Na potrzeby raportu gniazdownika zdefiniowano jako osobę w wieku 25–34 lata, mieszkającą z rodzicami, niemającą współmałżonka i niebędącą rodzicem. Populacja gniazdowników nie obejmuje osób rozwiedzionych oraz wdów i wdowców.

Według stanu z 31 grudnia 2022 r. co trzecia osoba w Polsce w wieku 25–34 lata, czyli 1,7 mln Polaków, była gniazdownikiem, tj. mieszkała z rodzicami i nie założyła własnej rodziny. Ich liczba zmniejszyła się od 2018 r. o 0,3 mln osób, tj. o 15,5 proc.

Najwięcej gniazdowników jest w woj. świętokrzyskim (41 proc), podkarpackim i w lubelskim (po 39 proc.). Najmniejszy (mniej niż 30 proc.) w woj. mazowieckim, pomorskim i dolnośląskim. Zjawisko to jest znacznie częstsze we wschodniej Polsce. Spośród 19 gmin, w których odsetek mieszkających z rodzicami osób w wieku 25-34 lata wynosił co najmniej 50 proc, 10 z nich to gminy w woj. podlaskim. Jeżeli chodzi o odsetek gniazdowników w miastach wojewódzkich, to jest on najniższy we Wrocławiu (18 proc.) i w Warszawie (19 proc.), a najwyższy w Kielcach (36 proc.) i w Olsztynie (32 proc.).

Z raportu wynika też, że w 2022 r. odsetek mężczyzn wśród gniazdowników wyniósł 63 proc. Zróżnicowanie to można dostrzec szczególnie przy analizie zjawiska na poziomie gmin.

"W Polsce jest 659 gmin (26,6 proc. gmin w kraju), w których 50 proc. i więcej mężczyzn między 25. a 34. rokiem życia nie założyło rodziny i mieszka z rodzicami. Wskaźnik dla kobiet powyżej 50 proc. osiągnęła jedna gmina – Podkowa Leśna w woj. mazowieckim)" – podał GUS.

Gniazdownicy stosunkowo rzadko kontynuują edukację – tylko ponad 6,6 proc. z nich studiowało lub się uczyło. Z badań wynika, że gniazdowniczki są lepiej wykształcone niż gniazdownicy. Ponad połowa z nich (52 proc.) miała wykształcenie wyższe. Wśród mężczyzn odsetek ten wynosił 25 proc.

Większość (63 proc.) gniazdowników jest aktywna zawodową. Udział pracujących gniazdowników mieszkających w miastach (60 proc.) był niższy niż na wsi (67 proc.). Znacznie wyższy jest on w województwach centralnych – wynosi on powyżej 67 proc. w woj. wielkopolskim, łódzkim i mazowieckim. Bezrobocie wśród badanej części populacji występuje najczęściej na wschodzie kraju, w woj. podkarpackim, lubelskim i świętokrzyskim (powyżej 8 proc.). Gniazdownicy są bierni zawodowo najczęściej na północy kraju – w woj. warmińsko-mazurskim i w zachodniopomorskim, gdzie odsetek ten wynosi ponad 37 proc. W miastach wojewódzkich najwięcej pracujących gniazdowników było w Poznaniu, Warszawie i w Katowicach – powyżej 64 proc., a najwięcej niepracujących (łącznie bezrobotnych i biernych) – w Lublinie (47 proc.).

5,9 proc. gniazdowników, tj. 102 tys., to osoby z niepełnosprawnościami. Co piąty gniazdownik miał rodzica z orzeczeniem o niepełnosprawności.

Projekt "Pokolenie gniazdowników w Polsce" realizowany jest w cyklu pięcioletnim. Najnowsza edycja raportu została opublikowana 2 lipca 2024 r. Pierwsza powstała w 2019 r. Dane wykorzystane w przedstawionej edycji raportu pochodzą z grudnia 2022 r.

W celu przeprowadzenia projektu korzystano z administracyjnych źródeł danych pozyskiwanych przez statystykę publiczną, pochodzących m.in z Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) czy z Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). (PAP)

iwo/ joz/