Fotoplastykon to popularne na przełomie XIX i XX wieku urządzenie, umożliwiające widzom oglądanie zmieniających się zdjęć. Jak wyjaśnił Mateusz Budzyński z Muzeum Wojska, w obudowie automatu umiejscowione były wizjery do oglądania przesuwających się fotografii. "Specyficzny układ pary obrazów dawał wrażenie głębi i trójwymiarowości. Przy dużej umowności tego sformułowania – możemy je nazwać przedwojennym 3D" - dodał.

Obecnie w fotoplastykonie, który stanął przy Muzeum Wojska, można oglądać wystawę "W mundurze, przy mundurze, za mundurem" ze zdjęciami Augustisa.

Unikalna kolekcja negatywów Augustisa z przedwojennego Białegostoku przypadkowo odnaleziona została w 2004 roku. Znaleźli ją wówczas w opuszczonej szopie dwaj chłopcy. Już po pobieżnym przeglądzie znaleziska historycy podkreślali, że odkrycie jest sensacyjne, a zbiór negatywów Augustisa ma olbrzymią wartość dla dokumentacji dziejów miasta. Takiej kolekcji fotografii nie ma bowiem żadne muzeum w Białymstoku; liczy kilkanaście tysięcy.

Fotografie dokumentują miasto w latach 1935-1938, to zdjęcia międzywojennego Białegostoku z różnych wydarzeń i uroczystości, portrety oraz tzw. ulicówki, czyli zdjęcia robione na ulicach miasta. Zdjęcia Augustisa - jak mówił PAP fotograf Grzegorz Dąbrowski, który opiekuje się kolekcją - to najciekawszy przykład międzywojennej fotografii ulicznej w Polsce.

Kilkadziesiąt jego fotografii można oglądać przy Muzeum Wojska. Fotoplastykon dostępny jest o każdej porze. Jak mówił Marcin Koziński z Muzeum Wojska, prezentowane zdjęcia wykonane zostały w drugiej połowie lat 30. XX wieku. Augustis swój zakład fotograficzny "Polonia Film" miał przy ul. Kilińskiego, przy tej samej ulicy, przy której mieści się muzeum.

Jak podkreślił Koziński, specjalnością Augustisa stały się tzw. ulicówki. "W latach 1935–1938 uwiecznił w ten sposób kilkadziesiąt tysięcy białostoczan. Na zdjęciach znalazły się też wydarzenia, wygląd ulic, detale architektoniczne, zwyczaje mieszkańców i ich stroje, w tym mundury, stanowiące element wspólny fotografii prezentowanych w fotoplastykonie" - dodał.

Bolesław Augustis w 1932 roku, mając 20 lat, przyjechał wraz z rodzicami i rodzeństwem do Białegostoku z Nowosybirska (Rosja). W Rosji ukończył szkołę fotograficzną. W Białymstoku przez jakiś czas pracował jako pomocnik w zakładzie fotograficznym przy Rynku Kościuszki. Następnie w 1935 roku założył własny zakład "Polonia Films" przy ulicy Kilińskiego. Zmarł w 1995 roku.

Fotoplastykon z wystawą "W mundurze, przy mundurze, za mundurem" został przygotowany we współpracy Muzeum Wojska z z Fundacją Koncept Kultura i Stowarzyszeniem Edukacji Kulturalnej Widok. (PAP)

autorka: Sylwia Wieczeryńska

swi/ itm/