Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-03-29, 07:30 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

29 marca - Dzień Metalowca.
1512 - Zmarł Łukasz Watzenrode, biskup warmiński, doradca w sprawach pruskich Jana I Olbrachta i Zygmunta I Starego, przeciwnik Zakonu Krzyżackiego, zwolennik autonomii Warmii, wuj Mikołaja Kopernika. Podpisał konstytucję "Nihil novi" na sejmie w Radomiu w 1505 roku. Był mecenasem sztuki, kościoły Warmii zawdzięczają mu wiele cennych dzieł, ołtarzy, kielichów, szat liturgicznych. Zgromadził pokaźny księgozbiór, inicjował druk pierwszych na Warmii ksiąg liturgicznych, miał w planach powołanie uniwersytetu w Elblągu. Urodził się 30 października 1447 roku.

1611 - Zmarł Szymon Syreński, profesor Akademii Krakowskiej, lekarz, botanik, badacz leczniczych właściwości ziół, jeden z najwybitniejszych polskich zielarzy, twórca ilustrowanego "Zielnika" o roślinach użytkowych, klasycznego dzieła botanicznego polskiego renesansu. Urodził się około 1540 roku.

1788 - Zmarł Charles Wesley, angielski teolog i reformator religijny, współtwórca ruchu metodystów. Autor ponad 5,5 tysiąca hymnów religijnych, z których wiele do dzisiaj jest śpiewanych w zborach protestanckich. Nauczał, że za nawróceniem musi podążać zmiana stylu życia. Występował przeciw niewolnictwu i nadużywaniu alkoholu, działał na rzecz rozwoju szkolnictwa, zachęcał do ciężkiej pracy i oszczędności. Urodził się 18 grudnia 1707 roku.

1790 - Rzeczpospolita i Prusy zawarły sojusz polityczno-wojskowy. Oba państwa obiecywały sobie przyjść z pomocą w przypadku zagrożenia lub ataku ze strony innych krajów. Polska miała wystawić w takim wypadku osiem tysięcy wojsk kawalerii i cztery tysiące piechoty, a Prusy cztery tysiące kawalerii i osiem tysięcy piechoty. Prusy deklarowały Polsce pomoc w postaci misji dobrych usług, w razie zagrożenia Rzeczypospolitej, co jawnie skierowane było przeciwko hipotetycznej interwencji rosyjskiej w wewnętrzne sprawy państwa polskiego..

1848 - W Rzymie, z inicjatywy Adama Mickiewicza, powstał Legion Polski, zwany też Legionem Mickiewicza lub Zastępem Polskim. Liczył 200 osób i w czasie Wiosny Ludów walczył w Lombardii, Rzymie i Genui. Jego resztki ruszyły na pomoc rewolucji węgierskiej, ale nie dotarły na Węgry, ulegając rozproszeniu w Grecji.

1863 - Zmarł Józef Lompa, śląski działacz, poeta, publicysta, prekursor procesu polskiego odrodzenia narodowego na Górnym Śląsku oraz autor polskich podręczników szkolnych. Był poliglotą oraz tłumaczem przysięgłym języka polskiego, czeskiego i niemieckiego. Przeciwstawiał się germanizacji. Domagał się nauki języka polskiego oraz historii Polski w szkołach oraz był zaangażowany w ideę tworzenia polskich bibliotek na Śląsku. Założył Czytelnię Ludową w Lubecku koło Lublińca. Urodził się 29 czerwca 1797 roku.

1865 - Urodził się Gabriel Narutowicz, inżynier hydrotechnik, elektryk, wolnomularz, profesor Politechniki w Zurychu, minister robót publicznych, minister spraw zagranicznych, pierwszy prezydent Rzeczypospolitej Polskie]. Został zastrzelony 16 grudnia 1922 roku przez zamachowca w czasie wizyty w warszawskiej galerii "Zachęta”. Urząd prezydenta pełnił zaledwie przez pięć dni. Skrajnie prawicowy zamachowiec - Eligiusz Niewiadomski został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonany został 31 stycznia 1923 roku.

1865 - Urodził się Antoni Listowski, generał Wojska Polskiego, w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowodził 2. Armią i Frontem Ukraińskim. Przez krótki czas zastępował Józefa Piłsudskiego na stanowisku Naczelnego Wodza. Zmarł 13 września 1927 roku.

