Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2024-02-09, 07:30 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

9 lutego - Ogólnopolski Dzień Etnografii, Etnologii i Antropologii Kulturowej.

9 lutego - Międzynarodowy Dzień Pizzy.

9 lutego - Międzynarodowy Dzień Dojeżdżania Rowerem do Pracy Zimą.

9 lutego - Tydzień Wiedzy o Wrodzonych Wadach Serca, trwający od 7 do 14 lutego.

9 lutego - Tydzień Małżeństwa, trwający od 7 do 14 lutego.
1111 - Papież Paschalis II i król niemiecki Henryk V Salicki zawarli tajne porozumienie, na mocy którego Henryk zrezygnował z prawa do inwestytury i zgodził się na wolny wybór biskupów. W zamian biskupi i opaci niemieccy musieli zwrócić wszystkie regalia, które otrzymali od monarchów od czasów Karola Wielkiego.

1321 - Sąd papieski obradujący w Inowrocławiu, a następnie w Brześciu Kujawskim wydał wyrok nakazujący krzyżakom zwrot Polsce Pomorza Gdańskiego oraz zapłatę znacznego odszkodowania. Zakon krzyżacki nie uznał wyroku i uzyskał jego zawieszenie w kurii papieskiej w Awinionie.

1619 - Zginął Lucilio Vanini, włoski filozof i teolog, krytyk religii i chrześcijaństwa, zwolennik teorii świata niedokończonego. Reprezentował renesansowy materializm i ateizm, zaś religię widział, jako narzędzie władzy. Głosił tezę o pochodzeniu człowieka od małpy. Mimo, że był przedstawicielem stanu duchownego, negował boskość Jezusa, stworzenie świata z niczego, nieśmiertelność duszy oraz przepowiadał upadek wszystkich religii. Z obawy przed inkwizycją ukrywał się wędrując po Europie. Za swe poglądy został osądzony i spalony na stosie. Urodził się w 1584 lub 1585 roku. 405. rocznica

1808 - Urodził się Francis Pettit Smith, Anglik, wynalazca śruby okrętowej. Zmarł 12 lutego 1874 roku.

1811 - W Lublinie powstała loża wolnomularska "Wolność Odzyskana". Jej członkiem był między innymi Walerian Łukasiński. Należała do Wielkiej Loży Narodowej Polski.

1824 - Zmarła Anna Katarzyna Emmerich, niemiecka mistyczka, stygmatyczka i wizjonerka katolicka. Jej stygmaty poddawano wielokrotnym badaniom. Beatyfikowana 3 października 2004 przez papieża Jana Pawła II. Na podstawie jej wizji reżyser Mel Gibson nakręcił film "Pasja". Urodziła się 8 września 1774 roku. 200. rocznica

1839 - Urodził się Władysław Bogusławski, krytyk literacki, muzyczny i teatralny, nowelista, tłumacz. Uczestnik powstania styczniowego, po upadku, którego zesłany został na Syberię. Do Polski wrócił w 1869 roku. Pisał dla "Kuriera Warszawskiego”, "Gazety Polskiej” i "Tygodnika Ilustrowanego”. Prezes Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy. Należał do najwybitniejszych krytyków polskich swoich czasów. Wnuk Wojciecha - ojca teatru polskiego. Zmarł 18 marca 1909 roku. 185. rocznica

1841 - Zmarł Piotr Aigner, architekt i teoretyk architektury, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Do jego najważniejszych dzieł należą: fasada kościoła Świętej Anny, kościół Świętego Aleksandra, front klasztoru bernardynów, przebudowane pałace w Wilanowie i Natolinie oraz pałac Radziwiłłów zmieniony na siedzibę Namiestnika. Na potrzeby wojska polskiego napisał podręcznik przeznaczony dla ochotniczych oddziałów kosynierów "Krótka nauka o pikach i kosach". Urodził się w 1756 roku.

1848 - Urodził się Piotr Chmielowski, krytyk i historyk literatury, autor prac: "Jan Kasprowicz", "Henryk Sienkiewicz", "Dzieje krytyki literackiej w Polsce". Był profesorem Uniwersytetu Lwowskiego. Członek honorowy Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu. Przełożył na polski dzieła Goethego i "Krytykę czystego rozumu" Kanta. Zmarł 22 kwietnia 1904 roku.

1857 - Zmarł Dionísios Solomós, grecki poeta narodowy, twórca poematu "Hymn do wolności”, który w 1864 roku stał się hymnem narodowym Grecji. Utwór opisywał walkę narodowowyzwoleńczą Greków i był apelem o pomoc do europejskich mocarstw. Pisma poety zebrał i opisał jego przyjaciel i uczeń Iakowos Polilas. Urodził się w 1798 roku.

1874 - Urodził się Wsiewołod Meyerhold, rosyjski reżyser i aktor teatralny, pochodzenia niemieckiego, reformator w dziedzinie inscenizacji i sztuki aktorskiej, autor licznych prac o teatrze i sztuce. Jako "wróg proletariatu”, rozstrzelany 2 lutego 1940 roku. W 1955 roku Mejerhold został oficjalnie zrehabilitowany przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR. 150. rocznica

1878 - Urodził się Jan Adolf Hertz, poeta, pisarz, krytyk literacki i teatralny, tłumacz. Jako dziennikarz publikował w "Przeglądzie Tygodniowym” i "Niwie”. Był autorem dramatów, między innymi: "Książę Józef Poniatowski", "Podróż poślubna pana dyrektora". Największy sukces odniósł "Młody las", sztuka oparta na prawdziwych wydarzeniach ze strajku szkolnego w 1905 roku. Popełnił samobójstwo po zatrzymaniu przez gestapo w 1943 roku.

1881 - Zmarł Fiodor Dostojewski, wybitny pisarz rosyjski, autor "Zbrodni i kary", "Braci Karamazow", "Gracza", "Biesów" oraz "Idioty". W swoich utworach często używał motywu walki dobra ze złem. Jego powieści są cenione za głębię analizy charakterów i bogactwo problematyki moralnej. Twórczość Fiodora Dostojewskiego wywarła wielki wpływ na światową literaturę. Głosił tezę o rosyjskim posłannictwie historycznym i religijnym, łącząc to przeświadczenie z niechęcią do Zachodu, socjalizmu i rewolucji. Urodził się 11 listopada 1821 roku.

1895 - Urodził się Zdzisław Jahnke, skrzypek, pedagog, kameralista, dyrygent i działacz społeczny. W 1920 roku założył Kwartet Polski, który przyczynił się znacznie do rozkwitu polskiej kameralistyki w okresie międzywojennym. Już przed wojną podjął pracę pedagogiczną, którą kontynuował również po 1945 roku. Od 1976 organizowany jest w Poznaniu Ogólnopolski Konkurs Skrzypków jego imienia. Zmarł 7 sierpnia 1972 roku.

1899 - Urodził się Józef Kutyba, podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej. Uczestniczył w I wojnie światowej w szeregach Legionów Polskich oraz brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920. Po agresji ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 roku został aresztowany przez Sowietów i przewieziony do obozu w Kozielsku. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy NKWD. Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców. 125. rocznica

1902 - Urodził się Kazimierz Lisiecki, wychowawca, pedagog, założyciel Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy. W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej w Warszawie nie przerwał działalności wychowawczej. W 1953 Towarzystwo zostało zlikwidowane, a prowadzone przez nie ogniska wychowawcze zostały włączone do sieci Państwowych Domów Dziecka. Zmarł 8 grudnia 1976 roku.

1904 - W nocy z 8 na 9 lutego rozpoczęła się wojna rosyjsko-japońska. Japońskie niszczyciele admirała Togo przeprowadziły atak torpedowy na rosyjskie okręty kotwiczące na zewnętrznej redzie Port Artur w Chinach. Następnego dnia do walki włączyły się japońskie siły główne liczące sześć pancerników i dziewięć krążowników. Po stronie rosyjskiej ogniem odpowiedziały nieuszkodzone cztery pancerniki, pięć krążowników i artyleria nabrzeżna. Nie osiągając powodzenia, Togo zarządził odwrót. Choć bitwa morska pod Port Artur nie została rozstrzygnięta, to sukcesem było sparaliżowanie rosyjskiej floty i umożliwienie lądowania wojsk generała Kuroki pod Chemulpo w Korei. Po serii zwycięstw w bitwach lądowych, między innymi pod Liaoliang i Mukdenem, zdobyciu po niemal rocznym oblężeniu Port Artur, a także triumfie w bitwie morskiej pod Cuszimą, wojna dobiegła końca we wrześniu 1905 roku. Zwycięstwo Japonii przyczyniło się do wzrostu znaczenia tego kraju i rozpoczęcia ekspansji w Chinach. Z kolei klęski Rosji doprowadziły do wybuchu rewolucji w 1905 roku. 120. rocznica

1905 - Urodził się Bronisław Przyłuski, pisarz i poeta, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku, jeniec wojenny i oficer II Korpusu we Włoszech, redaktor londyńskiego "Pamiętnika Literackiego”. Autor sztuk teatralnych: "Hiob” i "Pastorałka małoszowska”, a także zbiorów poezji: "Strofy o malarstwie”, "Listy z pustego domu”, "Akord” i "Obrona mgieł”. Od 1949 roku przebywał w Anglii. Zmarł 11 kwietnia 1980 roku w Londynie.

1905 - W Sosnowcu przed bramą Huty Katarzyna żołnierze radzieccy otworzyli ogień do manifestujących robotników miejscowych zakładów pracy. Zginęło 40 osób, około 150 zostało rannych. Protest był częścią walk podczas rewolucji 1905 roku na obszarze Królestwa Polskiego. Spontaniczne strajki i walki trwały w polskich ośrodkach przemysłowych oraz na wsi od 1905 do 1907.

1909 - Urodził się Aleksander Reksza-Kakietek, dziennikarz sportowy, znawca boksu. Pracował zawodowo jako dziennikarz od 1932. Przed wojną pisał w Przeglądzie Sportowym, Kurierze Warszawskim i Kurierze Porannym, a w latach 1935-1939 pracował w Polskim Radiu. Po wojnie w latach 1945-1954 kierował Działem Sportowym Polskiego Radia. Jednocześnie był redaktorem naczelnym tygodnika "Echo Stadionu". W latach 1958-1974 był redaktorem naczelnym miesięcznika "Boks", Zmarł 8 lipca 1985 roku. 115. rocznica

1910 - Urodził się Jacques Monod, francuski biochemik, profesor Sorbony, członek Towarzystwa Królewskiego w Londynie i innych narodowych akademii nauk. Laureat Nagrody Nobla w 1965 roku, w dziedzinie medycyny, za odkrycie mechanizmów genetycznej kontroli działania komórek, wspólnie z Françoisem Jacobem i André Michelem Lwoffem. Zmarł 31 maja 1976 roku.

1913 - Urodził się Adam Ochocki, dziennikarz, pisarz, satyryk, przez wiele lat redaktor łódzkiego czasopisma "Karuzela”. Autor zbiorów satyrycznych: "Skąd my się znamy?”, "To ci kwiatki!” i "Reporter przed konfesjonałem...”, a także scenariuszy do filmów animowanych, między innymi do "Zaczarowanego ołówka”. W 1956 roku był sprawozdawcą sportowym z igrzysk olimpijskich w Melbourne. Zmarł 11 grudnia 1991 roku.

1913 - Nad wybrzeżem atlantyckim obu Ameryk przeleciał tak zwany meteor muskający atmosferę. Jest to meteor, który przelatuje przez ziemską atmosferę, lecz nie spala się w niej ani nie ulega rozpadowi, a następnie wraca w przestrzeń kosmiczną. Do tej pory odnotowano pięć takich zjawisk, ostatnie w 1990 roku.

1918 - W Brześciu podpisano pokój między państwami centralnymi, a Ukraińską Republiką Ludową. Na mocy traktatu przyłączono do Ukrainy Chełmszczyznę, Podlasie i część Małopolski. Decyzja ta wywołała oburzenie społeczeństwa polskiego. Inicjatywa zawarcia odrębnego traktatu wyszła ze strony Niemiec, które widziały w poparciu niezależnej Ukrainy korzyści dla własnych interesów: ekonomicznych - możliwość importu zboża i innych surowców, a także politycznych - kontrolowanie Ukrainy, która stanowiłaby przeciwwagę dla Rosji i przyszłego państwa polskiego.

1918 - Zmarł Włodzimierz Józef Mężyński, dziennikarz, literat, major Legionów Polskich. Gdy wybuchła I wojna, zorganizował oddział strzelców w Białej (obecnie Bielsko-Biała) i wstąpił z nim w Krakowie do 2. pułku piechoty Legionów Polskich. Wraz z tym oddziałem odbył kampanię karpacką, besarabską i wołyńską II Brygady. Urodził się 17 marca 1889 roku.

1922 - Zmarł Bonawentura Graszyński, filolog klasyczny, znawca kultury i literatury greckiej. Autor: tragedii o gockiej królowej Amalasuncie, wydanej pośmiertnie w 1929 roku, trylogii - "Hagia Sofia”, "Anastasia”, "Hestias” oraz komedii "Athenais". Doktor honoris causa uniwersytetu w Poznaniu. Urodził się 10 lipca 1859 roku.

1923 - Urodził się Norman Shumway, amerykański kardiochirurg, pionier transplantacji. Sławę zyskał dzięki przeprowadzeniu pierwszej w Stanach Zjednoczonych otwartej transplantacji serca w 1968. W latach 70. przyczynił się do rozwoju operacji przeszczepów, wprowadzając cyklosporynę zmniejszającą ryzyko odrzucenia organu przez organizm. Zmarł 10 lutego 2006 roku.

1926 - Podczas demonstracji bezrobotnych w Kaliszu doszło do starć z policją i wojskiem. Zginęło dziewięciu demonstrantów, a 60 zostało rannych.

1929 - Polska wspólnie z Estonią, Łotwą, Rumunią i Związkiem Sowieckim podpisała w Moskwie tak zwany protokół Litwinowa, dotyczący natychmiastowej realizacji postanowień paktu Brianda-Kelloga o wyrzeczeniu się wojny jako sposobu regulowania problemów międzynarodowych. 95. rocznica

1929 - W niemieckim wówczas Olecku zanotowano najniższą w historii temperaturę na dzisiejszych ziemiach polskich minus 42,2 stopnia Celsjusza. 95. rocznica

1931 - Urodził się Thomas Bernhard, austriacki pisarz, zainteresowany problematyką egzystencjalną, a zwłaszcza kwestiami cierpienia, samotności, śmierci. Jest uważany za jednego z najwybitniejszych reprezentantów literatury niemieckojęzycznej. Jego proza nazywana jest "największym literackim osiągnięciem od czasu drugiej wojny światowej". W Polsce twórczość Thomasa Bernharda została rozpowszechniona głównie dzięki spektaklom Krystiana Lupy. Zmarł 12 lutego 1989 roku.

1932 - Urodził się Stanisław Waltoś, prawnik, historyk prawa, specjalista w zakresie historii prawa i postępowania karnego, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 80. uczestniczył w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych "Solidarności". Od 1992 roku do 1997 był ekspertem Rady Europy. Członek Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, zasiadał w prezydium PAN. Autor, współautor lub redaktor około 400 publikacji naukowych.

1940 - Władze Związku Sowieckiego przeprowadziły pierwszą z czterech masowych deportacji obywateli Polski. Objęła około 140 tysięcy osób. Wśród nich najwięcej było Polaków - około 80 procent. Pozostali to Ukraińcy i Białorusini. Wywieziono ich do północnych obwodów Rosji, na Syberię i do Kazachstanu. Tam masowo umierali z głodu, chorób i nieludzkiej pracy.

1940 - Urodził się John Maxwell Coetzee, południowoafrykański pisarz, profesor literatury angielskiej Uniwersytetu Kapsztadzkiego. Autor prozy psychologicznej inspirowanej egzystencjalizmem i prozą poetycką. Laureat Literackiej Nagrody Nobla w 2003 roku, za prozę cechującą się "analityczną błyskotliwością i wymownymi dialogami". Dwukrotnie uhonorowany Nagrodą Bookera - za "Życie i czasy Michaela K.” w 1983 roku oraz "Hańbę” w 1999.

1941 - Urodził się Kazimierz Kaczor, popularny aktor teatralny i filmowy. Był związany z Teatrem Współczesnym w Warszawie, obecnie należy do zespołu artystycznego Teatru Powszechnego imienia Zygmunta Hübnera. Występował w kabarecie "Pod Egidą". Grał w filmach: "Człowiek z żelaza", "Ziemia obiecana", "Awantura o Basię”, "Popiełuszko. Wolność jest w nas”, a także w serialach telewizyjnych: "Polskie drogi", "Jan Serce" i "Złotopolscy”.

1943 - We wsi Parośla w powiecie Sarny na Wołyniu oddział UPA Hryhorija Perehijniaka "Dowbeszki-Korobki" wymordował polskich mieszkańców. Zginęło ponad 150 osób. Wieś Parośla przestała istnieć. Zbrodnia ta była pierwszym masowym mordem UPA i uważana jest za początek rzezi wołyńskiej.

1943 - Urodził się Joe Pesci, amerykański aktor charakterystyczny pochodzenia włoskiego. Zdobywca Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę w filmie "Chłopcy z ferajny" w 1991 roku. Zagrał też w obrazach: "Wściekły byk", "Mój kuzyn Vinny", "Kevin sam w domu", "Kevin sam w Nowym Jorku", "Zabójcza broń", "Kasyno" oraz "Irlandczyk".

1944 - Urodziła się Alice Walker, jedna z najgłośniejszych amerykańskich pisarek i działaczek feministycznych, laureatka nagrody Pulitzera w 1983 roku, za powieść "Kolor purpury”. Alice Walker jest również aktywistką polityczną. W 1996 napisała do prezydenta Billa Clintona protest w sprawie embargo nałożonego na Kubę. 80. rocznica

1945 - W Elblągu został aresztowany przez NKWD Aleksandr Sołżenicyn, wówczas kapitan artylerii Armii Czerwonej. Rosyjski pisarz, w swych dziełach, między innymi w najsłynniejszym "Archipelagu Gułag", zawarł własne doświadczenia i obserwacje z czasów, gdy przebywał w obozach pracy. Aleksandr Sołżenicyn został zatrzymany, bo NKWD przechwyciło jego list do przyjaciela, w którym krytykował metody prowadzenia wojny przez ZSRR i rolę, jaką odgrywał w niej Józef Stalina.

1945 - Urodziła się Mia Farrow, amerykańska aktorka, odtwórczyni ról w filmach: "Dziecko Rosemary”, "Purpurowa róża z Kairu”, "Mężowie i żony”, "Hannah i jej siostry”, "Omen” i "Zelig”. Zaangażowana w działalność społeczną, między innymi, jako ambasadorka dobrej woli UNICEF. Była jedną ze 100 najbardziej wpływowych osób na świecie w 2008 roku według tygodnika "Time”.

1946 - Józef Stalin wygłosił przemówienie, w którym zawarł słowa o izolacji wobec Zachodu. Była to zapowiedź zimnej wojny. Po kryzysie irańskim, czyli nieudanej próbie rozciągnięcia wpływów ZSRR na Iran, Stalin wygłosił przemówienie, w którym stwierdził, że "komunizm i kapitalizm nie mogą koegzystować” oraz ogłosił plan "przygotowania ZSRR w ciągu pięciu lat na każdą ewentualność”. Wystąpienie zostało odebrane w krajach zachodnich, jako "deklaracja III wojny światowej”. Wydarzenia te zapoczątkowały okres w historii świata znany, jako zimna wojna

1949 - Urodził się Janusz Pyciak-Peciak, pięcioboista, mistrz olimpijski z Montrealu z 1976 roku, dwukrotny mistrz świata indywidualnie i trzykrotnie drużynowo, od 2021 prezes Polskiego Związku Pięcioboju Nowoczesnego. Trzykrotnie startował w igrzyskach olimpijskich. Na zawody do Los Angeles w 1984 roku nie pojechał z powodu bojkotu igrzysk przez władze polskie, przeciwko czemu, jako jeden z nielicznych sportowców publicznie protestował. Po zakończeniu kariery pracował, jako trener i działacz sportowy. Od 1985 przez wiele lat mieszkał w Stanach Zjednoczonych, gdzie był trenerem w wojskach lądowych USA. 75. rocznica

1950 - Urodził się Jerzy Piotrowski, perkusista jazz-rockowy, wielokrotny laureat plebiscytu czasopisma "Jazz Forum” na najlepszego perkusistę rockowego, członek zespołów - Silesian Blues Band, SBB, Kombi, Dżem oraz grup Irka Dudka i Martyny Jakubowicz. Autor podręcznika "Szkoła na perkusję”.

1953 - Ogłoszono dekret Rady Państwa o obsadzaniu stanowisk kościelnych za zgodą organów państwowych. Dawał on komunistom w Polsce prawo kontrolowania oraz unieważnienia każdej nominacji Kościoła. Był sprzeczny z obowiązującą konstytucją i porozumieniem zawartym w 1950 roku między rządem i Episkopatem.

1953 - W odwecie za prześladowania Żydów w związku z tak zwanym spiskiem lekarzy kremlowskich, członkowie nacjonalistyczno-syjonistycznego podziemia przeprowadzili zamach bombowy na budynek radzieckiej ambasady w Tel Awiwie, w wyniku którego rannych zostało jej trzech pracowników. W odpowiedzi na zamach ZSRR zerwał stosunki dyplomatyczne z Izraelem.

1958 - Urodził się Henryk Sawka, rysownik i satyryk. Jego rysunki publikowały między innymi: "Szpilki”, "Gazeta Krakowska”, "Dziennik Polski”, "Rzeczpospolita” i "Wprost”. Wydał kilka książek ze swoimi pracami: "Boże toś Polskę!”, "Wprost od Sawki”, "Sawka większy niż życie”, "Sceny życia małżeńskiego”.

1959 - W Londynie zmarł generał Stefan Dąb-Biernacki, żołnierz Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej, w czasie kampanii polskiej 1939 roku dowódca Armii "Prusy". Po klęsce wojny obronnej generał Władysław Sikorski odsunął go - tak jak większość piłsudczyków - od wszelkich funkcji w Armii Polskiej na Zachodzie. Został osadzony w obozie oficerskim dla "nieprawomyślnych” i "sprawców klęski wrześniowej”. W 1941 za kierowania antyrządowym spiskiem sąd wojskowy skazał Stefana Dęba-Biernackiego na cztery lata pozbawienia wolności i degradację. Został zwolniony z wojska, a po wyjściu na wolność zajął się pszczelarstwem. Urodził się 7 stycznia 1890 roku. 65. rocznica

1960 - Joanne Woodward, jako pierwsza w historii aktorka, odbiła dłoń i otrzymała swoją gwiazdę w słynnej dziś Hollywoodzkiej Alei Gwiazd. Do tej pory w alei znalazło się ponad 2600 pięcioramiennych gwiazd, upamiętniających znane osobistości świata show-biznesu. Swoje gwiazdy ma również kilkanaście fikcyjnych postaci oraz Disneyland. Joanne Woodward urodziła się 27 lutego 1930 roku. Zagrała między innymi w filmach: "Długie, gorące lato", "Trzy oblicza Ewy", "Rachelo, Rachelo", "Summer Wishes, Winter Dreams" oraz "Pan i Pani Bridge".

1961 - Premiera filmu "Matka Joanna od Aniołów” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. Obraz powstał na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza. Zagrali w nim między innymi: Lucyna Winnicka, Anna Ciepielewska i Franciszek Pieczka. Biuro Episkopatu Polski do Spraw Filmu, Radia, Telewizji i Teatru zaliczyło "Matkę Joannę od Aniołów" do "filmów niedozwolonych, które wprost lub pośrednio występują przeciwko chrześcijańskim zasadom wiary i obyczajów. Jednocześnie "Matka Joanna od Aniołów" okazała się wielkim sukcesem artystycznym - na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes otrzymała Srebrną Palmę.

1964 - Zakończyły się IX Zimowe Igrzyska Olimpijskie w austriackim Innsbrucku. Organizatorzy natrafili na wyjątkowo nieprzychylną pogodę. Aby rozegrać konkurencję narciarskie zmuszeni byli do przetransportowania ogromnych ilości śniegu z górnych partii Alp. Podczas przygotowań do zawodów śmiertelny wypadek odniósł polski saneczkarz Kazimierz Skrzypecki. Został uczczony minutą ciszy podczas ceremonii otwarcia igrzysk. Polska nie zdobyła na tej imprezie żadnego medalu. 60 rocznica

1970 - W Warszawie rozpoczął się proces tak zwanych taterników, grupy osób oskarżonych przez władze komunistyczne o przekazywanie do paryskiej "Kultury" dokumentów dotyczących Marca'68 oraz przemycanie przez Tatry do Polski wydawnictw emigracyjnych. Pięć osób skazano na kary od trzech do 4,5 roku więzienia, później wyroki obniżono, a skazanych opozycjonistów ostatecznie objęła amnestia.

1971 - Zakończyła się załogowa misja księżycowa Apollo 14. Statek kosmiczny wodował na środkowym Pacyfiku. Podczas tej misji dwaj astronauci wylądowali na powierzchni Księżyca. W czasie wyprawy zebrali 42 kilogramy próbek gruntu księżycowego. Astronauci podczas wyjść na powierzchnię Księżyca przebywali poza lądownikiem ponad dziewięć godzin. Shepard i Mitchell poruszając się po Księżycu po raz pierwszy użyli specjalnie skonstruowanego dla potrzeb tej misji Apollo wózka na kółkach MET, dzięki któremu mogli przewozić sprzęt do badań naukowych.

1977 - Zmarł Siergiej Iljuszyn, radziecki inżynier i konstruktor lotniczy. Twórca samolotów "Ił”. Maszyny jego projektu - szturmowy Ił2 i bombowiec Ił4 - były używane podczas II wojny światowej. Po wojnie samoloty pasażerskie Ił18 i Ił62 stały się bardzo popularne wśród przewoźników z krajów socjalistycznych. Urodził się 30 marca 1894 roku.

1979 - Zmarł Stanisław Jodłowski, językoznawca, polonista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Autor prac o języku polskim, w tym: "Zasady interpunkcji”, "Studia nad częściami mowy”, "Kryteria klasyfikacji wyrazów na części mowy”. Urodził się 14 grudnia 1902 roku. 45. rocznica

1979 - Zmarł Dennis Gabor, brytyjski chemik, węgierskiego pochodzenia. Opracował metodę otrzymywania obrazów trójwymiarowych, tak zwanych hologramów. Laureat nagrody Nobla w 1971 roku. Urodził się 5 czerwca 1900 roku. 45. rocznica

1981 - Piotr Jaroszewicz, od 1964 roku członek Biura Politycznego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i premier PRL w latach 1970-1980, został wykluczony z PZPR. W 1976 roku decyzja rządu Piotra Jaroszewicza o podwyżkach żywności doprowadziła do protestu robotników w Ursusie i Radomiu. Piotr Jaroszewicz urodził się 25 września/ 8 października 1909 w Nieświeżu, został zamordowany 1 września 1992 roku w Warszawie.

1981 - Zmarł Bill Halley, amerykański gitarzysta i solista, kompozytor i autor tekstów, jeden z pionierów rock and rolla. Największy sukces osiągnął jego utwór "Rock around the clock”. Od 1981 roku w Warszawie jest organizowany Ogólnoświatowy Konkurs Rock’n’Rolla imienia Billa Haley’a. Urodził się 6 lipca 1925 roku.

1983 - Zmarł Marian Danysz, fizyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk. Był odkrywcą wraz z Jerzym Pniewskim pierwszego hiperjądra w 1952 roku i stanów izomerycznych hiperjąder dziesięć lat później. Urodził się 17 marca 1909 roku.

1984 - Zmarł Jurij Andropow, radziecki działacz partyjny i państwowy, w ciągu swej długiej kariery politycznej pełnił różne funkcje, między innymi szefa KGB, członka Biura Politycznego i przewodniczącego Rady Najwyższej ZSRR. W maju 1981 roku Leonid Breżniew i Jurij Andropow oświadczyli na spotkaniu z funkcjonariuszami KGB, że Stany Zjednoczone w tajemnicy przygotowują atak na ZSRR, i w związku z tym postawili własne siły nuklearne w stan pełnej gotowości. Urodził się 15 czerwca 1914 roku. 40. rocznica

1986 - Pojawiła się Kometa Halleya. Warunki do obserwacji z Ziemi były najbardziej niesprzyjające w ciągu ostatnich dwóch tysięcy lat - kometa zbliżyła się do Słońca z przeciwnej strony niż nasza planeta. Stała się jednak przedmiotem badań wysłanych w tym celu sond kosmicznych: Wega 1 i Wega 2, Giotto, Suisei, Sakigake i ICE. Przeprowadzono wiele pomiarów składu chemicznego jej głowy, warkocza i jądra, które zostało sfotografowane przez sondę Giotto. Po raz pierwszy naukowcy uzyskali zdjęcia jądra z odległości zaledwie kilkuset kilometrów. Kolejny raz Kometa Halleya będzie widoczna w 2061 roku. Jej nazwa pochodzi od nazwiska astronoma Edmonda Halleya, który na początku XVIII wieku badał zapiski o pojawianiu się komet w latach 1456-1682 i w 1705 roku przewidział ponowne pojawienie się tej komety w 1758.

1991 - Zmarła Ola Watowa, właściwie Paulina Wat z domu Lew, żona pisarza Aleksandra Wata, tłumaczka, edytorka spuścizny męża. Po śmierci męża w 1967 roku zajmowała się opracowaniem jego dorobku literackiego, opublikowała też wspomnienia, obejmujące czasy zesłania do Kazachstanu "Wszystko co najważniejsze". Na podstawie tych wspomnień, już po śmierci autorki, powstał film "Wszystko co najważniejsze" Roberta Glińskiego, który na 17. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 1992 został nagrodzony Złotymi Lwami. Urodziła się 26 kwietnia 1903 roku.

1991 - Na Litwie odbyło się referendum niepodległościowe. Miesiąc późnej - 11 marca 1990 roku Litwa ogłosiła deklarację niepodległości, na co zbrojnie zareagował Związek Radziecki wprowadzając na ulice Wilna czołgi. W 1992 odbyły się pierwsze wolne wybory do Sejmu Republiki Litewskiej. W 1991 roku Litwa została członkiem ONZ, w 2004 członkiem NATO i Unii Europejskiej.

1993 - Zmarł Zenon Brzewski, skrzypek, pedagog. Był współzałożycielem kwartetu smyczkowego, między innymi z Kazimierzem Wiłkomirskim, a także zespołu muzyki dawnej Musicae Antiquae Collegium Varsoviense. Zasiadał w jury konkursów ogólnopolskich oraz międzynarodowych, między innymi Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego imienia Henryka Wieniawskiego w Poznaniu. Urodził się 3 czerwca 1923 roku.

1994 - Zmarł Howard Martin Temin, amerykański onkolog, wirusolog i genetyk. Odkrył mechanizm przekazywania informacji genetycznej i warunkującego go enzymu nazwanego odwrotną transkryptazą. Laureat Nagrody Nobla w 1975 roku, w dziedzinie medycyny, wraz z Renato Dulbecco i Davidem Baltimore, za odkrycie oddziaływań między wirusami onkogennymi a genetycznym materiałem komórki. Urodził się 10 grudnia 1934 roku. 30. rocznica

1996 - Zmarł Sylwester Braun "Kris", żołnierz Armii Krajowej, znany, jako twórca fotografii dokumentujących wydarzenia okresu okupacji hitlerowskiej i Powstania Warszawskiego. Charakterystyczne dla jego pracy było fotografowanie seriami - zazwyczaj nie robił pojedynczych zdjęć. Ukazał dramat powstania i zagłady miasta za pomocą najprostszych środków. Po upadku powstania uciekł z transportu do obozu jenieckiego, a w styczniu 1945 roku wrócił do stolicy i zabrał ukryte negatywy. W 1981 roku archiwum negatywów powstańczych przekazał Muzeum Historycznemu Warszawy. Urodził się 1 stycznia 1909 roku.

1996 - W Instytucie Badań Ciężkich Jonów w niemieckim Darmstadt po raz pierwszy uzyskano copernicium - pierwiastek chemiczny o największej zaobserwowanej liczbie atomowej. Nazwa pierwiastka została oficjalnie zatwierdzona 19 lutego 2010 roku i pochodzi od nazwiska astronoma Mikołaja Kopernika. Polska nazwa pierwiastka ustalona przez Polskie Towarzystwo Chemiczne brzmi "kopernik”.

1999 - Zmarł profesor Aleksander Gieysztor, historyk, jeden z najwybitniejszych polskich naukowców drugiej połowy XX wieku. Pierwszy, długoletni dyrektor Zamku Królewskiego, związany od początku z jego odbudową, a wcześniej z pracami badawczymi. Był jednym z założycieli Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku, do końca życia prowadził tam wykłady. W 2002 roku szkole tej nadano imię Aleksandra Gieysztora. Odznaczony Orderem Orła Białego. Urodził się 17 lipca 1916 roku. 25. rocznica

2001 - Dziewięć osób zginęło w wyniku staranowania u wybrzeży Hawajów japońskiego kutra rybackiego przez okręt podwodny USS "Greeneville”. Do wypadku doszło podczas, przeprowadzanego dla obecnych na pokładzie okrętu podwodnego osób cywilnych, pokazu manewru awaryjnego wynurzenia. W trakcie wynurzenia, okręt uderzył w japoński statek rybacki. Na skutek odniesionych uszkodzeń "Ehime Maru” zatonął w ciągu kilku minut. Śmierć poniosła cala załoga kutra. Odpowiedzialnością za wypadek obarczono załogę amerykańskiego okrętu.

2002 - Zmarła księżniczka Małgorzata, młodsza siostra królowej Elżbiety II. Pełniła między innymi honorowe funkcje wojskowe - komandora sił powietrznych i dowódcy Korpusu Pielęgniarskiego Armii Królewskiej imienia Królowej Aleksandry. W 1960 roku poślubiła znanego fotografa Antony'ego Armstronga-Jonesa, mianowanego przez królową Elżbietę Lordem Snowdon. Urodziła się 21 sierpnia 1930 roku.

2003 - Zmarł Tadeusz Szczerba, działacz turystyczny, przewodnik tatrzański. Był założycielem Koła Przewodników Tatrzańskich Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Gliwicach. Pełnił funkcję jego pierwszego prezesa. Autor wydawnictw turystycznych, takich jak: "Polskie Tatry Wysokie - przewodnik dla turystów wysokogórskich", "Tatry Bielskie. Monografia - przewodnik". Urodził się 15 lipca 1926 roku.

2004 - Zmarł Janusz Żurakowski, pilot myśliwski i doświadczalny, pułkownik, pilot RAF, dowódca Dywizjonu 316. "Warszawskiego", uczestnik Bitwy o Anglię. Od 1952 roku mieszkał w Kanadzie, gdzie pracował, jako pilot doświadczalny w zakładach Avro Kanada. Jako jeden z najwybitniejszych pilotów doświadczalnych w historii został wyróżniony członkostwem honorowym Międzynarodowego Stowarzyszenia Pilotów Doświadczalnych w Los Angeles. Urodził się 12 września 1914 roku. 405. rocznica

2006 - Zmarł Freddie Laker, amerykański przedsiębiorca, założyciel pierwszej taniej linii lotniczej Laker Airways w 1977 roku. Zmusił w ten sposób wielkich przewoźników do obniżenia cen biletów. Urodził się 6 sierpnia 1922 roku.

2006 - Rozpoczęto wypłaty jednorazowych zapomóg z tytułu urodzenia się dziecka. Ustawa o tak zwanym becikowym została przyjęta przez Sejm głosami PiS, LPR, PSL, Samoobrony, większości PO i kilkoma głosami SLD. Od 1 stycznia 2013 roku prawo do zapomogi jest uzależnione od kryterium dochodowego.

2006 - Synod Generalny Biskupów Kościoła anglikańskiego poparł wniosek arcybiskupa Canterbury Rowana Williamsa o umożliwienie przyjęcia sakry biskupiej kobietom.

2009 - Zmarła Maria Orwid, psychiatra, pionierka terapii rodzinnej, współtwórczyni wraz z Antonim Kępińskim "programu oświęcimskiego" - badań nad traumą poobozową i programu pomocy psychologicznej dla byłych więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. Podczas II wojny światowej, wiosną 1942, wraz z rodziną została przesiedlona do przemyskiego getta. Zginęła tam liczna część jej krewnych. Po ucieczce z getta, tuż przed ostatnią akcją likwidacyjną, ukrywała się wraz z matką. Kobieta, która dała im schronienie w swoim domu została pośmiertnie odznaczona medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Maria Orwid urodziła się 23 lipca 1930 roku. 15. rocznica

2011 - Zmarł Janusz Maciejewski, filolog specjalizujący się w historii literatury polskiej, krytyce literackiej i socjologii literatury, znawca Oświecenia. Był członkiem polskiego PEN-Clubu, a w latach 1991-2001 jego prezesem. Współtwórca powojennego odrodzenia polskiego wolnomularstwa. Urodził się 2 czerwca 1930 roku.

2011 - Zmarł Andrzej Grzegorz Przybielski, trębacz jazzowy, związany z polską sceną awangardową i free jazzową. Twórca zespołu Asocjacja Andrzeja Przybielskiego. W 1968 roku laureat festiwalu Jazz nad Odrą. Współtworzył muzykę dla Teatru Narodowego, Teatru Performer z Zamościa, Sceny Teatru Witkacego w Zakopanem. Urodził się 9 sierpnia 1944 roku.

2012 - Zmarł Roman Gałan, dziennikarz, lektor języka ukraińskiego i wykładowca Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Związany z tygodnikiem mniejszości ukraińskiej w Polsce "Nasze Słowo” - w latach 1991-1993 pełnił funkcję jego redaktora naczelnego, oraz z miesięcznikiem naukowo-literackim "Nasza Kultura”. Urodził się 1 czerwca 1947 roku.

2014 - Zmarł Jan Świdziński, artysta intermedialny, twórca sztuki kontekstualnej, performer, krytyk sztuki i filozof. Jako artysta był uczestnikiem wielu międzynarodowych festiwali sztuki performance. Także organizator wielu festiwali, jak Międzynarodowy Festiwal Sztuki Performance "Real Time - Story Telling” w Sopocie i Lublinie w latach 90. Urodził się 25 maja 1923 roku. 10. rocznica

2014 - Podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Soczi Kamil Stoch zdobył złoty medal w konkursie skoków narciarskich na skoczni normalnej. To był pierwszy olimpijski medal tego zawodnika, który został drugim, po Wojciechu Fortunie, Polakiem, mistrzem olimpijskim w skokach narciarskich. 10. rocznica

2015 - Zmarł Roman Frister, pisarz i dziennikarz, pochodzenia żydowskiego, współpracownik Sekcji Polskiej Radia Wolna Europa oraz BBC. Przeżył pobyt w niemieckich obozach koncentracyjnych Mauthausen, Auschwitz oraz marsz śmierci. Od 1957 roku przebywał na emigracji. Urodził się 17 stycznia 1928 roku.

2016 - W samobójczym zamachu bombowym w miejscowości Dikwa w stanie Borno w północno-wschodniej Nigerii zginęło 56 osób, a 78 zostało rannych. Do ataku doszło na terenie obozu dla uchodźców. Według nigeryjskich służb zamach miały przeprowadzić dwie kobiety, które po przedostaniu się do obozu zdetonowały materiały wybuchowe.

2018 - Zmarł John Gavin, amerykański aktor i polityk, laureat Złotego Globu dla najbardziej obiecującego aktora w 1958 za występ w filmie "Czas życia i czas umierania". Sławę zapewniły mu role w kinowych klasykach - dreszczowcu "Psychoza" Alfreda Hitchcocka i filmie historycznym "Spartakus" w reżyserii Stanleya Kubricka. W latach 80. XX wieku za prezydentury Ronalda Reagana pełnił stanowisko ambasadora USA w Meksyku. Urodził się 8 kwietnia 1931 roku.

2018 - W południowokoreańskim Pjongczangu rozpoczęły się XXIII Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Reprezentanci Polski zdobyli na nich dwa medale: Kamil Stoch - złoty, a drużyna skoczków narciarskich - brązowy. W klasyfikacji medalowej zwyciężyła Norwegia, która zdobyła 39 medali, w tym 14 złotych.

2020 - Zmarł Siergiej Słonimski, rosyjski kompozytor, pianista i pedagog. Uczestniczył w badaniach nad rosyjską muzyką ludową. W okresie socrealizmu był celem ataków oficjalnej krytyki muzycznej. Od 1993 roku był członkiem Rosyjskiej Akademii Nauk. Prezes honorowy Stowarzyszenia Polskiej Kultury Muzycznej imienia Fryderyka Chopina w Petersburgu. Urodził się 12 sierpnia 1932 roku.

2020 - Zmarła Zofia Grodecka, etnografka i muzealniczka, związana z Muzeum Etnograficznym w Poznaniu, żołnierka Armii Krajowej. W Powstaniu Warszawskim walczyła, jako strzelec i łączniczka. Była ciężko ranna. Odznaczona między innymi Krzyżem Oficerskim Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi. Urodziła się 26 października 1926 roku.

2020 - Na wyspie Seymour u wybrzeży Półwyspu Antarktycznego odnotowano najwyższą w historii Antarktydy temperaturę powietrza +20,7 stopnia Celsjusza.

2021 - Zmarł Zbigniew Dworecki, historyk, znawca dziejów międzywojennego Poznania i Wielkopolski, Zajmował się relacjami polsko-niemieckimi. Opracował między innymi biografie Michała Drzymały i Józefa Wybickiego, był także autorem wyboru źródeł do ćwiczeń z historii Polski. Urodził się 23 czerwca 1932 roku.

2022 - Zmarł Jerzy Józef Kruppé, pseudonim "Czajka”, powstaniec warszawski w szeregach Armii Krajowej, po wojnie archeolog i historyk. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizujący się w archeologii i kulturze materialnej późnego średniowiecza i czasów nowożytnych oraz archeologii średniowiecznej Polski. Kanclerz pierwszej kadencji kapituły Orderu Krzyża Niepodległości. Urodził się 9 listopada 1931 roku.

2022 - Zmarł Ian McDonald, angielski muzyk, multiinstrumentalista, współzałożyciel grup King Crimson i Foreigner. Urodził się 25 czerwca 1946 roku.

Zobacz także

2024-11-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 listopada - Światowy Dzień Numbata - australijskiego ssaka, torbacza, zwanego także mrówkojadem pręgowanym lub mrówkożerm workowatym. Numbat jest zagrożoy… » więcej 2024-11-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 listopada - Hubertus - święto myśliwych, leśników i jeźdźców. » więcej 2024-11-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 listopada - Dzień Zaduszny. Kościół katolicki wspomina wszystkich wiernych zmarłych. Tradycyjnie tego dnia odwiedzamy groby bliskich, składamy kwiaty… » więcej 2024-11-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 listopada - Światowy Dzień Wegan, obchodzony dla upamiętnienia powstania Towarzystwa Wegańskiego w 1944 roku. » więcej 2024-10-31, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 31 października - Dzień Reformacji, obchodzony przez Kościół ewangelicki w rocznicę ogłoszenia tez Marcina Lutra w Wittenberdze. 31 października - Światowy… » więcej 2024-10-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 października - Dzień Pamięci Ofiar Represji Politycznych w Rosji, obchodzony od 1991 roku. 30 października - Ostatni dzień trwającego od 24 października… » więcej 2024-10-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 października - Światowy Dzień Świadomości Udaru Mózgu 29 października - Światowy Dzień Chorych na Łuszczycę 29 października - Turcja: Święto… » więcej 2024-10-28, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 28 października - Święto narodowe Czech, obchodzone w rocznicę proklamowania niepodległości przez Czechosłowację w 1918 roku. 28 października - Międzynarodowy… » więcej 2024-10-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 października - Światowy Dzień Dziedzictwa Audiowizualnego. 27 października - Święto Terenowych Organów Administracji Wojskowej. 27 października… » więcej 2024-10-26, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 26 października - Święto narodowe Austrii, obchodzone w rocznicę przyjęcia w 1955 roku ustawy o neutralności republiki. 26 października - Światowy Dzień… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »