmu czuwał sam Walt Disney. Trzynasty film wytwórni jest adaptacją książki Lewisa Carrolla pod tym samym tytułem. W Polsce premiera miała miejsce 25 grudnia 1961. Główne role głosowe zagrali: Kathryn Beaumont, Bill Thompson i Verna Felton.

1952 - Zmarła Eva "Evita" Perón, argentyńska aktorka, żona prezydenta Juana Peróna, uznawana za bohaterkę narodową Argentyny. Utworzyła Fundację Evy Perón, mającą pomagać ubogim i zorganizowała kobiecą frakcję Partii Justycjalistycznej. Jej życie i kariera stały się podstawą dla powstałego w 1976 musicalu "Evita", skomponowanego przez Andrew Lloyda Webbera do libretta Tima Rice'a. Urodziła się 7 maja 1919 roku.

1953 - Nieudany zamach stanu Fidela Castro na Kubie - atak rewolucjonistów na koszary Moncada w Santiago de Cuba. Od tego wydarzenia przyjął później nazwę kierowany przez Castrę Ruch 26 Lipca. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe - Dzień Powstania Narodowego.

1956 - Egipt znacjonalizował Kanał Sueski. Decyzja w tej sprawie była przyczyną wojny sueskiej prowadzonej przez wojska izraelsko-francusko-brytyjskie przeciwko Egiptowi. Kanał Sueski łączący Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym, wykopany w latach 1859-1869, to jedna z najważniejszych dróg wodnych świata.

1960 - Zmarł Cedric Gibbons, amerykański scenograf filmowy pochodzenia irlandzkiego. W 1928 zaprojektował statuetkę Oscara - głównej nagrody Amerykańskiej Akademii Filmowej. W latach 1917-1956 uczestniczył w tworzeniu przeszło 1500 filmów, pracując, od 1924, jako dyrektor artystyczny w wytwórni MGM. 39 razy był nominowany do Oscara za najlepszą scenografię, 11 razy zdobywał tę nagrodę. Urodził się 23 marca 1893 roku.

1963 - Trzęsienie ziemi całkowicie zniszczyło stolicę Macedonii - Skopje. Kataklizm uszkodził 75 procent budynków, zginęło ponad tysiąc osób. Dla uczczenia tych tragicznych wydarzeń zachowano, w stanie z 1963 roku, fragment dworca z zegarem, który zatrzymał się w momencie pierwszego wstrząsu.

1964 - Urodziła się Sandra Bullock, amerykańska aktorka i producentka, grała w filmach: "Speed", "Miss agent", "Podróż przedślubna", "Dom nad jeziorem”, "Przeczucie”, "Gorący towar". W 2010 roku została nagrodzona Oscarem za rolę pierwszoplanową w filmie "Wielki Mike. The Blind Side". 60. rocznica

1971 - Rozpoczęła się załogowa misja księżycowa Apollo 15. Była to czwarta misja, podczas której astronauci wylądowali 30 lipca 1971 roku na powierzchni Księżyca. W czasie wyprawy zebrano 77 kilogramów próbek gruntu księżycowego. Astronauci podczas wyjść na powierzchnię Księżyca przebywali poza lądownikiem LM ponad 18 godzin. Scott i Irwin poruszając się po Księżycu po raz pierwszy użyli specjalnie skonstruowanego dla potrzeb misji Apollo pojazdu LRV. Przebyli odległość prawie 28 kilometrów. Podczas misji umieścili również miniaturową rzeźbę "Poległy astronauta na powierzchni Księżyca".

1972 - Zmarł na emigracji we Francji Franciszek Prochaska, artysta malarz, grafik, przedstawiciel koloryzmu i typograf, podpułkownik intendent, dyplomata. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie kształcił się pod kierunkiem Józefa Pankiewicza. Należał do związku strzeleckiego i po odzyskaniu niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego. W okresie międzywojennym został oddelegowany do Polskiej Misji Wojskowej we Francji, mieszkał w Paryżu. Po wybuchu II wojny światowej zgłosił się do sił polskich na zachodzie. Po wojnie pozostał na emigracji. Prowadził działalność wydawniczą i artystyczną. Wiele jego dzieł trafiło do polskich muzeów. Urodził się 27 czerwca 1891 roku.

1973 - Premiera filmu akcji "Wejście smoka" w reżyserii Roberta Clouse’a. Główną rolę w tym obrazie zagrał Bruce Lee. Zdjęcia kręcono w Hongkongu i Los Angeles. W 2004 roku film został dodany przez National Film Preservation Board do listy filmów National Film Registry tworzących dziedzictwo kulturalne Stanów Zjednoczonych do przechowywania w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych.

1974 - Zmarł Jan Żabiński, organizator i dyrektor warszawskiego Ogrodu Zoologicznego. Autor licznych artykułów i książek z dziedziny nauk biologicznych. Popularyzował akcję przywracania żubra przyrodzie. W czasie II wojny światowej w opustoszałych pomieszczeniach ZOO ukrywał Żydów z terenów warszawskiego getta. W przemycie tym Żabiński osobiście brał udział, odwiedzając getto pod pozorem poszukiwania odpadów do karmienia świń, hodowanych wówczas na terenie ogrodu. W ciągu trzech lat przez ZOO przeszły setki uciekinierów, niektórzy z nich mieszkali w piwnicy willi Żabińskich, znajdującej się na terenie ogrodu. Tę działalność doktora Żabińskiego i jego żony uhonorował izraelski instytut Yad Vashem, nadając obojgu w 1965 tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Urodził się 8 kwietnia 1897 roku. 50. rocznica

1974 - Premiera pierwszego odcinka serialu telewizyjnego "Janosik" w reżyserii Jerzego Passendorfera. Serial luźno nawiązuje do postaci słynnego karpackiego zbójnika Juraja Jánošíka, który żył na przełomie XVII i XVIII wieku. Główne role zagrali: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska i Bogusz Bilewski. Serial do dziś cieszy się wielką popularnością. 50. rocznica

1979 - Zmarł Stefan Wiechecki, pseudonim "Wiech", pisarz. Sławę zyskał dzięki felietonom pisanym w gwarze warszawskiej, publikowanym w prasie stołecznej. Był nazywany "Homerem warszawskiej ulicy”. Do jego najczęściej czytywanych zbiorów należą: "Spacerkiem przez Poniatowszczaka", "G - jak Gienia", "Szafa gra", "Warszawa da się lubić". Jego książka z 1947 roku "Cafe pod Minogą" została adaptowana na potrzeby filmu i teatru. Urodził się 10 sierpnia 1896 roku. 45. rocznica

1980 - W Lądku Zdroju odbył się I Kongres Konfederacji Polski Niepodległej. Podczas obrad doszło do interwencji SB i uczestnicy Kongresu zostali zatrzymani. Ponieważ nie mieścili się w areszcie, umieszczono ich w milicyjnej świetlicy, gdzie kontynuowali obrady do czasu, aż rozwieziono ich do okolicznych aresztów lub zwolniono. Najważniejsze uchwały I Kongresu dotyczyły przyjęcia tymczasowego statutu oraz wyboru władz statutowych. Leszek Moczulski został formalnie Przewodniczącym Rady Politycznej KPN.

1982 - Zmarł Jan Rojewski, właściwie Jakub Rozenblum, dramaturg, prozaik i scenarzysta, z wykształcenia architekt. Autor utworów - "Człowiek i Ludzie", "Tysiąc walecznych". W 1957 roku wyemigrował do RFN i pracował, jako architekt. Urodził się 25 stycznia 1915 roku.

1984 - Zmarł George Gallup, amerykański socjolog i statystyk, prekursor badań opinii publicznej, założyciel i dyrektor American Institute of Public Opinion, jednego z najbardziej znanych na świecie ośrodków badania opinii publicznej. Urodził się 18 listopada 1901 roku. 40. rocznica

1987 - Zmarł Roman Lemanik, pseudonim - Lemano, iluzjonista-magik. Był uczestnik, a później jurorem międzynarodowych konkursów iluzji w krajach dawnego bloku wschodniego. Jego największym sukcesem był złoty medal w konkursie o puchar Otakara Maršika na Europejskim Przeglądzie Nowych Magicznych Tricków w Nowym Borze w Czechosłowacji. Był członkiem Krajowej Sekcji Artystów Iluzji Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu. Urodził się 12 czerwca 1922 roku.

1995 - Przedstawiciele Unii Europejskiej podpisali w Brukseli konwencję o Europejskim Urzędzie Policji EUROPOL. Jego celem jest poprawienie efektywności działania i współpracy między kompetentnymi władzami krajów członkowskich w zakresie zapobiegania i zwalczania zorganizowanej przestępczości o międzynarodowym charakterze.

2004 - Zmarł Bogusław Sochnacki, aktor teatralny i filmowy, związany przede wszystkim z łódzką sceną teatralną. Na ekranie filmowym i telewizyjnym zagrał kilkadziesiąt ról, a w teatrze ponad 150. Wystąpił w filmach: "Ballada o Januszku", "Noce i dnie", "Chłopi", "Królowa Bona". Urodził się 14 października 1930 roku. 20. rocznica

2005 - Demonstrujący przed Sejmem górnicy wymogli na marszałku Włodzimierzu Cimoszewiczu wprowadzenie pod obrady, choć w okrojonym kształcie, projektu ustawy emerytalnej, między innymi utrzymującej przechodzenie na emeryturę w górnictwie po 25 latach pracy.

2005 - Mohammed Bouyeri, zabójca holenderskiego reżysera Theo van Gogha, został skazany przez amsterdamski sąd na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Morderstwo miało podłoże religijne. Reżyser w swoich obrazach wykazywał negatywny stosunek do społeczności islamskich zamieszkałych w Europie.

2008 - Zmarł Wojciech Zieliński, dziennikarz, sprawozdawca sportowy. Komentował zmagania uczestników 10 igrzysk olimpijskich. Jako bezpośredni komentator wystąpił na olimpiadach w Montrealu, Moskwie, Barcelonie i Atlancie. Propagował sport, był współzałożycielem fundacji Gloria Victis. Urodził się 8 kwietnia 1944 roku.

2010 - Zmarł Leon Kantorski, ksiądz kanonik, publicysta. W latach 1964-1991 proboszcz parafii Świętego Krzysztofa w Podkowie Leśnej. Kładł nacisk na pracę z młodzieżą, był prekursorem wprowadzenia do liturgii w polskim kościele nowoczesnej muzyki rockowej. To właśnie w jego parafii miało miejsce premierowe wykonanie mszy beatowej "Pan przyjacielem moim” w wykonaniu zespołu Czerwono-Czarni skomponowanej przez Katarzynę Gärtner, następnie wielokrotnie wykonywaną przez miejscowy zespół o nazwie "Trapiści". W okresie PRL represjonowany przez służbę bezpieczeństwa. Zainicjował pierwszy w Polsce pomnik ofiar zbrodni katyńskiej. Urodził się 31 marca 1918 roku.

2011 - Na stacji kolejowej Strzelce Krajeńskie Wschód w Zwierzynie w województwie lubuskim doszło do wykolejenia i uderzenia w budynek mieszkalny stacji siedmiu wagonów towarowych, które po rozładowaniu na terenie jednej z firm stoczyły się i przejechały bez lokomotywy dwa kilometry. W wyniku katastrofy zginęły dwie osoby znajdujące się w budynku i jedna stojąca na peronie.

2013 - Zmarł J.J. Cale, amerykański wokalista, gitarzysta, kompozytor, autor tekstów, producent muzyczny. Autor tak znanych piosenek, jak "After Midnight” i "Cocaine”, które rozsławił Eric Clapton. Jego kariera trwała cztery dekady, wydał 15 albumów. W 2006 roku, wspólnie z Claptonem, otrzymał nagrodę Grammy. Urodził się 5 grudnia 1938 roku.

2015 - Zmarła Bobbi Kristina Brown, amerykańska piosenkarka i osobowość telewizyjna. Była córką piosenkarza Bobby’ego Browna i wokalistki Whitney Houston. Po śmierci matki stała się spadkobierczynią jej majątku wartego 115 milionów dolarów. Od stycznia 2015 roku była w śpiączce po utracie przytomności, a w czerwcu trafiła do szpitala, gdzie zmarła. Eksperci nie rozstrzygnęli czy do śmierci doszło wskutek samobójstwa, morderstwa czy wypadku. Urodziła się 4 marca 1993 roku.

2016 - W Krakowie rozpoczęły się 31. Światowe Dni Młodzieży. Spotkanie młodych przebiegało pod hasłem "Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią". Uczestniczyło w nim około trzech milionów osób. Światowe Dni Młodzieży było celem podróży apostolskiej papieża Franciszka do Polski, który oprócz udziału w głównych wydarzeniach odwiedził sanktuarium na Jasnej Górze i niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau.

2016 - 19 osób zginęło, a 26 zostało rannych w wyniku ataku nożownika w ośrodku dla niepełnosprawnych w Sagamiharze w Japonii. Napastnik był pracownikiem tej placówki w latach 2012-2016. W przeszłości domagał się eutanazji dla najciężej chorych osób.

2016 - 85-letni emerytowany ksiądz Jacques Hamel został zamordowany w kościele w miejscowości Saint-Étienne-du-Rouvray na przedmieściach Rouen w północnej Francji przez dwóch islamskich terrorystów, którzy zostali następnie zastrzeleni przez policję. Jacques Hamel był postrzegany przez lokalną społeczność, jako wzór dobroci, "cichej świętości i miłości do ludzi”. Ksiądz Hamel miał znaczny udział w promowaniu dialogu międzyreligijnego. Po śmierci kapłana, lokalny imam oddał mu hołd, w uznaniu jego działań. W kwietniu 2017 biskup diecezji Rouen ogłosił decyzję o rozpoczęciu procesu beatyfikacyjnego ojca Hamela.

2017 - Zmarła Hanna Ewa Stańska, artystka plastyk, zajmowała się między innymi grafiką użytkową, opracowywała szatę graficzną książek. Była autorką ekslibrisów. Urodziła się 1 stycznia 1935 roku.

2018 - Zmarł Adem Demaçi, albański pisarz i polityk, więzień polityczny. Więziony łącznie przez 28 lat za wystąpienia przeciwko złemu traktowaniu mniejszości albańskiej w Jugosławii oraz za krytykę komunizmu i reżimu Josipa Broza Tity. W trakcie uwięzienia był uznawany przez Amnesty International za więźnia sumienia. W 1992 otrzymał przyznaną przez Parlament Europejski prestiżową nagrodę Sacharowa. Był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla w 1993. Urodził się 26 lutego 1936 roku.

2019 - Zmarła Russi Taylor, amerykańska aktorka głosowa. Najbardziej znana z głosu Myszki Minnie w filmach Disneya. Pokładała też głos w filmach: "Babe: świnka z klasą", "Smerfy", "Kto wrobił królika Rogera" i "Flinstonowie". Była żoną aktora głosowego Wayne’a Allwine’a, który użyczał głosu Myszce Miki. Urodziła się 4 maja 1944 roku. 5. rocznica

2020 - Zmarła Olivia de Havilland, amerykańska aktorka filmowa, zagrała między innymi w obrazie - "Przeminęło z wiatrem", dwukrotna laureatka Oscara. W czerwcu 2017, na dwa tygodnie przed 101. urodzinami, przyznano jej Order Imperium Brytyjskiego. Była najstarszą kobietą w historii, która otrzymała to odznaczenie. Urodziła się 1 lipca 1916 roku.

2020 - Zmarł Hans-Jochen Vogel, niemiecki polityk, były szef Socjaldemokratycznej Partii Niemiec oraz minister w rządach Willy'ego Brandta i Helmuta Schmidta. Urodził się 3 lutego 1926 roku.

2021 - Zmarł Albert Bandura, światowej sławy psycholog, autor teorii społecznego uczenia się i badacz zjawiska agresji dziecięcej, jako wyniku modelowania zachowaniami innych. W 1961 roku przeprowadził słynny eksperyment z lalką Bobo, wykazując, że agresja może być indukowana obserwowanym "przykładem". Urodził się 4 grudnia 1925 roku.

2023 - W Nigrze rozpoczął się zamachu stanu. W jego wyniku gwardia prezydencka odsunęła od władzy rząd i prozachodniego prezydenta Mohameda Bazouma. Miejsce prezydenta, który współpracował z Unią Europejską, starając się ograniczyć napływ uchodźców z Afryki Subsaharyjskiej i walcząc z dżihadystami, zajął generał Abdourahamane Tchiani, wcześniejszy dowódca gwardii pałacowej. Uczestnicy demonstracji poparcia dla junty nieśli flagi Nigru i Rosji, wykrzykiwali prorosyjskie oraz antyfrancuskie hasła. Przed 2023 rokiem Niger był uznawany za najpewniejszego sojusznika Zachodu w regionie. Dla Francji stanowił punkt strategiczny pozwalający ocenić sytuację na granicach Mali i Burkina Faso. Z kolei baza dronów w Agadezie była najważniejszą amerykańską instalacją wojskową, służącą działaniom antyterrorystycznym oraz wywiadowczym na Saharze i w Sahelu. Dla Europy istotny jest wydobywany z Nigrze uran. Niger ma podpisaną współpracę wojskową z Federacją Rosyjską. Pucz w Nigrze umocnił pozycję Rosji w Sahelu, zwiększając zagrożenie działaniami hybrydowymi wymierzonymi w południe Europy. Republiką Nigru zażądała opuszczenia kraju przez żołnierzy francuskich, amerykańskich i z państw UE. Na początku 2024 roku państwo opuściło ECOWAS - Wspólnotę Gospodarczą Państw Afryki Zachodniej. 1. rocznica

2023 - Zmarła Sinéad O’Connor irlandzka piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów. Debiutowała w latach 80. z zespołem In Tua Nua, karierę solową rozpoczęła w 1986. Rozgłos przyniósł jej drugi, nagrany w 1990 roku album "I Do Not Want What I Haven't Got". Na płycie, która sprzedała się w ponad siedmiu milionach egzemplarzy, znalazł się między innymi jeden z największych jej przebojów - piosenka „Nothing Compares 2 U”, będąca coverem utworu napisanego przez Prince’a. Płyta w 1991 roku została nagrodzona Grammy jako najlepszy album muzyki alternatywnej. Nagrała w sumie 9 albumów studyjnych, pracy nad dziesiątym nie ukończyła. Noszącą ogoloną głowę piosenkarka, znana była także z kontrowersyjnych poglądów i obrazoburczych zachowań. Urodziła się 8 grudnia 1966 roku. 1. rocznica

Zobacz także

2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej 2024-11-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 listopada - Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem, upamiętniający pogrom Żydów w hitlerowskich Niemczech podczas nocy kryształowej. 9… » więcej 2024-11-08, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 8 listopada - Światowy Dzień Radiologii. 8 listopada - Europejski Dzień Zdrowego Jedzenia i Gotowania. » więcej 2024-11-07, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 7 listopada - Międzynarodowy Dzień Fizyki Medycznej. » więcej 2024-11-06, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 6 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Eksploatacji Środowiska Naturalnego podczas Wojen i Konfliktów Zbrojnych, ustanowiony w 2001 roku przez ON… » więcej 2024-11-05, godz. 21:13 Kartka z kalendarza 5 listopada - Międzynarodowy Dzień Języka Romskiego. 5 listopada - Międzynarodowy Dzień Postaci z Bajek. » więcej 2024-11-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 listopada - Światowy Dzień Numbata - australijskiego ssaka, torbacza, zwanego także mrówkojadem pręgowanym lub mrówkożerm workowatym. Numbat jest zagrożoy… » więcej 2024-11-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 listopada - Hubertus - święto myśliwych, leśników i jeźdźców. » więcej 2024-11-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 listopada - Dzień Zaduszny. Kościół katolicki wspomina wszystkich wiernych zmarłych. Tradycyjnie tego dnia odwiedzamy groby bliskich, składamy kwiaty… » więcej 2024-11-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 listopada - Światowy Dzień Wegan, obchodzony dla upamiętnienia powstania Towarzystwa Wegańskiego w 1944 roku. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »