Zaznaczyli, że obawa przed sterydami, określana mianem sterydofobii, szkodzi pacjentom z różnymi chorobami, takimi jak astma, gdyż zniechęca do zażywania tych leków, pogarszając stan zdrowia i przebieg schorzenia. „Niestety, nie tylko pacjenci, ale nawet część lekarzy, głównie podstawowej opieki zdrowotnej, obawia się stosowania glikokortykosteroidów - ze szkodą dla chorych” - podkreślił dr hab. Jarosław Woroń, kierownik Zakładu Farmakoterapii Klinicznej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Zapewnił, że leki te są bezpieczne, jeśli tylko prawidłowo się je dobiera i stosuje. „Są skuteczne i bezpieczne w odpowiednich rękach” - przekonywał. W przypadku chorób układu oddechowego zażywane są w postaci wziewnej, w niewielkich dawkach. Nie można ich odstawiać, jak tylko chory poczuje się lepiej, bo może dojść do zaostrzenia schorzenia. Bezpiecznie mogą być stosowane przez wiele lat, a jeśli jest to konieczne - do końca życia.

W przypadku chorób dróg oddechowych niewłaściwe leczenie pogarsza stan chorego, jak i skraca jego życie. „Pacjent z astmą oskrzelową bez tych leków w ogóle nie może funkcjonować” - ostrzegał.

Glikokortykosteroidy powinny być stosowane, jeśli tylko jest takie wskazanie i nie można zwlekać z ich wprowadzeniem. Każde opóźnienie jest niekorzystne dla pacjenta, bo choroba jest już bardziej rozwinięta i trudniej poddaje się leczeniu. „To właściwy lek, jeśli tylko stosowany jest we właściwym czasie i u odpowiedniego pacjenta” - powiedział prof. Piotr Kuna, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Specjalista podał przykład astmy oskrzelowej. „Dawniej częste były ciężkie napady astmy i zgony z tego powodu, a dziś tego nie ma, bo mamy steroidy wziewne” - przekonywał. Obecnie zdarza się w naszym kraju zaledwie 600 zgonów z powodu astmy.

W ciągu trzydziestu lat strategia leczenia tej choroby zmieniła się diametralnie. Polega ona działaniu przeciwzapalnym, a nie tylko rozszerzaniu dróg oddechowych, jak dawniej. Ogromną rolę w tym spełniają właśnie glikokortykosteroidy, podawane często w skojarzeniu z innymi lekami, o odmiennym mechanizmie działania. Taka skojarzona terapia daje zwykle najlepsze efekty.

Na pytanie, co jest powodem rozpowszechnienia się mitów na temat glikokortykosteroidów, prof. Adam Kobayashi z Collegium Medicum Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie tłumaczył, że leki te mają bardzo dużo wskazań i są zlecane niemal w każdej specjalności medycznej. „W związku z tym, że są tak rozpowszechnione, częściej może dochodzić do ich nieprawidłowego zastosowania” - dodał.

Trzeba pamiętać, że jest wiele odmian tych farmaceutyków, nie można ich - podkreślono - „wkładać do jednego worka”. „To tak, jak byśmy powiedzieli, że do gotowania należy stosować przyprawy, powstaje jednak pytanie, jakie i kiedy należy je użyć, bo jest wiele ich rodzajów” - tłumaczył dr hab. Woroń. Uważa, że trzeba tak dobrać te leki, by były skuteczne, a jednocześnie nie generowały nadmiernego ryzyka działań niepożądanych.

„To właśnie działania niepożądane wywołują największe obawy pacjentów, którzy albo spotkali się z takim zjawiskiem w swojej rodzinie, wśród znajomych, albo sami byli ofiarami nieprawidłowo dobranej farmakoterapii” - wyjaśniał.

Zapewniał, że glikokortykosteroidy nie zwiększają ryzyka cukrzycy, nie powodują tycia ani uszkodzenia śluzówki, układu odpornościowego czy przewodu pokarmowego. „Nic bardziej błędnego, bo mamy dzisiaj takie leki, jak mometazon, flutykazon czy leki łączone, pozwalające wykorzystać synergizm w składnikach leków złożonych, by uzyskać skuteczny profil terapeutyczny przy akceptowalnym profilu działań niepożądanych. Warunkiem jest tylko prawidłowo dobrana farmakoterapia” - dodał.

Spotkanie z dziennikarzami na temat glikokortykosteroidów odbyło się w ramach cyklu debat „Kontrowersje Medyczne” Naukowej Fundacji Polpharmy. Przewidziane są kolejne tego rodzaju dyskusje na temat innych najczęściej stosowanych leków, takich jak antybiotyki oraz statyny.(PAP)

Zbigniew Wojtasiński

zbw/ bar/