1879 - W moskiewskim Teatrze Małym odbyła się prapremiera opery "Eugeniusz Oniegin" Piotra Czajkowskiego. Libretto samego kompozytora i Konstantego Szyłowskiego powstało na podstawie poematu Aleksandra Puszkina. 145 rocznica

1883 - Urodził się Julian Tokarski, mineralog, gleboznawca, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Prowadził badania nad fosforytami, lessami oraz skałami krystalicznymi Tatr i Wołynia. Autor prac "Nowoczesne metody badań minerałów glebowych” i "Zagadnienia Prakarpat”. Zmarł 17 października 1961 roku.

1886 - Austriak Wilhelm Steinitz został pierwszym mistrzem świata w szachach. Pokonał polsko-niemieckiego szachistę Johannesa Zukertortema. Mecz rozegrano w USA.

1890 - Urodził się Harold Spencer Jones, angielski astronom, dyrektor obserwatorium w Greenwich. Wsławił się dokładnym wyliczeniem średniej odległości między Ziemią a Słońcem. Prowadził badania nad ruchem własnym i paralaksami gwiazd, zajmował się też różnymi aspektami pomiaru czasu. Koncentrował się przede wszystkim na dokładniejszym określeniu kluczowych stałych astronomicznych, w szczególności paralaksy słonecznej, czyli kąta, pod jakim promień Ziemi byłby widoczny ze Słońca. Zmarł 3 listopada 1960 roku.

1899 - Urodził się Ławrientij Beria, radziecki działacz komunistyczny, szef NKWD, który był w znacznym stopniu odpowiedzialny za "wielkie czystki” okresu stalinowskiego. Jeden z głównych wykonawców zbrodni stalinowskich, bezpośrednio odpowiedzialny za mord polskich oficerów w Katyniu. 5 marca 1940 przedstawił w Biurze Politycznym Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii wniosek o rozstrzelanie polskich żołnierzy i policjantów, który następnie został zatwierdzony przez Stalina. Wniosek stał się podstawą zbrodni katyńskiej. Po śmierci Stalina Beria był autorem najbardziej liberalnego projektu zmian ustrojowych ZSRR. W wyniku zawiązanego przeciwko niemu spisku został usunięty ze stanowiska i stracony. Zginął 23 grudnia 1953 roku. 125 rocznica

1907 - Urodził się Jacek Żuławski, malarz, taternik, jeden z założycieli sopockiej Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych, obecnie Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku, i jej długoletni rektor. Malował pejzaże, martwą naturę, portrety i akty. Był głównym projektantem malarstwa przy rekonstrukcji ulic Długiej i Długi Targ w Gdańsku. Współorganizował także Związku Polskich Artystów Plastyków na Wybrzeżu. Zmarł 27 listopada 1976 roku.

1912 - Zmarł Robert Falcon Scott, oficer brytyjskiej marynarki, badacz Antarktydy. Jako drugi osiągnął biegun południowy. Wyprzedziła go norweska wyprawa Roalda Amundsena. W drodze powrotnej zmarł z zimna i głodu wraz ze wszystkimi członkami wyprawy. W przededniu I wojny światowej Scott i jego towarzysze stali się symbolami brytyjskiej niezłomności i charakteru, ich postawa miała być wzorem dla żołnierzy walczących w okopach. Amerykańska stacja badawcza Amundsen-Scott została nazwana na cześć obu zdobywców bieguna. Urodził się 6 czerwca 1868 roku.

1917 - Urodził się Witold Hensel, archeolog, mediewista, profesor uniwersytetów w Poznaniu i Warszawie, członek Polskiej Akademii Nauk, współorganizator i pierwszy prezes Unii Archeologii Słowiańskiej, kierownik badań archeologicznych w Polsce, Bułgarii, Francji oraz Algierii. Autor ponad 800 prac naukowych i publikacji. Wyróżniony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 22 listopada 2008 roku.

1918 - I wojna światowa: Pocisk z niemieckiego tak zwanego działa paryskiego trafił podczas mszy w kościół Świętego Gerwazego i Protazego położony naprzeciw paryskiego ratusza. W wyniku zawalenie się sklepienia zginęło 88 osób, a 68 zostało rannych.

