Zgodnie z zapowiedzią premiera Donalda Tuska szerokie polsko-ukraińskie konsultacje międzyrządowe mają odbyć się w czwartek w Warszawie. Na posiedzeniu prawdopodobnie będą toczyły się rozmowy nie tylko o sytuacji dotyczącej rolnictwa i sytuacji na polsko-ukraińskiej granicy, ale też na temat wspólnej produkcji amunicji, energetyki, przesyłu energii, kultury. We wtorek w Studio PAP wiceminister spraw zagranicznych Andrzej Szejna poinformował, że poruszone mogą być też sprawy akcesyjne i kwestie historyczne.

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski apelował o spotkanie rządów na wspólnej granicy jeszcze przed drugą rocznicą pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę, jednak do takiego wydarzenia nie doszło. Donald Tusk poinformował wówczas, że umówił się z premierem Denysem Szmyhalem, za wiedzą prezydenta Wołodymyra Zełenskiego, że spotkanie obu rządów odbędzie się w Warszawie 28 marca.

Niedawno w całej Polsce odbywały się protesty rolników, którzy blokowali m.in. drogi, trasy szybkiego ruchu, autostrady, a także przejścia graniczne z Ukrainą. Rolnicy sprzeciwiają się napływowi ukraińskich towarów oraz polityce Unii Europejskiej związanej z tzw. Zielonym Ładem.

Tadeusz Iwański podkreślił, że strona ukraińska jedzie na konsultacje do Warszawy przede wszystkim, żeby "dopiąć porozumienie w kwestii zbóż". "O tym głównie mówią ukraińscy politycy i komentatorzy. Są także inne istotne kwestie: dostaw uzbrojenia, kooperacji przemysłów zbrojeniowych i pakietu obronnego, o którym mówił prezydent Zełenski po spotkaniu z premierem Tuskiem w Kijowie w lutym. Są i inne kwestie związane z bezpieczeństwem i uzbrojeniem, choć nie wiemy, czy w tej sprawie poznamy szczegóły. Kluczowe jest jednak odblokowanie granicy" - powiedział ekspert.

Zaznaczył, że ten temat jest dla Ukraińców bardzo ważny i "bardzo rezonuje społecznie". "Także wypowiedzi ministra rolnictwa Ukrainy Mykoły Solskiego i premiera Denysa Szmyhala wskazują, że to są kwestie bezwzględnie najważniejsze" - podkreślił.

"Jeśli chodzi o kwestie historyczne, to strona ukraińska raczej nie chce ich podnosić. Jeśli to ma być omawiane, to inicjatywa musi wyjść z polskiej strony. Tutaj stanowisko Kijowa jest niezmienne i jakakolwiek zgoda na prowadzenie poszukiwań i ekshumacji polskich ofiar na terenie Ukrainy jest związana z rekonstrukcją zniszczonej płyty nagrobnej w Monasterzu w formie sprzed zniszczenia - czyli z tablicą z nazwiskami" - zauważył Iwański.

W Monasterzu (gmina Horyniec na Podkarpaciu) jest mogiła członków UPA poległych 2-3 marca 1945 roku w walce z oddziałami NKWD. Są tam szczątki 62 żołnierzy UPA. W 1999 roku to miejsce zostało zatwierdzone, jako miejsce pochówku przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

"Ukraina zmęczona wysiłkiem wojennym czeka na konkrety, na rozwiązania. Pamiętajmy, że od kilku tygodni trwa skomplikowana dyskusja nad tym, jak przedłużyć umowę handlową między Ukrainą a UE. Trwają dyskusje jakie wprowadzić kwoty do tej umowy, jakie wyłączenia. To naczynia połączone - z jednej strony są negocjacje Polski z Ukrainą, ale z drugiej trwają rozmowy w ramach UE w jaki sposób i z jakimi ograniczeniami dla ukraińskiej produkcji przedłużyć obowiązywanie bezcłowego handlu miedzy Ukrainą a UE" - powiedział.

Zaznaczył, że "Ukraina nie rezygnuje z tego postulatu, rozmawia także z Brukselą i stosuje swego rodzaju nacisk na Polskę". "Mamy zatem trzech aktorów, którzy rozmawiają w różnych konfiguracjach. Pewne porozumienie polsko-ukraińskie w kwestiach handlowych ułatwi osiągnięcie porozumienia w ramach UE w sprawie zasad przedłużenia wolnego handlu po czerwcu 2024 r." - ocenił ekspert.

Iwański zaznaczył, że kwestią sporną jest dziś to, do jakiego stopnia można iść na ustępstwa wobec Ukrainy znajdując z jednej strony kompromis z protestującymi rolnikami - polskimi, ale też francuskimi czy słowackimi.

Przypomniał, że Ukrainie udało się od jesieni zeszłego roku uruchomić korytarz czarnomorski, przez który idzie ok. 90 proc. ukraińskich produktów na eksport. "W tej chwili konieczność sprzedawania produktów rolnych poprzez granicę z Polską nie jest kwestią życia lub śmierci dla ukraińskiej gospodarki" - ocenił. Zaznaczył, że tą drogą transportuje się niewielki odsetek ukraińskich towarów.

"Ukrainie na pewno zależy też na tym - i to jest doceniane w Kijowie - że Polska głośno mówi o tym, że należy zwiększyć produkcję uzbrojenia, że trzeba dawać Ukrainie coraz więcej amunicji, a wojnę zatrzymać na Ukrainie. Docenia też to, że Polska nie daje się wciągnąć w narrację szukania za wszelką cenę pokoju czy kompromisu" - zaznaczył.

Mimo to - zaznaczył - Ukrainie zależy na konkretach, jeśli chodzi o pomoc militarną, finansową i na "konkretyzacji zapewnień i zapowiedzi, które padały wcześniej w kwestiach kooperacji zbrojeniowej, dostaw sprzętu i amunicji". "Mam wrażenie, że jeśli chodzi o kwestie polityczne i bezpieczeństwa jesteśmy liderami, a polska i ukraińska percepcja zagrożeń jest taka sama" - podkreślił ekspert.

Mimo to - zaznaczył - "z punktu widzenia Kijowa my jesteśmy jednym z głównych europejskich troublemakerów, jeśli chodzi o kwestie handlu". "Był trudny czas, polski rząd był wezwany do stawienia się i spotkania na ukraińskiej granicy, oskarżano go, że wychodzi poza granice moralności. Teraz strona ukraińska jedzie z nadzieją na kompromis. Wielu ministrów będzie rozmawiać ze swoimi odpowiednikami, będą podstoliki do rozwiązywania konkretnych kwestii, a obie strony mają dobrą wolę, by coś tu osiągnąć. Ukraińcy oceniają, że w Polsce pewne decyzje są powodowane tym, że w kraju trwa cykl wyborczy; liczą jednak, że po zakończeniu wyborów polskie stanowisko okaże się bardziej konstruktywne" - podsumował Iwański. (PAP)

wni/ par/ mow/