W styczniu 2023 r. Fundacja GrowSpace wystąpiła w trybie dostępu do informacji publicznej do wszystkich komend wojewódzkich policji i do Komendy Stołecznej Policji o dane o zamachach samobójczych dzieci i młodzieży do 18 lat, w tym zakończonych zgonem, w 2022 r.

"Dane te pokazują niechlubny rekord. Łącznie zanotowano 2031 prób samobójczych dzieci i młodzieży, z czego 150 zakończyło się zgonem" – powiedział Dominik Kuc z Fundacji GrowSpace w poniedziałek na konferencji prasowej przed gmachem Ministerstwa Edukacji i Nauki. Przypominał, że w 2022 r. prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży zanotowano około 800. "To wzrost o ponad 150 proc." – podał.

Przytoczył dane udostępnione przez policję. W woj. dolnośląskim w 2022 r. zanotowano 108 prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży, z czego 7 zakończyło się zgonem; w woj. kujawsko-pomorskim – 48 prób i 6 zgonów; w lubelskim – 124 próby i 12 zgonów; w lubuskim – 33 próby i 7 zgonów; w woj. łódzkim – 126 prób i 7 zgonów; w woj. małopolskim – 193 próby i 10 zgonów; w woj. mazowieckim (bez Warszawy) – 71 prób i 9 zgonów; w Warszawie – 83 próby i 19 zgonów; w woj. opolskim – 21 prób i 1 zgon; w woj. podkarpackie – 96 prób i 6 zgonów; w woj. podlaskim – 85 prób i 4 zgony; w woj. pomorskim – 417 prób i 16 zgonów; w woj. śląskim – 301 prób i 13 zgonów; w świętokrzyskim – 87 prób i 8 zgonów; w warmińsko-mazurskim – 83 próby i 11 zgonów; w wielkopolskim – 84 próby i 10 zgonów, w woj. zachodniopomorskim – 64 próby samobójcze i 4 zgony.

Z danych policji wynika też, że najmłodsze z osób, które podjęły w ubiegłym roku próby samobójcze, miały między 7 a 12 lat. "Niestety wiemy, o dwóch takich próbach, które zakończyły się zgonem: jedna w woj. małopolski i jedna w woj. świętokrzyskim" – powiedział Kuc.

Głównymi przyczynami – według policji – są zaburzenia psychiczne, kłopoty w domu i mobbing w szkole.

"Jesteśmy w momencie, w którym mierzymy się z ogromnym kryzysem samobójczym. Nie bójmy się mówić o tym. Badacze wskazują, że rozmawianie o samobójstwie jest niezwykle istotne i może zapobiec wzrastaniu tych liczb" – wskazała obecna na konferencji psycholożka Paulina Filipowicz.

"Samobójstwa mają bardzo wiele przyczyn, jednym z nich są choroby psychiczne, w tym depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia adaptacyjne, które bezpośrednio wynikają z trudności przystosowania się do otaczającej rzeczywistości. Rzeczywistość, która otacza dzieci i młodzież w obecnych czasach, nie jest łatwa: jesteśmy po pandemii, jesteśmy w trakcie wojny w Ukrainie, jesteśmy po nauczaniu zdalnym. Na pewno te czynniki przyczyniły się do wzrostu liczby samobójstw dzieci i młodzieży i prób samobójczych" – dodała.

Filipowicz zaznaczyła, że każda próba samobójcza jest z jednej strony tragedią, a z drugiej strony jest wołaniem o pomoc przez osobę, która targa się na swoje życie.

"Pomoc jest szczególnie potrzebna młodym ludziom, którzy nie mają jeszcze wypracowanych sposobów radzenia sobie, w tym radzenia sobie w kryzysach. Oni dopiero te narzędzia zdobywają. To jest obowiązek nas dorosłych: nauczycieli, nauczycielek, ekspertów i ekspertek, lekarzy, a przede wszystkim rodziców i opiekunów, by zadbać o zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży i reagować, reagować szybko, nie po fakcie, reagować, gdy zobaczymy pierwsze symptomy depresji, zaburzeń lękowych. Rozmawiać o samobójstwach, nie bać się tego tematu i nie bać się tego słowa" – powiedziała.

Pytana o to, gdzie mają się zgłosić młodzi ludzie, gdy mają problem, odpowiedziała: "Najważniejsze w trakcie kryzysu psychicznego jest to, by zgłosić się po pomoc tam, gdzie mamy najbliższej". "Może to być psycholog szkolny, może to być nauczyciel, który pokieruje nas dalej" – wskazała.

Dlatego – jej zdaniem – ważne, aby nauczyciele wiedzieli, jak reagować, by byli przeszkoleni z pierwszej pomocy emocjonalnej, nie tylko z pierwszej pomocy medycznej. Dodała, że rodzice też powinni być przeszkoleni z pierwszej pomocy emocjonalnej, by wiedzieć, gdzie pokierować dziecko, czy ma to być psycholog szkolny, czy psychiatra.

"Zawsze w pierwszej kolejności warto udać się do psychologa, psycholog pokieruje do psychiatry, jeśli będzie taka potrzeba" – podała.

"Chcemy przedstawić petycję dotyczącą prewencji suicydalnej w szkołach, którą kierujemy do Ministerstwa Edukacji i Nauki i Ministerstwa Zdrowia" – poinformował Kuc. "Te dwa tysiące prób samobójczych, to złamane serca rodziców, to dwa tysiące trudnych sytuacji w szkołach, dwa tysiące pytań o to, czy dałoby się temu zapobiec. Uważamy, że w każdym przypadku dałoby się zapobiec, gdyby już na samym początku, na pierwszym etapie rozpoznano myśli samobójcze" – ocenił.

"Apelujemy o to, by wprowadzić prewencję suicydalną do szkół. Prewencję, która opiera się na trzech filarach. Pierwszy to pomoc ogólna: profilaktyka, która opiera się na szkoleniach dla nauczycieli i profilaktyka w klasach. Drugi filar to wsparcie osób w kryzysie, to jest budowanie i wspieranie budowania zespołów interwentów kryzysowych, którzy podejmują działania w tych najtrudniejszych przypadkach, kiedy już nastąpił kryzys suicydalny, kryzys zdrowia psychicznego. Trzeci to wsparcie dla grup, które są szczególnie zagrożone kryzysami zdrowia psychicznego, kryzysami suicydalnymi" – powiedział Kuc.

Podkreślił, że petycja do resortów edukacji i zdrowia jest obywatelską inicjatywą. Podał, że ma być zamieszczona na stronie internetowej https://www.naszademokracja.pl/, gdzie można pod nią składać podpisy.

Głównymi obszarami działań Fundacji GrowSpace są: troska o zdrowie psychiczne w miejscu pracy i w miejscu nauki, wspieranie systemu edukacji i innowacji edukacyjnych oraz działania na rzecz praw człowieka. (PAP)

Autorka: Danuta Starzyńska-Rosiecka

dsr/ joz/