Nowy lek potencjalnie przedłużający życie testowany jest przez badaczy MRC Laboratory of Medical Science, Imperial College London oraz Duke-NUS Medical School w Singapurze (https://www.nature.com/articles/s41586-024-07701-9). Twierdzą oni, że u gryzoni daje on wręcz spektakularne efekty. Zwierzęta są silniejsze i bardziej sprawne, żyją dłużej oraz rzadziej chorują na nowotworowy.

Jeden z naukowców prowadzących badania prof. Stuart A. Cook twierdzi, że takie działanie wykazuje hamowanie interleukiny 11 (IL-11) - cytokiny aktywującej limfocyty B i T (komórki odpornościowe), a jednocześnie hamującej wydzielanie innych cytokin. Cytokiny to białka wpływające na wzrost, proliferację i pobudzanie komórek biorących udział w odpowiedzi odpornościowej oraz komórek hemopoetycznych.

Rekombinowana interleukina stosowana jest już w lecznictwie, na przykład w zapobieganiu trombocytopenii (niedoborowi płytek krwi) oraz w leczeniu choroby Leśniewskiego-Crohna (nieswoistej choroby zapalnej jelit).

Jednak nowa terapia ma polegać na hamowaniu działania interleukiny 11. Pełni ona ważną rolę, ale głównie we wczesnym rozwoju organizmu, na przykład w kształtowaniu się kości i formowaniu czaszki. W późniejszym wieku, wraz ze starzeniem się organizmu, wyrządza w organizmie raczej więcej złego niż dobrego. Tak przynajmniej się wydaje.

Badania wykazały, że hamowanie działania interleukiny 11 przedłuża życie myszy o 20-25 proc. w zależności od płci zwierząt i użytej metody. Gryzonie te nie tylko żyły dłużej, ale były też szczuplejsze, miały lepszą sierść i lepiej wypadały w testach oceniających ich kruchość.

Eksperyment polegał na tym, że jedne myszy tak zmodyfikowano genetycznie, że nie wytwarzały tej substancji. Innych nie podano manipulacjom, ale po ukończeniu 75 tygodni, co w życiu człowieka odpowiada ukończeniu 55 lat, podawano im preparat hamujący działanie interleukiny 11.

Antagonista interleukiny 11 jest już testowany na ludziach, ale nie jako lek przedłużający życie, lecz w terapii samoistnego włóknienia płuc. Jak twierdzi prof. Cook w wypowiedzi dla BBC News, lek jest dopiero w początkowej fazie badań klinicznych, ale wykazano, że jego stosowanie jest bezpieczne. Dopiero kolejna faza testów ma wykazać, czy jest on też skuteczny w leczeniu tej choroby, a jeśli tak, to w jakich dawkach.

Przy okazji będzie można stwierdzić, czy wykazuje on także inne działanie, takie jak poprawa ogólnego stanu zdrowia, zmniejszenie ryzyka innych chorób, a być może też wydłużenie życia. Takie obserwacje muszą być jednak wieloletnie. W wielu badaniach klinicznych różnych leków czasami się okazuje, że działają one na inne schorzenia, nie tylko na te, przeciwko którym były początkowo badane.

Antagonista interleukiny 11 jest jednym z kilku leków potencjalnie przedłużających życie. W tym kierunku badana jest również metformina, jeden z najstarszych leków stosowanych w leczeniu cukrzycy. Nie tylko zmniejsza ona poziom glukozy we krwi, ale też działa przeciwzapalnie, zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów i opóźnia starzenie się organizmu.

Podobne nadzieje wiązane są z rapamycyną (sirolimus), lekiem immunosupresyjnym wykorzystywanym w transplantologii w zapobieganiu ostrego odrzucenia przeszczepionych narządów. W 2009 r. odkryto, że wydłuża on życie ssaków. Testowany jest w leczeniu progerii, tzw. przedwczesnej starości. Ta powodowana wadą genetyczną choroba uruchamia starzenie się organizmu już w wczesnym dzieciństwie.

Prof. Ilaria Bellantuono z Uniwersytetu Sheffield przyznaje, że wyniki badań antagonisty interleukiny 11 są solidne i dają nadzieję na opracowanie leku opóźniającego starzenie. Obawia się jednak, że terapia ta będzie kosztowna i trudno mu sobie wyobrazić, że będzie stosowana u każdego pięćdziesięciolatka do końca jego życia. (PAP)

Zbigniew Wojtasiński

zbw/ agt/