1924 - Urodził się Marian Markiewicz, ps. „Maryl”, kapitan Wojska Polskiego, żołnierz Okręgu Nowogródek Armii Krajowej, uczestnik akcji „Burza”. W lipcu 1944 roku wziął udział w wyzwalaniu Wilna, w operacji "Ostra Brama". Po wojnie należał do podziemia niepodległościowego, za co w 1947 został aresztowany przez UB i skazany na 15 lat więzienia. Wyszedł na wolność w wyniku amnestii w 1955 roku. Zmarł 25 października 2022 roku. 100 rocznica

1924 - Zmarł Franciszek Berezka-Bereszko, kapitan Wojska Polskiego, członek I Korpusu Polskiego w Rosji pod dowództwem Józefa Dowbora-Muśnickiego a pożniej organizator "Związku Dowborczyków" - Związku Byłych Wojskowych I, II i III Korpusu Polskiego. W 1918 roku zasłynął z przeprowadzenia akcji rozbrajania Niemców w Łodzi. Urodził się 5 czerwca 1887 roku. 100 rocznica

1925 - Funkcjonariusz Policji Państwowej Józef Muraszko zastrzelił Walerego Bagińskiego i Antoniego Wieczorkiewicza, oficerów Wojska Polskiego, komunistów, skazanych na karę śmierci zamienioną na dożywotnie więzienie za wysadzenie prochowni na Cytadeli Warszawskiej. Zginęło wówczas 28 osób, a kilkadziesiąt zostało rannych. Obaj skazani byli w drodze na granicę polsko-sowiecką, gdzie mieli zostać wymienieni na represjonowanych w ZSRS obywateli polskich.

1927 - Urodził się John Vane, angielski biochemik, farmakolog, żydowskiego pochodzenia. Pracował nad rozwojem metod badawczych przy użyciu metod izolowanych. Odkrył obecność w płucach enzymu konwertującego angiotensynę, co miało znaczenie w walce z nadciśnieniem. Za badanie nad prostaglandynami i pokrewnymi substancjami czynnymi biologicznie został w 1982 roku uhonorowany Nagrodą Nobla. Wśród towarzystw naukowych, które wybrały go do swojego grona, znalazły się londyńskie Royal Society oraz Polska Akademia nauk i Polska Akademia Umiejętności. Zmarł 19 listopada 2004 roku.

1930 - Premiera pierwszego polskiego filmu dźwiękowego "Moralność pani Dulskiej" w reżyserii Bolesława Newolina. Trwał 105 minut. Akcja filmu toczy się w Warszawie na początku XX wieku, a nie we Lwowie jak w pierwowzorze literackim Gabrieli Zapolskiej. Główne role zagrali: Dela Lipińska, Marta Flanz i Ludwik Fritsche.

1930 - Powołanie rządu Walerego Sławka. W jego skład weszli ministrowie z poprzedniego gabinetu Kazimierza Bartla. Wymieniono tylko dwóch z nich. Gabinet został powołany po kilkutygodniowym przesileniu, w trakcie, którego misję utworzenia rządu powierzono Julianowi Szymańskiemu i Janowi Piłsudskiemu. Upadł 23 sierpnia 1930 roku.

1937 - Zmarł Karol Szymanowski, kompozytor, twórca między innymi symfonii, opery "Król Roger" i "Haight" oraz baletu "Harnasie". Ważne miejsce w dorobku artysty zajmują symfonie, pieśni oraz kompozycje smyczkowe i fortepianowe. W jego muzyce odnaleźć można wiele nawiązań do podhalańskiego i kurpiowskiego folkloru. Inspirował się także muzyką renesansową i starożytną. Wraz z Grzegorzem Fitelbergiem, Ludomirem Różyckim i Apolinarym Szelutą należał do grupy kompozytorów Młodej Polski. Obok Fryderyka Chopina uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich kompozytorów. Muzeum Karola Szymanowskiego znajduje się w zakopiańskiej willi "Atma". Urodził się 3 października 1882 roku.

1941 - Urodził się Joseph Hooton Taylor Junior, amerykański astrofizyk. Wraz z Russellem Hulse w 1993 roku otrzymał Nagrodę Nobla za odkrycie podwójnego pulsara, potwierdzającego ogólną teorię względności Einsteina.

1942 - Wojna na Pacyfiku: Zwycięstwo Japończyków w bitwie o Sumatrę. Inwazja tego kraju na Sumatrę miała na celu zniszczenie lewej flanki wojsk alianckich w holenderskich Indiach Wschodnich i uzyskania dostępu do Jawy. Trwała od 14 lutego 1942 roku.

1943 - W Katyniu żołnierze niemieccy, pod nadzorem profesora Gerharda Bhutza z Uniwersytetu Wrocławskiego, rozpoczęli ekshumację zwłok z masowych grobów odkrytych w lutym 1943 roku. 11 kwietnia Agencja Transocean nadała komunikat o odnalezieniu w Lesie Katyńskim zwłok 10 tysięcy polskich oficerów. Rosjanie do mordu przyznali się dopiero w 1990 roku. Michaił Gorbaczow przekazał wówczas pochodzące z radzieckich archiwów dokumenty dotyczące zbrodni katyńskiej.

1943 - Oddział UPA zaatakował na Wołyniu wsie Pendyki Małe i Duże oraz Pieńki, mordując około 180 Polaków. Napastnicy ostrzelali zabudowania z pocisków zapalających, a część ofiar zabili, wrzucając je do podpalonych wcześniej budynków. Nie udało się ustalić tożsamości wszystkich ofiar.

1943 - Oddział "Jędrusiów" wspólnie z żołnierzami Armii Krajowej uwolnił z niemieckiego więzienia w Mielcu ponad 180 osób.

1943 - Urodził się Vangelis, właściwie Evangelos Papathanassiou, grecki twórca muzyki elektronicznej i muzyki filmowej, należący do grona najbardziej znanych kompozytorów na świecie. W 1982 roku otrzymał Oskara za muzykę do filmu "Rydwany ognia". W tym samym roku rozpoczął współpracę z Ridleyem Scottem, co zaowocowało stworzeniem muzyki do filmów "Łowca androidów” i "1492. Wyprawa do raju”. Współpracował też z wieloma innymi reżyserami, w tym z Romanem Polańskim. Charakterystyczną cechą muzyki artysty jest bogate brzmienie instrumentów elektronicznych.

1944 - W nocy z 29 na 30 marca oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii zamordował, według różnych źródeł, od 56 do140 polskich mieszkańców wsi Wołczków koło Stanisławowa. Nacjonaliści ukraińscy podpalali budynki i zabijali napotkane osoby bez względu na płeć i wiek. 80 rocznica

1944 - Zginęła rozstrzelana przez gestapo Anna Krajewska, ps. „Hanka”, członkini Armii Krajowej. W konspiracji zajmowała się prowadzeniem nasłuchu radiowego stacji obcojęzycznych dla komórki kontrwywiadu „222” Wydziału Wywiadu Obszaru Krakowsko-Śląskiego, a następnie Okręgu ZWZ-AK Kraków. Od jesieni 1942 roku była kierowniczką łączności wewnętrznej sieci wywiadu ofensywnego Oddziału Informatyczno-Wywiadowczego KG AK. Aresztowana w 1943, na skutek donosu agenta gestapo w strukturach AK, została po brutalnym śledztwie rozstrzelana. Urodziła się około 1904 roku. 80 rocznica

1945 - Założono Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Początkowo istniało ono pod nazwą "Muzeum Mazurskie”, a od 1975 już, jako "Muzeum Warmii i Mazur”. Pierwszym dyrektorem był Hieronim Skurpski - historyk sztuki i działacz kulturalny. Muzeum prezentuje zabytki z Warmii i Mazur z zakresu archeologii, historii, numizmatyki, sztuki, rzemiosła artystycznego, piśmiennictwa oraz kultury ludowej. W zbiorach placówki przechowywany jest, jedyny w Polsce, inkunabuł medyczny pochodzący z biblioteki Mikołaja Kopernika.

1950 - Urodził się Mory Kanté, wokalista i muzyk z Gwinei grający na instrumencie kora. Popularność zawdzięcza przebojowi z roku 1987 "Yé ké yé ké”. Zmarł 20 maja 2020 roku.

1951 - Urodził się Jarosław Śmietana, gitarzysta i kompozytor jazzowy. Był autorem ponad 200 kompozycji jazzowych. Współpracował z najwybitniejszymi postaciami światowego jazzu takimi jak: Joe Zawinul, David Gilmour, Dave Friedman i Karen Edwards. Zmarł 2 września 2013 roku.

1951 - Rada Ministrów wydała dekret o utworzeniu Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Instytucja powstała na bazie Wydziału Archiwów Państwowych w Ministerstwie Oświaty.

1952 - We Wrocławiu powstała Wytwórnia Filmów Fabularnych. Działająca w latach 1954-2011, jedna z największych wytwórni w Polsce, odegrała ogromną rolę w rozwoju polskiej kinematografii po II wojnie światowej. Powstały tu między innymi filmy: "Popiół i diament" Andrzeja Wajdy, "Nóż w wodzie" Romana Polańskiego, "Sami swoi" Sylwestra Chęcińskiego i "Jańcio Wodnik" Jana Jakuba Kolskiego. Ogółem wyprodukowano we Wrocławiu ponad 460 filmów. 9 listopada 2011 została przekształcona w Centrum Technologii Audiowizualnych.

1956 - Urodził się Jerzy Kalibabka, przestępca uwodziciel, którego losy stały się motywem telewizyjnego serialu "Tulipan" z 1986 roku. Mężczyzna został skazany na 15 lat pozbawienia wolności i ponad milion starych złotych grzywny za uwodzenie i okradanie kobiet wypoczywających w nadmorskich i górskich kurortach. Pieniądze pozwoliły prowadzić mu wystawne życie. Lista ofiar przestępcy obejmowała ponad 200 nazwisk. Na wolność wyszedł w latach 90. Zmarł 13 marca 2019 roku.

1957 - Urodził się Christopher Lambert, francuski aktor i producent. Po raz pierwszy przed kamerami pojawił się w 1980 roku, sławę zdobył cztery lata później po filmie "Greystoke: Legenda Tarzana, władcy małp". Dwa lata później, w 1986, za rolę w produkcji Luca Bessona "Metro" otrzymał Cezara. W tym samym roku wystąpił w filmie "Nieśmiertelny", który przyniósł mu największą popularność i otworzył drzwi do współpracy z najbardziej znanymi reżyserami. Zagrał między innymi u Agnieszki Holland w obrazie "Zabić księdza" o śmierci księdza Jerzego Popiełuszki. W 2018 roku zagrał w rosyjskim dramacie wojennym Konstantina Chabienskiego "Sobibór" komendanta niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze Karla Frenzela.

1959 - Zmarł Zdzisław Szulc, kupiec, znawca i kolekcjoner instrumentów muzycznych, organizator i kustosz poznańskiego Muzeum Instrumentów Muzycznych. Współtwórca Stowarzyszenia Polskich Artystów Lutników, autor "Katalogu instrumentów muzycznych Muzeum Wielkopolskiego”. Był też jednym z pionierów tenisa w Wielkopolsce. W 1921 został prezesem-założycielem Polskiego Związku Tenisowego. Urodził się 28 stycznia 1895 roku. 65 rocznica

1959 - We francuskim dzienniku "Sud-Ouest Dimnache” ukazała się pierwsza historyjka o przygodach Mikołajka René Goscinny’ego i Jean-Jacques’a Sempégo. Początkowo autorzy nie planowali jej kontynuacji, jednak pozytywny odzew ze strony czytelników spowodował, że zdecydowali się stworzyć kolejne opowiadania. W ciągu sześciu lat powstało ich 221. Wiele z nich zostało zebranych w wydanych w latach 60. pięciu książkach: "Mikołajek", "Rekreacje Mikołajka", "Mikołajek i inne chłopaki", "Wakacje Mikołajka" i "Mikołajek ma kłopoty". 65 rocznica

1960 - Urodził się Jo Nesbo, norweski pisarz, autor popularnych kryminałów oraz muzyk poprockowy i autor tekstów piosenek, z wykształcenia ekonomista. Jest autorem cyklu powieści kryminalnych, w których głównym bohaterem jest policjant Harry Hole. Jego powieść "Czerwone gardło" została wybrana najlepszym norweskim kryminałem wszech czasów.

1963 - Zmarła Pola Gojawiczyńska, powieściopisarka, autorka książek: "Dziewczęta z Nowolipek", "Ziemia Elżbiety", "Rajska jabłoń", "Stolica". Była jedną z najpopularniejszych pisarek okresu międzywojennego. W czasie I wojny światowej brała udział w pracy niepodległościowej i należała do Polskiej Organizacji Wojskowej. Podczas okupacji niemieckiej w II wojnie światowej była więziona na Pawiaku, o czym napisała powieść wspomnieniową "Krata". Urodziła się 1 kwietnia 1896 roku.

1970 - Zlikwidowano komunikację trolejbusową w Poznaniu. Pierwsza linia została uruchomiona 12 lutego 1930 roku. Trolejbusy jeździły trasą: Rynek Śródecki-ulica Wiejska. Linia obsługiwana była trolejbusami z Anglii. Pojazd zabierał 30 pasażerów. Ówczesne trolejbusy nazywane były "biednymi tramwajami”. W kolejnych latach stworzono jeszcze pięć linii. Od 1966 roku komunikację trolejbusową zaczęła być zastępowana autobusową.

1971 - Charles Manson i jego wspólnicy zostali skazani na kary dożywotniego więzienia. Motywy ich zbrodni do dziś są niejasne. Bandyci zabili między innymi żonę Romana Polańskiego Sharon Tate, będącą w dziewiątym miesiącu ciąży, oraz czterech jej gości. Zabójców skazano na dożywocie, ponieważ w Kalifornii nie stosowano wówczas kary śmierci. Charles Manson zmarł w więzieniu 19 listopada 2017 roku.

1972 - Zmarł Joseph Arthur Rank, brytyjski producent filmowy, w latach 30. i 40. XX wieku czołowy potentat kinematografii brytyjskiej, założyciel wytwórni British National Pictures, towarzystwa General Film Distributors. Pod jego patronatem powstały takie filmy, jak: "Henryk V”, "Hamlet”, "Ryszard III” oraz "Cezar i Kleopatra”. Urodził się 22 grudnia 1888 roku.

1979 - Zmarł Tadeusz Łopalewski - poeta i prozaik, dramatopisarz, tłumacz literatury rosyjskiej, a także reżyser słuchowisk radiowych. Autor sztuk teatralnych: "Aurelciu, nie rób tego!", "Rycerz z La Manczy", "Romans z ojczyzną". Urodził się 17 sierpnia 1900 roku. 45 rocznica

1980 - Zmarł Annunzio Paolo Mantovani, angielski skrzypek, kompozytor, dyrygent i aranżer. W latach 50. i 60. XX wieku kierował słynną angielską Mantovani Orchestra, która stworzyła w muzyce rozrywkowej własny styl. Był pierwszym muzykiem, którego platynowy album stereo został sprzedany w nakładzie miliona egzemplarzy. Urodził się 15 listopada 1905 roku.

1980 - Urodził się Piotr Głowacki, aktor. Wystąpił między innymi w filmach "Dziewczyna z szafy", "80 milionów" i "Disco polo". Zza rolę w filmie "Bogowie" uhonorowany nagrodą Orła dla najlepszego aktora drugoplanowego. W 2014 roku był laureatem nagrody imienia Zbyszka Cybulskiego.

1982 - Zmarł Carl Orff, niemiecki kompozytor, pedagog i dyrygent, autor tryptyku teatralnego "Trionfi”, opery "Mądra”, opracował własną metodę wychowania muzycznego dzieci, której głównym elementem był śpiew i gra na prostych instrumentach perkusyjnych. Metoda Carla Orffa wykorzystywana jest też w muzykoterapii dorosłych. Autor aforyzmu: "Bądź uroczy dla swych wrogów - nic ich bardziej nie rozzłości”. Urodził się 10 lipca 1895 roku.

1982 - Przywrócono międzymiastową łączność telefoniczną, zawieszoną po wprowadzeniu stanu wojennego.

1983 - Zmarł Zbigniew Karpiński, architekt, twórca dużych obiektów architektonicznych, między innymi główny projektant warszawskiej "ściany wschodniej", czyli zabudowy wschodniej strony ulicy Marszałkowskiej, pomiędzy Alejami Jerozolimskimi a ulicą Świętokrzyską. W 1955 wygrał konkurs na Ambasadę Polską w Pekinie. Urodził się 17 kwietnia 1906 roku.

1983 - W USA wszedł do handlu pierwszy laptop. Pierwszym oferowanym komercyjnie przenośnym komputerem, który mieścił się w torbie, był Grid Compass Computer 1109. Maszynę zaprojektował William Moggridge. Komputer był używany w programie NASA dotyczącym promów kosmicznych we wczesnych latach 80. Komputer miał 340 kilobajtów RAM, obudowę ze stopu magnezu oraz podświetlany wyświetlacz. W Stanach Zjednoczonych kosztował ponad osiem tysięcy dolarów.

1985 - W Rzymie rozpoczęły się I Światowe Dni Młodzieży. Ich organizatorem był papież Jan Paweł II. Były to główne kościelne obchody Międzynarodowego Roku Młodzieży zorganizowanego przez ONZ. Na papieskie zaproszenie odpowiedziało 350 tysięcy młodych z około 70 krajów całego świata. Papież wybrał Niedzielę Palmową na datę spotkania, ponieważ rok wcześniej, właśnie w Niedzielę Palmową Kościół katolicki obchodził Jubileusz Młodych. Hasłem spotkania były słowa: "Abyście umieli zdać sprawę z nadziei, która jest w was".

1989 - Zmarł Charles Grenzbach, amerykański filmowiec, realizator dźwięku, montażysta dźwięku i muzyki filmowej. Laureat Oscara z 1987 za film "Pluton" Olivera Stone. Podczas 33 lat swojej pracy dla przemysłu filmowego opracował i zmontował dźwięk i efekty dźwiękowe do ponad 130 filmów. Był jeszcze dwukrotnie nominowany do Oscara w kategorii "najlepszy dźwięk" - w 1973 za "Ojca chrzestnego" Francisa Forda Coppoli i w 1975 za "Chinatown" Romana Polańskiego. Podczas II wojny światowej służył w Korpusie Powietrznym Armii Stanów Zjednoczonych. Urodził się 29 grudnia 1923 roku. 35 rocznica

1989 - Dwóch czeskich nastolatków porwało w Pradze samolot węgierskich linii lotniczych Malév, żądając lotu do USA. Samolot ostatecznie wylądował we Frankfurcie nad Menem. 35 rocznica

1995 - Utworzono Radę Etyki Mediów. Organizacja powstała z inicjatywy Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, na mocy Karty Etycznej Mediów. Zajmuje się opiniowaniem zachowań dziennikarzy oraz innych spraw istotnych dla mediów i ludzi związanych zawodowo z mediami. Jej założeniem jest pilnowanie przestrzegania zasad etycznych przez media.

1998 - W Portugalii otwarto najdłuższy w Europie most Vasco da Gamy. Konstrukcja ma ponad 17 kilometrów długości. Łączy Lizbonę z terenami po drugiej stronie rzeki Tag oraz z autostradami. Budowlę nazwano imieniem żeglarza Vasco da Gamy w 500-setną rocznicę odkrycia przez niego drogi morskiej z Europy do Indii.

2004 - NATO powiększyło się o siedem krajów z Europy Środkowo-Wschodniej: Bułgarię, Estonię, Litwę, Łotwę, Rumunię, Słowację i Słowenię. Obecnie zrzesza 32 państwa członkowskie. 20 rocznica

2004 - Irlandia, jako pierwszy kraj na świecie, wprowadziła całkowity zakaz palenia tytoniu w miejscach publicznych, także w pubach i restauracjach. 20 rocznica

2006 - Ścigany pod zarzutem popełnienia zbrodni wojennych i przeciw ludzkości były prezydent Liberii Charles Taylor został aresztowany podczas próby przedostania się z Nigerii do Kamerunu. Urząd sprawował od 2 sierpnia 1997 do 11 sierpnia 2003. 30 maja 2012 roku został skazany na 50 lat więzienia za zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne, których dopuścił się podczas wojny domowej w Sierra Leone, między innymi ludobójstwo, okrucieństwo wobec ludności cywilnej, praktykowanie niewolnictwa oraz przymusowe wcielanie dzieci do wojska.

2009 - Zmarł Maurice Jarre, francuski kompozytor, znany głównie jako twórca muzyki filmowej. Stworzył ścieżki dźwiękowe do filmów "Stowarzyszenie umarłych Poetów”, "Zmierzch Bogów”, "Uwierz w ducha”. Za muzykę do: "Doktora Żywago”, "Lawrenca z Arabii” i "Podróży do Indii” otrzymał trzy Oscary. Wszystkie te tytuły wyreżyserował David Lean. Urodził się 13 września 1924 roku. Jego synem jest muzyk Jean-Michel Jarre. 15 rocznica

2010 - W wyniku dwóch samobójczych zamachów bombowych w moskiewskim metrze zginęło 39 osób, a 102 zostały ranne. Był to najkrwawszy zamach w Moskwie od ataku z 6 lutego 2004, który również przeprowadzono na stacji metra, a w którym życie straciło 41 osób. Do przeprowadzenia zamachów przyznał się przywódca zbrojnej organizacji separatystycznej Emirat Kaukaski, czeczeński komendant Doku Umarow.

2011 - Zmarła Ewa Nowacka, pisarka, krytyk literacki, przez ponad 30 lat związana z Polskim Radiem, jako autorka słuchowisk, głównie dla dzieci. Tworzyła powieści dla młodzieży: "Małgosia contra Małgosia”, "Kilka miesięcy, całe życie”, "Maria z tamtych lat”, "Biały koń bogów”, a także dla dorosłych: "Rok trzech Cezarów”, "Temat na pracę doktorską”, "W cieniu malwy”. Laureatka licznych nagród krajowych i zagranicznych. Urodziła się 17 grudnia 1934 roku.

2016 - Zmarła Patty Duke, amerykańska aktorka, nagrodzona w 1962 roku Oscarem za rolę drugoplanową w filmie "Cudotwórczyni". U Duke rozpoznano w 1982 roku zaburzenia afektywne dwubiegunowe. Od tego czasu poświęciła większość swojego czasu na propagowanie i edukowanie społeczeństwa na temat zagadnień zdrowia psychicznego. Urodziła się 14 grudnia 1946 roku.

2017 - Zmarł Aleksiej Abrikosow, rosyjski fizyk, laureat Nobla w dziedzinie fizyki, za badania nad nadprzewodnictwem i nadciekłością. Otrzymał ją razem z Witalijem Ginzburgiem i Anthonym Leggettem. Badane przez nich materiały nadprzewodnikowe stosowane są między innymi w medycynie - do rezonansu magnetycznego, czy w fizyce - w akceleratorach cząstek. Urodził się 25 czerwca 1928 roku.

2018 - Zmarł Zbigniew Puzewicz, inżynier i wynalazca, profesor nauk technicznych, nauczyciel akademicki. Naukowiec specjalizujący się w technice mikrofalowej, elektronice kwantowej i technice laserowej. Twórca pierwszych polskich laserów, pionier zastosowania technologii laserowej w medycynie, technice wojskowej i gospodarce. Kierował zespołami, które opracowały przenośny przeciwlotniczy zestaw rakietowy "Grom" i "Piorun". Oficer Wojska Polskiego w stopniu pułkownika. Urodził się 14 lutego 1930 roku.

2019 - Zmarła Agnes Varda, francuska fotografka i reżyserka filmowa, przedstawicielka francuskiej Nowej Fali. Za film "Bez dachu i praw" w 1985 roku otrzymała Złotego Lwa na 42.. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji. Laureatka honorowego Cezara z 2001 roku, Europejskiej Nagrody Filmowej za osiągnięcia życia w 2014 i honorowego Oscara za całokształt twórczości w 2017. W ostatnich latach porzuciła kino fabularne na rzecz esejów dokumentalnych, poetyckich w formie i uniwersalnych w wymowie. Urodziła się 30 maja 1928 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Krzysztof Penderecki, światowej sławy kompozytor, dyrygent i pedagog muzyczny. Kawaler Orderu Orła Białego. Należał do grona najwybitniejszych i najbardziej cenionych osobowości muzyki, a także kultury i sztuki współczesnej. Jego utwory znajdują się w repertuarze największych orkiestr i chórów oraz prestiżowych scen i filharmonii. Międzynarodowy rozgłos przyniosły mu utwory awangardowe z lat 60., w tym "Tren - Ofiarom Hiroszimy" i "Pasja według św. Łukasza". W 2000 roku na Międzynarodowych Targach Muzycznych MIDEM w Cannes otrzymał nagrodę dla "Najwybitniejszego Żyjącego Kompozytora Roku" uważaną za muzyczny odpowiednik Oscara. Został też uhonorowany Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Urodził się 23 listopada 1933 roku.

2021 - Zmarł Constantin Brodzki, belgijski architekt, a także wykładowca akademicki o korzeniach polsko-włoskich. Autor projektów budynków użyteczności publicznej i biurowców z prefabrykowanych elementów. Do najsłynniejszych, charakterystycznych projektów należy budynek firmy budowlanej CBR w Auderghem pod Brukselą. Urodził się 26 października 1924 roku.

Zobacz także

2024-11-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej 2024-11-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 listopada - Święto narodowe Łotwy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku. 18 listopada - Polska - Dzień Kolejarza. 18… » więcej 2024-11-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 listopada - Międzynarodowy Dzień Studenta, obchodzony od 1941 roku dla uczczenia pamięci czeskich studentów prześladowanych w 1939 roku przez hitlerowców. 17… » więcej 2024-11-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 listopada - Międzynarodowy Dzień Tolerancji, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 12 grudnia 1995 roku z inicjatywy UNESCO. 16… » więcej 2024-11-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. 15 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc… » więcej 2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »