Zespół szybu Franciszek dawnej kopalni Wawel to jeden z najpiękniejszych, choć zaniedbanych i najstarszych zabytków przemysłowych w Rudzie Śląskiej. Obiekt od 1984 r. figuruje w rejestrze zabytków nieruchomych woj. śląskiego.

Na początku września br. miejski konserwator zabytków w Rudzie Śląskiej Łukasz Urbańczyk informował, że miasto stara się o pozyskanie dofinansowania na potrzebne prace w konkursie Fundacji Most The Most. Zwycięski obiekt (jeden na region) otrzymuje 1 mln zł dofinansowania na prace renowacyjne i adaptację do nowych funkcji.

Zgodnie z informacją miasta szyb Franciszek został wydrążony w 1857 r. jako szyb wydobywczy i przez przeszło pół wieku pełnił tę funkcję. Poza nim do zespołu zabudowań należą budynki portierni, nadszybia, dawnej łaźni górniczej, kotłowni, straży pożarnej, administracji, rozdzielni oraz stacji ratowniczej. Większość zabudowań powstała w drugiej połowie XIX w., a reszta na początku XX w.

W czwartek rudzki samorząd poinformował o zwycięstwie Franciszka w konkursie. „Niezmiernie cieszę się z tego zwycięstwa, bo to nie tylko dodatkowe środki na ochronę industrialnej perełki, ale także dowód społecznego zaangażowania, nagroda jest bowiem wynikiem zgłoszeń osób, którym zależy na dalszym losie obiektu” – zaznaczył, cytowany w informacji miasta, jego prezydent Michał Pierończyk.

W pierwszym etapie konkursu dla woj. śląskiego wpłynęły 964 zgłoszenia na 59 zabytkowych obiektów. Ocenę formalną przeszło 37 zabytków, a najlepszy okazał się szyb Franciszek. W drugim etapie mieszkańcy zgłaszali pomysły na funkcję społeczną, którą ma pełnić obiekt. Wpłynęło ich 132.

Spośród pomysłów na ponowne zagospodarowanie Franciszka zaproponowano m.in. (zgodne z intencją rudzkich samorządowców i społeczników) utworzenie centrum edukacji regionalnej, służącego utrwalaniu i upowszechnianiu niematerialnej kultury regionu i międzypokoleniowej wymiany doświadczeń.

Według zgłaszających obiekt mógłby być też miejscem spotkań lokalnej społeczności oraz przestrzenią dla działań wspierających kultywowanie elementów dziedzictwa niematerialnego, w tym tradycji muzycznej, kulinarnej, obrzędowej czy związanej z edukacją w obszarze języka śląskiego. Zaproponowano też, aby w obiekcie odbywały się warsztaty, spotkania, pokazy oraz wystawy.

„Teraz, razem z fundacją, musimy przeanalizować zgłoszone pomysły i wybrać ten, który będzie najbliższy potrzebom lokalnej społeczności, a także pozwoli zachować architektoniczne walory zabytku” – zasygnalizował Pierończyk. „Kiedy wspólnie wypracujemy najlepsze rozwiązanie, podpiszemy umowę na wypłatę grantu i przystąpimy do realizacji planu” – dodał prezydent Rudy Śląskiej.

Fundacja Most the Most jest organizacją non-profit powołaną przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Nasz Zabytek to konkurs o charakterze regionalnym i lokalnym. Ogłaszany jest sekwencyjnie w poszczególnych województwach, aby docelowo objąć wszystkie regiony każdego roku.

Według informacji Most the Most dotąd przeprowadzono sześć edycji konkursu w 16 województwach, wpłynęło ponad 7,1 tys. zgłoszeń zabytków od mieszkańców, a na 650 z nich można było oddawać głosy. Poza tym przeprowadzono 13 konkursów na wybór funkcji społecznej zwycięskich zabytków, do których wpłynęło ponad 1160 zgłoszeń z pomysłami ponownego zagospodarowania. Fundacja podpisała dotąd osiem umów na wypłatę grantu. (PAP)

autor: Mateusz Babak

mtb/ pad/