Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-03-26, 01:25 Autor: IAR/B.Falkowska/dok.

Kartka z kalendarza

26 marca - Dzień Modlitw za Więźniów, ustanowiony na Konferencji Episkopatu Polski w 2009 roku, w dniu wspomnienia świętego Dobrego Łotra, patrona więźniów.

26 marca - Dzień Dobrego Łotra - Świętego Dyzmy.

26 marca - Dzień Niedźwiedzia Grizzly.

25 marca - Tydzień Solidarności z Ludami Zmagającymi się z Rasizmem i Dyskryminacją Rasową, trwający od 21 do 27 marca.
196 rok przed naszą erą - Ptolemeusz V Epifanes został koronowany na faraona. Był piątym władcą Egiptu z dynastii Ptolemeuszy, panował do 180 roku przed naszą erą, kiedy to został otruty przez własnych wodzów. Za jego rządów został sporządzony Dekret Kapłanów Memfis, którego najsłynniejsza kopia znajduje się na Kamieniu z Rosetty. Jego treść jest świadectwem ustępstw na rzecz kapłaństwa, którego poparcie było potrzebne faraonowi do utrzymania władzy.

1226 - Cesarz rzymsko-niemiecki Fryderyk II wydał Złotą Bullę z Rimini, dokument nadający Krzyżakom prawa do wszystkich ziem, jakie zdobędą podczas misji w Prusach. Złota Bulla stała się dla Krzyżaków podstawą żądań uznania legalności ich podbojów także w późniejszych wiekach. Ostatnio kwestionuje się autentyczność zamieszczonej na dokumencie daty. Najprawdopodobniej dokument został antydatowany, a w rzeczywistości wydano go dopiero około 1235 roku, kiedy to Krzyżacy poczuli się zagrożeni utratą ziemi dobrzyńskiej na rzecz Konrada Mazowieckiego.

1267 - We włoskim Viterbo papież Klemens IV kanonizował Jadwigę Śląską, patronkę Polski i Śląska. Jadwiga była żoną Henryka I Brodatego, księcia wrocławskiego, fundatorką kościołów i klasztorów. Zaangażowała się w ożywienie życia religijnego Śląska, sprowadzając do tamtejszych kościołów duchownych z Niemiec. Prowadziła też działalność dobroczynną, starała się o pomoc chorym i ubogim - zorganizowała działalność wędrownego szpitala dla ubogich, otworzyła szpital dla trędowatych w Środzie Śląskiej, kolejną placówkę leczniczą założyła w Trzebnicy. Urodziła się między 1178 a 1180 rokiem, a zmarła 14 lub 15 października 1243.

1511 - Silne trzęsienie ziemi i wywołane nim tsunami zabiły na północnym wybrzeżu Adriatyku kilkanaście tysięcy osób.

1812 - Trzęsienie ziemi w stolicy Wenezueli Caracas zabiło około 15-20 tysięcy osób.

1821 - Urodził się Ernst Christian Lorenz Engel, niemiecki statystyk i ekonomista. Twórca prawa dotyczącego budżetów gospodarstw domowych, nazwanego od jego nazwiska prawem Engla. Poddał analizie statystycznej budżety rodzin robotniczych i ustalił prawidłowość wydatków. Zgodnie z prawem Engla, wzrost dochodów rodziny wpływa na zmianę struktury wydatków - w budżecie zmniejsza się udział wydatków na żywność, a zwiększa udział wydatków na dobra trwałego użytku i usługi. Zmarł 8 grudnia 1896 roku.

1827 - Zmarł Ludwig van Beethoven, niemiecki kompozytor, prekursor romantyzmu w muzyce, ostatni z tak zwanych trzech klasyków wiedeńskich, obok Josepha Haydna i Wolfganga Amadeusza Mozarta. Jest uznawany za jednego z największych twórców muzycznych wszech czasów. Światową popularność Beethoven zawdzięcza przede wszystkim swym dziewięciu symfoniom, choć równie przełomowe było znaczenie jego sonat i wariacji fortepianowych oraz muzyki kameralnej, przede wszystkim kwartetów smyczkowych. Urodził się między 15 a 17 grudnia 1770 roku. Dokładna data nie jest znana.

1867 - Urodził się Stanisław Noakowski, architekt, rysownik i malarz, autor rysunków i szkiców akwarelowych architektury miast i wsi oraz architektury starożytnej i francuskiej. Jego studia na temat dawnej architektury polskiej, rosyjskiej i starożytnej zostały wydane w zbiorach "Architektura polska. Szkice kompozycyjne” oraz "Zamki i pałace polskie”. Wykonał między innymi projekt kaplicy mieszczącej urnę z sercem Tadeusza Kościuszki na zamku w Rapperswillu. Zmarł 1 października 1928 roku.

1874 - Urodził się Robert Frost, amerykański poeta, dramaturg, twórca liryki związanej z krajobrazem, folklorem i tradycją Nowej Anglii, czterokrotny laureat Nagrody Pulitzera, uznawany za jednego z największych poetów piszących po angielsku w XX wieku. Otrzymał doktoraty honoris causa licznych uczelni amerykańskich, w tym Uniwersytetu Harvarda. Zmarł 29 stycznia 1963 roku. 150 rocznica

1881 - Zmarł Florian Ceynowa, kaszubski działacz społeczny i narodowy, pisarz, publicysta, wydawca, badacz folkloru i języka kaszubskiego, twórca pisowni kaszubskiej i pierwszych kaszubskich utworów literackich, zwany "budzicielem Kaszub”, z zawodu lekarz. Florian Ceynowa nie miał fachowego przygotowania etnograficznego, ale nadrabiał pracowitością, pasją i intuicją. Jako lekarz bezpłatnie leczył i zaopatrywał w lekarstwa mieszkańców wsi, a otrzymywane honoraria, gdy wydawały mu się zbyt wysokie w części zwracał. Urodził się 4 maja 1817 roku.

1881 - W wieku 20 lat w Madison w stanie Wisconsin padła samica bielika amerykańskiego o imieniu Old Abe, która była maskotką 8. Regimentu Piechoty Ochotniczej z Wisconsin podczas wojny secesyjnej i której wizerunek stanowi obecnie element godła elitarnej 101. Dywizji Powietrznodesantowej.

1885 - Początek akcji nazwanej rugi pruskie. Rząd pruski nakazał władzom prowincjonalnym wysiedlić za granicę Niemiec wszystkich Polaków i Żydów mających obywatelstwo rosyjskie. Masowe wysiedlenia trwały do 1890 roku i stały się symbolem antypolskiej polityki Rzeszy Niemieckiej i kanclerza Otto von Bismarcka. W sumie wysiedlono około 30 tysięcy osób.

1886 - Urodził się Alfons Górnik, prawnik, polityk, pierwszy polski prezydent Katowic, po przyłączeniu miasta 20 czerwca 1922 roku do nowo powstałego państwa polskiego. Jego kadencja, od 6 lutego 1922 do 27 kwietnia 1928, była jedną z trudniejszych w dziejach miasta, a sam prezydent Górnik znacząco zasłużył się w stabilizowaniu sytuacji społecznej i w łagodzeniu konfliktów między propolskimi i proniemieckimi ugrupowaniami politycznymi. Znając doskonale języki: polski i niemiecki organizował pracę w urzędzie miejskim, gdzie niemal wszyscy pracownicy mówili tylko po niemiecku. Alfons Górnik zmarł 8 grudnia 1939.

1892 - Zmarł Walt Whitman, amerykański poeta, autor zbiorów wierszy "Podróż do Indii” i "Źdźbła trawy”, uważany za jednego z patronów współczesnej literatury amerykańskiej. Jego twórczość wywarła duży wpływ na filozofię transcendentalistów i ruch hippisowski końca lat 60. XX wieku. Przez wielu okrzyknięty mianem "największego amerykańskiego poety” oraz "ojca wiersza wolnego”. Urodził się 31 maja 1819 roku.

1904 - Urodził się Zbigniew Stypułkowski, prawnik, polityk, działacz stronnictw narodowych, żołnierz kampanii polskiej 1939 roku. Był współzałożycielem Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w 1944, powstańcem warszawskim. Aresztowany przez NKWD i sądzony w procesie przywódców państwa polskiego w Moskwie w czerwcu 1945 roku. Został zwolniony po czterech miesiącach i wrócił do Polski. Jednak zagrożony aresztowaniem pod koniec 1945 przedostał się na Zachód. Działacz Stronnictwa Narodowego na uchodźstwie. Zmarł 30 marca 1979 roku w Londynie. 120 rocznica

1905 - W Warszawie Organizacja Bojowa PPS przeprowadziła atak bombowy na carskiego oberpolicmajstra Karla Nolkena. Policjant został ciężko ranny. Uczestnik akcji Stefan Okrzeja, także ranny podczas ataku, został ujęty i skazany przez rosyjski sąd wojenny na karę śmierci. Wyrok wykonano w lipcu 1905 roku na stokach Cytadeli.

1906 - Urodził się Witold Dederko, artysta fotografik, pedagog i publicysta. Fotografię artystyczną uprawiał od 1924 roku. Był współzałożycielem Związku Polskich Artystów Fotografików i Polskiego Towarzystwa Fotograficznego. Opublikował ponad 20 książek i artykułów, miał wiele wystaw w Polsce i za granicą. Był wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej i Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej i Teatralnej imienia Leona Schillera w Łodzi. Zmarł 10 września 1988 roku.

1908 - Na ulicach Warszawy pojawiły się tramwaje elektryczne. Pierwszy pojazd wyruszył o godzinie 9:35 z placu Krasińskich na plac Unii Lubelskiej. Logo tramwajów przedstawiało herb miasta z Syreną pod koroną z muru.

1911 - Urodził się Tennessee Williams, amerykański dramaturg i poeta. Autor dramatów "Szklana menażeria”, "Nocy iguany”, "Kotka na gorącym, blaszanym dachu”. Sławę przyniosła mu sztuka "Tramwaj zwany pożądaniem”, wystawiona na Broadwayu w 1947 roku. Jego dzieła były wielokrotnie filmowane. Tennessee Williams pochodził z Południa Stanów Zjednoczonych i akcję swoich sztuk umieszczał w dusznej atmosferze swych rodzinnych stron. W najsłynniejszych utworach obrazuje gwałtowne przemiany zachodzące w amerykańskim społeczeństwie na przełomie lat 40. i 50. Tennessee Williams jest uważany za jednego z najważniejszych dramaturgów XX wieku. Zmarł 25 lutego 1983 roku.

1913 - Urodził się Paul Erdős, węgierski matematyk, uważany za jednego z najwybitniejszych matematyków XX wieku. Jest autorem ponad 1,5 tysiąca artykułów z koncepcjami matematycznymi, głównie z teorii liczb, kombinatoryki i teorii grafów. Opublikował także liczne prace napisane wraz z innymi matematykami. Znany był z tego, że często przedstawiał ciekawe problemy matematyczne, za rozwiązanie, których wyznaczał nagrody pieniężne, gdy sam nie mógł ich rozwiązać. Zmarł 20 września 1996 roku w czasie pobytu na kongresie w Warszawie.

1915 - I wojna światowa: Taktycznym zwycięstwem wojsk rosyjskich zakończyła się trwająca ponad miesiąc bitwa przasnyska. Zginęło w niej prawie 50 tysięcy ludzi: 24 tysiące żołnierzy niemieckich i 25 tysięcy rosyjskich.

1916 - Urodził się Sterling Hayden, amerykański aktor i pisarz. Jako aktor specjalizował się w westernach i filmach gangsterskich. Jego najbardziej znane role to: policjant McCluskey w "Ojcu chrzestnym" Francisa Forda Coppoli i gangster Dix w "Asfaltowej dżungli" Johna Hustona. Podczas II wojny światowej służył w amerykańskim wywiadzie i walczył na terenie Jugosławii. Pobyt wśród partyzantów jugosłowiańskich zaowocował krótkim członkostwem w partii komunistycznej, przez co w czasach maccartyzmu miał problemy z otrzymywaniem ról filmowych w USA. Zmarł 23 maja 1986 roku.

1918 - Urodził się Adam Giedrys, astronom-amator, z zawodu krawiec. Jako pierwszy Polak otrzymał z NASA próbkę gruntu księżycowego z misji Apollo 11 z 1969 roku, która poza wielkimi ośrodkami naukowymi prezentowana była tylko w Szczecinku w 1971. Zmarł 26 grudnia 1997 roku.

1920 - Urodził się Jerzy Pertek, pisarz marynista, dziennikarz; autor publikacji dotyczących historii Polskiej Marynarki Wojennej, między innymi książki "Wielkie dni małej floty". Opublikował około dwóch tysięcy artykułów w prasie i czasopismach, periodykach fachowych i historycznych, a także ponad 50 książek i broszur o łącznym nakładzie ponad dwóch i pół miliona egzemplarzy. Zmarł 8 lipca 1989 roku.

1924 - Urodziła się Anna Kołakowska, ilustratorka literatury dziecięcej, graficzka, uczestniczka Powstania Warszawskiego. od 1951 roku pracowała w redakcji czasopisma "Płomyczek" z którym była związana przez ponad 30 lat. Jest też autorką ilustacji do 25 książek dla dzieci i młodzieży, w tym zilustrowała opowiadania Astrid Lindgren o Fizi Pończoszance. Zmarła 14 czerwca 2013 roku. 100 rocznica

1925 - Urodził się Pierre Boulez, francuski kompozytor, pianista, dyrygent, krytyk muzyczny i organizator życia muzycznego. Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych współczesnych dyrygentów. Ma na swoim koncie wiele występów i nagrań muzyki, głównie romantycznej, współczesnej i chóralnej. Był też jednym z głównych twórców powojennej awangardy. Zmarł 5 stycznia 2016 roku.

1936 - Urodził się Mieczysław Święcicki, nazywany "Księciem Nastroju", piosenkarz oraz aktor, reżyser, członek i współzałożyciel kabaretu literackiego "Piwnica pod Baranami”. Był znanym wykonawcą starych romansów cygańskich i rosyjskich, głównie z repertuaru Aleksandra Wertyńskiego. W 1963 roku na Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu otrzymał wyróżnienie za piosenkę "Nie wołaj mnie". Zmarł 5 lutego 2018 roku.

1939 - W Berlinie ambasador RP Józef Lipski przekazał ministrowi spraw zagranicznych Niemiec Joachimowi von Ribbentrop polskie stanowisko wobec żądań III Rzeszy. Polska odmawiała zgody na eksterytorialne drogi tranzytowej, w sprawie Gdańska zaproponowała zawarcie dwustronnego porozumienia, połączonego z wyjęciem Wolnego Miasta spod opieki Ligi Narodów. Propozycja przystąpienia do bloku państw skupionych wokół Niemiec zostaje pominięta milczeniem. 85 rocznica

1941 - Urodził się Wojciech Młynarski, poeta, reżyser, twórca tekstów i wykonawca piosenki autorskiej, a także satyryk i artysta kabaretowy. Nazywany mistrzem piosenki, napisał ich blisko dwa tysiące. Był twórcą nowej formy artystycznej - felietonów śpiewanych. Do najbardziej znanych tekstów Młynarskiego należą: "W Polskę idziemy”, "Niedziela na Głównym”, "Róbmy swoje” i "Jesteśmy na wczasach”. Piosenki Wojciecha Młynarskiego ukazały się na 18 autorskich albumach. Swoje piosenki wykonywał sam, jednak wiele z nich zyskało rozgłos w wykonaniu innych wykonawców, między innymi zespołów: Raz, Dwa, Trzy, Alibabki, a także Michała Bajora, Hanny Banaszak, Ewy Bem, Haliny Frąckowiak, Edyty Geppert i Anny German. Zmarł 15 marca 2017 roku.

1942 - Do niemieckiego obozu zagłady Auschwitz dotarły pierwsze transporty kobiet. Z obozu Ravensbrueck przewieziono 999 więźniarek. Tego samego dnia do obozu przywieziono około tysiąca Żydówek z Popradu na Słowacji - był to pierwszy zarejestrowany transport, który został skierowany przez Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy do Auschwitz w ramach "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej".

1943 - Akcja pod Arsenałem. Odbito z rąk Niemców harcmistrza Jana Bytnara "Rudego" i 20 innych więźniów, przewożonych z warszawskiej siedziby gestapo przy Alei Szucha do więzienia na Pawiaku. Było to jedno z najważniejszych działań zbrojnych, zorganizowanych przez Grupy Szturmowe Szarych Szeregów. Akcja została przeprowadzona brawurowo w biały dzień, na skrzyżowaniu ulic Bielańskiej i Długiej. Harcerze zaatakowali furgonetkę przewożącą więźniów na Pawiak. "Rudego" przenieśli do oczekującego w pobliżu samochodu, który szybko odjechał. Podczas ataku zostało śmiertelnie rannych dwóch AK-owców, a jeden schwytany i zamordowany podczas śledztwa. Po stronie niemieckiej było czterech zabitych. Z powodu obrażeń odniesionych podczas akcji, krótko potem zmarli: Aleksy Dawidowski, pseudonim "Alek" i Tadeusz Krzyżewicz "Buzdygan". Po czterech dniach zmarł również Jan Bytnar "Rudy", śmiertelnie wyczerpany przesłuchaniami na gestapo.

1943 - W nocy z 26 na 27 marca oddział UPA zabił ponad 180 Polaków w Lipnikach na Wołyniu. Wieś została otoczona i ostrzelana kulami zapalającymi z karabinu maszynowego. W pierwszych szeregach atakujących szli upowcy z bronią palną, a za nimi podążały grupy chłopów, wzniecając ogień. We wsi wybuchła panika, ludzie uciekali w różne strony. Do uciekających strzelano, ponadto wiele osób zginęło w pożarach, złapane dzieci były wrzucane do płonących domów. Z rzezi został ocalony przez ojca 1,5-roczny Mirosław Hermaszewski, przyszły polski kosmonauta.

1943 - Urodził się Bob Woodward, jeden z najbardziej znanych dziennikarzy amerykańskich, głównie dzięki udziałowi w ujawnieniu afery Watergate, czego dokonał we współpracy z Carlem Bernsteinem, w czasie, gdy byli dziennikarzami "Washington Post”. Napisał 12 książek publicystycznych i zdobył dwie Nagrody Pulitzera.

1944 - Urodziła się Diana Ross, amerykańska piosenkarka, śpiewająca w stylu soul, rhythm and blues i pop, a także aktorka. Zyskała popularność występując z zespołem The Supremes, który opuściła w 1970 roku, by poświęcić się karierze solistki. Laureatka wielu nagród za osiągnięcia muzyczne. W ciągu 40 lat kariery sprzedała ponad 100 milionów płyt na całym świecie. Aż 18 jej hitów trafiło na sam szczyt amerykańskiej listy przebojów. W 1973 roku zyskała tytuł najwspanialszej wokalistki stulecia, nadany jej przez magazyn "Billboard". W listopadzie 2016 roku Diana Ross otrzymała Medal Wolności z rąk prezydenta Baracka Obamy. 80 rocznica

1944 - Urodził Igor Mitoraj, rzeźbiarz, od 1968 roku tworzący poza granicami kraju. Głównym tematem rzeźb artysty było ludzkie ciało, jego piękno i kruchość. Styl, który uprawiał, polegający na interpretacji antyku z wprowadzeniem wyraźnych akcentów nowoczesności, jest obecnie rozpoznawany przez miłośników sztuki na całym świecie. Elementem charakterystycznym prac Mitoraja są usta, które zawsze mają kształt ust autora i stanowią nieformalny "podpis" rzeźbiarza na jego dziele. Jego rzeźby można zobaczyć w Walencji, Rzymie, Madrycie, Lozannie, Warszawie, Krakowie czy Poznaniu. Zmarł 6 października 2014 roku. 80 rocznica

1945 - Rząd Tymczasowy przyjął uchwały o powołaniu Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, formacji wojskowej podporządkowanej ministrowi spraw wewnętrznych. Oddziały KBW wykorzystywane były głównie do walki z podziemiem niepodległościowym. Na początku lat 50. XX wieku liczył około 40 tysięcy żołnierzy.

1945 - Urodził się Zenon Laskowik, aktor i satyryk. W 1970 roku, razem z Krzysztofem Jaślarem, założył kabaret "Tey”. Przez wiele lat występował w duecie najpierw z Januszem Rewińskim, a następnie Bohdanem Smoleniem. Na początku lat 90. wycofał się z życia estradowego i został listonoszem w Poznaniu. W 2003 roku wrócił na scenę. Od listopada 2013 występuje w Teatrze Polskim w Poznaniu, gdzie raz w miesiącu prezentuje swój program "W blasku jubileuszu”.

1949 - Urodził się Stefan Kuryłowicz, jeden z najważniejszych współczesnych polskich architektów. Do jego najbardziej znanych warszawskich projektów należą biurowce: Focus Filtrowa, Wolf Marszałkowska, Prosta Tower, biurowiec PLL LOT, osiedla Eko-Park i Marina Mokotów, a także stacja metra Dworzec Gdański. Zginął w wypadku lotniczym w Hiszpanii, 6 czerwca 2011 roku. 75 rocznica

1949 - Urodził się Marek Dutkiewicz, autor tekstów piosenek, a także scenarzysta, dziennikarz i wydawca. Współpracował między innymi z takimi zespołami i wokalistami, jak: 2 Plus 1, Andrzej i Eliza, Budka Suflera, Halina Frąckowiak, Kombi, Lombard, Urszula i Zdzisława Sośnicka. W 1983 roku otrzymał drugą nagrodę na Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu za piosenkę "Szklana pogoda", wykonywaną przez grupę Lombard. W 2017 odsłonił swoją gwiazdę na Alei Gwiazd w Opolu. 75 rocznica

1949 - Urodził się Patrick Süskind, niemiecki pisarz oraz autor scenariuszy. Jego najgłośniejsza powieść to powstałe w 1985 roku "Pachnidło". Książka zdobyła uznanie w świecie literackim i w 2006 została zekranizowana przez Toma Tykwera. Jej bohaterem jest mężczyzna obdarzony nieprawdopodobnie czułym węchem, postrzegający świat wyłącznie przez pryzmat tego zmysłu. W pogoni za idealnym zapachem popełnia szereg zbrodni. Patrick Süskind unika rozgłosu. Udzielił niewielu wywiadów, nie uczestniczy też w życiu publicznym, wielokrotnie odmawiał przyjęcia nagród literackich, jak chociażby Nagrody Gutenberga, Nagrody Tukana, czy Nagrody Literackiej Frankfurter Allgemeine Zeitung. 75 rocznica

1949 - Władze sowieckie rozpoczęły kolejną akcję deportacji kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców Litwy, Łotwy i Estonii na Syberię. Z samej Litwy wywieziono do syberyjskich łagrów około 30 tysięcy osób. Dziewięć lat wcześniej Związek Sowiecki anektował republiki bałtyckie. 75 rocznica

1956 - Telewizja Polska wyemitowała pierwszy odcinek "Tele-Echo", pierwszego polskiego programu o charakterze talk-show. Był to autorski, cykliczny program prowadzony przez Irenę Dziedzic, która rozmawiała w studio z zaproszonymi gośćmi na temat ich życia zawodowego i prywatnego. Przez krótki czas program współprowadzili też Edward Dziewoński, Adam Pawlikowski i Bohdan Tomaszewski. Pierwszymi gośćmi Ireny Dziedzic i Edwarda Dziewońskiego byli: aktorka Aleksandra Śląska oraz fryzjer Gabriel Sielski, u którego Irena Dziedzic czesała się od 1948. W 1968 roku "Tele-Echo" stało się pierwszym w Polsce programem publicystycznym nadawanym w kolorze. W czasie 25-letniej emisji programu Irena Dziedzic przeprowadziła około 12,5 tysiąca wywiadów. Był to najdłużej istniejący autorski program telewizyjny na świecie.

1959 - Zmarł Raymond Chandler, amerykański pisarz, autor powieści kryminalnych, mistrz czarnego kryminału, twórca słynnej postaci prywatnego detektywa Philipa Marlowe’a. Do jego najbardziej znanych powieści należą: "Żegnaj, laleczko”, "Tajemnica jeziora”, "Długie pożegnanie”. Łącznie napisał siedem powieści i kilkadziesiąt opowiadań. Wiele jego utworów zaadaptowano na potrzeby filmu. Pracował też, jako scenarzysta. Raymond Chandler dwukrotnie był nominowany do Oscara za scenariusze do filmów: "Podwójne ubezpieczenie" z 1944 roku i "Błękitna dalia" z 1946. Urodził się 23 lipca 1888 roku. 65 rocznica

1967 - Papież Paweł VI ogłosił encyklikę społeczną "Populorum progressio". Nazwano ją traktatem na temat prawa do rozwoju narodów ubogich. Została ogłoszona dwa lata po zakończeniu II Soboru Watykańskiego.

1977 - Na konferencji prasowej w Warszawie poinformowano o utworzeniu Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela - ROPCiO. Ruch nie był stowarzyszeniem, nie posiadał statutu, władz ani członkostwa. O uczestnictwie w nim decydowało samookreślenie. Na jego czele stali dwaj rzecznicy: Andrzej Czuma i Leszek Moczulski. Taka formuła ułatwiała działanie, utrudniała represje, ale także umożliwiała łatwą infiltrację Ruchu przez agentów nasyłanych przez Służbę Bezpieczeństwa PRL. Liczebność ROPCiO w chwili jego powstania szacuje się na 80-120 osób. Deklarowanym celem ROPCiO było wymuszenie na władzach PRL przestrzegania ratyfikowanych przez Radę Państwa PRL na początku marca 1977 roku Międzynarodowych Paktów Praw Człowieka i Obywatela.

1978 - Zmarł Emil Czech, plutonowy Wojska Polskiego, trębacz. To on odegrał hejnał mariacki na gruzach zdobytego przez polskich żołnierzy Monte Cassino. Wrócił do kraju z Anglii w 1947 roku i osiedlił się w Kłodzku, podejmując pracę w PKP. Uczniom miejscowych szkół opowiadał o swoim udziale w bitwie o Monte Cassino. Urodził się 8 sierpnia 1908 roku.

1979 - W Waszyngtonie podpisano izraelsko-egipski traktat pokojowy. Porozumienie było efektem porozumień z Camp David. Pokój zakończył serię wojen izraelsko-egipskich, które rozpoczęły się w 1948. W wyniku zawarcia traktatu pokojowego Izrael wycofał swoje wojska z Półwyspu Synaj, który zajął podczas wojny sześciodniowej w 1967 roku. Traktat gwarantował prawo swobodnej żeglugi izraelskim statkom przepływającym przez Kanał Sueski, Zatokę Akaba, Cieśninę Tirańską i wody międzynarodowe. Egipt był pierwszym arabskim państwem, które uznało fakt istnienia państwa żydowskiego w Palestynie i zawarło traktat pokojowy z Izraelem. 45 rocznica

1980 - Zmarł Stanisław Stampf'l, dziennikarz, literat, twórca słuchowisk radiowych. Wraz z Jerzym Janickim i Władysławem Żesławskim był autorem słuchowiska "Matysiakowie”. Stanisławowi Stampf’lowi przypisuje się przekonanie Władysława Gomułki do stworzenia Programu III Polskiego Radia. Urodził się 10 października 1919 roku.

1981 - Na lotnisku w Słupsku doszło do wypadku samolotu LOT z 50 osobami na pokładzie. Lecąca z Warszawy maszyna An-24W, podczas podchodzenia do lądowania na uderzyła dwukrotnie o ziemię, po czym stanęła w płomieniach. Zginął jeden z pasażerów, a 19 osób zostało rannych. Wśród uratowanych był między innymi trener strzeleckiej kadry narodowej Romuald Nowakowski. Komisja badająca wypadek ustaliła, że przyczyną był błąd kapitana samolotu. Zanim jednak postawiono mu zarzuty, pilot opuścił kraj lotem do Nowego Jorku i nigdy nie wrócił do Polski.

1982 - Sejm PRL przyjął nowelizację Konstytucji PRL powołującą do życia Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu.

1987 - Zmarł Józef Zacharewicz, aktor i śpiewak, podczas II wojny światowej należał do zespołu rewiowego Teatru 2. Korpusu, z którym przeszedł cały szlak bojowy. Do kraju wrócił w 1947 roku. Zagrał między innymi w filmach "Bolesław Śmiały”, "Kazimierz Wielki”, "Sekret Enigmy”. Urodził się 5 czerwca 1920 roku.

1991 - Zginął śmiercią tragiczną Lechosław Marszałek, reżyser filmów animowanych. Twórca psa Reksia - bohatera serialu animowanego dla dzieci, reżyser i scenarzysta kreskówek o Bolku i Lolku oraz "Przygód Błękitnego Rycerzyka", odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Urodził się 9 marca 1922 roku.

1995 - Zniesiono kontrolę na wewnętrznych granicach obszaru Schengen. Jego stronami jest obecnie 26 państw - 22 kraje członkowskie Unii Europejskiej oraz Islandia, Norwegia, Szwajcaria i Liechtenstein. Kontrola może być tymczasowo przywracana w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego.

1998 - Zmarł Zdzisław Libera, historyk literatury, badacz literatury oświecenia, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, redaktor naczelny czasopisma "Wiek Oświecenia”. Podczas niemieckiej okupacji prowadził tajne komplety w getcie, był żołnierzem Armii Krajowej i uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Urodził się 26 lutego 1913 roku.

2000 - Andrzej Wajda otrzymał honorowego Oscara za całokształt twórczości. Statuetkę reżyserowi wręczyła Jane Fonda. 75-letni wówczas reżyser miał w dorobku 40 filmów, a na koncie trzy nominacje za najlepszy film nieanglojęzyczny. Nominowane były: "Ziemia Obiecana" z 1974, "Panny z Wilka" z 1979 oraz "Człowiek z żelaza" z 1981. W 2007 roku kolejną nominację otrzymał "Katyń". Urodził się 6 marca 1926 w Suwałkach, a zmarł 9 października 2016 w Warszawie.

2001 - W Kanadzie zmarł Piotr Sobociński, jeden z najwybitniejszych polskich operatorów filmowych. Po nominacji do Oscara za zdjęcia do obrazu "Trzy kolory. Czerwony" Krzysztofa Kieślowskiego rozpoczął karierę w Stanach Zjednoczonych. Był autorem zdjęć do filmów: "Półmrok", "Angel Eyes", "Pokój Marvina", "Siódmy pokój". Zmarł na zawał podczas realizacji filmu "24 godziny", który został mu dedykowany. Urodził się 3 lutego 1958 roku.

2003 - Zmarł Bolesław Wierzbiański, dziennikarz, polityk, działacz emigracji niepodległościowej, animator życia intelektualnego i kulturalnego Polonii Amerykańskiej. W czasie wojny był korespondentem wojennym Polskiej Agencji Telegraficznej, później założył Polską Agencję Prasową "Światpol". W 1956 roku przeniósł się na stałe do Stanów Zjednoczonych. Pracował, jako komentator Radia Wolna Europa oraz Głosu Ameryki. Został wyróżniony najwyższym polskim odznaczeniem państwowym - Orderem Orła Białego. Urodził się 16 listopada 1913 roku.

2006 - W Szkocji wprowadzono zakaz palenia w restauracjach i barach.

2007 - W Zakładzie Karnym w Sieradzu strażnik więzienny zastrzelił trzech policjantów z Pabianic, a konwojowanego przez nich osadzonego ciężko zranił.

2009 - U wybrzeży Somalii piraci uprowadzili statek Bow Asir z pięcioma Polakami na pokładzie. Na pokład weszło kilkunastu piratów, którzy byli uzbrojeni w karabiny maszynowe. Przypłynęli dwoma łodziami.10 kwietnia po wpłaceniu prawie dwóch i pół miliona dolarów okupu piraci uwolnili statek. Cała załoga wyszła cało z niewoli. 15 rocznica

2009 - Zmarł Piotr Bednarz, działacz opozycji antykomunistycznej. W grudniu 1981 brał udział w ukryciu 80 milionów złotych pobranych z konta Solidarności. Po wprowadzeniu stanu wojennego współorganizował strajki we wrocławskich zakładach pracy. Był jednym z najbardziej poszukiwanych działaczy związkowych w czasie stanu wojennego. W listopadzie 1982 został aresztowany w wyniku denuncjacji. W więzieniach spędził kilka lat. W 2006 roku został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W nakręconym w 2011 roku filmie "80 milionów" w postać Piotra Bednarza wcielił się Maciej Makowski. Urodził się 29 czerwca 1949 roku. 15 rocznica

2011 - Zawodami na Wielkiej Krokwi w Zakopanem karierę sportową zakończył skoczek narciarski Adam Małysz - czterokrotny medalista olimpijski i czterokrotny mistrz świata. To jeden z najbardziej utytułowanych zawodników w historii skoków narciarskich - czterokrotny zdobywca Pucharu Świata, zwycięzca 39 konkursów, triumfator Turnieju Czterech Skoczni, 21-krotny zimowy mistrz Polski i były współrekordzista świata w długości skoku narciarskiego. Obecnie pełni funkcję dyrektora koordynatora do spraw skoków narciarskich i kombinacji norweskiej w Polskim Związku Narciarskim. Za wybitne osiągnięcia sportowe został trzykrotnie odznaczony Orderem Odrodzenia Polski.

2013 - Zmarł Jerzy Nowak, aktor teatrów krakowskich, przede wszystkim Starego Teatru, w którym przepracował prawie 40 lat, pedagog - wykładowca krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Do historii polskiego teatru przeszedł rolą Hirsza Singera w spektaklu, "Ja jestem Żyd z Wesela” według prozy Romana Brandstaettera. Występował również w filmach: "Ziemia obiecana”, "Quo vadis” i "Wiedźmin”. Urodził się 20 czerwca 1923 roku. 2013 - Zmarł Krzysztof Kozłowski, polityk, filozof, publicysta, uczestnik obrad Okrągłego Stołu, minister spraw wewnętrznych w pierwszym niekomunistycznym rządzie, twórca Urzędu Ochrony Państwa. Jako publicysta przez ponad 40 lat był związany z "Tygodnikiem Powszechnym”. Urodził się 18 sierpnia 1931 roku.

2015 - Przy Stadionie Narodowym w Warszawie odsłonięto pomnik Kazimierza Górskiego, piłkarza, trenera reprezentacji Polski w latach 1970-1976. Jego drużyna zajęła trzecie miejsce na mistrzostwach świata w RFN w 1974 roku oraz zdobyła złoty medal olimpijski na igrzyskach w Monachium w 1972 roku. W plebiscycie "Piłki Nożnej" został uznany najlepszym polskim trenerem XX wieku. Zmarł 23 maja 2006 roku.

2015 - Zmarł Tomas Tranströmer, szwedzki poeta, pisarz i tłumacz, uhonorowany literackim Noblem za 2011 rok. Ukończył studia psychologiczne i przez wiele lat pracował w zawodzie, między innymi w środowisku młodocianych przestępców, narkomanów i osób niepełnosprawnych. Jednocześnie uprawiał twórczość literacką, głównie poetycką i przekładową. Jego poezję cechuje duża zwięzłość. Pisał o doznaniach religijnych, jego wiersze poruszają problemy zagubienia człowieka we współczesnym świecie. Urodził się 15 kwietnia 1931 roku.

2017 - Zmarła Halina Paszkowska-Turska, operatorka dźwięku, uczestniczka Powstania Warszawskiego. Przygotowała udźwiękowienie około 20 filmów fabularnych, w tym "Nóż w wodzie "Romana Polańskiego" i "Pierwszy dzień Wolności" Aleksandra Forda. Udźwiękowiła także około 200 filmów dokumentalnych i wiele produkcji Polskiej Kroniki Filmowej. W czasie II wojny światowej działała w konspiracji, była łączniczką plutonu "Rafałki” w zgrupowaniu "Konrad” Grupy Bojowej "Krybar” AK. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi. Urodziła się 10 czerwca 1927 roku.

2020 - Zmarł Maciej Kosycarz, fotoreporter związany z Gdańskiem i Pomorzem, autor między innymi serii albumów dokumentujących życie regionu. Społecznie angażował się w życie Gdańska. Był organizatorem wystaw oraz wspólnie z Nadbałtyckim Centrum Kultury - Pomorskiego Konkursu Fotografii Prasowej Gdańsk Press Photo imienia Zbigniewa Kosycarza. We współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych przygotował wystawę "Zwykłe Miasto Gdańsk w obiektywie ojca i syna". Od 2006 był wydawcą serii albumów z cyklu "Fot. Kosycarz. Niezwykłe zwykłe zdjęcia”, zawierających fotografie Gdańska i regionu wykonane przez ojca i syna od 1945 do czasów współczesnych. Wydał kilkanaście albumów fotograficznych. Urodził się 20 kwietnia 1964 roku.

2020 - Zmarł Mark Blum, amerykański aktor filmowy, teatralny i telewizyjny. Najbardziej znany z filmów: "Rozpaczliwie poszukując Susan" i "Krokodyl Dundee". Pojawiał się gościnnie w serialach: "Policjanci z Miami", "Nowojorscy gliniarze" i "Rodzina Soprano". Urodził się 14 maja 1950 roku.

2021 - Urodził się Julian Bernadotte, książę szwedzki, książę Hallandu, najmłodsze dziecko i trzeci syn Karola Filipa, księcia Värmlandu, oraz jego żony, Zofii Hellqvist. Zajmuje siódme miejsce w linii sukcesji do szwedzkiego tronu, za swoim starszym bratem, Gabrielem, a przed swoją ciotką, Magdaleną.

2021 - Zmarł Paul Polansky, amerykański autor i działacz na rzecz praw Romów w Europie Wschodniej i na Bałkanach. W latach 90. odkrył w czeskich archiwach 40 tysięcy dokumentów na temat obozu zagłady Cyganów w Letach, prowadzonego przez Czechów w czasie II wojny światowej. Po dokonaniu tego odkrycia przeprowadził się do Czech, by kontynuować swoje badania. Zaczął również organizować poświęcone im konferencje w United States Holocaust Memorial Museum. Opublikował 27 książek, w tym 18 tomików poezji i wiele książek dokumentalnych. Urodził się 17 lutego 1942 roku.

2022 - Zmarł Teofil Wilski, duchowny katolicki, teolog, wykładowca i rektor Prymasowskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Gnieźnie w latach 1988-1995, biskup pomocniczy kaliski w latach 1995-2011, od 2011 biskup pomocniczy senior diecezji kaliskiej. W ramach Konferencji Episkopatu Polski został współprzewodniczącym Zespołu ds. Dialogu ze Wspólnotą Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego . Urodził się 16 października 1935 roku.

2023 - Zmarł tragicznie Piotr Wysocki, aktor filmowy, teatralny i telewizyjny. Występował między innymi na deskach teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie. Zagrał w wielu filmach i serialach, w tym "Popioły","Granica", "Katastrofa na Gibraltarze". Wyróżniony Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze-Gloria Artis". Urodził się 13 kwietnia 1936 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-11-19, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 19 listopada - Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci. 19 listopada - Światowy Dzień Pamięci o Ofiarach Wypadków Drogowych. 19 listopada… » więcej 2024-11-18, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 18 listopada - Święto narodowe Łotwy, obchodzony w rocznicę proklamowania niepodległości w 1918 roku. 18 listopada - Polska - Dzień Kolejarza. 18… » więcej 2024-11-17, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 17 listopada - Międzynarodowy Dzień Studenta, obchodzony od 1941 roku dla uczczenia pamięci czeskich studentów prześladowanych w 1939 roku przez hitlerowców. 17… » więcej 2024-11-16, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 16 listopada - Międzynarodowy Dzień Tolerancji, święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 12 grudnia 1995 roku z inicjatywy UNESCO. 16… » więcej 2024-11-15, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 15 listopada - Dzień Uwięzionego Pisarza, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. 15 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc… » więcej 2024-11-14, godz. 00:01 Kartka z kalendarza 14 listopada - Międzynarodowy Dzień Zwalczania Nielegalnego Handlu Dobrami Kultury. 14 listopada - Światowy Dzień Walki z Cukrzycą, ustanowiony przez… » więcej 2024-11-13, godz. 14:25 Kartka z kalendarza 13 listopada - Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły… » więcej 2024-11-12, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 12 listopada - Światowy Dzień Zapalenia Płuc, nazywany też Światowym Dniem Pneumonii lub Światowym Dniem Walki z Pneumonią. Ustanowiony przez Światową… » więcej 2024-11-11, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, polskie święto narodowe, obchodzone, co roku 11 listopada na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości… » więcej 2024-11-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 listopada - Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, ustanowiony przez ONZ, w 2001 roku. 10 listopada - Dzień Jeża. » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »