Podczas najnowszych badań znalezionych prawie sto lat temu skamieniałych szczątków Coccocephalus wildi naukowcy wykazali, że w czaszce ryby zachował się mózg i nerwy czaszkowe. „To nieoczekiwane odkrycie zachowanego trójwymiarowego mózgu kręgowca daje nam pewien wgląd w anatomię układu nerwowego ryb promieniopłetwych. Pokazuje, że ewolucja mózgu była bardziej skomplikowana niż sugeruje to budowa dziś żyjących gatunków. To pozwoli nam lepiej określić, w jaki sposób i kiedy wyewoluowały dzisiejsze ryby kostnoszkieletowe” - mówi dr Sam Giles, paleontobiolożka z Uniwersytetu w Birmingham.

Badania przeprowadzone przez naukowców z uniwersytetów w Birmingham i Michigan, których wyniki opublikowano w “Nature”, pozwoliły odtworzyć kształt i wielkość mózgu prehistorycznej ryby.

Mimo że z kopalni udało się wydobyć tylko czaszkę, badacze oceniają, że ryba miała od 15 do 20 cm długości i prawdopodobnie był mięsożercą. Tkanki miękkie, jaką jest mózg, zwykle szybko się rozkładają i bardzo rzadko ulegają fosylizacji. Jednak ten okaz po śmierci został prawdopodobnie szybko przykryty osadami, które ograniczyły dostęp tlenu, bo w takich warunkach rozkład miękkich części ciała może ulec znacznemu spowolnieniu.

W tym wyjątkowym wypadku miękkie tkanki mózgu i nerwów czaszkowych ryby podczas procesu fosylizacji zostały zastąpione gęstą substancją mineralną, która zachowała w najdrobniejszych szczegółach ich trójwymiarową strukturę.

Ponieważ skamielina z Manchester Museum była jedynym znanym okazem tego gatunku, podczas badań zastosowano wyłącznie techniki nieniszczące - tomografię komputerową. Celem prześwietlenia czaszki nie było wcale poszukiwanie mózgu. Tym bardziej więc badacze byli zaskoczeni, kiedy w jej wnętrzu zauważyli odrębny obiekt, który miał cechy typowe dla mózgu kręgowców, takie jak dwustronna symetria i puste przestrzenie.

„Ta pozornie niezbyt imponująca, niewielka skamielina nie tylko ukazała nam najstarszy skamieniały mózg kręgowca, ale także uświadomiła, że znaczna część naszej wiedzy o ewolucji mózgu będzie wymagała weryfikacji” - mówi Rodrigo Figueroa, główny autor badania z Uniwersytetu w Michigan.

Z kolei jego współpracownik Matt Friedman zwraca uwagę, że odkrycie to udowadnia możliwość zachowania się w skamielinach także miękkich tkanek. Warto więc ponownie zbadać zachowane okazy. (PAP Life)

agf/ moc/

Grafika jest dostępna w komunikacie Uniwersytetu w Birmingham: https://www.birmingham.ac.uk/news/2023/319-million-year-old-fossilised-fish-illuminates-backboned-animals-brain-evolution